Download Betoog - Formaat

België – Belgique
P.B.
2000 Antwerpen 1
BC 30265
4de jaargang, nummer 1
Verschijnt 4 x per jaar, in maart, juni, september & december
Afgiftekantoor 2000 Antwerpen 1 – P 706164
Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
De Wittestraat 2, 2600 Berchem
T (03)226 40 83 – F (03) 226 40 85
info@formaat.be – www.formaat.be
V.U.: Tom Willox, Moerheide 9, 9220 Hamme
m a a r t 2 0 1 0
Betoog I maart 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Jongerencultuur: What’s in a name?
Karuur en VVJ over participeren aan JBP
Het JBP van Wouter Van Bellingen en Mathias De Clercq
JeugdBeleidsPlanning

Het jeugdhuis participeert aan het JBP
De J van jeugdhuis, jongerencultuur en JBP. De P van plan en participatie.
p.4 _ Jeugdwerk staat of valt met de participatie van jongeren. Dat is zeker het geval voor jeugdhuizen. Ook het
jeugdbeleidsplan (JBP) is een hoogmis voor participatie en inspraak van jongeren. Reden genoeg dus om deze
Betoog aan het JBP 2011-2013 te wijden. We zetten op een rij waarom het JBP voor jeugdhuizen belangrijk is.
Jh zkt. JBP
p.6 _ Jeugdhuizen zenden hun vertegenwoordigers naar de vergadertafel over het jeugdbeleidsplan. Jonas
(Club 9), Seppe (Juvenes) en Sander (Ten Goudberge) zijn lid van de stuurgroep JBP in hun gemeente. Ze vertellen
ze waarom zij met hun jeugdhuis mee het jeugdbeleid plannen.
Hoe beïnvloed je jouw gemeentebeleid na het schrijven van het JBP?
p.22 _ Momenteel bedenken en schrijven steden en gemeentes het beleidsplan voor 2011-2013. Jeugdhuizen
en jongeren(centra) nemen hier een rol in op. Maar hoe druk je jouw stempel op de gemeente en het jeugdbeleid
als het JBP finaal is goedgekeurd door de gemeenteraad? In dit artikel zetten we enkele mogelijkheden op een rij.
Karuur en VVJ
EHBO voor participatie aan het JBP
p.8 _ In nood kent men zijn vrienden. Dat is ook voor jeugdwerkers en jeugdbeleidsplanners het geval. Wie
vragen heeft over participatie van jongeren en het JBP kan altijd aankloppen bij Karuur. Deze organisatie staat
jongeren, jeugddiensten en beleidsmakers bij met input en info. Betoog legde Katrien Vanhove en Joris De
Bleser van Karuur enkele vragen voor. Een interview met Karuur, letterlijk en figuurlijk.
VVJ supportert het JBP vooruit
p.11 _ Koen Steuperaert is stafmedewerker bij de Vereniging Vlaamse Jeugddiensten en -consulenten (VVJ).
Hij geeft vanuit VVJ enkele beschouwingen bij de lopende processen voor een nieuw JBP in de gemeenten.
Het JBP van…
Wouter Van Bellingen
p.12 _ In Vlaanderen raakte hij bekend als de schepen die een massahuwelijk organiseerde. In zijn eigen stad
is hij bij jongeren vooral gekend als de gedreven schepen van jeugd. Betoog strikte Wouter Van Bellingen voor
een interviewtje over het jeugd(werk)beleid in Sint-Niklaas.
Mathias De Clercq
p.18 _ Ook In Gent wordt volop aan het JBP geschreven. Mathias De Clercq is als Eerste Schepen van de stad
ook voor jeugd bevoegd. In een rendez-vous met Betoog vertelt hij over het jeugdbeleid en het jeugdwerk in
de Arteveldestad.
Jongerencultuur
Jeugd- en jongerencultuur met een grote J?
p.14 _ Minister van Jeugd Pascal Smet schoof jeugd- en jongerencultuur naar voren als nieuwe prioriteit in
het jeugdbeleidsplan. Maar wat houdt jongerencultuur concreet in? Er zijn verschillende invalshoeken om het
thema te kaderen. Maar in eerste instantie moeten we stilstaan bij wat het betekent om jong(ere) te zijn in deze
tijd. Aanvullend geven CJP, Javi tv en Villanella hun visie op jongerencultuur (p.17).
Brandveiligheid
Formaat steekt het vuur aan de lont
p.20 _ In het jeugdbeleidsplan 2011-2013 is brandveiligheid de prioriteit in het hoofdstuk jeugdwerkbeleid.
Formaat houdt een pleidooi voor een doordacht brandveiligheidsbeleid op lange termijn.

Bij onze mannelijke medewerkers op Formaat
heerst momenteel een babyboom.
Ook ik word binnenkort vader, voor de eerste keer.
Het maken van kinderen houdt eigenlijk verband
met het thema van deze Betoog.
Het is, net als jeugdbeleid maken, samen op lange
termijn plannen.
Je bereidt je voor op de toekomst.
Toekomstige ouders doen dat
door zich te laten bijstaan door
een gynaecoloog, informatieve boekjes
en de tips van vrienden en familie.
Jeugdbeleidsmakers laten zich bijstaan
door een JBP-stuurgroep, ze kunnen zich
laten bijstaan door experts en ze bevragen de jeugd.
Er wordt dus gedroomd en nagedacht
waar je over enkele jaren wilt staan.
Toch heb je als beleidsplanner of ouder niet alles in
de hand. Want niet alles is zomaar voorspelbaar en
maakbaar.
Het geslacht, de gezondheid… Als ouder heb je er geen
vat op.
Ook beleidsplanners kunnen niet alles op voorhand
voorspellen.
Ondanks alle plannen, blijven we steeds voor
onverwachte uitdagingen staan.
Betoog I maart 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Dat maakbare en tegelijk ook onvoorspelbare is zo mooi
aan kinderen en jeugdbeleid maken.
Het ene heeft zelfs een beetje met het andere te maken.
We maken een jeugdbeleid voor kinderen en jongeren
omdat we willen dat zij later mogen opgroeien en
genieten in een mooie en maakbare wereld.
In deze Betoog serveren we daarom een uitgebreide
portie JBP.
Geen kinderportie, maar een stevige maaltijd om volop
goesting van te krijgen.
(ld)
Alles mag overgenomen worden, als er maar bij staat
dat het uit Betoog komt!
Druk
De Wrikker vzw, Patriottenstraat 29, 2600 Berchem
Foto’s
Formaat, lokale jeugdhuizen, Toon Walleyn, website
Wouter Van Bellingen, kabinet Mathias De Clerq, Karuur
Vormgeving & lay-out
Pepijn Haghebaert
Eindredactie
Lennert Deleu
Kernredactie
Joren Camerlinckx, Lennert Deleu, Kara Eestermans
Verantwoordelijke uitgever
Tom Willox, Moerheide 9, 9220 Hamme
Betoog verschijnt 4 x per jaar, in maart, juni, september
& december. Het tijdschrift is gratis voor leden, extra
exemplaren kunnen verkregen worden aan 10,80 euro
(leden) of 18,30 euro (niet-leden) per jaar.
Kritisch en diepgaand thematisch tijdschrift van
Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
De Wittestraat 2, 2600 Berchem
(T) 03 226 40 83 – (F) 03 226 40 85
info@formaat.be – www.formaat.be
3

De J van jeugdhuis, jongerencultuur
en JBP
De P van plan en participatie
Betoog I maart 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Jeugdwerk staat of valt met de participatie van jongeren.
Dat is zeker het geval voor jeugdhuizen. Ook het jeugdbeleidsplan
(JBP) is een hoogmis voor participatie en inspraak
van jongeren. Reden genoeg dus om de inhoud van deze Betoog
aan het JBP 2011-2013 te wijden.
Hoe je het ook draait of keert, politiek is doorslaggevend in ons
leven. Want interesse of geen interesse voor (lokale) politiek, de
beslissingen van de gemeenteraad en het schepencollege hebben
uiteindelijk invloed op de lokale samenleving, de concrete leefwereld
van jongeren.
In het jeugdbeleidsplan van een gemeente of stad worden de krijtlijnen
uitgezet voor de komende drie jaren. De krijtlijnen van de
directe leefomgeving van jongeren.
Een stevige kans en garantie
is het jeugdhuis een mentale en fysieke plek waar jongerencultuur
passief en actief wordt gecreëerd en beleefd. Het zit passief
verweven in verschillende aspecten van het jeugdhuis (de muziek
in de ontmoetingsruimte, de sfeer en inrichting, het aanbod van
activiteiten…) Actief komt het tot uiting via de creatieprocessen en
podiumkansen in het jeugdhuis. Of heel concreet: het vrij podium,
de contest voor dj’s, een theaterproject, het graffitischilderij op
een muur…
Politici willen graag objectief meten. Dat helpt hen om te analyseren,
te beoordelen en keuzes te maken. Dat is bij jongerencultuur
niet simpel, want het is moeilijk te meten en behoorlijk subjectief.
Het is dan ook een moedige keuze om jongerencultuur als
beleidsprioriteit te maken. Want de term jeugd- of jongerencultuur
is geen hermetisch of vast gedefinieerd begrip. Het is voor
beleidsmakers geen evidentie om met zo’n vaag begrip aan de
slag te gaan. Het is moeilijker objectief te meten en te beoordelen.
Jongerencultuur heeft te maken met subjectieve smaak en voorkeur.
Niettemin valt er beleid rond te maken.
Jongeren en jeugdhuizen hebben de kans om te participeren aan
de beleidsplanning. Ze bepalen mee de inhoud van het beleid voor
de jaren 2011, 2012 en 2013. Zo’n plan komt niet met een simpele
vingerknip tot stand. Het is het resultaat van een lang en intens
denkproces met verschillende actoren
Het JBP is geen vodje papier. De inhoud ervan is bepalend voor
wat er de komende drie jaren in jouw stad of gemeente op het vlak
van jeugd(werk)beleid zal gebeuren. De jeugddienst en schepen
van jeugd betonneren hun beleidskeuzes in het plan.
Jongerencultuur
Elke beleidsperiode kiest de Vlaamse minister van jeugd twee prioritaire
beleidsthema’s. Na jeugdinformatie en jeugdwerkinfrastructuur
ligt de focus deze keer op brandveiligheid en jeugd- en
jongerencultuur. Dat laatste is niet onbelangrijk voor het jeugdhuiswereldje.
Want nog meer dan de traditionele jeugdbeweging,
Het is behalve een moedige keuze, ook een stimulerende keuze.
Het is extra glijmiddel om de sectoren cultuur en jeugd dichter bij
elkaar te brengen. Het voorbije decennium zijn al heel wat muurtjes
tussen beide werelden gesloopt. Toch is er nog veel werk aan
de winkel. Laat ons hopen dat de keuze voor jongerencultuur als
beleidsprioriteit het sloopwerk versnelt en de kruisbestuiving stimuleert.
Vier aandachtspunten
Als het over de invulling en aanpak van jongerencultuur gaat, dan
zijn er voor Formaat vier punten om in het achterhoofd te houden.
1. Benader cultuur breed
Jongerencultuur is meer dan culturele creatie en expressie
van jongeren. Het accent ligt best niet te eenzijdig op ‘cultuur’.
‘Jeugd’cultuur betekent ook ‘niets doen, chatten, rondhangen,
fuiven… Het heeft een hoge fun-factor. Door te zwaar in te zet-
4

