Inhoudstafel - Politeia

Inhoudsopgave
Lijst der meest gebruikte afkortingen en benamingen 3
1. Regelgeving 3
2. Woorden, woordgroepen, officiële bronnen, benamingen en
instanties 6
Algemene inleiding 21
DEEL I
DE OBP: EEN SCHETS (AAN DE HAND) VAN HET
WETTELIJK KADER 25
Inleiding 25
Hoofdstuk 1
De verschillende OBP’s in de reguliere politiestructuur:
een situering uitgaand van de algemene taak van de OBP 27
1. De algemene taakstelling van de OBP: de bestuurlijke politie 27
1.1. Het begrip ‘bestuurlijke politie’ geduid 27
1.2. Algemeen toezicht en controles van bestuurlijke politie 28
2. De hoedanigheid van OBP 30
2.1. De WPA als rechtsgrond voor de OBP 30
2.2. De OBP gedefinieerd, ook in relatie tot de officier van
gerechtelijke politie (OGP) 31
2.3. De overheden en politiefunctionarissen bekleed met
de hoedanigheid van OBP 31
2.3.1. Artikel 4 WPA: een bespreking 31
2.3.2. De OBP en de formulering van de Wet
Politieambt: een problematisering 33
2.4. De territoriale bevoegdheid van de OBP 33
3. Enkele relaties nader geduid 33
3.1. De relatie OBP – agent van bestuurlijke politie (ABP) 33
3.2. De relatie OBP – bestuurlijke directeur-coördinator
(DirCo) 35
3.3. De relatie OBP – agent van politie (AP) 36
3.4. De relatie OBP – veiligheidsbeambte 37
3.5. De relatie OBP – bestuurlijke overheid 39
4. De bereikbaarheid en terugroepbaarheid van de OBP 41
4.1. Inzake de lokale politie 42
4.2. Inzake de federale politie 43
Inhoudsopgave 11

Hoofdstuk 2
De bevoegdheden van de OBP:
een dwarsdoorsnede van de regelgeving 45
1. Een algemene duiding 45
2. Het gebruik van geweld, boeien en vuurwapens als steunbevoegdheid
46
2.1. Het gebruik van geweld 46
2.1.1. Het gebruik van geweld door politiebeambten 46
2.1.2. Het gebruik van geweld door agenten van politie 47
2.2. Het gebruik van boeien 48
2.3. Het gebruik van vuurwapens 48
2.3.1. De regeling 48
2.3.1.1. De wettelijke gronden voor het gebruik
van vuurwapens 49
2.3.1.2. De voorafgaande waarschuwing 51
2.3.1.3. De melding van schietincidenten 51
2.3.2. Het gebruik van vuurwapens volgens de
onderrichtingen van een OBP 52
3. De bestuurlijke aanhouding 53
3.1. Een beknopte situering onder meer in relatie tot de
gerechtelijke aanhouding 53
3.2. De verschillende rechtsgronden voor een bestuurlijke
aanhouding 54
3.2.1. De rechtsgronden in de WPA 54
3.2.1.1. De kernbepaling: artikel 31 WPA 54
3.2.1.2. Nog enkele andere, specifieke bepalingen
uit de WPA, dienstig als rechtsgrond
voor een bestuurlijke aanhouding 57
3.2.2. De bestuurlijke aanhouding in andere bijzondere
wetten dan de WPA 59
3.2.2.1. De Wet Beteugeling Dronkenschap 59
3.2.2.2. De Drugswet 60
3.2.2.3. De Vreemdelingenwet 61
3.3. De modaliteiten inzake een bestuurlijke aanhouding 61
3.3.1. Het begin en de duur van een bestuurlijke
aanhouding 61
3.3.2. De mogelijkheid van een veiligheidsfouillering
bij een bestuurlijke aanhouding 62
3.3.3. Het gebruik van geweld en boeien bij een
bestuurlijke aanhouding 63
3.3.4. De te vervullen formaliteiten bij een bestuurlijke
aanhouding 64
3.3.4.1. Het verwittigen van een OBP 64
12 Officier van bestuurlijke politie

