Betoog 3 - Formaat

België – Belgique
P.B.
2000 Antwerpen 1
BC 30265
4de jaargang, nummer 3
Verschijnt 4 x per jaar, in maart, juni, september & december
Afgiftekantoor 2000 Antwerpen 1 – P 706164
Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
De Wittestraat 2, 2600 Berchem
T (03)226 40 83 – F (03) 226 40 85
info@formaat.be – www.formaat.be
V.U.: Tom Willox, Moerheide 9, 9220 Hamme
s e p t e m b e r 2 0 1 0
Betoog I september 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Vrijwilligers en beroepskrachten: een uitdaging
Een personeelsbeleid op maat
Zinvol aan de slag als beroepskracht
Werken in het jeugdhuis

Professionals in het jeugdhuiswerk
Vrijwilligers en beroepskrachten kunnen elkaar versterken, stimuleren en uitdagen
p.4 _ Beroepsmatig werken in het jeugdhuis, het lijkt in strijd met de vrijwilligersgedachte van het jeugdhuiswerk.
Formaat is er echter van overtuigd dat vrijwilligers en beroepskrachten elkaar net kunnen versterken
en uitdagen. Benieuwd hoe?
Niet vrijwillig, wel vol goesting
p.6 _ Pieter, Philippe, Eveline en Wouter werken in een jeugdhuis. Niet vrijwillig maar wel vol goesting. Ze
vertellen hoe ze als buitenbeetjes hun mannetje staan.
BV en BK
p.9 _ Dieter Meyns is de rock pope of Thope. Naast beroepskracht in het Brugse Thope is hij ook frontman bij
de punkband Flatcat. De man die alles kan.
De kracht van het beroep
Zinvol aan de slag als beroepskracht
p.10 _ Beroepskracht zijn is geen makkelijke job. Hoe waak je over een zinvolle invulling van de functie? Hou
je vast aan de jeugdhuismethodiek en duik in de OASE.
De week van …
p.12 _ Martijn en Stijn werken als beroepskracht in een jeugdhuis en gunnen je een blik in hun daginvulling.
Het jeugdhuis als werkgever
Jongeren aan je hoofd
p.14 _ De verhouding werkgever - werknemer in een jeugdhuis is complex. Bij het opbouwen van een relatie
tussen beiden komen heel wat uitdagingen kijken. Ga ervoor, doordacht en met veel goesting.
Vrijwillige werkgevers
p.16 _ Personeelsbeleid is een hele verantwoordelijkheid voor een vrijwilliger. Katrien en Katrien volgen in
hun jeugdhuis het personeel op met struikelblokken en hoogtepunten.
Personeel op het toneel
p.18 _ Dany Baert is directeur van de Interactie Academie, een opleidingscentrum voor professionals in de
non-profit sector. Hij geeft tips voor een stevig personeelsbeleid in het jeugdhuis.
De jeugdhuiswerker als ambtenaar
In dienst van de gemeente
p.20 _ Er is meer en meer gemeentelijke tewerkstelling in de jeugdhuissector, maar past dit wel bij de eigenheid
van het jeugdhuiswerk? Formaat formuleert zijn mening.

Waarom raakte BHV nog nooit gesplitst?
Wanneer sta je buitenspel in het voetbal?
Was de landing op de maan echt of in scène gezet?
Er zijn zo van die vragen in het leven die je niet op vijf
minuten uitgelegd krijgt.
Ook in het jeugdhuiswereldje bestaan er zo’n vragen.
Over beroepskrachten bijvoorbeeld.
Wat ze eigenlijk doen?
Of de ideale jeugdhuiswerker bestaat?
Hoe je een beroepskracht als raad van bestuur goed
ondersteunt?
Een kort en duidelijk antwoord geven op al deze vragen
in een simpel stukje edito, dat is onmogelijk. Werken in
een jeugdhuis is complex, maar ook ongelooflijk boeiend.
Daarom hebben we er maar meteen een hele Betoog
over gemaakt.
Betoog I september 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
(ld)
Kritisch en diepgaand thematisch tijdschrift van
Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
De Wittestraat 2, 2600 Berchem
(T) 03 226 40 83 – (F) 03 226 40 85
info@formaat.be – www.formaat.be
Betoog verschijnt 4 x per jaar, in maart, juni, september
& december. Het tijdschrift is gratis voor leden, extra
exemplaren kunnen verkregen worden aan 10,80 euro
(leden) of 18,30 euro (niet-leden) per jaar.
Verantwoordelijke uitgever
Tom Willox, Moerheide 9, 9220 Hamme
Kernredactie
Lennert Deleu, Katrien Voorspoels
Eindredactie
Lotte Van de Werf
Met medewerking van
Dany Baert, Tom Dierckx, Martijn Loix,
Jos Meers, Katrien Touriany, Gerd Vanmeenen,
Katrien Van den Broeck, Tom Willox
Vormgeving & lay-out
Pepijn Haghebaert
Foto’s
Formaat, lokale jeugdhuizen, Sander Franck,
Toon Walleyn
Druk
De Wrikker vzw, Patriottenstraat 29, 2600 Berchem
Alles mag overgenomen worden, als er maar bij staat
dat het uit Betoog komt!
3

Betoog I september 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Professionals in het jeugdhuiswerk
Vrijwilligers en beroepskrachten kunnen elkaar
versterken, stimuleren en uitdagen
Sinds het ontstaan van jeugdhuizen zijn er steeds mensen geweest die beroepsmatig in een jeugdhuis of jongerencentrum
werken. Dat lijkt een contradictie, aangezien de sector geënt is op vrijwilligerswerk. Het cliché dat professionalisering het vrijwilligerswerk
ondermijnt, houdt dan ook hardnekkig stand. Formaat is ervan overtuigd dat vrijwilligers en beroepskrachten
elkaar net kunnen versterken, stimuleren en uitdagen.
Vrijwillig vs. beroepsmatig
Een jeugdhuis is een vrijwilligersinitiatief. Het is een plaats waar
jongeren hun vrije tijd kunnen doorbrengen. Een aantal onder hen
is ook actief betrokken bij de organisatie van activiteiten of neemt
verantwoordelijkheid op in het trekken van (een deel van) de werking.
Tienduizenden jongeren zetten zich op die manier week na
week in voor hun jeugdhuis. Ze doen dit uit overtuiging, onbezoldigd
en buiten hun dagtaak om.
En toch zijn er ook altijd beroepskrachten geweest in het jeugdhuiswerk.
Is die professionalisering een bedreiging voor het jeugdhuiswerk?
Een jeugdhuis zonder beroepskracht, maar met vrijwilligers,
is zeker mogelijk. Een jeugdhuis met beroepskracht(en),
maar zonder vrijwilligers, is bezwaarlijk een jeugdhuis te noemen.
De betrokkenheid van vrijwilligers maakt het jeugdhuiswerk
uniek. We streven, ook vanuit Formaat immers naar een jeugdhuis
dat ‘door’ de jongeren zelf wordt vormgegeven. Een beroepskracht
staat dat echter niet in de weg. Hij kan vanuit een deskundigheid
net een kader scheppen waar jongeren extra gestimuleerd en aangemoedigd
worden om hun stempel op het jeugdhuis te drukken.
4