‘Het JBP is geen vodje papier.
De inhoud is bepalend voor
wat er in jouw stad of
gemeente zal gebeuren.’
ten op cultuur dreigt bepampering van jongeren. Er zal een goed
evenwicht moeten gevonden worden tussen ‘het consumeren en
eerder vrijblijvend deelnemen aan het vrijetijdsaanbod en het zelf
produceren van jeugdcultuur’.
2. Ondersteun wat is en bouw verder uit
Rond jongerencultuur leeft al veel in steden en gemeenten en uiteindelijk
is ook de budgettaire ruimte beperkt. Het komt er niet op
aan om het warm water uit te vinden, maar om het bestaande nog
dieper uit te bouwen.
Druk jouw (jeugdhuis)stempel op het
gemeentelijk jeugdbeleid
2010 is hét jaar bij uitstek om het jeugdbeleid voor 2011-2013
in jouw gemeente mee vorm te geven. In 2010 schrijven de
gemeenten namelijk het jeugdbeleidsplan 2011-2013. Tijdens
het planningsjaar is het belangrijk om jouw jeugdhuis
mee op de kaart te zetten. Bepaal in 2010 de toekomst van
jouw jeugdhuis en de rest van het jeugdbeleid. Hoe? Droom,
durf en doe mee.
Jeugdbeleidsplanning lijkt op het eerste zicht misschien een
ver-van-je-bedshow, maar niets is minder waar. Door mee
te werken aan dit plan werk je mee aan het beleid van jouw
gemeente. Het gaat hier zowel over zaken die rechtstreeks
met het jeugdhuis te maken hebben als over andere dingen,
zoals bijvoorbeeld vorming, diversiteit, informatie…
Het rapport
Is jouw jeugdhuis klaar om zijn stempel te drukken op het
gemeentelijk jeugdbeleid? Droom, durf en doe dan mee. Ga
aan de slag met het rapport.
3. Bouw aan netwerken
In de gemeente zijn veel interessante partners: de bibliotheek, het
cultuurcentrum, de jeugddienst en uiteraard de jeugdhuizen en
jongerencentra. Ga samen rond de tafel zitten, leer elkaar kennen
en sla de handen in elkaar. Als jeugdhuissector zijn we een
interessante partner in het realiseren van een beleid en aanbod
rond jongerencultuur.
4. Niet doodknuffelen
Een beleid moet meer zijn dan een op maat gesneden aanbod voor
jongeren. We moeten opletten met pogingen van volwassenen om
te beheersend en ‘regelend’ op te treden. Acties rond jeugdcultuur
gaan best niet op opvang lijken, de verkleutering loert dan om de
hoek. Jeugdcultuur kan je makkelijk doodknuffelen.
Het jeugdhuis uitgedaagd
• Download ‘Het Rapport’ op de website van formaat. Het
is een tool om met jouw jeugdhuis na te denken over het
gemeentelijk jeugdbeleid. Kijk wat al goed zit, ga op zoek
naar zaken die je kan verbeteren en denk ook na welke rol
jouw jeugdhuis kan spelen.
• Prik een datum waarop jij in jouw jeugdhuis een denkmoment
rond het jeugdbeleidsplan organiseert.
• Nodig mogelijke geïnteresseerden uit. Gebruik de affiche
en uitnodigingen die jouw jeugdhuis in de brievenbus
kreeg. Voor extra affiches en uitnodigingen kan je het ontwerp
downloaden.
• Neem nu al contact op met jouw gemeentelijke jeugddienst.
Laat weten dat jij (met je jeugdhuis) wil nadenken
over het jeugdbeleidsplan. Vraag hoe en wanneer je iets
kan betekenen en vertel over de acties van Formaat.
Meer informatie?
• Surf naar www.jeugdbeleidsplan.be.
• Download Gevat, editie ‘Jeugdbeleidsplan’, vierde jaargang
nummer 2 op www.formaat.be.
Betoog I maart 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Het jeugdhuis is geen eiland. Het heeft zijn rol, taak en plaats in de
gemeente en het lokale jeugdwerk. Via het JBP kunnen jeugdhuizen
zich nog meer op de kaart zetten en een jeugdhuisvriendelijk
klimaat scheppen. Er liggen dan ook heel wat kansen in het participeren
aan de komende ronde jeugdbeleidsplanning. De prioriteit
jongerencultuur en het participatief planningsproces zijn twee
stevige raakvlakken met het jeugdhuiswerk. Jeugdhuizen zijn alvast
dubbel uitgedaagd om er een lap op te geven. JBP, olé olé.
(ld)
5

JH zkt. JBP
Jongeren uit het jeugdhuis schrijven mee aan het JBP
Jeugdhuizen zenden hun vertegenwoordigers naar de vergadertafel over het jeugdbeleidsplan. Jonas (Club 9), Seppe (Juvenes)
en Sander (Ten Goudberge) zijn lid van de stuurgroep JBP in hun gemeente. Op de komende bladzijden vertellen ze
waarom zij met hun jeugdhuis mee het jeugdbeleid plannen.
Betoog I maart 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
BETOOG: Voor de hoeveelste keer schrijven jullie mee aan
het JBP?
Jonas: “Dit is de eerste keer dat ik actief in een werkgroep rond
het JBP zit. Vorige keer heb ik het ook meegemaakt, maar niet in
een werkgroep. Ik ben er toen wel mee bezig geweest tijdens de
jeugdraad en het is in Club 9 met de raad van bestuur besproken.
Seppe: “Voor mezelf is het de eerste keer dat ik, vanuit Juvenes,
wordt betrokken bij het JBP. Als beroepskracht vertegenwoordigde
ik het jeugdcentrum reeds in de jeugdraad, maar ik zit nu dus
ook in de stuurgroep van het jeugdbeleidsplan.
Sander: “Het is ook mijn eerste keer. Vanuit de jeugddienst en
jeugdraad kwam de vraag naar gemotiveerde jongeren om te helpen
bij het schrijven. Ik ben voorzitter van Ten Goudberge en wou
graag onze standpunten verdedigen. Binnenkort studeer ik ook af
als sociaal-cultureel werker. Ik dacht dat ik vanuit die opleiding
wel iets kon bijdragen voor de jeugd in Wevelgem.”
Waarom wil jullie jeugdhuis betrokken zijn bij de opmaak van
het JBP?
Jonas: “Als je als jeugdhuis niet actief meedoet, kan het zijn dat
bepaalde aandachtspunten die voor een jeugdhuis belangrijk zijn
niet aan bod komen. Het is dus absoluut belangrijk dat wij onze
zeg kunnen doen.
Seppe: “Het is belangrijk dat Juvenes, met meer dan 600 leden,
mee richting kan geven aan het toekomstige jeugd(werk)beleid.
Zorgen voor een veilige uitgangsbuurt, inrichten van een repetitieruimte
het bouwen van nieuwe skate-ramp en fuifbeleid zijn
zaken waar we als jeugdhuis onze mening over kwijt willen. Met
een prioriteit als jeugd- en jongerencultuur mogen we onze kans
op inspraak niet zomaar voorbij laten gaan.”
Sander: “Als grootste jeugdvereniging van Wevelgem moeten wij
ons gewoon laten horen. Het JBP zit in Wevelgem al goed in elkaar,
maar hier en daar zijn er nog puntjes waarvan wij met het
jeugdhuis vinden dat er plaats is voor verbetering. Daar willen we
aan helpen.”
Sander Deflo wil de stem van zijn jeugdhuis laten horen.
Is participeren aan het JBP een moeilijke klus?
Sander: “Als je geïnteresseerd bent in beleidsthema’s die de
jeugd aangaan en je bent gemotiveerd om iets te doen voor de
jeugd, dan is het niet zo moeilijk. Je blijft natuurlijk wel bezig over
meer inhoudelijke thema’s. Ook is het belangrijk om er op tijd aan
te beginnen en op regelmatige basis terug samen te komen.
Jonas: “Bij de opmaak van het JBP moet je toch met veel dingen
rekening houden. Als je een beslissing neemt over een subsidie
die anders verdeeld zal worden, moet je fatsoenlijk nagaan welke
gevolgen dit kan hebben. Je moet ook nagaan of er noden vanuit
het jeugdwerk zijn en nagaan of de voorziene bedragen voldoende
zijn. Uiteindelijk beslist het schepencollege nog altijd, maar de
mensen die het JBP opstellen weten er het meeste van omdat zij
er elke dag mee bezig zijn. Zij moeten dus de juiste beslissingen
nemen.
Wie mee schrijft aan het JBP moet weten wat er leeft bij
jongeren in de gemeente. Hoe houden jullie voeling met de
jeugd en het jeugdwerk in de gemeente?
Seppe, coördinator Juvenes:
‘Ik haal veel info uit de informele gespreken met de vrijwilligers
en leden. Veel van onze bezoekers hebben bijvoorbeeld klachten
over de verkeersonveiligheid aan het jeugdcentrum.’
6