3.3.4.2. Het verwittigen van de bevoegde overheid
van bestuurlijke politie 66
3.3.4.3. Het register van de bestuurlijke aanhoudingen
67
3.3.5. De fouillering voor opsluiting in een cel 69
3.3.6. De rechten van de aangehouden persoon 71
3.3.6.1. De verplichte mededelingen aan de
bestuurlijk aangehouden persoon 71
3.3.6.2. Het recht op verwittiging van een
vertrouwenspersoon 72
3.3.6.3. Het recht op medische bijstand 73
3.3.6.4. Het recht op water, voedsel en hygiëne 76
3.3.6.5. Het recht op bescherming tegen de
publieke nieuwsgierigheid 77
3.3.7. Het luchten van de bestuurlijk aangehouden
persoon 78
3.4. Het toezicht en de controle door de OBP op de bestuurlijke
aanhouding 79
4. De identiteitscontrole 79
4.1. Het begrip ‘identiteitscontrole’ 79
4.2. De verschillende rechtsgronden voor een identiteitscontrole
in artikel 34 WPA 80
4.2.1. Een vrijheidsberoving 80
4.2.2. Het plegen van een misdrijf 80
4.2.3. De gedragingen van een persoon, materiële
aanwijzingen of omstandigheden van tijd en
plaats zoals bedoeld in artikel 34, § 1, tweede lid
WPA 81
4.2.4. De wil een plaats te betreden die het voorwerp is
van een bedreiging 82
4.2.5. Het handhaven van de openbare veiligheid 83
4.2.6. Het verzekeren van de naleving van de
Vreemdelingenwet 83
4.3. De modaliteiten inzake een identiteitscontrole 84
4.4. De bevoegdheden van de agenten van politie op het vlak
van de identiteitscontrole 85
4.5. De bevoegdheden van de beveiligingsbeambten op het
vlak van de identiteitscontrole 85
4.6. Het CALog-personeel/onthaalpersoneel en de identiteitscontrole
86
5. De veiligheidsfouillering van personen 87
5.1. Een beknopte situering 87
Inhoudsopgave 13

5.2. De regeling van de veiligheidsfouillering van personen
ontleed 88
5.2.1. De verschillende rechtsgronden voor een
veiligheidsfouillering van personen 89
5.2.1.1. Personen wiens identiteit gecontroleerd
wordt, mits voldaan aan bepaalde voorwaarden
89
5.2.1.2. Personen die bestuurlijk of gerechtelijk
aangehouden zijn 90
5.2.1.3. Personen die deelnemen aan openbare
bijeenkomsten die een reële bedreiging
vormen voor de openbare orde 90
5.2.1.4. Personen die toegang hebben tot plaatsen
waar de openbare orde bedreigd wordt 92
5.2.1.5. Het verzekeren van de veiligheid van het
internationaal vervoer 92
5.2.2. De modaliteiten inzake een veiligheidsfouillering
van personen 93
5.2.2.1. De mogelijkheid tot ontkleding 93
5.2.2.2. Het geslacht van de fouilleerder 93
5.2.2.3. Het gebruik van geweld 94
5.2.2.4. Discretie en technieken 94
5.3. De bevoegdheid van de agenten van politie op het vlak
van de veiligheidsfouillering van personen 95
5.4. De bevoegdheid van de veiligheidsbeambten op het vlak
van de veiligheidsfouillering 96
6. Het doorzoeken en ontruimen van gebouwen en onbebouwde
zones 96
6.1. Het onderscheid ‘doorzoeken’ – ‘betreden’ :
een korte duiding 96
6.2. Het doorzoeken van gebouwen 97
6.2.1. De regeling toegelicht aan de hand van een
aantal kernkwesties 97
6.2.1.1. De finaliteit van de zoeking 97
6.2.1.2. De notie ‘gevaar’ 98
6.2.1.3. De notie ‘gebouw’ 98
6.2.1.4. Het tijdstip van het doorzoeken 99
6.2.1.5. De notie ‘de persoon die het werkelijk
genot heeft van een niet voor het publiek
toegankelijke plaats’ 99
6.2.2. De middelen voor het doorzoeken van
gebouwen 100
6.2.3. De rol van de OBP inzake het doorzoeken van
gebouwen 101
14 Officier van bestuurlijke politie