Beroepskrachten en vrijwilligers moeten zoeken naar een evenwicht.
Duizendpoot
Een beroepskracht houdt zich met duizend-en-één dingen bezig.
Zijn positie is complex en boeiend. Iedere dag is er wel wat anders
om zich in vast te bijten. In een jeugdhuis spelen zich immers allerlei
processen af. Zichtbaar en onzichtbaar. Met bezoekers, leden
of bestuur. De deskundigheid van de beroepskracht wordt in
dat complexe kluwen ingezet om jongeren kansen te geven. Hij
schept voor hen de voorwaarden, zodat ze zelf actief een rol kunnen
opnemen. De jeugdhuismethodiek is voor beide partijen een
leidraad om doordacht te streven naar kwalitatief jeugdwerk.
De concrete taken van een beroepskracht hangen sterk af van zijn
rol en positie in de werking. We proberen toch een aantal van de
belangrijkste taken op te lijsten en toe te lichten.
Ondersteunen
De rol van een beroepskracht is vooral ondersteunend. Hij creëert
de ruimte en voorwaarden voor de jongeren ‘om hun ding te doen’
en geeft hen zo kansen om te leren. Met vallen en opstaan.
Stimuleren
Het jeugdhuis is een lerende plek. Een plek met een open karakter.
Een plek die stimuleert tot engagement en deelname. Jongeren
kunnen er hun talenten en vaardigheden ontdekken en ontplooien.
De beroepskracht creëert de voorwaarden voor een open,
toegankelijke omgeving die informeel leren stimuleert.
Openheid bewaken
Hij moet de vrijwilligers ook stimuleren om de openheid en laagdrempeligheid
van het jeugdhuis te bewaken. Een jeugdhuis is immers
een open huis voor iedereen.
De beroepskracht staat mee in voor een sterke dialoog. Vergaderen,
overleggen, pinten pakken, omgaan met conflicten …
Continuïteit garanderen
De beroepskracht zorgt voor een zekere continuïteit en kan bepaalde
functies die minder gemakkelijk door vrijwilligers worden
opgenomen, uitbouwen of kwalitatief versterken. Voorbeelden
hiervan zijn de organisatie van grotere concerten en de individuele
hulpverlening aan jongeren met problemen.
Bijdragen aan kwaliteit en deskundigheid
Of zijn job nu logistiek, administratief of educatief van aard is, het
gaat er om dat de beroepskracht bijdraagt aan de kwaliteit en deskundigheid
van de werking. Hij ondersteunt de vrijwilligers met
zijn deskundigheid om het jeugdhuis te doen groeien en een stabiele
werking te garanderen.
Stimuleren, niet sturen
Beroepskracht zijn is een veelzijdige en veeleisende job. Een
beroepskracht moet er dan ook voluit voor gaan. Deze loyaliteit
brengt ook valkuilen met zich mee. Het jeugdhuis is immers een
experimenteerruimte; een plek voor, maar vooral ook door jongeren.
Een plek waar jongeren gewoon moeten kunnen doen, ook
als ze daarbij op hun bek gaan. Het verantwoordelijkheidsgevoel
van de beroepskracht kan ertoe leiden dat de focus te sterk op het
eindresultaat gaat liggen, waar die beter op het proces ligt. Want
soms moet je eens goed op je smoel gaan om dan recht te staan en
het beter te doen. Dat is vaak een uitdagende evenwichtsoefening
voor de beroepskrachten.
Betoog I september 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Uitzoomen
Een beroepskracht kan af en toe afstand nemen, uitzoomen en zo
de zaken in een ander perspectief bekijken en toekomstgericht
denken.
De vinger aan de pols houden
De beroepskracht moet zich constant bewust zijn van de jongeren
in het jeugdhuis. Wie ze zijn, wat hen bezighoudt, wie nieuw is, voor
wie de drempel te hoog is …
Dialoog voeren
Een jeugdhuis wil zoveel mogelijk jongeren betrekken bij de werking.
Die participatieprocessen verlopen vaak complex en vrij ongeordend.
Het is actie en reactie. Vallen en opstaan. Een constante
dialoog is de voornaamste voorwaarde voor een vlotte participatie.
Kansen grijpen
De professionalisering biedt de sector dus heel wat kansen. Beroepskrachten
kunnen de continuïteit en kwaliteit van het jeugdhuis
versterken. Samen met de jongeren, uiteraard. Al is dat niet
altijd een makkelijk evenwicht. Zowel beroepskrachten als vrijwilligers
moeten zoeken naar wat werkt. Naar een balans waarbij ze ieder
hun plaats hebben in de werking, waarbij ze van elkaar kunnen
leren en kunnen groeien. Formaat gelooft in de boeiende dynamiek
tussen vrijwilligers en professionals en in de complementariteit van
beide actoren. Want ze doen het samen. Ze leren van elkaar, praten
met elkaar, versterken elkaar en streven naar eenzelfde doel: het
creëren van een open en toegankelijke plek voor en door jongeren.
Katrien Voorspoels
5

Buitenbeentjes
Niet vrijwillig, wel vol goesting
Betoog I september 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Pieter, Eveline, Philippe en Wouter werken in een jeugdhuis. Niet vrijwillig. Maar wel met volle overtuiging en veel goesting.
Vier harde werkers over hun veelzijdige job.
What’s up?
BETOOG: Professionals in het jeugdhuiswerk houden de vinger
aan de pols. Ze zijn er, zichtbaar en onzichtbaar. Maar
wat doen jullie nu precies?
Pieter: “Als mensen vragen wat mijn job inhoudt, krijg ik dat zelden
uitgelegd. Ik tap pintjes, ja en ik organiseer allerlei activiteiten
samen met jongeren … maar ik doe nog zoveel meer.”
Wouter: “We zijn vaak bezig met processen die je niet kan benoemen
als ‘taak’. We stimuleren, enthousiasmeren, prikkelen.”
Philippe: “Het is een job van extremen. Het ene moment speel je
een spelletje kicker met wat jongeren in de instuif. Even later zet
je je tanden in een BTW-dossier. Dat administratieve is zeker ook
een belangrijk aspect van onze job.”
Waarom is het een boeiende job?
Wouter: “Zeker niet omwille van het geld (lacht).”
Pieter: “Het uitgebreide takenpakket maakt de job uitdagend. Elke
dag is anders. Wat je ook voorneemt te doen, aan het einde van de
dag heb je duizend-en-één andere dingen gedaan. En de jongeren
hé, die maken de job tot wat ze is. Het is soms echt een zoete inval
bij ons.”
Eveline: “Inderdaad die vrijheid en flexibiliteit en daarnaast de
warmte die je krijgt van de jongeren. Wat je ook geeft, je krijgt het
dubbel en dik terug.”
Philippe: “Voor mij gaat dat ook op. Hoewel die flexibiliteit ook een
keerzijde heeft natuurlijk.”
Wat is de keerzijde van die flexibiliteit dan?
Eveline: “Het is vaak moeilijk een duidelijke grens af te bakenen
tussen werk en privé. In het weekend werk ik niet, maar als de
vrijwilligers een activiteit organiseren wil ik daar wel graag bij
“Ik wist niet dat er jeugdhuizen bestonden
met een beroepskracht,
toen ik een vacature zag in Ten
Goudberge was ik blij verrast.”
Pieter startte tweeënhalf jaar
geleden bij Ten Goudberge. Hij
houdt de werkgroepen draaiende
en is verantwoordelijk voor
de barwerking. Pieter heeft
nog vier collega-beroepskrachten.
Pieter, Ten Goudberge:
'Het uitgebreide takenpakket maakt de job uitdagend.
Elke dag is anders.'
6

Philippe, Ahoy:
'Je gaat niet zomaar even werken in een jeugdhuis
in afwachting van een echte job. Het is een echte job.'
“Ik wilde geen nine-to-five job. De
flexibiliteit en de jongeren maken
dat dit echt iets voor mij is.”
Philippe werkt sinds zeven
maanden bij Ahoy en zet zijn
energie vooral in op educatief
werk, activiteiten en op de vrijwilligerswerking.
zijn. Ik kom die gasten ook vaak tegen buiten de werkuren, want ik
woon in dezelfde stad. Het is dan verleidelijk om samen een pint
te gaan pakken, maar dat doe je niet om werk en privé niet te veel
te mengen.”
Philippe: “Dat klinkt heel herkenbaar. Ik heb vooral mijn ‘permanent
bereikbaar zijn’ moeten afbakenen. Soms belden die gasten
me om twee uur ’s nachts, omdat het vat af was. Ondertussen weten
ze dat dat niet kan. Ik geef de permanentietelefoon nu aan de
weekendverantwoordelijke. Als er dan écht iets is, weten ze me
wel te vinden. Maar dan ook alleen als het jeugdhuis in brand staat
of zo hé (lacht).”
Wouter: “Ik worstel ook met die grens. Ik ben als vrijwilliger van
het jeugdhuis doorgegroeid tot beroepskracht. Dat maakt dat ik
met een deel van de mensen – die van mijn generatie – een close
band heb. Je merkt dat de nieuwe generatie jongeren ook zo’n
persoonlijk contact met me zoekt. Wat wil je ook … we wonen allemaal
in dezelfde stad en komen elkaar vaak tegen.”
"Onze raad van bestuur houdt graag de vinger aan de pols."
Eveline: “Onze taak is om een kader te bieden waarbinnen de vrijwilligers
hun ding kunnen doen en hun talenten en competenties
kunnen ontdekken en uitbouwen.”
Philippe: “Ik denk dat het ook niet onbelangrijk is dat we een soort
continuïteitsgarantie zijn. We vullen de gaatjes in de werking. Kan
er iemand een avond niet tappen, dan zorgen wij dat het jeugdhuis
toch open is. Zo houden we de vrijwilligerswerking op gang. En we
zijn natuurlijk ook een aanspreekpunt voor al die vrijwilligers. We
staan dicht bij hen, maar toch ook ver genoeg om een soort van
vertrouwenspersoon te kunnen zijn.”
Betoog I september 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Professional vs. Vrijwilliger
Jeugdhuiswerk is vrijwilligerswerk … dat maakt van jullie
vreemde eenden in de bijt. Wat is de meerwaarde van jullie
aanwezigheid?
Wouter: “Ik denk dat een groot pluspunt is dat we af en toe eens
kunnen uitzoomen en de dingen vanuit een ander, zuiverder perspectief
bekijken.”
“Het waren de jongeren waar ik voor
wilde gaan.”
Eveline werkt nu bijna anderhalf
jaar bij Exixion. Ze is de enige beroepskracht
daar en houdt zich
vooral bezig met educatief werk
en het ondersteunen en begeleiden
van de jongeren.
Eveline, Exixion:
'De jongeren zorgen voor veel warmte.
Wat je ook geeft, je krijgt het dubbel en dik terug.'
7