Jonas, voorzitter Club 9
‘Het is absoluut belangrijk dat wij onze zeg kunnen doen.’
Jonas: “Ik ben momenteel voorzitter van Club 9. Ik probeer ik toch
om de twee weken te tappen in het jeugdhuis en spring ik er regelmatig
binnen. Ik zit niet meer elke dag in het jeugdhuis, maar
er zijn andere mensen van het bestuur die dat wel doen en die ik
ook elke week zie. Zo blijf ik toch zeker op de hoogte. Ik zit ook al
heel lang in de jeugdraad dus als er nieuws is in Beringen, hoor
ik het daar.
Seppe: “Aangezien ik zelf in Zele woon en leef, is het niet zo’n
ver-van-mijn-bed-show. Die voeling is er dus. Ik haal veel info uit
de informele gespreken met de vrijwilligers en leden in Juvenes.
Veel van onze bezoekers hebben bijvoorbeeld klachten over de
verkeersonveiligheid aan het jeugdcentrum.
Sander: “Ik ben reeds enkele jaren actief in ons jeugdhuis en de
laatste jaren zelfs als voorzitter. Ik heb dus constant contact met
de Wevelgemse jeugd. Voor de opmaak van het JBP organiseren
we ook enkele inspraakmomenten om de jeugd te horen. We spreken
enkele jongeren aan op fuiven en we verspreiden enquêtes.
Op die manier trachten we ook de niet-georganiseerde jeugd te
betrekken.
Hoe bewaken jullie dat het JBP in jullie gemeente goed wordt
uitgevoerd?
Seppe: “Juvenes is vertegenwoordigd in de algemene vergadering
en het dagelijks bestuur van de jeugdraad. Automatisch hebben
we dus zeggenschap over de jaarlijkse verantwoordingsnota en de
evaluatie van het voorbije beleidsplan.”
Jonas: “Binnen het bestuur van ons jeugdhuis, en vooral met onze
beroepskrachten, denk ik dat wij ervoor zorgen dat het deeltje dat
voor ons is voorzien in het JBP toch zeker aan bod komt, zoals
bijvoorbeeld de verbouwingen dit jaar. Datgene wat niet uitgevoerd
wordt, brengen we ter discussie op de jeugdraad of op de jeugddienst.
Heeft jullie jeugdhuis een goede band met de Schepen van
Jeugd?
Seppe: “We zetelen samen in de jeugdraad, en zien elkaar dus
meer dan ééns per maand. Er hoeft niet ‘gemeneerd’ te worden,
waardoor de onderlinge sfeer altijd zeer open is.
In de jeugdraad evalueert Seppe De Roover het voorbije jeugdbeleidsplan van Zele.
Jonas: “Normaal is de schepen maandelijks op onze jeugdraad.
Als er iets dringend is en het niet via de jeugddienst kan, bel ik
hem gewoon of spreken we af.
Sander: “In Wevelgem hebben we sinds kort de jongste schepen
van Vlaanderen. We trachten hem geregeld aan te spreken of we
nodigen hem eens uit voor een bezoek of een nieuwjaarsdrink.
Hier moet ik ons bestuur en zeker onze coördinator bij vermelden,
want zij zorgen toch dat de schepenen ons niet uit het oog
verliezen. Zij zorgen er vaak voor dat door de gemeente vergeten
dossiers terug op de agenda geplaatst worden.”
Jonas: “Uiteindelijk is het wel het voltallige schepencollege die de
beslissingen neemt, dus een schepen kan je niet echt iets beloven
tot de rest ook akkoord is. Dat is het spijtige aan politiek.
(ld)
Betoog I maart 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Sander, voorzitter Ten Goudberge:
‘Ons bestuur en onze coördinator zorgen er voor
dat het schepencollege ons niet uit het oog verliest.’
7

EHBO voor het JBP
Karuur over participeren aan JBP
Betoog I maart 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
In nood kent men zijn vrienden. Dat is ook voor jeugdwerkers
en jeugdbeleidsplanners het geval. Wie vragen heeft
over participatie van jongeren en het JBP kan altijd aankloppen
bij Karuur. Deze organisatie staat jongeren, jeugddiensten
en beleidsmakers bij met input en info. Betoog legde
Katrien Vanhove en Joris De Bleser van Karuur enkele vragen
voor. Een interview met Karuur, letterlijk en figuurlijk.
BETOOG: Op welke manier ondersteunt Karuur de lokale
jeugdbeleidsplanning?
Karuur: “We hebben een traject opgezet om jongeren en jeugdraden
te ondersteunen in het proces dat voorafgaat aan het jeugdbeleids
plan 2011-2013. Dit traject bestaat uit drie delen. Ten eerste
bieden we informatie aan voor lokale jeugdraden. Omdat er al
heel wat informatie beschikbaar is, richten we ons op informatie
die specifiek voor de jeugdraad relevant is. Jeugdraden spelen immers
een belangrijke rol in de opmaak van de plannen. Ten tweede
ontwikkelden we een vormingssessie die jeugdraden, maar ook
stuurgroepen en iedereen die met de jeugdbeleidsplanning bezig
is, kan aanvragen. Op een interactieve manier zetten we op een
rijtje wat een jeugdbeleidsplan precies is, waarover het moet gaan
en welke rol je erin kan spelen. Ten derde volgen we vijf gemeenten
van dichtbij op. Tijdens de zomer konden gemeentebesturen
zich hiervoor kandidaat stellen. De vijf gemeenten krijgen niet alleen
gratis vorming. Maar ook op andere cruciale momenten in de
jeugdbeleidsplanning komen we langs bij de jeugdraad, zetten we
workshops op of vergaderen we mee.”
Welke vragen of opmerkingen omtrent de opmaak van een
JBP ontvangen jullie?
Karuur: “De vorming over het jeugdbeleidsplan heeft veel succes.
Het is duidelijk dat heel wat jeugdraden en stuurgroepen graag
een externe organisatie over de vloer krijgen om op een interactieve
manier vorming te volgen over het jeugdbeleidsplan. Dat
hoeft ook niet te verrassen. Het vorige jeugdbeleidsplan werd
opgemaakt in 2007, drie jaar geleden dus. Dat is heel wat in een
jeugdraadleven. Heel wat jongeren die toen mee de kar trokken
zijn er nu mee gestopt. Af en toe komen er wat meer technische
vragen, over de samenstelling van de stuurgroep bijvoorbeeld. We
verwachten ook dat er tegen het einde van het planningsproces
nog wel wat vragen zullen binnenkomen. Vooral wanneer de plannen
definitief vorm beginnen te krijgen en de jeugdraad advies
moet gaan geven.”
Voor de volgende periode jeugdbeleid staan jongerencultuur
en brandveiligheid als prioriteit aangestipt. Wat is jullie indruk
over die thema’s. Zijn ze voldoende gekend of verkend?
Karuur: “De informatie over de prioriteiten en de precieze voorwaarden
waaraan je moet voldoen om in aanmerking te komen
voor de extra middelen worden pas zeer laat bekend gemaakt. Dat
doet geen goed aan de kennis over deze thema’s bij de jeugdraden.
Hoe dan ook zijn het twee thema’s die wel de nodige interesse opwekken.
Met brandveiligheid wordt zowat elke jeugdraad geconfronteerd.
Er zijn er maar weinig waar het niet op de agenda staat.
Met jeugdcultuur is het een ander verhaal. Sommige gemeenten
hebben al heel interessante projecten lopen en willen deze via
deze prioriteit behouden of verder uitdiepen. Voor gemeenten die
er nog niet zoveel rond werkten is dit vast en zeker een motivatie
om er een begin mee te maken. Zo zijn we er zeker van dat er her
en der nieuwe initiatieven of ruimten waar jongeren cultuur kunnen
beleven zullen ontstaan.”
‘Kinderen en jongeren zijn ervaringsdeskundigen in het jong zijn.
Niemand anders dan zij zelf weten wat leeft en waar er behoefte aan is.’
8

Zien jullie naast brandveiligheid en jongerencultuur nog andere
thema’s veel voorkomen?
Karuur: “Twee thema’s die vaak terugkomen zijn mobiliteit en
verkeersveiligheid. We noemen ze in één adem omdat ze erg nauw
met elkaar verbonden zijn. Vaak begint het bij het besef dat de
omgeving van een jeugdlokaal onveilig is. Maar heel wat jeugdraden
zetten ook een stapje verder en kijken naar de algemene verkeerssituatie
in hun gemeente en de bereikbaarheid van plekken
die interessant zijn voor kinderen en jongeren.
Daarnaast duikt jeugdwerkinfrastructuur voortdurend op. Naast
de kwestie van de brandveiligheid, zijn er nog veel lokalen waarbij
aan andere behoeften niet voldaan is. Denken we maar aan lekkende
daken, verouderde toiletten, tekort aan opslagruimte…”
Waarom is het volgens jullie belangrijk dat lokale jongeren
participeren in het gemeentelijk proces beleidplanning?
Karuur: “In geen enkel andere beleidsplan of het bestuursakkoord
van het gemeentebestuur hebben kinderen en jongeren inspraak.
Op geen enkel moment is een gemeente verplicht om de
mening van kinderen en jongeren onder achttien jaar te vragen.
In de voorbereiding van een gemeentelijk jeugdbeleidsplan is dit
wel verplicht. En maar goed ook. Kinderen en jongeren zijn ervaringsdeskundigen
in het jong zijn. Niemand anders dan zij zelf weten
wat leeft en waar er behoefte aan is. Nu ja, beleids makers en
ambtenaren zijn ook kind geweest en in die zin misschien ook wel
ervaringsdeskundig. Maar zij kijken intussen toch met een andere
bril naar hun nabije omgeving.
Bovendien wordt beleid dat gedragen is door de doelgroep ook alleen
maar beter. Maak je beleid en een beleidsplan dat gebaseerd
is op een uitgebreide bevraging van de doelgroep dan gaat het
ook meer efficiënt zijn. Deze boodschap proberen we met Karuur
ook over te brengen aan de beleidsmakers. Dat is niet altijd even
gemakkelijk. Want een uitgebreid participatieproces voorafgaand
aan een beleidsplan slorpt heel wat tijd en soms ook geld op. Tijd
die niet alle burgemeesters en schepenen ervoor over hebben.”
Momenteel kent onze samenleving een financiële en economische
crisis. Heeft dat volgens jullie invloed op de beleidsplannen
voor jeugd?
Karuur: “Heel wat gemeentebesturen moesten vóór de huidige
crisis al fors gaan besparen. De crisis maakt het er natuurlijk niet
gemakkelijker op. De Vlaamse overheid bespaarde bijvoorbeeld
al één procent op de beschikbare financiële middelen van steden
en gemeenten die een jeugdbeleidsplan indienen. Die één procent
Joris De Bleser, coördinator van Karuur.
lijkt niet zoveel, maar als je ze bij de besparingen legt die vele
gemeentebesturen sowieso al moeten doen om hun begroting in
orde te houden, dan gaat het jeugdbeleid er hier en daar wel de
gevolgen van dragen. Maar tegelijkertijd horen we ook signalen
uit gemeentebesturen die er voor het volgende jeugdbeleidsplan
een fikse schep bovenop zullen doen. Volgens ons is er dus op dit
moment geen sprake van een algemene dalende tendens.”
‘Het komt er op neer om verschillende soorten
van participatie met elkaar te combineren.’
Wie mee nadenkt over het jeugdbeleidsplan moeten op veel
terreinen ervaren zijn. Je weet best een beetje hoe een gemeente
organisatorisch werkt, je moet wat thuis zijn in financiën
en je moet ook goed kunnen onderhandelen of lobbyen.
Hoe kunnen individuele jongeren zich optimaal prepareren
voor het JBP?
Karuur: “Denken dat je een uitmuntende kennis van de gemeente
en het jeugdbeleid moet hebben om te kunnen deelnemen aan het
planningsproces, is niet helemaal juist. Het helpt als je de context
goed kent, maar dit kan ook een rem zijn op de creativiteit en de
vrijheid om nieuwe ideeën te lanceren of ambitieuze projecten in
de steigers te zetten. Wil je als individuele, geïnteresseerde jongere
meesturen aan het jeugdbeleid? Dan moet je vooral je eigen
ervaring in de gemeente meenemen. Wat vinden jij en je leeftijdsgenoten
van het jeugdbeleid in de gemeente? Waar is er nog een
extra nood aan? Wat loopt er supergoed en moet zeker behouden
blijven? Op zulke vragen kan elke jonge inwoner van een stad of
gemeente een antwoord geven en dat is soms al meer dan genoeg.
Als individuele jongere kan je ook plaatsnemen in de stuurgroep
van het jeugdbeleidsplan. Dit is een groep jongeren en deskundigen
die het plan eigenlijk effectief maken. Kom je er als groentje
bij? Geen probleem, meestal wordt er tijd en ruimte voorzien voor
een leuke vorming over de gemeente en het jeugdbeleidsplan. Ook
Betoog I maart 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
9