6.2.4. De bevoegdheid van de agenten van politie op
het vlak van het doorzoeken van gebouwen 101
6.2.5. De ontdekking van een misdrijf tijdens een
bestuurlijke doorzoeking van een gebouw 101
6.3. Het doorzoeken van onbebouwde zones 102
6.4. Het ontruimen van gebouwen en onbebouwde zones 102
6.4.1. De verplichte tussenkomst van een OBP 102
6.4.2. De noties ‘gebouwen’, ‘zones’ en ‘hun
onmiddellijke omgeving’ 103
6.4.3. De middelen voor het ontruimen van gebouwen
en onbebouwde zones 103
6.4.4. Het inlichten van de burgemeester 104
6.4.5. Het inlichten van de persoon die het werkelijke
genot heeft van de plaats 104
6.4.6. Ontruimingen voorzien door politiereglementen
104
6.4.7. De gedwongen ontruiming 105
7. Het doorzoeken van voertuigen of andere vervoermiddelen 106
7.1. De doorzoeking, bedoeld in artikel 27 WPA 106
7.2. De doorzoeking, bedoeld in artikel 29 WPA 106
7.2.1. De noties ‘voertuig’ en ‘vervoermiddel’ 106
7.2.2. De verschillende rechtsgronden voor het
doorzoeken van voertuigen of andere vervoermiddelen
107
7.2.3. De modaliteiten inzake het doorzoeken van
voertuigen of andere vervoermiddelen 109
7.3. De rol van de OBP inzake het doorzoeken van voertuigen
of andere vervoermiddelen 111
7.4. De bevoegdheid van de agenten van politie op het vlak
van het doorzoeken van voertuigen of andere
vervoermiddelen 111
8. De bestuurlijke inbeslagname 112
8.1. De bestuurlijke inbeslagname gedefinieerd 112
8.2. De regeling in artikel 30 WPA 112
8.2.1. Een dwarsdoorsnede van artikel 30 Wet
Politieambt 112
8.2.2. Het voorwerp van de bestuurlijke inbeslagname 114
8.2.3. De rol van de OBP bij de bestuurlijke
inbeslagname 114
8.2.4. Het gebruik van geweld 116
8.2.5. De bewaring, teruggave en vernietiging van
de inbeslaggenomen zaken 116
8.2.6. De bevoegdheid van de agenten van politie op
het vlak van de bestuurlijke inbeslagname 118
Inhoudsopgave 15

8.2.7. De bevoegdheid van de veiligheidsbeambten
op het vlak van de bestuurlijke inbeslagname 118
8.3. De bestuurlijke inbeslagname in andere bijzondere
wetten dan de WPA 119
8.3.1. De bestuurlijke inbeslagname in de
Dierenbeschermingswet 119
8.3.2. De bestuurlijke inbeslagname in de
Wapenwet 119
8.4. De bestuurlijke inbeslagname in de gemeentelijke
politiereglementen 120
9. De bevoegdheid om bijstand en hulp te vorderen 121
9.1. Het vorderen van de medewerking van de bevolking
bij ramp, onheil of schadegeval 121
9.2. Het vorderen van personen bij fouillering voor
opsluiting in een cel 122
9.3. Het vorderen van hulp of bijstand van personen bij
gevaar voor de politiebeambte of voor personen 122
9.4. Het vorderen van bijstand van andere politiebeambten
bij onmiddellijk gevaar voor personen 124
10. De bevoegdheden voorzien in andere wetten dan de WPA 125
10.1. Het sluiten van instellingen en het stopzetten van
bepaalde manifestaties 125
10.1.1. Het sluiten van instellingen 125
10.1.2. Het stopzetten van bepaalde manifestaties 126
10.1.3. De mogelijkheid tot delegatie door de
burgemeester van zijn bevoegdheden aan een
(andere) OBP 126
10.2. Het afnemen van biometrische gegevens van
vreemdelingen 127
10.3. Het uitstellen inzake rally’s van de start van een
klassementsproef en het stilleggen van die proef 128
10.4. De bevoegdheden vervat in de Voetbalwet 128
10.4.1. Het heffen van een geldsom 129
10.4.2. Het opleggen van een stadionverbod als
beveiligingsmaatregel 130
10.5. De bevoegdheden vervat in de Camerawet 131
10.5.1. Een dwarsdoorsnede van de Camerawet 131
10.5.2. De OBP en de beslissing tot het gebruik van
mobiele bewakingscamera’s in niet-besloten
plaatsen 133
10.5.3. De OBP en de beslissing tot het gebruik van
mobiele bewakingscamera’s in voor het publiek
toegankelijke plaatsen 134
16 Officier van bestuurlijke politie