Wouter, T-Klub:
'We kunnen af en toe eens uitzoomen en de dingen
vanuit een ander perspectief bekijken.'
Jullie vrijwilligers zijn ook je werkgevers. Hoe voelt dat?
Wouter: “Het is wel raar. De bestuurders zijn zoveel jonger dan
ikzelf. Ze hebben ook minder ervaring, maar ze zijn wel m’n baas.
Maar in de praktijk ligt de eindverantwoordelijkheid wel vooral bij
de beroepskrachten. Grote financiële beslissingen stuur ik door
naar de raad van bestuur, maar de beslissingen op de vloer nemen
we met het beroepsteam.”
Philippe: “Onze raad van bestuur houdt wel graag de vinger aan
de pols. Ze werken hard om het jeugdhuis terug op de kaart te
krijgen, dat zorgt voor een grote betrokkenheid.”
“Ik was vrijwilliger bij T-Klub. Toen
er een vacature kwam, heb ik getwijfeld,
maar ben er uiteindelijk
voluit voor gegaan.”
Wouter werkt nu zo’n drie jaar
bij T-Klub samen met nog drie
collega-beroepskrachten. Hij is
verantwoordelijk voor de promotie
en programmatie en ook
voor de instuif en de vrijwilligers.
Betoog I september 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Zij zijn ook verantwoordelijk voor jullie functioneringsgesprekken
en het opvolgen van jullie taken. Hoe verloopt dat?
Eveline: “We zijn een paragemeentelijke werking. In onze raad
van bestuur zetelen dus zeven politici. Het is moeilijk om hen als
werkgever te zien. Wat betreft de andere bestuurders: buiten de
voorzitter zijn ze allemaal van de oude garde en komen dus zelden
in het jeugdhuis. Ze hebben dus nog weinig aansluiting met de
werking. Ik heb ook nog maar één keer een echt functioneringsgesprek
gehad. Ik mis zo’n evaluatiemomenten wel. Je kan pas
groeien in je job als je af en toe stilstaat bij wat je doet.”
Philippe: “Ik vergader om de twee weken met de raad van bestuur.
Dat is best intensief, maar ook nodig. Een keer per maand staat
ook het puntje ‘personeel’ op de agenda. Dan kan ik met hen overleggen
over m’n job, echt een goeie zaak.”
Pieter: “Bij ons was dat ook het plan, maar dat is er nooit van gekomen.
Het is ook onze coördinator die naar de vergaderingen met
de raad van bestuur gaat. Dat vind ik soms wel jammer, want uiteindelijk
sta ik met mijn voeten midden in het jeugdhuis en weet
dus ook best wat er daar leeft. Er zit dus wel een kloof tussen
mezelf en m’n werkgever.”
Wat als je het moeilijk hebt, kan je dan ergens terecht?
Pieter: “In de meeste gevallen kan ik wel terecht bij de coördinator,
maar het hangt een beetje af van de aard van het probleem.”
Philippe: “Ik deel een bureau met de jeugdconsulent. Ze heeft
meer ervaring en kan me dus vaak wel helpen.”
Eveline: “Bij ons komt de voorzitter regelmatig langs in het jeugdhuis.
Aan hem heb ik veel. Maar ook de vrijwilligers zijn een grote
support. Als zij bevestigen dat ik goed bezig ben is dat veel waard.
Anderzijds klopt die verhouding ook niet helemaal, iemand uit het
bestuur zou me moeten kunnen opvolgen en ondersteunen als ik
twijfels heb, dat is niet de taak van de jongeren.”
Tips van vips
Hebben jullie nog tips voor toekomstige beroepskrachten?
Wouter: “De job wordt vaak onderschat. Het is meer dan gewoon
cafeetje houden in een jeugdhuis. Je moet er absoluut gemotiveerd
aan beginnen. Anders heeft het geen zin.”
Pieter: “Het is een complexe job. Ieder jeugdhuis is anders, iedere
functie in een jeugdhuis is dus ook anders.”
Eveline: “Het is een intensieve job. Je moet bereid zijn veel op te
geven. Het vraagt tijd om een evenwicht te vinden in je werk. Als
je daar niet in slaagt, brand je snel op. Die realiteit moet je voor
ogen houden.”
Philippe: “Je gaat niet zomaar even werken in een jeugdhuis in
afwachting van een echte job. Het is een echte job.”
Katrien Voorspoels
8

BK en BV
Dieter Weyns, the rock pope of Thope
Dieter Meyns is naast beroepskracht in het Brugse jeugdhuis
Thope ook frontman bij de punkband Flatcat. Twee maal
veel rock ’n roll.
BETOOG: Flatcat, meer dan een platte kat?
Dieter Meyns: “Flatcat is een punkrockband en bestaat 15 jaar. Ik
ben de zanger en gitarist van de groep. Vroeger speelden we 30 à
40 keer per jaar. De laatste twee, drie jaar is het wat kalmer, maar
we werken volop aan een nieuwe cd. Die moet in 2011 uitkomen.
Noem het gerust onze comeback.”
En wat doe je in het jeugdhuis?
Dieter: “Ik werk er fulltime. Nu al vier jaar. Mijn voornaamste
taak is de coördinatie van de activiteiten en vrijwilligers. Ook het
Thop rock festival hoort bij m’n job. Het organiseren van feestjes
en optredens voelt niet echt als ‘werk’ aan. Daarom koos ik voor
deze job. Ook is het supertof om met een team enthousiaste vrijwilligers
samen te werken. En natuurlijk zijn er de nodige administratieve
taken.”
Rockt je job in Thope even stevig als Flatcat?
Dieter: “De job is zeker minder vanzelfsprekend dan van negen tot
vijf op een kantoor zitten. Vaak zijn er ’s avonds nog vergaderingen
en als er grote fuiven zijn, moet ik het tijdens het weekend soms
met weinig uurtjes slaap stellen. Maar dat loont de moeite. Ik werk
absoluut in een meer ontspannen feestsfeer dan de gemiddelde
Vlaming. Of mag iedereen groepen als Customs en The Opposites
ontvangen op z’n 'bedrijfsfeestje'?”
'Het organiseren van feestjes
en optredens voelt niet echt als
‘werk’ aan. Daarom koos
ik voor deze job.'
Hoe combineer je Flatcat en Thope?
Dieter: “Het is een kwestie van geven en nemen. Onlangs werd ik
in één week tijd gevraagd om een interview te geven op de muziekzender
Jim en om gitaar in te spelen voor een remix van Keane.
Ik heb beide voorstellen moeten weigeren, omdat er belangrijke
vergaderingen waren in het jeugdhuis. Maar ik weet wel dat als ik
plots een toffe kans zou krijgen voor Flatcat, dat het jeugdhuis zich
ook flexibel zal opstellen.”
Speel je met Flatcat vaak in jeugdhuizen?
Dieter: “Ik weet nog heel goed dat ik op Pukkelpop aan het publiek
vroeg wie ons allemaal kende van de kleine optredens … duizenden
handen gingen er toen in de lucht. Het was echt cool te zien dat
het jaren optreden in jeugdhuizen en parochiezaaltjes zo’n enorme
impact had. In het jeugdhuis krijgen we heel wat vraag naar een
podiumplaats. Ik ben ervan overtuigd dat jeugdhuizen een springplank
kunnen zijn om een verdere carrière uit te bouwen. Bericht
aan alle bekende Vlaamse bands: Don’t forget your roots en speel
af en toe nog eens in een jeugdhuis aan een schappelijke prijs!”
Welke van beide jobs zou je zeker niet kunnen missen?
Dieter: “Die van jeugdwerker omdat ik een appartement af te betalen
heb (lacht). Een passie waar je al de helft van je leven bezig
mee bent, kon je natuurlijk niet zomaar missen. Maar als ik noodgedwongen
een keuze moest maken, dan zou ik voor de zekerheid
van m’n job kiezen. Gelukkig moet ik niet kiezen. Ik ben meer dan
tevreden met de job die ik momenteel heb en vind het de max dat
het zo goed te combineren valt met mijn muziek!”
Betoog I september 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
(ld)
“Don't’ forget your roots en speel af en toe nog eens
in een jeugdhuis aan een schappelijke prijs.”
www.thope.be
www.facebook.com/jeugdhuisthope
twitter.com/jhthope
nl.netlog.com/JH_Thope
9