‘Een stevig advies blijft niet ongelezen.’
in de jeugdraad kan je je ding doen. De jeugdraad speelt een belangrijke
rol en zal op vele momenten gedurende 2010 zijn zegje
kunnen doen over het jeugdbeleidsplan. Ook daar wordt telkens
een goede uitleg voorzien. Mis je toch wat kennis? Heel wat organisaties
zoals Karuur, Steunpunt Jeugd en VVJ (Vereniging van
Vlaamse Jeugddiensten en –consulenten) voorzien websites boordevol
informatie. Naar Karuur kan je bovendien te allen tijde bellen
of mailen. Een snel antwoord is gegarandeerd.”
Sommige gemeenten werken met babbelboxen, schrijfwanden,
speciaal ontworpen bierkaartjes… Je kan het zo gek niet bedenken
of het is al eens gebeurd. Kwalitatief leveren deze methoden soms
meer op dan een enquête. Zo’n participatiemomenten moeten ook
plaatsvinden wanneer het plan al aan het lopen is, in 2011 en 2012,
en niet alleen nu omdat er een plan moet opgemaakt worden. Toegegeven,
dit kost een gemeente wel wat. Maar het levert zo ontzettend
veel op en het maakt het beleid gewoon beter.”
Betoog I maart 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Op welke manier kan de gemeente participatie aan het jeugdbeleidsplan
laagdrempelig houden?
Karuur: “Wanneer we met Karuur vorming gaan geven over het
jeugdbeleidsplan geven we haast altijd deze boodschap mee: een
jeugdbeleidsplan opmaken is geen exacte wetenschap. Niemand
verwacht een statistisch en wetenschappelijk verantwoord rapport.
Dat geeft gemeenten natuurlijk veel vrijheid om op een laagdrempelige
manier die ook eigen is aan jongeren om te gaan met
de participatie aan het plan. We horen hoe langer hoe meer van
jeugddiensten:’We gaan niet te veel enquêtes doen, uit gesprekken
halen we zo veel meer.’ Dit klopt natuurlijk niet helemaal, het is
eerder een en-en-verhaal. Het komt er op neer om verschillende
soorten van participatie met elkaar te combineren. Zo kan je een
enquête doen en aanvullend enkele andere initiatieven. Ga bijvoorbeeld
een avond aan de toog van het jeugdhuis hangen en neem
enkele stellingen over het gemeentelijk jeugdbeleid mee. Spreek
de gasten van het jeugdhuis aan en vraag in ruil voor een drankje,
hun mening over de stellingen. Geen middelbare school in je gemeente?
Zet je ’s morgens aan de bushalte waar veel jongeren opstappen
en maak een praatje. Iets in ruil geven helpt altijd. ’s Ochtends
werken koffiekoeken zeer goed. Maar het kan ook anders.
Hoe kan een lokale jeugdraad er mee over waken dat de
doelstellingen en intenties in het JBP ook effectief gerealiseerd
worden?
Karuur: “Het opvolgen van de uitvoering van het jeugdbeleidsplan
is één van de opdrachten van de jeugdraad. Heel wat jeugdraden
hebben een goed systeem om dit op te volgen. Ze houden een
Excel bij of gaan het jeugdbeleidsplan te lijf met fluostiften en
potloden om met kleuren aan te duiden wat de stand van zaken
is. De jeugdraad kan ook gebruik maken van Rate-a-plan (www.
rate-a-plan.be). Dit is een online tool waarmee je de uitvoering van
het jeugdbeleidsplan kan opvolgen. Maar dit is maar een deel van
het werk natuurlijk. Jeugdraden moeten ervoor zorgen dat ze zowel
bij de jeugddienst als bij de Schepen van Jeugd de vinger aan
de pols houden. Tijdens vergaderingen en daarbuiten moeten ze
ervoor zorgen dat ze goed op de hoogte blijven van het reilen en
zeilen in de gemeente. Vaak komt die informatie vanzelf en licht
de jeugddienst of de schepen dossiers toe. Maar soms komt de informatie
niet vanzelf. Dan is het aan de jeugdraad om er toch mee
bezig te blijven en vragen te blijven stellen. De jeugdraad heeft dat
recht. Loopt het niet zoals gepland, dan kan de jeugdraad advies
geven aan het gemeentebestuur en hen zo aanporren om er verder
werk van te maken. Tot slot moet het gemeentebestuur jaarlijks
in een verantwoordingsnota aangeven of alles zoals gepland
in het JBP effectief werd uitgevoerd. Dit is een belangrijk moment
voor de jeugdraad want alweer is het gemeentebestuur verplicht
deze nota voor te leggen aan de jeugdraad voor advies. Indien er
belangrijke zaken niet werden uitgevoerd kan de jeugdraad dit
duidelijk maken in een gepeperd advies. Adviezen zijn dan wel
geen dwingend middel, maar een stevig advies blijft niet ongelezen.
Indien je echt ontevreden bent met de jeugdraad kan je natuurlijk
ook overgaan tot actie.”
(ld)
10
Indien je echt ontevreden bent met de jeugdraad
kan je ook overgaan tot actie.

Vooruit met het JBP
VVJ supportert voor de jeugddienst
Koen Steuperaert is stafmedewerker bij de Vereniging
Vlaamse Jeugddiensten en –consulenten (VVJ). Hij geeft
vanuit VVJ enkele beschouwingen bij de lopende processen
voor een nieuw JBP in de gemeenten.
BETOOG: Hoe ondersteunt VVJ de jeugddiensten bij het
schrijven van een nieuw JBP?
VVJ: “Wij hebben daar enkele instrumenten voor ontwikkeld. We
hebben een dossier op onze website. Jeugddiensten kunnen er
terecht voor actuele informatie rond het schrijven van het plan.
Dit gaat heel breed, van het decreet en de uitvoeringsbesluiten
tot visie en concrete tools. Ook op de rest van de website is veel
informatie en achtergrond te vinden over alle mogelijke facetten
van een breed jeugdbeleid. Naast de website zetten we in op onze
provinciale ondersteuners en de provinciale werkingen. Onze vijf
provinciale medewerkers vangen alle mogelijke vragen rond het
schrijven van het plan op. VVJ biedt ook ondersteuning via vorming
en onze infotheek. We brengen ook een bezoek aan nieuwe jeugddienstmedewerkers.”
Welke uitdagingen of moeilijkheden ondervinden jeugddiensten
bij het schrijven van een nieuw JBP?
VVJ: “We verwachten wel wat problemen rond de invulling van de
prioriteit jeugdcultuur. Verder merken we dat veel jeugddiensten
momenteel zoeken naar specifieke methodieken rond inspraak en
participatie. Op welke manier kunnen we informatie verzamelen
rond specifieke thema’s?”
Leeft de JBP-prioriteit jeugdcultuur lokaal?
VVJ: “Dit is een subjectieve inschatting op dit moment: We merken
dat er een aantal jeugddiensten zijn die daar sterk mee bezig
zijn. Vooral stedelijke jeugddiensten en/of grotere jeugddiensten
hebben al wat stappen gezet in het verleden. Ook steden en gemeenten
met een jeugdcentrum. Maar het blijft beperkt tot zeer
herkenbare en haalbare thema’s. Zo merk je dat het popbeleid al
aardig op weg is.”
Is er een vlotte samenwerking tussen de sectoren jeugd en
cultuur?
VVJ: “Samenwerking met partners uit cultuursector is nu vooral
projectmatig, er is weinig structurele samenwerking. Binnen de
gemeente zie je vooral heel concrete samenwerking met de cultuurdienst
of bibliotheek. Het zoeken naar en inspelen op de leefwereld
van kinderen en jongeren beperkt zich nu tot enkelingen en
speelt vooral in een stedelijke context. De reden ligt volgens mij in
het feit dat mensen die alleen zitten op de jeugddienst niet de tijd
vinden om daar op te concentreren.”
Hoe kunnen jeugdhuizen volgens VVJ werken rond de thema’s
brandveiligheid en jongerencultuur?
VVJ: “Ik zou verwijzen naar jullie eigen instrument (Het Rapport,
n.v.d.r.) om betrokkenheid bij het JBP te activeren. Het lijkt me een
goed voorbeeld hoe jeugdwerk actief kan betrokken worden bij het
JBP. Daar kan een jeugdconsulent echt iets mee aanvangen.”
Jeugdhuizen gaan er prat op dat ze een belangrijke plek zijn
voor jongerencultuur. Hoe kunnen jongeren in het jeugdhuis
concreet rond dit thema werken.
VVJ: “Ze kunnen meer plaats voor lokaal talent bieden. Het liefst
ruimer bekeken dan enkel muzikaal talent. We zien een jeugdhuis
als een perfecte basis om ervaringen op te doen en te leren in een
ongedwongen sfeer. Dat lijkt ons de basis van een goede jeugdhuiswerking.
Verder zien we jeugdhuizen als een kweekvijver voor
innovatie op vlak van jeugdcultuur. Maar dat wil uiteraard zeggen
dat jeugdhuizen durven breed kijken naar de invulling van jeugdcultuur
en platgetreden paden durven verlaten. We zien, tot slot,
jeugdhuizen als partner in de zoektocht naar lokale accenten en
zien voor hen een uitdaging om deze een expliciete plaats geven
binnen de werking.”
(ld)
Betoog I maart 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
‘We zien jeugdhuizen als een kweekvijver voor innovatie
op vlak van jeugdcultuur. Maar dat wil zeggen dat jeugdhuizen
breed durven kijken naar de invulling van jeugdcultuur
en platgetreden paden durven verlaten.’
11

Het JBP van Wouter Van Bellingen
Betoog I maart 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
In Vlaanderen raakte hij bekend als de schepen die een massahuwelijk organiseerde. In zijn eigen stad is hij bij jongeren vooral
gekend als de gedreven Schepen van Jeugd. Betoog strikte Wouter Van Bellingen voor een interviewtje over het jeugd(werk)-
beleid in Sint-Niklaas.
BETOOG: Voor de hoeveelste keer schrijf jij mee het JBP in
jouw stad?
Wouter Van Bellingen: “Sinds 1995, het eerste Jeugdwerkbeleidsplan,
schrijf ik mee aan het JBP. Eerst als lid van de jeugdraad,
daarna tien jaar als ambtenaar op de jeugddienst en sinds 2007
als schepen voor jeugd.”
‘Het moet niet enkel voor
jongeren, maar vooral ook
door jongeren gebeuren.’
Hoe pakken jullie het JBP-proces in Sint-Niklaas aan?
Van Bellingen: “De grote beleidslijnen en de investeringsenveloppes
liggen via ons stedelijk strategisch plan vast voor de hele beleidsperiode.
Daarom wordt er voornamelijk verder gebouwd op
het huidige JBP (2008-2010). Een stuurgroep evalueert het huidige
JBP en coördineert de planning. Ook de stedelijke jeugdraad en
deeljeugdraden nemen het JBP onder de loep en geven adviezen
door. Over een aantal specifieke thema’s wordt inspraak voor kinderen
en jongeren georganiseerd. Daarnaast bevragen we op een
permanente basis, bijvoorbeeld bij de inrichting van speelruimte.
We bevragen dan kinderen en jongeren uit de buurt van een speelterreintje
naar hun voorkeur. Regelmatig komen ook jongeren
met een bepaalde vraag langs op het stadhuis. Ik krijg ook veel
vragen via e-mail en sociale netwerksites. Al die zaken nemen we
sowieso mee.”
Waarom is het belangrijk dat jongeren participeren aan het
denk- en schrijfproces van een nieuw JBP?
Van Bellingen: “Participatie betekent deelnemen & deel hebben.
Maar ook inbreng doen, er zelf achter staan, een draagvlak creëren
voor jeugdbeleid . Het moet niet enkel voor jongeren, maar ook
vooral door jongeren gebeuren.”
12

