Landelijk Basisprogramma Angststoornissen - GGZ-richtlijnen

Tabel 2
Jaarprevalentie (per 1.000 en absoluut) en incidentie (per 1.000 per jaar en absoluut) van angststoornissen
en angststoornis en/of angstig gevoel in huisartsenregistraties; gestandaardiseerd naar de
bevolking van Nederland in 2000.
Jaarprevalentie
Incidentie
man vrouw man vrouw
Angststoornissen
Schatting promille 4,52 9,63 1,97 3,61
Schatting absoluut 35.600 77.500 15.500 29.000
Angststoornissen en /of angstig gevoel
Schatting promille 14,97 32,18 6,66 12,76
Schatting absoluut 117.900 259.00 52.500 102.700
BRON: HTTP://WWW.RIVM.NL/VTV/DATA/KOMPAS/
De lage cijfers uit de huisartsenregistraties lijken verklaard te worden door een forse onderrapportage. Eerder
Nederlands onderzoek heeft uitgewezen dat huisartsen angststoornissen slecht herkennen. Dit leidt tot
onderdiagnostiek en onderbehandeling (43). Daar komt bij dat huisartsen symptomen die samenhangen met
angst niet als ziektediagnose registreren maar als symptoomdiagnose (58). Voorbeelden van die symptoomdiagnosen
zijn angstige of nerveuze gevoelens, gespannenheid, acute stress, gevoel van onrust, hyperventilatie,
slaapproblemen, overbezorgdheid over gezondheid, bang zijn een bepaalde ziekte te hebben en nerveusfunctionele
klachten. Ten slotte gaat een deel van de patiënten met een angststoornis niet eerst naar de
huisarts, maar direct naar de ambulante geestelijke gezondheidszorg.
Uit een langlopende huisartsenregistratie blijkt dat het aantal nieuw gediagnosticeerde patiënten én het
aantal bekende patiënten met een angststoornis in de periode 1985-2000 is gestegen, vooral onder vrouwen.
Deze stijging in geregistreerde mensen met angststoornissen kan mogelijk verklaard worden door een betere
herkenning van angststoornissen door de huisarts. Ook speelt mee dat mensen dankzij publieksvoorlichting
eerder professionele hulp zoeken.
De verwachting is dat artsen en patiënten ook in de toekomst angststoornissen steeds vaker en vroeger zullen
herkennen. Daarnaast zal er meer onderzoek gedaan worden naar hoe richtlijnen en protocollen toegepast
kunnen worden bij angststoornissen, en naar hoe het behandeleffect geoptimaliseerd kan worden.
Mogelijk kunnen deze ontwikkelingen op termijn het beloop van angststoornissen gunstig beïnvloeden. Op
basis van alleen demografische ontwikkelingen verwacht het RIVM dat het absoluut aantal personen met
angststoornissen tussen 2000 en 2020 met 11,5% zal stijgen.
Risicogroepen en -factoren
In het algemeen wordt aangenomen dat angststoornissen ontstaan door een combinatie van risicofactoren.
Deze risicofactoren komen voor een groot deel overeen met die voor een depressie. Op basis van sociale, biologische
en psychische factoren worden de volgende belangrijkste risicogroepen onderscheiden (zie voor risicofactoren
per stoornis hoofdstuk 5).
■ Mensen van wie de ouders of naaste familieleden psychische problemen hebben
■ Kwetsbare persoonlijkheden (weinig zelfvertrouwen, geringe zelfwaardering, hoge interpersoonlijke sensitiviteit,
angst voor controleverlies of gezichtsverlies)
■ Mensen die een ingrijpende levensgebeurtenis hebben meegemaakt (verlies van een dierbare, jeugdtrauma,
ernstige ziekte, verlies van arbeid, echtscheiding, toegenomen verantwoordelijkheden en relatieproblemen,
meemaken van een andere traumatische ervaring)
Landelijk Basisprogramma Angststoornissen 19