Betoog I september 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
De kracht van het beroep
Zinvol aan de slag als beroepskracht
Beroepskrachten: ze zijn niet vrijwillig (en kosten dus geld),
ze zijn veelzijdig (het is niet altijd duidelijk wat ze doen),
enorm flexibel (en dus soms snel uitgeblust) en ze sturen en
worden gestuurd door vrijwilligers. Zowel vrijwilligers als
subsidiërende overheid en natuurlijk de beroepskracht zelf
zijn bezig met hoe die functie zo zinvol mogelijk kan worden
ingevuld, maar hoe waak je over een zinvolle invulling?
De Jeugdhuismethodiek,
een bron van inspiratie
Wie zinvol als beroepskracht aan de slag wil, kan inspiratie vinden
in de jeugdhuismethodiek. Er bestaat geen antwoord dat standaard
voor elke jeugdhuiswerker geldt. De jeugdhuismethodiek
(een visie op de functies, processen, principes en doelstellingen
van het jeugdhuiswerk) biedt wel een kader waarbinnen je de job
kan definiëren en afbakenen.
Paradoxen voor een beroepskracht
Jeugdhuiswerk speelt zich af in verschillende spanningsvelden
(paradoxen). 1 Die weerspiegelen zich ook in de functie van de beroepskracht.
Hij krijgt vaak te maken met tegengestelde uitersten
waartussen hij positie moet kiezen. Het is belangrijk om de positie
binnen die spanningsvelden regelmatig te evalueren. Het is ook
belangrijk te streven naar een zo klein mogelijke afstand tussen
wat je huidige positie is ten opzichte van die tegenstellingen en
welke positie je graag zou innemen. Als de kloof tussen beide te
groot is, moet je het takenpakket herbekijken en de functie herdefiniëren.
Jezelf in vraagstellen en het juiste evenwicht zoeken
binnen deze tegenstellingen is de beste manier om te werken naar
een zinvolle invulling van de functie als beroepskracht.
Ondersteunen of sturen
Een beroepskracht werkt in de meest ideale situatie vooral ondersteunend.
Toch moet hij soms ook een sturende houding aannemen.
Welke houding neem jij/neemt je beroepskracht momenteel
aan? Wat is de ideale positie op deze spanningslijn?
Behouden of vernieuwen
Je kan er als beroepskracht voor kiezen om de huidige werking
verder uit te bouwen of om het bestaande te vernieuwen. Een professionele
jeugdhuiswerker moet keuzes maken. Radicaal voor
één van de uitersten of voor een wandeling op de gulden middenweg.
10

Je moet continu zoeken
naar een evenwicht.
Bureau of toog
Als professional in het jeugdhuis breng je tijd door achter je bureau,
maar ook aan de toog tussen de jongeren. Om de functie van
beroepskracht zinvol in te vullen, is het belangrijk om de tijdsverdeling
tussen beide te bekijken en af te wegen welk resultaat je
waarmee bereikt, afgestemd op het takenpakket.
Beroepskracht zijn is dynamisch werken op vlak van tijd, inhoud en doelstellingen.
Zinvol beroepskracht zijn is zichzelf en de eigen taak, rol en plaats in vraag stellen.
Regelmatig moet je die al dan niet herdefiniëren.
Output jongeren of eigen output
Werken in het jeugdhuis of jeugdcentrum doe je niet zomaar. Je
doet het omdat je bepaalde competenties hebt en omdat je er je
boterham mee verdient. Het is je job, waarin je ook zelf verder
wil groeien en ontwikkelen. Tegelijk moet je ook de vrijwilligers
uitdagen en motiveren. Ga je je bijvoorbeeld zelf verdiepen in het
grafisch ontwerpen van affiches of leg je de focus op het stimuleren
van jongeren om zich grafisch te ontplooien?
Resultaatgericht of procesgericht
Als jeugdhuiswerker word je verondersteld om agogisch met
jongeren te werken: ze uitdagen, motiveren en coachen. Ze laten
doen, met vallen en opstaan. Maar er wordt ook verwacht dat het
jeugdhuis bepaalde resultaten bereikt. Dat kan vastliggen in een
subsidiereglement, maar ook je raad van bestuur kan bepaalde
concrete resultaten vooropstellen.
De OASE van de beroepskracht
Volgens de jeugdhuismethodiek zijn de functies van een jeugdhuis
of jongerencentrum opgebouwd rond het woord OASE 2 :
• Ont-moeten: het is een plaats waar jongeren elkaar treffen en
een plaats waar niets moet maar veel kan.
• Activeren: jongeren krijgen de ruimte om actie te ondernemen,
te organiseren hun blik te verruimen.
• Samen: in het jeugdhuis zijn jongeren samen en werken ze samen
• Educatie: het jeugdhuis is een context voor bewuste en onbewuste
leerprocessen
Maar het jeugdhuis kan er ook voor kiezen om een beroepskracht
in te zetten voor eerder algemene of coördinerende taken.
Naast de taken die verwijzen naar de OASE, zijn er trouwens ook
heel wat administratieve en logistieke taken.
Toets je takenpakket aan de OASE
Het takenpakket van een jeugdhuiswerker is heel uitgebreid. Om
een antwoord te vinden op zinvolle tewerkstelling kan het nuttig
zijn het takenpakket te toetsen aan de jeugdhuisfuncties. Welke
delen van het pakket taken dragen bij tot welke functie? Waar zet
je veel op in? Waar minder? Liggen die prioriteiten goed?
Vallen de meeste taken niet te linken met een of meerdere functies,
dan is het hoog tijd om de inhoud van de job in vraag te stellen
en te heroriënteren.
Besluit
Een pasklaar antwoord over zinvolle tewerkstelling hebben we
niet. Wel kunnen we je aan het denken zetten en laten zoeken.
Aan de hand van de spanningsvelden kan je balanceren, evalueren
en herdefiniëren. OASE biedt je dan weer een tool om te zoeken
naar een evenwicht in functies en taken. Maak zelf de oefening
en streef naar een zinvolle invulling als beroepskracht. Wie niet
waagt, niet wint.
Betoog I september 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Bepaal prioriteiten
Een beroepskracht stimuleert en ondersteunt vrijwilligers om
deze functies waar te maken en zo te zorgen dat het jeugdhuis een
echte oase wordt.
Als het jeugdhuis met meerdere beroepskrachten werkt, kan het
de verschillende functies (en bijhorende processen) verdelen onder
hen. Indien het jeugdhuis deze luxe niet heeft, is het belangrijk
prioriteiten te bepalen. Als de ontmoetingsfunctie bijvoorbeeld
verwaterd is, kan je als beroepskracht vooral hierop inzetten.
1 De sleutel op de deur? Doordacht handelen als strategie. in: Open huis houden. Welkom in de jeugdhuismethodiek!,
Formaat, 2007, pag. 19-20.
De kip of het ei? in: Gewoon doen … en af en toe eens denken., Formaat, 2007, pag. 19-21.
(ld)
2 Zet de deuren maar open: OASE, de functies van het jeugdhuis. in: Open huis houden. Welkom in de
jeugdhuismethodiek!, Formaat, 2007, pag.14-15.
Veur en deur jongeren. in: Gewoon doen … en af en toe eens denken., Formaat, 2007, pag. 14-18.
11

Aan het werk
De week van …
Martijn Loix is jongerenwerker in ’t Biejke in Borgloon. Een kijk in zijn week, van papierberg tot rockfestival.
Betoog I september 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Maandag
Vullen die koelkast.
10u: stafmeeting
Collega Roel (logistiek medewerker) en ik
overlopen en evalueren de voorbije week
en plannen de komende week. We zijn niet
altijd op hetzelfde moment aanwezig in het
jeugdhuis, dus is het belangrijk te weten
wie wat wanneer doet.
14u: paperassen tijd
Tijd voor wat administratie. Kassa in orde
maken, inkomsten en uitgaven van de
voorbije week ingeven in Assist, post en
mail controleren, binnengekomen facturen
betalen en cash naar de bank brengen.
Ik maak meteen ook het verslag van onze
stafmeeting en breng de personeelsadministratie
in orde: uren, overuren, ziekte- of
verlofdagen …
Dinsdag
Uitslaapdag!
Op dinsdag hebben we een vrije dag. Perfect
om bij te slapen.
Woensdag
10u: back in Borgloon
Het komende weekend staat in het teken
van het stadsfestival Loon Swingt. Uiteraard
werken wij daar als jeugdhuis aan mee. Tijd
voor een check-up. Podium? Check. Materiaal
gemeente? Check. Bestelling brouwer?
Check. Partytentjes en togen? Check.
Roel ruimt ondertussen de kelder op, zodat
we alle materiaal voor het weekend kunnen
stockeren. Veel plek is er niet. Creatief zijn,
Roel!
12u: open deur
Het jeugdhuis gaat open. Van tijd tot tijd
loopt er iemand binnen om een babbeltje
te maken en iets te drinken. De ideale gelegenheid
om tappers aan te spreken voor
het weekend. Er is net een hele groep leden
op zomerkamp, niet makkelijk dus om
voldoende vrijwilligers te vinden. Ik stop op
tijd vandaag, want moet thuis nog een muur
slopen.
Donderdag
10u: eco cool
Coca Cola komt een nieuwe koelkast leveren.
Als ik aankom, staan de mannen al
voor de deur met onze spiksplinternieuwe
en milieuvriendelijke aanwinst. Die zal zeker
het verschil maken op onze energiefactuur.
Nu nog alles overladen van de oude
koelkast naar de nieuwe. Zonder de hulp
van Roel, want die heeft een dagje vrij.
13u: mail en meer
Verdorie, een van de dj’s laat weten dat hij
toch geen plaatjes kan komen draaien zaterdag.
Snel een oplossing zoeken. Ondertussen
wandelt Emma, de vriendelijke cafébazin
van het café naast ons, binnen om
afspraken te maken voor zaterdag. Goede
afspraken, goede buren. Onze ondervoorzitter
Jort waait ook even langs. Hij pikt de
sleutel op, want houdt vanavond het jeugdhuis
open.
Vrijdag
10u: draaien aan dat boek
We nemen het draaiboek voor het weekend
nog eens door. De laatste benodigdheden
worden afgehaald en gekocht.
13u: vullen die koelkasten
Een groepje jongeren komt helpen om de
koelkasten te vullen voor het weekend. We
verwachten veel volk, dus moet er voldoende
drank koud staan.
Zaterdag
9u: party paraat
9u en ik ben al volop bezig met het afdrukken
van prijslijsten en werkschema’s. Ik
ontvang ook de mannen van de technische
dienst. Zij zorgen voor extra elektriciteit.
13u: Roel arriveert om te komen helpen
14u: nog meer hulp
De eerste vrijwilligers dagen op en in no
time staan dj-tafel, partytenten en toog
klaar. Ook de feestverlichting wordt opgehangen.
Even later arriveert de podiumwagen.
Ik neem even tijd om een hapje te eten
en wat te ontspannen en informeer dan
snel de eerste tappers over hun taken.
18u: swingen maar
Loon Swingt komt traag op gang, maar als
onze huisband The Biejke All Stars opkomt,
staat de straat goed vol. Ik loop af en aan
met bakken bier en wisselgeld.
Zondag
2u: let’s party
Het feest buiten duurt tot een uur of twee.
Terwijl iedereen binnen verder danst, ruim
ik met enkele dappere vrijwilligers de straat
op.
5u: this is the end
Het feest loopt op z’n einde. Tijd om op te
ruimen, zodat alles klaar staat voor een
nieuwe dag.
7u: bedtijd
Eindelijk in bed voor een diepe nachtrust.
Gelukkig met het vooruitzicht van twee vrije
dagen. En woensdag sta ik weer helemaal
klaar voor ’t Biejke.
Martijn Loix
12