‘Voor mij is deskundigheid niet aan leeftijd gebonden.’
Minister van Jeugd Pascal Smet schoof twee prioriteiten
naar voor: jongerencultuur en brandveiligheid. Op welke
manier maken jullie beleid rond deze thema’s?
Van Bellingen: “Momenteel wordt er reeds werkgemaakt van jongerencultuur
door te investeren in repetitieruimtes, het begeleiden
van fuiven, werk te maken van een graffiti- en skatebeleid en
de opstart van een jongerenradio. In de toekomst willen we nog
verder werk maken van de samenwerkingen met de cultuurpartners
(bibliotheek, musea, cultuurcentra, muziekprogrammatoren).”
Hoe maken jullie beleid rond die andere prioriteit brandveiligheid?
Van Bellingen: “Op vlak van brandveiligheid is er al heel wat bereikt.
Het is nu belangrijk om deze aandacht te integreren in ons
algemeen jeugdbeleid. Hier ligt er ook veel potentie in de samenwerking
met overkoepelende verenigingen, vooral op vlak van vorming.”
Welke rol kan het jeugdhuis spelen in het nieuwe JBP?
Van Bellingen: “Het jeugdhuis is volgens mij de ontmoetingsplaats
bij uitstek voor jongeren, dat zich ook richt op educatie en
activiteiten. De voorbije jaren hebben we als stad reeds zwaar geïnvesteerd
in infrastructuur, personeel en begeleiding om onze
jeugdhuizen om te vormen naar jeugdcentra. Hiervoor hebben we
via een jaarovereenkomst intens samengewerkt met Formaat. In
Sint-Niklaas hebben we dan ook in elke deelgemeente een jeugdhuis
en in de stadskern zijn er zelfs twee. Jeugdhuizen kunnen een
perfecte partner zijn in jongerencultuur en momenteel gebeurt dit
reeds m.b.t. graffiti en de jongerenradio. In de toekomst moeten
de jeugdcentra ruimte kunnen bieden aan zowel sport, cultuur als
jeugdactiviteiten.”
Waarom vindt u die openheid in jeugdhuiswerk zo belangrijk?
Van Bellingen: “Zo worden ze verweven met de gemeenschap.
Momenteel verlangen we van jeugdbewegingen om hun infrastructuur
open te stellen voor andere werkingen en op die manier
de infrastructuur multifunctioneel te gebruiken. We moeten
als stad nog beter het voorbeeld geven en het maximum uit onze
gebouwen en jeugdcentra halen. We moeten ze meer open stellen
naar de gemeenschap, dorp en stad. Bovendien merk ik dat het
publiek bij optredens of andere activiteiten in jeugdhuizen steeds
diverser wordt.”
Als politicus verdedigt u de belangen van jongeren en het
jeugdwerk in de stad. Vindt u dat jongeren voldoende interesse
hebben in wat reilt en zeilt in hun stad?
Van Bellingen: “In Sint-Niklaas hebben we een zeer actieve en
goed draaiende jeugdraad en deeljeugdraden in de verschillende
deelgemeenten. Regelmatig zetten jongeren zelf de stap naar het
bestuur om vragen te stellen. En doordat ik me constant onder de
jongeren meng, ben ik heel aanspreekbaar. Je vindt me m.a.w.
wel eens in de late uren aan de toog in gesprek met een aantal
jongeren. Voor mij zijn jongeren en volwassenen evenwaardig en
is deskundigheid niet aan leeftijd gebonden. Ik kom veel jongeren
tegen die meer zinnige dingen zeggen dan sommige volwassenen.
Daarom ben ik ook fervent voorstander van stemrecht op gemeentelijk
niveau vanaf zestien jaar.”
Betoog I maart 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Wat is het profiel van de ideale Schepen van Jeugd volgens
jou?
Van Bellingen: “Het mooiste compliment dat ik ontving, kwam van
de voorzitter van de jeugdraad. Die zei dat ik het geschikte profiel
had van een Schepen van Jeugd: dossierkennis, persoonlijke ervaringen
in de jeugdsector en er honderd procent voor gaan. Het
grootste minpunt was mijn ongebreidelde enthousiasme, waardoor
de rollen soms omgekeerd waren. De jeugdraad moet mij
soms temperen in plaats van omgekeerd.”
(ld)
Jeugdhuizen zijn volgens Wouter Van Bellingen
een partner in jongerencultuur.
13

Betoog I maart 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Jeugd- en jongerencultuur
met een grote J?
De jeugd van tegenwoordig en de link met jeugdhuizen
Minister van Jeugd Pascal Smet schoof jeugd- en jongerencultuur
naar voren als nieuwe prioriteit in het jeugdbeleidsplan.
Maar wat houdt jongerencultuur concreet in? Er zijn
verschillende invalshoeken om het thema te kaderen. Maar
in eerste instantie moeten we stilstaan bij wat het betekent
om jong(ere) te zijn in deze tijd.
Een streepje geschiedenis
“In den beginnen was er niets en dan is ook dat ontploft”
Mei 1945. Het einde van een wereldbrand. De tweede al. Het begin
ook van een nieuwe wereld.
Dan de jaren ’50. De kiemen van een Europese Unie. Het begin van
de ruimtevaart. Vrouwenrechten ook en ondanks alle goede voornemens
een einde aan ‘nooit meer oorlog’. Maar ook Bill Haley die
‘Rock around the clock’ opneemt. Een geheel nieuwe klank voor de
jeugd die volwassenen provocerend in de oren klinkt. Dit gecombineerd
met een tanende macht van kerk en zuilen, die voorheen
de opvoeding van de jongeren ter harte nam, een betere welvaart
en meer vrije tijd luidde de geboorte in van de jongerencultuur. Er
ontstond namelijk een discussie tussen jongeren en volwassenen
over hoe de vrije tijd nu eigenlijk ingevuld moest worden.
De rest is een aaneenschakeling van jongerensubculturen. De
Provo’s, hippies. Rasta’s en punkers. De jongeren die alsmaar
intensiever als volwaardige consument worden gezien en subculturen
die gecommercialiseerd worden. Hiphop, Gothic, house
in de jaren ’80. Grunge, gabbers in de jaren ’90 en emo’s sinds
2000. Maar laat ons zeker ook de ‘mainstream’ jongerencultuur
niet vergeten.
Subcultuur of mainstream? Vraag is waar we vandaag staan in dit
verhaal en wat jeugdhuizen hierin kunnen betekenen.
14

Vooreerst
“Het verleden en het heden zijn de middelen, de toekomst is ons
doel.” (Blaise Pascal)
Pascal Smet verkondigde alvast zijn visie op jongerencultuur:
“Jeugd en jongerencultuur wil ik breed invullen. Voor mij gaat
het dan over zowel de leefwereld van kinderen en jongeren als
de jeugdartistieke invulling van het begrip. Met deze prioriteit wil
ik steden en gemeenten aanmoedigen om een platform te bieden
voor creaties van jongeren, om digitale media en gaming te stimuleren,
om fysieke ruimte te creëren voor culturele expressie,
om jeugdcultuur te detecteren en voorwaarde scheppende maatregelen
te nemen die een psychische ruimte creëert op het vlak
van jeugdcultuur…” 1 Een opsomming van enkele concrete invullingen
van deze prioriteit. Al ontbreekt wel een grondige motivering
waarom dit thema zo’n belangrijk is.
Het is misschien een boutade, maar niets is minder waar: de jeugd
is de toekomst. Punt. Jongeren moeten dan ook de kans krijgen
om te ontdekken, experimenteren, proeven en zoeken. Ze hebben
vaak nieuwe frisse ideeën en een kritische geest naar volwassenen
toe.
Een goed begrip van jongeren en jeugdcultuur en een open houding
zijn dan ook noodzakelijk. Maar al te vaak worden jongeren
eenzijdig benaderd. Een zoektocht naar de jeugd van tegenwoordig
is natuurlijk geen evidentie. Jongerencultuur valt niet te lezen
als één verhaal. Toch belet het ons niet dat we moeten proberen
om algemene tendensen te volgen, te begrijpen en op de noden
van jongeren in te spelen.
Zoveel jongeren, zoveel cultuur
Het mag duidelijk zijn dat jongerencultuur niet te grijpen is. Wat
vandaag als dé trends worden aangebracht, zijn dit morgen niet
meer. En zijn het eigenlijk ook wel echte trends? Of eerder een
perceptie- of verkoopstruc van commercie en een poging tot (be)-
grijpen van media, scholen of beleid?
Het begrip jongeren is een verzameling van individuen die een
doe-het-zelf-proces afleggen. Verschillende rollen aannemen en
proberen. Opgroeien en competenties ontwikkelen.
De vraag op beleidsmatig niveau moet dan ook zijn of we jongeren
Jongeren moeten de kans krijgen om te ontdekken en te experimenteren.
wel genoeg ruimte geven om dit te doen. Zowel de psychologische
ruimte alsook fysieke ruimte.
Sleutelbegrippen
“Misschien is het aan de oppervlakte nog niet te zien, maar ondergronds
is het vuur al ontbrand.” (Y.B. Mangunwijaya)
Ladda vzw is een landelijke jeugdwerkorganisatie die breed onderzoek
doet naar jeugd- en jongerencultuur. Hun onderzoek naar
de invulling van jongerencultuur leerde vooral dat we niet meer
kunnen spreken over dé grote subculturen zoals dit gedaan werd
in de jaren ’80. Jongeren zijn moeilijk op te delen in hokjes of leeftijdsgroepen
en de trends zijn veel minder éénduidig. Ladda legt
de focus op vier sleutelbegrippen binnen jongerencultuur: skills,
gathering, ideas en memberships.
Ze kwamen tot deze begrippen op basis van een zoektocht naar
de betekenis van het concept jongeren- en subcultuur. Conclusie
van het onderzoek was dat jongerencultuur niet als één verhaal te
lezen valt en dat we op een meer open manier moeten zoeken naar
nieuwe, andere denkkaders en begrippen.
Vanuit de begrippen skills, gathering, ideas en membership wil
Ladda onderzoeken wat jeugdcultuur vandaag betekent, hoe ze
functioneert en op welke manier ze gerepresenteerd en gepercipieerd
wordt. Enkele associatieve termen of tags leggen de inhoud
van elk begrip bloot.
SKILLS: vaardigheden, meesterschap, niet te koop, doorzetting,
status, uniek, personalisering, DIY, How to, skills en context, skills
en verbondenheid, talent, kunst, hobby, passie, moderne ambachten,
de beste, respect, creativiteit… Zaken die je jezelf aanleert en
Betoog I maart 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
‘Een zoektocht naar de jeugd van tegenwoordig is geen evidentie.
Jongerencultuur valt niet te lezen als één verhaal.’
15