10.5.4. Verplichtingen die de Camerawet oplegt aan
de OBP op het vlak van de inzet van mobiele
camera’s 135
10.5.5. Strafbepalingen in de Camerawet 138
Besluit 138
DEEL II
DE OBP IN DE CONCRETE PRAKTIJK 139
Inleiding 139
Hoofdstuk 1
De recurrente operationele taken van de OBP 141
1. Het toezicht op de handelingen van bestuurlijke politie,
gesteld door de ABP’s: een praktische invulling 141
1.1. Het toezicht op het gebruik van geweld, in het
bijzonder op vuurwapengebruik 142
1.1.1. Evaluatie en toezicht: een permanente taak
voor de leidinggevende 142
1.1.2. De meldingsplicht inzake (vuurwapen)
geweld 142
1.1.3. De rol van de OBP op het vlak van permanente
vorming en opvang/begeleiding bij
(schiet)incidenten 144
1.2. Het toezicht op de bestuurlijke aanhoudingen 144
1.3. Het toezicht op de identiteitscontroles 145
1.3.1. Algemeen 145
1.3.2. De aanwezigheid ter plaatse van de OBP 145
1.4. Het toezicht op de veiligheidsfouilleringen van
personen 146
1.4.1. Algemeen 146
1.4.2. De aanwezigheid ter plaatse van de OBP 146
1.5. Het toezicht op de doorzoekingen en ontruimingen van
gebouwen en onbebouwde zones 147
1.6. Het toezicht op de doorzoekingen van voertuigen of
andere vervoermiddelen 147
2. De omkadering van de (interventie)diensten: een schets van
de verschillende facetten 148
2.1. Een eerste facet: sturing door briefing en debriefing 148
2.2. Een tweede facet: toezicht op de dienstuitvoering 149
2.3. Een derde facet: samenwerking tussen de verschillende
politionele diensten 150
2.4. Een vierde facet: samenwerking van de politionele
diensten met andere diensten 150
Inhoudsopgave 17

2.5. Een vijfde facet: voldoende en aangepaste middelen
en een optimaal gebruik ervan 151
2.6. De vraag naar de wenselijkheid van een permanente
aanwezigheid van de OBP met wachtdienst 151
3. Het informatiebeheer 151
3.1. Een synopsis van het wettelijk kader 151
3.1.1. De relevante bepalingen uit de WGP 151
3.1.2. De relevante bepalingen uit de WPA 152
3.1.3. De gemeenschappelijke richtlijn MFO-3 152
3.1.3.1. De omgang met informatie inzake
gebeurtenissen 153
3.1.3.2. De omgang met informatie inzake
groeperingen 154
3.1.3.3. De omgang met informatie inzake
personen 154
3.1.3.4. De omgang met informatie inzake
plaatsen 155
3.1.4. De gemeenschappelijke en dwingende richtlijn
MFO-6 156
3.2. Het bepalende criterium voor de inzameling en
verwerking van informatie: het concrete belang 157
3.3. De drievoudige rol van de OBP op het vlak van het
informatiebeheer 158
3.3.1. Het aansturen van en het toezicht op de
inzameling van bestuurlijke informatie 158
3.3.2. Het informeren van de bevoegde overheden 159
3.3.3. Het toezicht op de betrokken procedures 159
4. De operationele (coördinatie en) leiding van politieoperaties 161
4.1. Het begrip ‘operationele leiding’ geduid 161
4.2. De verschillende facetten van de operationele leiding 161
4.2.1. De voorbereiding 161
4.2.2. Het aanvragen van versterking 163
4.2.3. De operationele leiding ‘as such’ 163
4.2.4. De debriefing en de evaluatie 163
5. Het aanvragen van versterkingen 164
5.1. De laterale steun 164
5.2. De supralokale versterking 164
5.2.1. De inzet van het interventiekorps (CIK) 164
5.2.2. Het systeem van de gehypothekeerde capaciteit
(HyCap) 165
5.3. De gespecialiseerde steun van de federale politie 167
5.3.1. De inzet van de gespecialiseerde interventie (GIS) 167
5.3.2. De inzet van de cavalerie (CAV) 167
5.3.3. De inzet van de hondensteun (DACH) 168
18 Officier van bestuurlijke politie