Stijn Van Looy is begeleider in ROJM, Regionaal Open Jeugdcentrum Mechelen. Hij is er ook verantwoordelijk
voor het Meldpunt Discriminatie en waakt over de samenwerking tussen de verschillende werkingen binnen het jeugdcentrum
(+15 en -15 jaar, jobclub, leer-werkplaats, mobiel jeugdwerk, fitness, opnamestudio, personeel). Zijn week bruist van de jongerenactiviteit.
Dinsdag
"Elke dag zie ik nieuwe gezichten."
16u: let’s open
Na drie weken sluiting zijn we terug open.
Samen met de toogmedewerker tel ik de
kassa en de voorraden. De toog is klaar
voor onze eerste openingsavond.
20u: vakantieverhalen
Het is rustig. Veel jongeren zijn nog op vakantie
en ook nog niet iedereen weet dat
het jeugdcentrum al terug open is. Over
een paar dagen zal dat wel anders zijn, de
mond-tot-mondreclame gaat hier meestal
snel. Ik neem de tijd om met enkele jongeren
individueel bij te praten. Ze hebben veel
verhalen zo na de vakantie.
24u: sluitingstijd
Na een dag bijpraten en er wat terug inkomen
is het tijd om de keet te sluiten.
Woensdag
16u: een nieuwe dag.
Een nieuwe dag met nieuwe jongeren,
andere gezichten, nieuwe verhalen, problemen,
uitdagingen. Er staan al heel wat
jongeren te wachten tot de fitnesszaal open
gaat. Even checken of de verantwoordelijke
al aanwezig is.
tot 24u: afwisseling
Ik pendel tussen de werkvloer (het jeugdhuis)
en m’n bureau en zet alles terug in
gang na een rustige periode. Er moet heel
wat gebeuren: meldingen over discriminatie
bekijken, affiches voor de komende activiteiten
maken, vrijwilligers contacteren,
een verslagje voor Formaat schrijven …
Donderdag
14u: teamtime
Tijd voor onze wekelijkse teamvergadering
met de begeleiders. We bespreken zaken
die relevant zijn voor de dagelijkse werking.
Wie welke activiteit gaat uitvoeren, wie
wanneer aanwezig is … Ik maak het verslag
en mail het na de vergadering door naar
iedereen.
16u: pingpong
Enkele jongeren hebben zin om ‘iets te
doen’. Samen organiseren we een pingpongtornooi.
Ik ben scheidsrechter. Een
leuke namiddag en de winnaar krijgt een
hapje en drankje.
21u30: at the movies
’s Avonds kijk in nog film met enkel jongeren.
22u30: onderhoud
Als er wat minder volk is, neem ik nog even
de tijd om de computers wat op te kuisen.
Ja, dat moet ook gebeuren.
Vrijdag & zaterdag
Het jeugdhuis is open, maar ik heb twee dagen
vrij (weekend).
Zondag
16u: smullen
Samen met enkele jongeren maak ik een
heerlijke spaghetti. Wie wil kan voor één
euro samen met ons eten. De rest van de
avond hou ik me bezig met het ‘ontvangen’
van jongeren. Er springen enkele nieuwe
jongeren binnen. Ze hebben gehoord dat
we een opnamestudio hebben en zijn benieuwd.
Ik leg hen uit hoe alles in z’n werk
gaat bij ROJM.
24u: check
Nog even checken of alle lichten uit zijn en
of de ramen en deuren goed dicht zijn. Als
begeleider moet je het goede voorbeeld geven.
Maandag
12u: bureaupret
Het jeugdhuis is gesloten op maandag, de
ideale ‘bureaudag’ dus. Ik neem door wat er
de rest van de week moet gebeuren.
14u: stagegesprek
Ik heb een afspraak met een stagiair die
hier binnenkort een weekje zal meelopen.
16u: klimmen
Woensdag opent er een project van de stad
Mechelen naast onze deur (klimmuurproject).
Wij zorgen voor de drank en ik moet
nog een aantal praktische dingen op punt
zetten.
17u: ‘k wist het
Binnenkort houden we een WK-quiz en ik
moet dringend de vragen voorbereiden.
20u: vergaderen
Dringend vertrekken naar een vergadering
van de Mechelse jeugdraad.
Stijn Van Looy
Betoog I september 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
13

Het jeugdhuis als werkgever
Jongeren aan je hoofd
Professionalisering biedt de sector heel wat kansen. Uiteraard
zijn er ook enkele kanttekeningen te maken,
want professionalisering in het jeugdhuiswerk blijft een
moeilijke evenwichtsoefening. Een oefening waarbij
beroepskracht(en) en vrijwilligers moeten zoeken naar de
juiste balans om samen bochten te pakken, uit de bocht te
gaan en hobbelige paden te berijden. Niet alleen een evenwicht
in taken en verantwoordelijkheid, maar ook in de rol
van werkgever en werknemer. In een jeugdhuis is dit een
complexe verhouding. De vrijwilligers die zetelen in de
raad van bestuur, zijn immers ook de werkgevers van de
beroepskracht(en). Een stevige werkrelatie opbouwen tussen
beiden blijkt niet zo eenvoudig.
Betoog I september 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Ik wil je, blijf bij me
Zes uitdagingen die beroepskrachten en werkgevers kunnen tegenkomen
bij het balanceren naar een stevige relatie werk nemerwerkgever.
1 Vloerwerk
Een raad van bestuur is een werkgever die met enige afstand zijn
personeelsbeleid voert. Hij is immers zelf niet dagelijks op de
werkvloer actief. Voeling houden met de werkplek en wie en wat
er in beweegt is geen eenvoudige opdracht, maar wel een belangrijk
aandachtspunt. Wie z’n werknemer wil opvolgen, moet weten
waar hij mee bezig is.
2 Spontaan en vrijwillig
Spontaniteit en vrijwilligheid zijn de basis van het jeugdhuiswerk,
dit lijkt niet altijd goed te matchen met een stabiele visie en een
doordachte werknemersbegeleiding. Maak daarom duidelijke
afspraken (wie is waarvoor verantwoordelijk, wie is wanneer beschikbaar
…) en verdeel het werk. Zo verkleint de kans op administratieve
fouten en misverstanden en is het aangenamer werken
voor je beroepskracht.
3 Continuïteit
De constante wissel van bezetting in de vrijwilligersploeg van een
jeugdhuis of jongerencentrum heeft een grote invloed op de continuïteit.
Continuïteit is nochtans een belangrijke factor als het aankomt
op beleid voeren. Zeker wat betreft een personeelsbeleid.
Streef naar een duurzaam beleid, zodat de vrijwilligerswissels niet
te veel invloed hebben op de beroepskracht. Stel om de continuïteit
te bewaken een team op dat verantwoordelijk is voor het personeel
en het geheel kan managen op lange termijn.
Ga voor een sterk team dat klaarstaat voor je beroepskracht.
4 Jong geweld
Het voeren van een degelijk personeelsbeleid vraagt bepaalde
competenties. Heel wat jonge bestuurders missen ervaring en
hebben het moeilijk om zich in de rol van werkgever te verplaatsen.
Dat ligt niet zo zeer aan hun leeftijd, wel aan het gebrek aan
de nodige knowhow, ervaringen en structuur. En daar kan je aan
bouwen. Bundel de knowhow die al aanwezig is en ga voor een
sterk team dat klaar staat voor je beroepskracht én waakt over het
personeelsbeleid. Laat deze mensen ook bijscholing volgen, zodat
ze hun taken nog beter kunnen uitvoeren.
5 DIY
De professionals in het jeugdhuiswerk worden vaak (te snel) aan
hun lot overgelaten. Spreek met je beroepskracht vooraf duidelijk
af wat zijn taken zijn en wat de wederzijdse verwachtingen zijn.
Volg ook op waar je beroepskracht mee bezig is en hou regelmatig
evaluaties. Als je beroepskracht voelt dat hij gesteund wordt, zal
zijn engagement ook sterker zijn.
6 Supporteren
Je beroepskracht de nodige support geven is belangrijk. Dat is
geen makkelijke taak, maar weet dat er een groot aanbod is aan
bijscholingen, workshops en vormingen om je supporterkwaliteiten
aan te scherpen. En vergeet ook niet dat je als beroepskracht
niet alleen bent, wissel daarom regelmatig ervaringen uit met andere
beroepskrachten.
14