Betoog I maart 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
die je het mogelijk maken om een positie in te nemen in de groep.
GATHERING: samenkomst, gelijke zielen, ritueel, lokaal, globaal,
netwerk, online/offline, samenkomst, participeren, status, vriendschap,
spontaan of georganiseerd, religie, stammen, festival, samen
zijn, uitwisselen, tijdstip, context, sfeer, plekken, fantasie…
Samenkomen blijkt nog steeds zeer belangrijk in de vrije tijd. Met
nu ook, en zelfs steeds meer, de online wereld als een ontmoetingsplaats.
IDEAS: Ideeën, visie, authenticiteit, ecologie, filosofie, beweegredenen,
complex, onderhuids, expliciet, kritisch, diepgang, intensiteit,
betekenis, DIY, verbondenheid, maatschappij, interpretatie,
rebellie, ironie, dynamiek, technologie, inventiviteit… Ideeën hebben
is een ander belangrijk middel om je te onderscheiden van
de rest.
MEMBERSHIP: Lidmaatschap, leefwereld, netwerk, verbondenheid,
samenhorigheid, waarden, normen, vriendschap, codes, attitude,
status, symbolen, deel zijn van, ritueel, ongeschreven regels,
samen, online/offline, identiteit… Kortweg: deel uit maken van iets.
We hebben vaak de neiging om dit te zien in de kledij en muziekstijlen.
Maar er zijn nog vele andere uitingsvormen (bijvoorbeeld
het al dan niet behoren tot een facebookgroep of jeugdvereniging).
Tijdelijkheid is ook één van de elementen die jongeren kenmerken.
Het is trouwens ook één van de kenmerken van de ‘nieuwe
vrijwilliger’. Vrijwilligers die korte engagementen aangaan en zich
niet willen binden via structuren. Er is dan ook zoveel om uit te
kiezen.
De jeugdhuismethodiek
Het verhaal voor en door jongeren, de ruimte om te experimenteren…
Er zijn veel gelijkenissen tussen de termen van Ladda en de
principes van het jeugdhuiswerk. Jeugdhuizen zijn een belangrijke
plek voor jongerencultuur. Een plek waar ze hun eigenste jongerencultuur
kunnen beleven.
Lees de jeugdhuismethodiek er nog eens op na en je zult ontdekken
dat de functies, principes en processen in het jeugdhuiswerk
overeenstemmen met de sleutelbegrippen die Ladda gebruikt om
naar jongeren en jeugdcultuur te kijken.
Jeugdhuizen vinden hun ontstaansreden meestal in het ontmoetingsverhaal
(gathering).
De erkenning van EVC’s (skills) is een voorbeeld waar de jeugdhuissector
als één van de eerste mee haar schouders onder zette.
Het brainstormen, uitvoeren en durven dromen van niet voor de
hand liggende activiteiten is een andere functie van het jeugdhuiswerk
(ideas) en het samenhorigheid/thuisgevoel is één van de
drijfveren van veel jongeren binnen het jeugdhuiswerk (membership).
Of je het nu vanuit de jeugdhuismethodiek of de visie van
Ladda bekijkt, jeugdhuiswerk en jongerencultuur zijn voor en door
jongeren.
Jeugdhuiswerk en jongerencultuur lijken twee handen op een
buik. Toch moeten we onszelf continu in vraag durven stellen.
Want wat met de jongeren die niet naar het jeugdhuis komen? Wie
zijn ze en wat willen ze? Biedt ons jeugdhuis wel genoeg psychologische
ruimte voor andere ideeën? Met andere woorden, kan elke
jongere wel zijn of haar ding doen? Zo ja, weten en voelen ze dit
ook zo aan?
Conclusie: een hoop vragen en nog meer
boeiende uitdagingen
Jeugdhuizen zijn belangrijk als ontmoetingsplaats. Daarnaast
creëren ze ook een belangrijke fysieke en mentale ruimte voor
jongerencultuur. Maar er moet misschien nog gewerkt worden
aan wat meer mentale ruimte. Zowel bij de bestuurders van jeugdhuizen
(of we al dan niet ruimte durven laten voor minder evidente
zaken), alsook voor de al dan niet bezoekende jongeren die in het
jeugdhuis elk hun ding kunnen doen.
Daarom moeten we zaken in vraag durven stellen. Waarom zijn we
zo gebonden aan één locatie? Zijn we wel genoeg ‘voor en door’?
In hoeverre zitten we vast aan routines? Wie bereiken we niet en
waarom?
Veel vragen dus. De antwoorden op al die vragen zijn vooral te vinden
in de jeugdhuiszetel bij jongeren. Maar, minsten even belangrijk,
zeer zeker ook bij de jongere die niet in het jeugdhuis zit. Denk
daar maar eens over na.
1 Nieuwsbericht over de bekendmaking van de prioriteiten in het Vlaamse JBP op www.steunpuntjeugd.be.
Bronnen
- Debruyne Lotte (e.a.), Espacezine, Ladda vzw, 2009.
- Klein Naomi, No Logo, Lemniscaat, 2002.
- Palmaerts Tom (e.a.), Talkie walkie: jongerensubculturen 4 believers / non believers, Acco, 2007.
- Van Lier Nathalie & Vangheluwe Albane, sessie De jeugd van tegenwoordig, Dag van de beroepskracht,
Formaat, 21 januari 2010.
- Willox Tom (e.a.), Open huis houden. Welkom in de jeugdhuismethodiek., Formaat, 2007.
- www.steunpuntjeugd.be
- www.wikipedia.be
(jc)
16

Wat valt nu precies onder de noemer jongerencultuur? We legden
enkele partners uit de jeugd- en cultuur sector drie vragen voor.
Hieronder geven we een bloemlezing uit hun reacties.
De drie vragen luidden telkens als volgt:
1) Wat verstaat jullie organisatie onder jongerencultuur?
2 Kan je een concreet voorbeeld van jongerencultuur geven?
3) Waarom moeten beleidsmakers aandacht hebben voor jongerencultuur?
Javi tv
Wouter De Meester – Coördinator Javi tv
CJP
Toon Vermeir – Stafmedewerker Redactie
& CJP Labo
1) “Voor CJP is dat in de eerste plaats jongeren
die met cultuur bezig zijn. Muziek, theater,
film, beeldende kunsten, maar ook games en lifestyle zijn
cultuur voor ons. Cultuur mag gerust breed genomen worden,
van Playstation tot Van Gogh zeg maar.”
2) “Ik zou de vraag liever aanpassen: ‘Hoe vertaalt jongerencultuur
zich binnen onze organisatie?’ CJP werkt met een crew van
ongeveer tweehonderd vrijwilligers. De meesten zijn reporter:
ze schrijven recensies van concerten, dvd’s, boeken, games en
allerhande voorstellingen voor onze website. Daarnaast werken
we ook met ambassadeurs die eerder promotioneel werken en
organisatoren die evenementen voor hun rekening nemen. Al
die vrijwilligers worden natuurlijk professioneel begeleid en gefaciliteerd
door onze medewerkers.
Al die schrijfels en video’s moeten andere jongeren die ze lezen
en bekijken dan weer gidsen door het enorm brede aanbod dat
op hen af komt. Dus via onze website, onze nieuwsbrief, facebook,
twitter en magazines worden die de wijde wereld ingestuurd.”
3) “Het is een boutade, maar jongeren zijn de toekomst. Dus
dan is investeren in jeugd toch het meest duurzame dat je kan
doen? Jongeren die goed ingebed zijn in de wereld, voelen zich
ook beter in hun vel.”
1) “Jongerencultuur is zeer moeilijk definieerbaar.
In de meest ruime zin van het woord
heeft jongerencultuur waarschijnlijk betrekking
op de normen en waarden van jongeren en zou je kunnen
zeggen dat het een weerspiegeling is van hun belevingswereld.
In engere zin zou je kunnen zeggen dat jongerencultuur zich manifesteert
via verschillende expressievormen van jongeren, zoals
mode, muziek, nieuwe media, video, gaming, theater, proza…
Er gebeuren veel pogingen om jongeren aan de hand van hun
manier van expressie in een hokje onder te brengen en daar dan
conclusies over hun gedrag of hun handelen uit te trekken. Wij
zijn daar geen fan van. Gelukkig uiten jongeren zich op duizenden
verschillende manieren, zodat het voor hokjesdenkers zeer
moeilijk wordt om ze in een vakje onder te brengen.“
2) “We willen jongeren niet graag in een hokje vangen en gaan
ons hier ook niet aan wagen. Expressievormen van jongeren betekenen
voor iedere jongere misschien iets anders. Je moet deze
vormen van expressie stimuleren zonder er een stempel op te
willen kleven.“
3) “Je uiten, je persoonlijk vormen, het maakt allemaal deel uit
van het groeiproces van jongeren. Het is belangrijk dat je plaatsen
creëert waar jongeren zich kunnen uiten, maar ook dat je ze
de mogelijkheid geeft om te proeven van verschillende expressievormen.“
Betoog I maart 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Villanella
Amelie Aernaudts – Coördinatrice Kunstbende
1) “Villanella is een kunsthuis voor kinderen en
jongeren. We nemen jongeren en cultuur letterlijk:
kunst en cultuur van en voor jongeren. Niet
enkel cultuur beleven, maar er ook op een actieve manier aan participeren.”
2) “Een voorbeeld van actieve jongerencultuur is Kunstbende. Jaarlijks
laten 3.000 jongeren zich van hun beste creatieve kant zien binnen
allerhande artistieke disciplines tijdens. Er zijn voorrondes over heel
Vlaanderen en Brussel. In mei brengt een grootse finale de besten bij
elkaar. Tijdens voor- en natrajecten en extra toonmomenten, proberen
we jongeren verder te stimuleren en ontwikkelen.”
3) “Omdat jongerencultuur in al zijn diversiteit bijdraagt aan ontwikkeling
van individuele jonge mensen tot verantwoordelijke, kritische en
autonome burgers. Jongeren nemen immers zelf verantwoordelijkheden
op, leren van elkaar en van professionelen.”
17