5.3.4. De inzet van de luchtsteun (DAFA) 168
5.3.5. De inzet van de scheepvaartpolitie (SPN) 169
5.4. De steun van diensten die geen politiediensten zijn 169
5.4.1. De steun van Defensie 169
5.4.2. De steun van DOVO 170
5.4.3. De steun van de civiele bescherming 170
Hoofdstuk 2
De rol van de OBP in het kader van noodsituaties 173
1. De noodsituatie: definitie en wettelijk kader 173
2. De globale aanpak van noodsituaties (het crisisbeheer) 174
2.1. Een welbepaalde chronologie 174
2.2. Een multidisciplinair beheer 174
2.3. Twee coördinatiestructuren 176
2.3.1. De operationele coördinatie 176
2.3.2. De beleidscoördinatie 177
3. De politionele actoren in het gebeuren van de noodsituaties
(discipline 3) 178
3.1. De directeur discipline 3 (Dir D3) 178
3.2. De directeur politie (Dir Pol) 178
4. De rol van de OBP in het kader van noodsituaties 179
4.1. De taak van de dispatching in de fase vanaf de eerste
melding van de noodsituatie tot de aankomst van de
eerste OBP 179
4.2. De opdrachten van de OBP tijdens de eerstehulpfase 179
4.2.1. Een dwarsdoorsnede van de taken van de
OBP in de eerstehulpfase 179
4.2.2. Een evaluatie van de toestand: een model van
een stappenplan 180
4.2.3. Aandachtspunten tijdens de eerstehulpfase 181
4.2.4. De evacuatiemogelijkheden voor de OBP in het
kader van een noodsituatie 182
4.3. De opdrachten van de OBP tijdens de beheerfase 182
4.4. De opdrachten van de OBP tijdens de herstelfase 182
Hoofdstuk 3
De verdere professionalisering van de functie van de OBP:
enkele beschouwingen 185
1. De sanctie- en toezichtsmechanismen inzake het politioneel
optreden als argumenten pro verdere professionalisering 185
2. Drie pijlers voor verdere professionalisering 186
2.1. De uitwerking van duidelijke en concrete richtlijnen,
te bundelen in een werkmap 186
Inhoudsopgave 19

2.2. Een reflectie over een functiebeschrijving voor de OBP 189
2.3. De uitbouw van een gedegen systeem van (voortgezette)
opleiding en training voor de OBP 192
2.3.1. De noodzaak van levenslang leren 192
2.3.2. Mogelijke opleidingsmodules als bouwstenen
voor een gepaste opleiding en training 193
2.3.2.1. Het wettelijk kader 193
2.3.2.2. De gemeenschapsgerichte politiezorg 194
2.3.2.3. Operationele politiecompetenties 194
2.3.3. Mogelijke themata voor een voortgezette
opleiding en training 195
Besluit 196
Algemeen besluit 197
Selectieve bibliografie 199
Eindnoten 233
Trefwoordenregister 291
20 Officier van bestuurlijke politie