Help, ik ben werkgever
Formaat en Sociare in het belang
van werkgeversjeugdhuizen
Wat is sociare?
Sociare is de socioculturele werkgeversfederatie.
Wat doet Sociare voor jou?
• Sociare behartigt de belangen van werkgevers in de socioculturele
sector.
• Sociare informeert. Je kan er terecht voor gespecialiseerde
informatie over CAO’s, tewerkstellingsvormen,
arbeidsreglementen … Je kan informatie opvragen via telefoon,
e-mail, de kennisbank op de Sociare-website, de
SociarE-zines en nieuwsberichten.
Formaat + Sociare
• Formaat behartigt via Sociare de belangen van de jeugdhuizen
die werkgever zijn.
• Jeugdhuizen die personeel tewerkstellen en lid zijn van
Formaat, zijn via een collectief lidmaatschap automatisch
lid van Sociare.
• Voor het lidmaatschap bij Sociare betaal je als jeugdhuis
een extra bijdrage van 19,80 euro per werknemer bij het
lidmaatschap van Formaat. Omdat je jeugdhuis via Formaat
bij Sociare aansluit, bespaar je 75 euro per jaar.
• Elk aangesloten jeugdhuis kan – via Formaat – een paswoord
krijgen voor de website van Sociare. Opgelet:
enkel de bestuurder die verantwoordelijk is voor de tewerkstelling
(zoals vermeld op het lidmaatschapsformulier
van Formaat) kan het paswoord aanvragen via info@
formaat.be. Achter het paswoord vind je een massa informatie
en antwoorden op frequent gestelde vragen.
Meer weten?
www.sociare.be
info@sociare.be
02 503 18 11
Wakosta?
Het kostenplaatje voor een beroepskracht
Een beroepskracht in dienst hebben, heeft natuurlijk financiële
gevolgen. Ter illustratie vind je hier een berekening van
de loonkost van een educatieve beroepskracht voor één jaar,
barema B1c met nul jaar anciënniteit. De berekening werd
gemaakt volgens de loonindex van 01/10/2008. In november
2010 wordt een nieuwe loonindexering verwacht.
Loonkost
Brutoloon (barema 01/10/2008 B1c met 0 jaar anciënniteit)
1.975,18 x 12 = 23.702,16
Eindejaarspremie (CAO van 25 november 2008)
960,23 x 1 = 960,23
Vakantiegeld (92% van het bruto maandloon)
1.817,17 x 1 = 1.817,17
RSZ bijdrage werkgever (34,8% op bruto maandloon
en eindejaarspremie)
8.582,51 x 1 = 8.582,51
Totaal loonkost voor de werkgever
= 35.062,06
Bijkomende kosten
Sociaal secretariaat +- 250
Verplichte arbeidsongevallen verzekering +- 250
Niet vergeten: naast de loonkost heeft je beroepskracht natuurlijk
ook een computer nodig, een bureau, telefoon … En
ook bijscholing en vorming kosten geld.
Een beroepskracht van formaat
Formaat neemt een belangrijke rol op in de zoektocht en
groei naar meer deskundigheid in de jeugdhuissector. We
verzamelen, bundelen en verspreiden knowhow. En bovenal
versterken we het netwerk van jeugdhuizen en beroepskrachten.
Door het organiseren van ontmoetingen en vormingen.
Op maat van de beroepskracht. Ter ondersteuning
van de werkgever.
Betoog I september 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Visie vinden
Werken met personeel in je jeugdhuis is een uitdaging. Je stelt
niet zomaar iemand te werk. Het vraagt een personeelsbeleid met
een visie. De belangrijkste vraag die je je daarbij moet stellen is:
Wie hebben we in onze werking nodig? Hierop een antwoord formuleren
vraagt heel wat stunt- en denkwerk, heel wat neuzen die
in dezelfde richting moeten wijzen en bovenal een sterke visie op
de werking. Als je als jeugdhuis beslist die uitdaging aan te gaan,
moet je er voluit voor gaan. Doordacht en met veel goesting.
Als je beroepskracht voelt
dat hij gesteund wordt, zal zijn
engagement ook sterker zijn.
Katrien Voorspoels
15

Vrijwillige werkgevers
“De beroepskrachten zijn onze protegés”
Betoog I september 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Katrien Van den Broeck zetelt in het
bestuur van Kaddish in Schoten. Sinds
2002 is ze er personeelsverantwoordelijke.
De beroepskracht in Kaddish is
haar protegé.
“Ik blijf geboeid door het jeugdhuiswerk.”
Ik ben ondertussen een ‘wat oudere vrijwilliger’
in het jeugdhuis. De dagelijkse werking
van pintjes tappen en dingen organiseren
ben ik een beetje ontgroeid. Maar ik blijf
wel geboeid door het hele jeugdhuiswerk.
Katrien Touriany is voorzitter van Dido
in Erpe-Mere. Twee jaar geleden nam
ze de taak als personeelsverantwoordelijke
op zich. Ze heeft vier personeelsleden
om op te volgen.
“Ik kreeg de kans om door te groeien.”
Het jeugdhuis geeft je de kans om door te
groeien en beetje bij beetje meer verantwoordelijkheid
op te nemen. Ik was al een
aantal jaar actief in de beheerraad, dat gaf
me voldoende ervaring om het personeel te
gaan opvolgen.
“Ik leer veel bij door dit te doen.”
Als personeelsverantwoordelijke leer ik
enorm veel bij. Door sollicitaties voor te bereiden
en uit te voeren, ben ik op de hoogte
van het verloop en de gevolgen van zo’n gesprekken.
Zo weet ik al een beetje waar ik
Toen ze in 2002 iemand zochten om onze
beroepskracht te ondersteunen, twijfelde
ik dan ook niet.
“Ik worstel soms met m’n houding als
werkgever.”
In het begin besef je niet goed dat je echt
met iemands ‘job’ bezig bent en niet zomaar
met een vrijwilliger. Ook nu worstel ik soms
nog met de houding die ik als werkgever heb
tegenover de beroepskracht. Na verschillende
jaren heb ik uiteraard wel wat kennis
verzameld over de rechten en plichten van
de werkgever, maar ik leer ook iedere dag
nog bij over mogelijke manieren om te evalueren
en feedback te geven bijvoorbeeld.
“Evalueren is belangrijk.”
We proberen regelmatig te evalueren. Eerst
later op moet letten bij het vinden van een
job. Personeelsbeleid, de rechten en plichten
van een werkgever, het zijn vaak dingen
die ik niet leer tijdens m’n studies, maar
waar ik wel meer over wil weten.
“Het is niet altijd makkelijk om meer ervaren
mensen bij te sturen.”
Het is als jongere niet altijd evident om oudere,
meer ervaren mensen tegen te spreken
en bij te sturen. Ik heb nog geen ervaring
op het gebied van werken, waardoor ik soms
twijfel of ik de juiste oplossingen kies. Het
is een grote verantwoordelijkheid, tenslotte
beslis je over iemands dagelijkse werk en
inkomsten. Personeel opvolgen vereist bovendien
dat je continuïteit nastreeft en consequent
handelt. Niet eenvoudig, omdat je
als vrijwilliger niet altijd evenveel tijd kan
maken. Het is ook niet simpel om objectief
te blijven in alle situatie en niet altijd te oordelen
vanuit de liefde voor m’n jeugdhuis.
“Luisteren is belangrijk.”
Je moet iedereen de kans geven z’n verhaal
te doen als er problemen zijn. Ik doe m’n
best om me als voorzitter altijd onpartijdig
spreken we met elk kernlid en enkele vaste
bezoekers over hun ervaringen met de beroepskracht.
Zij kunnen dan hun eventuele
opmerkingen of suggesties doorgeven. Dit
overlopen we dan met de beroepskracht.
“We zijn goed bezig.”
Ik sta er gelukkig ook niet alleen voor, maar
begeleid de beroepskracht in tandem met
een andere beheerder. Ook de provinciale
ondersteuner van Formaat helpt me regelmatig
uit de bres met advies. En om nog
sterker te staan in mijn functie, nam ik deel
aan het traject voor personeelsverantwoordelijke
van Formaat, waar ik vooral veel ervaring
uitwisselde met andere jeugdhuismedewerkers.
Dit gaf me nieuwe inzichten,
maar vooral het gevoel dat we best goed
bezig zijn!
op te stellen in discussies. Wat ook belangrijk
is, is dat je als werkgever goed op
de hoogte probeert te blijven van wat leeft
bij het personeel. Je moet je er zeker ook
bewust van zijn dat een beroepskracht het
jeugdhuis met al zijn gewoontes en tradities
niet eigen is.
“Er moet voldoende contact zijn tussen
de beroepskracht en de vrijwilligers.”
Om de beroepskrachten goed te kunnen
opvolgen is er een personeelscomité. Dat
bestaat uit mezelf en een bestuurslid. Dat
comité staat vooral in voor praktische zaken:
lonen betalen, verlofdagen regelen,
opvolgen en evalueren van taken. Daarnaast
staat het puntje ‘personeel’ standaard
op de agenda van de driewekelijkse
beheerraad. Zo zijn alle bestuursleden betrokken
bij specifieke vragen van het personeel
of van het personeelscomité. De werkuren
zijn ook zo gekozen, dat er voldoende
contact mogelijk is tussen de vrijwilligers
en de beroepskracht. Die betrokkenheid is
heel belangrijk.
(kv & lv)
16