Het JBP van Mathias De Clercq
Betoog I maart 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
In Gent wordt volop aan het JBP geschreven. Mathias De Clercq is als Eerste Schepen van de stad ook voor jeugd bevoegd. In
een rendez-vous met Betoog vertelt hij over het jeugdbeleid en het jeugdwerk in de Arteveldestad.
BETOOG: Voor de hoeveelste keer schrijf jij mee het JBP in
jouw stad?
Mathias De Clercq: “Dit is nu de tweede keer. De eerste keer was
in 2007 voor het lopende jeugdbeleidsplan.”
Hoe pakken jullie het Gentse JBP-proces aan?
De Clercq: “We vertrouwen echt op de kennis en de ervaring van
de basiswerkers. We werken daarvoor met verschillende thematische
groepen zoals ‘jeugdwerkbeleid’, ‘jeugdinfrastructuur’,
‘jeugd en sport’, enzovoort. In deze groepen wordt nagedacht over
het jeugdbeleid vanuit de bril van de jeugdwerker. Dit heeft als
voordeel dat we via dit proces ook zeer praktische problemen kunnen
aanpakken.
Daarnaast is er ook een ‘reflectiegroep’ die alle signalen uit de
thematische werkgroepen bundelt en verwerkt. In deze groep
zitten mensen die vanuit hun eigen werkveld bezig zijn met een
ruimer jeugdbeleid: vertegenwoordigers uit de jeugdraad, het
OCMW, stadsdiensten, de provinciale jeugddienst en andere organisaties
die met jeugd werken.
Het volledige proces wordt begeleid door medewerkers van
de jeugddienst. Zij zorgen voor de redactie van het uiteindelijke
jeugdbeleidsplan. Finaal wordt het dan voorgelegd aan de Gentse
gemeenteraad.”
Waarom is het belangrijk dat jongeren participeren aan het
nieuwe JBP?
De Clercq: “Het is essentieel dat jongeren participeren in de opmaak
van een nieuw JBP. Als stad hechten we daar veel waarde
‘De meerwaarde zit in
de signaalfunctie
van de jongeren.‘
18

‘Jongerencultuur is een
belangrijk onderdeel van
het stedelijke weefsel.’
aan. Het is van groot belang dat jongeren vanuit hun leefwereld
meedenken aan het JBP. De meerwaarde zit hem juist in de signaalfunctie
van de jongeren zelf. Hun signalen vormen de basis
voor het jeugdbeleidsplan. Het wordt vervolgens tot een coherent
geheel verwerkt en toegepast op alle kinderen en jongeren van de
stad. Om deze reden is het belangrijk dat veel kinderen en jongeren
bereikt worden in dit denk- en schrijfproces.”
Welke rol kan het jeugdhuis spelen in het nieuwe JBP?
De Clercq: “Het jeugdhuis is en blijft een belangrijke ontmoetingsplek
voor en door jongeren. Daarnaast heeft het jeugdhuis
de sterkte om vanuit zijn laagdrempeligheid zeer veel jongeren te
bereiken. De jeugdhuizen en hun methodiek hebben zeker en vast
ook hun plaats binnen het volgende jeugdbeleidsplan. Vertrekken
vanuit de jongeren zelf, ruimte geven om dingen organisatorisch
of artistiek uit te proberen, zijn zaken die we ook in de komende
jeugdbeleidsperiode zeer belangrijk vinden.”
De Minister van Jeugd schoof jongerencultuur als prioriteit
naar voren. Op welke manier maakt Gent beleid rond dat
thema?
De Clercq: “Op vlak van jeugdcultuur zetten we heel erg in op ontwikkelings-
en presentatiekansen. Het voorzien van repetitieruimtes
en van podia is hierin zeer belangrijk. Binnen de stad hebben
we hiervoor een zeer goede samenwerking met de dienst Cultuur.
Ook zij begrijpen dat jongerencultuur een zeer belangrijk onderdeel
vormt van het stedelijke weefsel. Een mooi voorbeeld hiervan
is het Alles Kan festival. Het laat jongeren toe zich organisatorisch,
artistiek en cultureel te ontplooien. Ze mogen bijvoorbeeld
Mathias De Clercq staat er op om regelmatig te voelen wat leeft bij jongeren.
tijdens de Gentse Feesten zelf een programma samenstellen dat
te zien en te horen is op Boomtown.”
En hoe zit het op vlak van brandveiligheid?
De Clercq: “Brandveiligheid is iets waar we in Gent zeer zwaar op
inzetten. We hebben een studie laten uitvoeren die de brandveiligheid
van alle Gentse jeugdlokalen is nagegaan. Daaraan hebben
we vervolgens de nodige budgetten gekoppeld om ervoor te zorgen
dat alle jeugdlokalen onder handen kunnen genomen worden
binnen één legislatuur. Het stadsbestuur heeft hier ontzettend
veel middelen voor vrijgemaakt. Verenigingen kunnen rekenen op
een tussenkomst tot 100.000 euro voor een nieuwbouw of grondige
renovatie. Uiteraard is brandveiligheid niet het enige. Op onze
jeugddienst zorgen onze lokalenconsulenten voor op maat begeleiding.
Naast het brandveiligheidsaspect, bewaken zij ook duurzaamheid
en toegankelijkheid bij grote dossiers.”
Als politicus verdedigt u de belangen van jongeren en het
jeugdwerk in de stad. Vindt u dat jongeren voldoende interesse
hebben in wat reilt en zeilt in hun stad?
De Clercq: “Absoluut. Ik merk dat als ik op zaterdag bij jeugdbewegingen
langs ga. Als schepen moet je veel lezen en vergaderen
op het stadhuis, maar ik sta erop om op regelmatige basis
te proeven en te voelen wat er bij jongeren leeft. Zij tonen zeker
interesse in het reilen en zeilen in hun stad, al gebeurt dat niet altijd
op een zeer formele manier. Alle jongeren die actief zijn in hun
vereniging, in hun jeugdhuis of in hun sportclub zijn eigenlijk bezig
met hun stad. Dit zijn stuk voor stuk jongeren die zich engageren
en meedenken over onze stad om er nog een aantrekkelijker plek
van te maken.”
Betoog I maart 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
(ld)
19

Het vuur aan de lont
Formaat over de prioriteit brandveiligheid
Betoog I maart 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
In het jeugdbeleidsplan 2011-2013 is brandveiligheid de prioriteit
in het hoofdstuk jeugdwerkbeleid. Toch als het van
het jeugdwerk afhangt. Vertegenwoordigers van jeugddiensten
en gemeenten denken er blijkbaar anders over. Minister
van Jeugd, Pascal Smet, laat de gemeenten zelf kiezen.
Gemeenten die oordelen dat hun brandveiligheidsbeleid al
snor zit, kunnen een eigen prioriteit kiezen. Een slecht idee,
vindt Formaat. Aan brandveiligheid kan je altijd werken.
Een pleidooi voor een doordacht brandveiligheidsbeleid op
lange termijn.
Brandveiligheid is belangrijk. Dat vinden zowel gemeenten als
jeugdwerkorganisaties. Het streven naar brandveilige jeugdwerkinfrastructuur
is niets nieuws. In 2003 al kreeg het thema brandveiligheid
in jeugdhuizen al heel wat (pers)aandacht. Formaat
voerde dat jaar in opdracht van de provincie Antwerpen een onderzoek
naar jeugdhuisinfrastructuur. Het onderzoek toonde aan
dat er nog heel wat werk was op vlak van brandveiligheid.
Ook in 2007 stond brandveiligheid hoog op de agenda. In de provincies
Vlaams-Brabant en Oost-Vlaanderen werd – in eerste instantie
zonder veel inspraak van het jeugdwerk – gewerkt aan provinciale
(voorbeeld)reglementen voor brandveiligheid in jeugdlokalen.
Het jeugdwerk nam, onder de vleugels van de Vlaamse Jeugdraad
en Steunpunt Jeugd, het heft in handen en werkte een eigen visie
op brandveiligheid uit. Het resultaat waren een eigen voorbeeldreglement
en een informatiepakket om jeugdraden te stimuleren
werk te maken van een brandveiligheidsbeleid. Het verhaal werd
bovendien versterkt door de opmaak van de jeugdbeleidsplannen
2008-2010 waar jeugdwerkinfrastructuur als prioriteit naar voren
werd geschoven.
Is er dan nog niets gebeurd?
Anno 2010 zet het jeugdwerk dit thema wederom op de agenda.
Het jeugdwerk vraagt om van brandveiligheid (opnieuw) de prioriteit
te maken in 2011-2013. Een keuze waar Formaat zeker achter
staat.
Is er in al die jaren dan nog niets gebeurd? Natuurlijk wel. Heel
veel gemeenten hebben veel inspanningen geleverd op vlak van
brandveiligheid. Toch gelooft Formaat dat er zelfs in die gemeenten
nog werk aan de winkel is. Zelfs in gemeenten die in het verleden
al zwaar investeerden, zullen nieuwe uitdagingen opduiken.
Brandveilige jeugdwerkinfrastructuur vraagt om een permanente
inspanning.
Bovendien wordt brandveiligheid vaak te eenzijdig benaderd.
Brandveiligheid betekent meer dan alleen brandblusapparaten en
pictogrammen. Brandveiligheid gaat ook over elektrische installaties,
over evacuatieplannen, over verzekeringen… Bovendien kost
een echt brandveiligheidsbeleid op lange termijn niet alleen geld,
het kost ook tijd en inspanning.
Een doordacht brandveiligheidsbeleid is er pas wanneer reglementering,
subsidiëring en ondersteuning hand in hand gaan.
Jammer genoeg wringt het schoentje op elk van deze aspecten.
Als het gaat over brandveiligheid is de regelgeving onduidelijk, zijn
er niet voldoende middelen en is er bij het jeugdwerkorganisaties
een gebrek aan kennis.
Reglementering op maat
Op dit moment is er geen duidelijke reglementering inzake brandveiligheid
als het gaat om jeugdlokalen. De bevoegdheden zijn
namelijk verdeeld over verschillende overheden: de federale
overheid, de gewesten en gemeenschappen, de provincies en de
gemeenten.
De gemeenten hebben volgens Formaat een zeer belangrijke rol
wanneer het gaat om veiligheid, ook in jeugdlokalen. Het feit dat
er nergens anders een reglement rond jeugdlokalen bestaat, geeft
een gemeente de kans om een brandveiligheidsbeleid op maat uit
werken.
Als het gaat om het ontwikkelen van een eigen reglementering, is
het belangrijk om niet zomaar een ander reglement (zoals bijvoorbeeld
horeca) te kopiëren. Bovendien moet er rekening gehouden
worden met de functies van het jeugdwerk. Het zou schrijnend
zijn als een jeugdhuis omwille van een brandveiligheidsreglement
geen zetel meer mag plaatsen of geen affiche meer aan de muur
mag hangen. Ook het beperken van het aantal personen tot één
per vierkante meter is onmogelijk voor jeugdhuizen die toch regelmatig
fuiven en concerten organiseren. Een degelijk reglement
beknot de functies van het jeugdwerk niet.
Een belangrijk aandachtspunt bij deze reglementering is ook het
tijdsaspect. Het mag niet de bedoeling zijn om jeugdwerklokalen
zo snel mogelijk te sluiten. Een goed reglement heeft als doel om
zoveel mogelijk lokalen in orde te brengen. Dit vraagt tijd. Jeugdwerkorganisaties
moeten tijd hebben om infrastructuurwerken te
plannen en uit te voeren.
20

Voldoende subsidiëring
Alle jeugdwerkinfrastructuur over heel Vlaanderen in orde brengen,
vraagt ook geld. Veel geld. Door in te tekenen op de prioriteit,
krijgt een gemeente extra middelen van de Vlaamse overheid. In
vele gemeenten zullen de kosten echter zwaarder zijn. Het tijdsaspect
dat hierboven aangehaald werd, is dan ook hier belangrijk.
Via een samenwerking met de jeugddienst, de lokale jeugdwerkorganisaties
en de brandweer kan een gemeente een stappenplan
ontwikkelen om jeugdwerkinfrastructuur brandveiliger te maken.
Er kan nagedacht worden wat eerst moet gebeuren, waar de prioriteiten
in de gemeente liggen. Per stap kunnen dan de nodige
middelen gezocht worden.
Eén van de mogelijkheden om de kosten te besparen, is een samenaankoop
te organiseren. Door zaken als brandblussers, blusdekens,
pictogrammen maar ook noodverlichting en zelfs brandveilige
deuren in grotere hoeveelheden aan te kopen, kunnen er kosten
bespaard worden. Dit is een goed idee, dat zeker op gemeentelijk
vlak haalbaar is. Des te meer omdat een gemeente ook de controle
van bepaalde zaken op lokaal niveau kan regelen. Denk maar aan
de controle van brandblusapparaten of elektrische installaties.
Aandacht voor ondersteuning
Het laatste, maar daarom niet minder belangrijke, onderdeel
van een doordacht brandveiligheidsbeleid is ondersteuning. Vrijwilligers
worden in het jeugdwerk geconfronteerd met heel wat
regelgeving. Jeugdhuizen krijgen te maken met vzw-wetgeving,
auteursrechten, verzekeringen… Een hele boterham. Vrijwilligers
zien door de bomen het bos vaak niet meer.
Vrijwilligers in het jeugdwerk veranderen snel. Enkel door blijvende ondersteuning
kan infrastructuur brandveilig worden en gaan inspanningen niet verloren.
zaken in orde brengen en houden krijgen extra middelen) kan de
gemeente het jeugdwerk ondersteunen.
Deze ondersteuning gebeurt best niet eenmalig. Vrijwilligersploegen
veranderen. Zeker in het jeugdwerk. Door een goede ondersteuning
kan een gemeente het thema brandveiligheid in de
aandacht blijven zetten. Enkel op die manier kan jeugdwerkinfrastructuur
brandveilig gemaakt worden en gaan inspanningen niet
verloren.
Maak werk van deze prioriteit
Een doordacht brandveiligheidsbeleid is een werk van lange
adem. Formaat hoopt dan ook dat alle gemeenten de kans grijpen
om hier naar aanleiding van de jeugdbeleidsplannen extra werk
van te maken. Formaat roept de jeugdhuizen en jeugddiensten
dan ook op om het thema brandveiligheid op de agenda van hun
gemeente te zetten.
Betoog I maart 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Nochtans spelen deze vrijwilligers een cruciale rol in het brandveiligheidsbeleid.
Brandveiligheid is een verantwoordelijkheid van
de gemeente, van de eigenaars van gebouwen… maar ook van
jeugdwerkorganisaties zelf.
Niet alles wat met brandveiligheid te maken heeft, gaat over aankopen
of verbouwingen. Jeugdverenigingen kunnen zelf enkele
organisatorische maatregelen nemen die de veiligheid van hun
lokalen zeker ten goede komen.
Het onderzoek dat Formaat in 2003 uitvoerde, legde enkele belangrijke
knelpunten op vlak van brandveiligheid in jeugdhuizen
bloot. Via een checklist werd nagegaan hoe brandveilig de jeugdhuizen
waren. Uit het onderzoek bleek dat vele jeugdhuizen bepaalde
organisatorische maatregelen niet toepasten.
Voor de gemeente is ook hier een belangrijke rol weggelegd. Via
vorming of een stimuleringsbeleid (jeugdhuizen die een aantal
Als gemeente is het belangrijk is om niet enkel na te denken over
het heden, maar ook over de toekomst. Gemeenten waarin het met
de brandveiligheid van het jeugdwerk slecht gesteld is, kunnen
een beleid ontwikkelen waarin stap voor stap maatregelen genomen
worden om te komen tot brandveilige lokalen.
Maar ook gemeenten waarin de jeugdlokalen op dit moment
brandveilig zijn, kunnen deze denkoefening maken. Een gemeente
die ervoor wil zorgen dat haar jeugdwerkinfrastructuur over tien
jaar nog steeds brandveilig is, moet blijvend werk maken van een
brandveiligheidsbeleid met aandacht voor ondersteuning.
Welk aspect van een brandveiligheidsbeleid in 2011-2013 prioritair
is, hangt af van gemeente tot gemeente. Maar dat het thema
brandveiligheid de prioriteit is, staat – in elk geval voor Formaat
– buiten kijf.
(ke)
21

Na het denken en schrijven van het JBP
Hoe beïnvloed je jouw gemeentebeleid?
Momenteel bedenken en schrijven steden en gemeentes het beleidsplan voor 2011-2013. Jeugdhuizen en jongeren(centra)
nemen hier een rol in op. Maar hoe druk je jouw stempel op de gemeente en het jeugdbeleid als het JBP finaal is goedgekeurd
door de gemeenteraad? In dit artikel zetten we enkele mogelijkheden op een rij.
Betoog I maart 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Niveau 0: het stemhokje
Om de zes jaar houden steden en gemeenten lokale verkiezingen.
Elke meerderjarige jongere is dan verplicht om zijn stem uit te
brengen. Je hebt dus minstens om de zes jaar kans om als jongere
het gemeentebeleid te beïnvloeden. De burgemeester en schepenen
worden niet rechtstreeks verkozen, maar jouw partijkeuze en
het aantal voorkeursstemmen bepalen wel wie aan de macht kan
komen. Indien je tevreden bent over jouw Schepen van Jeugd kan
je hem belonen door op zijn persoon of partij te stemmen. Je kan
jouw gemeentebestuur ook afstraffen door op een oppositiepartij
of nieuwkomers te stemmen.
Als jeugdhuis of jongerencentrum kan je bij gemeenteverkiezingen
jongeren mee een keuze helpen maken. Er zijn verschillende
mogelijkheden. Je kan een verkiezingsdebat organiseren, een
fictieve voorverkiezing houden of de deelnemende partijen enkele
vragen voorleggen om in het jeugdhuiskrantje te publiceren.
Niveau 1: informeel netwerken
Jouw jeugdhuis en de medewerkers kunnen het jeugdbeleid in de
gemeente ook mee vormgeven door te netwerken. In het netwerk
van een jeugdhuis of jongeren zitten o.a. de jeugddienst, de Schepen
van Jeugd en de andere lokale jeugdwerkinitiatieven. Via toevallige
en informele contacten met deze partners kunnen ideeën
en initiatieven rijpen.
Netwerken gebeurt o.a. via de communicatiekanalen van het
jeugdhuis: de nieuwsbrief, het jeugdhuiskrantje, de web- of netwerksite.
Door het inzetten van deze communicatiemiddelen laat
je weten waar jullie werking mee bezig is. De Schepen van Jeugd
en jeugddienst weten op die manier wat reilt en zeilt bij jullie. Idem
dito voor de jeugdbeweging of andere initiatieven.
Maar netwerken kan ook nog op een andere manier: een informele
babbel op de jeugddienst, de aanwezigheid van het jeugdhuis op
het jaarlijkse mosselfestijn van de jeugdbeweging of andere initiatieven
waar de jeugd elkaar treft… Het zijn ideale momenten om
van gedachten te wisselen met andere actoren in het jeugd(werk)-
beleid.
Als jeugdhuis heb je er dus belang bij om ze bijvoorbeeld ook uit te
nodigen op jullie nieuwjaarsreceptie of andere activiteiten.
22

Niveau 2: participatie adviesraad
Als het gemeentebestuur geen oor heeft naar jullie verzuchtingen
of constructieve voorstellen, kan je nog een versnelling hoger
schakelen. Onder het motto “action speaks louder than words”
kan je je stem ook laten horen via directe actie. Je haalt er zeker
de lokale pers mee en vaak ook de aandacht van de politici.
Meestal gaat men pas over tot de daad als praten niet meer helpt.
Je mening verkondingen en van gedachten wisselen kan ook een
formele manier. Het jeugdhuis dat inspraak wil hebben in het gemeente-
en jeugdbeleid participeert in de jeugdraad. Dit orgaan
kan over alle onderwerpen advies geven aan het gemeente- of
stadsbestuur. Je kan participeren in de algemene vergadering van
de raad, maar je kan ook toetreden tot het dagelijks bestuur.
In de periode voor de gemeenteraadsverkiezingen kan je met de
jeugdraad een memorandum voor de politieke partijen schrijven.
Op die manier laat je samen als jeugd horen waar jullie van dromen
in de gemeente of stad.
Jeugdhuizen die in specifieke sectoren actief zijn kunnen ook participeren
in nog andere lokale adviesraden (cultuurraad, sportraad,
milieuraad).
Vaak is de jeugdraad ook een goed forum om jouw jeugdconsulent
en Schepen van Jeugd tegen het lijf te lopen, een ideale gelegenheid
om informeel te netwerken.
Adviesraden werken op een continue basis, maar er zijn ook tijdelijke
inspraakrondes. Het JBP is zo’n voorbeeld, maar het gebeurt
ook tijdelijk in een werkgroep subsidiereglement of een informatieronde
over bepaalde onderwerpen. Als jeugdhuis kan je kiezen
om er al dan niet aan te participeren.
Een treffend voorbeeld van directe actie is Scheld’Apen. Wat begon
als een ludieke kraakactie van enkele Antwerpse stadsjongeren,
groeide uiteindelijk uit tot een alternatief jongeren- en
cultuurcentrum dat vandaag zijn stempel drukt op de culturele
jongerenscene in Antwerpen.
Niveau 4: op de lijst
Wie niet genoeg krijgt van inspraak en participatie kan zich uiteindelijk
ook zelf verkiesbaar stellen bij de volgende gemeenteraadsverkiezingen.
Veel lokale politici hebben niet voor niets hun roots
liggen in het voorzitterschap van het jeugdhuis of de jeugdraad.
Je kan ook actief in de politiek stappen omdat je echt wel ontevreden
bent over de gang van zaken in jouw stad of gemeente. Omdat
je hevig overtuigd bent dat het anders en beter kan of moet.
Dat kan dus, als je er in slaagt om voldoende kiezers achter je te
scharen.
Betoog I maart 2010 I Formaat Jeugdhuiswerk Vlaanderen vzw
Niveau 3: geen woorden maar daden
En zo zijn we terug bij het stemhokje beland. Het kleuren van een
bolletje kan dus grootse gevolgen hebben…
(ld)
23