Een nieuw werkjaar =
een nieuw vormingsaanbod
Betoog I september 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Laat je inspireren
en ga samen met Formaat
voor nog beter jeugdhuiswerk.
www.formaat.be/vorming/beroepskrachten
17

Betoog I september 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Personeel op het toneel
Personeelsbeleid in jeugdhuizen: een hele uitdaging
Jeugdhuizen zijn bijzondere organisaties, vooral als je ze
bekijkt vanuit het oogpunt van de mensen die de organisatie
‘maken’. Enerzijds maken de vele enthousiaste vrijwilligers
een jeugdhuis tot een succes. Anderzijds is er meestal de
nood om ook mensen in te schakelen die voor continuïteit
zorgen, die een groot deel van hun tijd in het jeugdhuis kunnen
investeren en die kaas gegeten hebben van jeugdhuiswerking,
communicatie, technische infrastructuur en beleid
op langere termijn. Hiermee doet de professional zijn of
haar intrede.
Professional zijn in een
jeugdhuis is vaak een
eenzame positie.
Typerend voor de jeugdhuissector is dat de verhouding tussen vrijwilligers
en beroepskrachten ongelooflijk ‘scheef’ is, tenminste
qua aantal. Een, twee of hooguit drie professionele mensen runnen
het jeugdhuis dag in dag uit. In veel gevallen is het er eentje.
Dat brengt specifieke noden mee op vlak van personeelsbeleid.
Die zetten we hier op een rijtje in de vorm van een aantal suggesties.
1. Schep een duidelijk kader van afspraken, bevoegdheden en
verplichtingen. Niets is zo lastig, tijdrovend en verwarrend als
een beroepskracht die de weg moet zoeken in de organisatie:
Wat kan ik, wat mag ik? Wie moet ik waarvoor aanspreken?
Wanneer moet ik wie waarover inlichten? Met wie moet ik wanneer
rekening houden als er dringende beslissingen moeten
genomen worden? Hoe ver reikt mijn verantwoordelijkheid voor
dagelijkse aankopen en andere financiële verrichtingen?
2. Een duidelijk kader vraagt om een stevig en doordacht beleid
vanwege het bestuur. Het is niet overdreven om te stellen dat
18

Jeugdhuizen evolueren. Een regelmatige injectie
met actuele kennis en vaardigheden is dan ook nodig.
het goed functioneren van beroepskrachten direct afhankelijk
is van de stevigheid en het verstandig beleid van het bestuur.
Soms lost men dat op door de beroepskracht lid te maken van
het bestuur; dat heeft ook nadelen, want per slot van rekening
wordt hij of zij dan zijn eigen werkgever.
3. Bij het creëren van een duidelijk kader hoort ook een goed
doordacht beleid over de verhouding tussen vrijwilligers en
beroepskrachten. Wat verwachten we van de enen en wat niet?
Wat verwachten we van de anderen? Hoe zien we de samenwerking?
Staan we achter de visie van de beroepskracht en achter
zijn of haar aanpak van de vrijwilligers en van de leden? Zijn de
principes en de uitgangspunten duidelijk? De beroepskracht(en)
hun gezicht laten verliezen door het al te rechtstreeks op te
pakken voor de leden is op de lange termijn nefast voor de (samen)werking.
Het omgekeerde uiteraard ook.
4. Zorg dat de beroepskrachten op een paar goed bereikbare en
geëngageerde mensen kunnen terugvallen. Professional zijn
in een jeugdhuis is vaak een eenzame positie. Je kunt niet alles
delen of bespreken met de vrijwilligers, je staat soms voor gecompliceerde
of risicovolle situaties. Op een paar vertrouwenspersonen
kunnen terugvallen is dan bijzonder belangrijk. Enerzijds
in de loop van de gewone werking, maar anderzijds ook op
specifieke momenten, die georganiseerd en vastgelegd worden
om eens stil te staan bij hoe de dingen gaan. Ik pleit hier niet
onmiddellijk voor al te formele functionerings- of evaluatiegesprekken,
wel voor een dialoog die op bepaalde momenten toch
de vorm krijgt van een echt bezinningsmoment. Het is goed om
daarvoor één of twee bestuursleden of zelfs betrokken buitenstaanders
aan te stellen.
5. Reik de beroepskracht bijscholingsmogelijkheden aan. Jeugdhuizen
evolueren, de werking moet bijgesteld en doordacht
worden, jongeren en hun cultuur veranderen. Dat brengt de
nood mee aan een regelmatige injectie met actuele kennis en
vaardigheden. Vorming en bijscholing zorgen er niet alleen
voor dat beroepskrachten steeds bij de tijd blijven. Het zijn ook
onmisbare platforms voor contacten met collega’s uit andere
jeugdhuizen. Een netwerk van gelijkgezinden en collega’s is zeker
in zulke solojob onmisbaar.
Vorming en bijscholing zorgen er niet alleen voor dat beroepskrachten
steeds bij de tijd blijven. Het zijn ook onmisbare platforms voor
contacten met collega’s uit andere jeugdhuizen.
6. Tegenwoordig heeft men het vaak over coachend leiderschap.
Dat is ontzettend verwarrend. Je beroepskrachten coachen kan
je doen vergeten dat je hen ook leiding moet geven, dat je hoe
dan ook een duidelijk kader met voldoende houvast moet bieden.
Coachend leiding geven betekent in mijn ogen vooral een
pleidooi om dat op een menselijke en niet op een autoritaire
manier te doen.
Dany Baert
Dany Baert is klinisch psycholoog,
opleider en coach. Hij is
algemeen directeur van de Interactie-Academie,
een opleidingscentrum
voor professionals in
de non profit sector. In een ver
verleden was hij ook bestuursvoorzitter
in een jeugdhuis.
Betoog I september 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
19

Betoog I september 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
De jeugdhuiswerker als ambtenaar
Een tang op een varken
Er is meer en meer gemeentelijke tewerkstelling in de
jeugdhuissector. Hoewel we vanuit Formaat de groeiende
aandacht voor het jeugdwerk en de daaraan gekoppelde stijgende
(financiële) erkenning een goede zaak vinden, stellen
we in vraag of deze manier van werken wel altijd even goed
past bij de eigenheid van het jeugdhuiswerk.
De evolutie
Sinds het decreet lokaal jeugdbeleid dat half jaren ’90 in voege
trad, groeide het aantal jeugdhuizen en jongerencentra spectaculair.
Jeugdbeleid werd in de eerste plaats een bevoegdheid van het
lokale beleidsniveau, de gemeente. Vanuit de eerste gemeentelijke
jeugdbeleidsplannen en de daaraan verbonden inspraakprocessen
werden heel wat initiatieven genomen tot oprichting van
jeugdhuizen en jongerencentra. We zagen in die voorbije 15 jaar
een sterke groei van tewerkstelling op gemeentelijke jeugddiensten
ter ondersteuning van jeugdhuizen en jongerencentra. Naar
schatting 62 jeugdhuiswerkers of 27% van iedereen die professioneel
met jeugdhuiswerk bezig is, is in dienst van de gemeentelijke
overheid. Tegelijkertijd zagen we een status quo in de particuliere
tewerkstelling (in dienst van het jeugdhuis zelf), enkele uitzonderingen
niet te na gesproken.
Begrijpelijke evolutie?
Engagement
Dat de tewerkstelling op gemeentelijke jeugddiensten de voorbije
jaren sterk steeg is op het eerste zicht een begrijpelijke evolutie.
Gemeenten zijn meer betrokken op het jeugdbeleid en de concrete
lokale jeugdwerkinitiatieven. Het getuigt van engagement van gemeenten
naar jongeren en hun organisaties om die te ondersteunen.
Men wil goed draaiende jeugdhuizen, een aanbod voor tieners
(SWAP), een fuifbeleid en een goed beheer van de gemeentelijke
jeugdinfrastructuur. Het inzetten van personeel kan effectief een
goed antwoord zijn op bepaalde beleidsuitdagingen.
Naar schatting 62 jeugdhuiswerkers
of 27% van iedereen
die professioneel met
jeugdhuiswerk bezig is,
is in dienst van de
gemeentelijke overheid.
20

De jeugdhuismethodiek veronderstelt autonomie en zelforganisatie
van jongeren. Is die autonomie nog gegarandeerd?
Go-between
Jeugdhuiswerk is omwille van de werkvormen (instuif, muziek),
het open karakter en de complexiteit van de werking op sommige
momenten en aspecten kwetsbaar. De gemeentelijke beroepskracht
wordt ingezet voor een versterking van de werking en is
voor de gemeente ook een vinger aan de pols. De gemeentelijke
jeugdwerker is een buffer, een go-between tussen jongeren en de
gemeente.
Vaak wordt van deze (deeltijdse) jobuitbreidingen ook gebruik
gemaakt om andere hiaten in het gemeentelijk jeugdbeleid of de
werking van de jeugddienst op te vullen: het voeren van een fuifbeleid,
jongerencultuurbeleid, het beheer van het gemeentelijk
jeugdcentrum, etc.
Tewerkstelling is een hele financiële investering voor een gemiddelde
gemeente. Het willen beheersbaar houden van die middeleninzet
maakt dat gemeenten vaak kiezen om de tewerkstelling
zelf op te zetten in de plaats van middelen te voorzien voor een
particuliere jeugdhuis vzw.
Ook een goede evolutie?
Dat krijg ik nooit verkocht
In heel wat gevallen treedt de gemeente dus op als werkgever van
een jeugdwerker die een aanzienlijk deel van zijn tijd in het jeugdhuis
doorbrengt. We vragen ons af of een dergelijke constructie
niet haaks staat op waar de jeugdhuismethodiek voor staat. De
jeugdhuismethodiek veronderstelt autonomie en zelforganisatie
van jongeren om zelf beslissingen te nemen. Is die autonomie nog
gegarandeerd? Is een jeugdhuis in zo’n context nog echt wel een
experimenteerruimte? Een bron van creativiteit, van zotte, wilde
ideeën, een plek waar ook de tegencultuur/de onderstroom een
plaats krijgt? Of heerst hier het pragmatisme: ‘Een leuk idee maar
dat krijg ik nooit verkocht bij mijn diensthoofd. Dat gaan we niet
doen want dan kan ik het morgen op mijn bureau weer gaan uitleggen.’
Hou je knowhow
Het jeugdhuis wordt in vele gevallen het verlengstuk van het gemeentelijk
beleid. We vragen ons af of het wel tot de doelstellingen
van het gemeentelijk jeugdbeleid moet gerekend worden om door
middel van ambtenareninzet tussen te komen in de dagdagelijkse
jeugdwerkpraktijk. De grootste stad in Vlaanderen, Antwerpen,
vindt alvast van niet en subsidieert 10 autonome vzw’s voor het
beheren van jeugdcentra. Vanuit de overtuiging dat de knowhow
uit de praktijk beter binnen de organisaties zelf kan ontwikkeld
worden dan binnen de stedelijke overheid. Via convenanten worden
in dialoog tussen de overheid en de vzw de contouren uitgezet
voor de toekomstige ontwikkeling.
Schizofrene situaties
Ook vanuit het perspectief van personeelsbeleid levert dit problemen
op. De beroepskracht van het jeugdhuis krijgt zijn opdrachten
van de jeugdhuisvrijwilligers, maar legt verantwoording af aan zijn
diensthoofd, de gemeentesecretaris, de schepen. Dat zorgt in de
praktijk voor schizofrene situaties en conflicten. Wie werft aan?
Wie evalueert? Wie stuurt aan? Wie stort het loon? In alle gevallen
de gemeentelijke overheid. Tegelijkertijd maakt men vaak de
jeugdhuisvrijwilligers verantwoordelijk voor het functioneren van
de gemeentelijke jeugdhuiswerkers. Het zorgt voor onontwarbare
kluwens en verwarringen waarin uiteindelijk niemand zijn plaats
nog kent. Nochtans een essentieel principe van organisatieontwikkeling
en een helder personeelsbeleid. In 2008 besliste de stad
Sint-Niklaas onder meer om deze redenen alle vier jeugdhuiswerkers
die in dienst waren van de stad te subsidiëren via loonsubsidie,
toegekend aan het jeugdhuis.
Betoog I september 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Een jeugdhuis met de gemeente als werkgever,
is daar nog wel plek voor zotte ideeën?
Formaat pleit voor
vertrouwen in jongeren.
21

Betoog I september 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Flexibiliteit?
Bovendien is het ambtenarenstatuut niet voorzien op de arbeidsflexibiliteit
van een jeugdhuiswerker verwacht wordt. In meerdere
gemeente krijgen we te horen dat de jeugdhuiswerker een aanvraag
moet indienen voor elke minuut die buiten het uurrooster
wordt gewerkt. Aanvragen worden soms geweigerd. Het verlof
stapelt zich op en voor elke gewerkte zondag moet een massa
compensatie genomen worden. Het paritair comité van het sociaal-cultureel
werk heeft wel dergelijke CAO’s op maat van de sector
en de job van de sociaal-cultureel werker uitgewerkt.
Een alternatief?
Formaat wil pleiten voor vertrouwen in jongeren. In tientallen
jeugdhuizen en jongerencentra wordt dagdagelijks aangetoond
dat jongeren zelf een dergelijke tewerkstelling kunnen organiseren
en dat het in de praktijk blijkt te werken.
Moet je als gemeentelijke overheid dan zomaar je handen afhouden
van het jeugdhuis? Zeker niet. Formaat wil pleiten voor een
dialoog tussen jeugdhuis en gemeente die leidt tot partnerschap.
Wat zegt de wet?
Een gemeente is geen interim-kantoor en kan dus niet
zomaar personeel detacheren naar een autonome vzw. De
ondersteuning van een of meerdere jeugdhuizen kan in principe
wel een deel van het takenpakket zijn van iemand die op
de jeugddienst werkt.
In het geval van een EVA (extern verzelfstandigde agentschappen
in vzw-vorm, vroegere paragemeentelijke vzw)
kan de gemeente personeel ter beschikking stellen. Alleen
moeten die vzw’s uiterlijk vanaf 1/1/2013 voldoen aan de bepalingen
van het gemeentedecreet. Dat wil zeggen dat in die
beheersstructuren (algemene vergadering en raad van bestuur)
de gemeente het voor het zeggen heeft.
Met andere woorden, een jeugdhuis zonder participatie van
de gemeente in beheersstructuren kan geen gemeentelijke
beroepskracht meer tewerkstellen. De vzw kan dan
de speelbal worden van de gemeenteraad. Betrokkenheid en
zelforganisatie, twee belangrijke principes van de jeugdhuismethodiek
komen dan zwaar op de helling te staan.
(jm)
Het ambtenarenstatuut
is niet voorzien op de
arbeidsflexibiliteit die
van een jeugdhuiswerker
verwacht wordt.
We pleiten voor een slimme ondersteuning vanuit de jeugddienst
die er op gericht is de jeugdhuismethodiek in al zijn facetten te
versterken (zie kader). Partnerschap is niet hetzelfde als een (gedwongen)
huwelijk. Zowel de gemeente als het jeugdhuis behouden
hun autonomie en hun kritische geest ten aanzien van elkaar.
De gemeentelijke overheid zit samen met Formaat en andere
partners in de juiste positie om de jeugdhuisbesturen te versterken
en ondersteunen zodat kwaliteitsvolle, particuliere tewerkstelling
alle kansen krijgt.
Nieuwe brochure
‘Een jeugdhuis in je gemeente’
(tw & td)
Wil je hier meer over lezen en je mening vormen over de relatie
jeugdhuis – gemeente? Download dan de brochure ‘Een
jeugdhuis in je gemeente’ op www.formaat.be.
De brochure ‘Een jeugdhuis in je gemeente - Van oogcontact
naar partnerschap in lokaal jeugdbeleid’ is een voorlopige
visietekst van Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen over gemeentelijke
jeugdhuisondersteuning. Formaat werkt in de
zomer en het najaar van 2010, samen met partners, een
traject uit dat zal resulteren in een definitieve versie met onder
meer concrete tools en aandachtspunten
inzake gemeentelijke
jeugdhuisondersteuning.
Opmerkingen en bedenkingen
zijn dus meer dan welkom en
zullen meegenomen worden
in het verdere schrijfproces.
Voor alle feedback één adres:
gerd.vanmeenen@formaat.be
22