Normconform ombudswerk: een zoektocht naar ombudsnormen

men. Toch is niet alles wat rechtmatig is ook per se behoorlijk: in dit marginaal
toetsingsgebied bevindt zich de beoordeling van de ombudsman.
3.2. In de ombudsliteratuur wordt de zorgvuldigheid vaak als centrale ombudsnorm
aangedragen. Zorgvuldigheid, dat zeer nauw aanleunt bij het concept
behoorlijkheid, houdt in dat bij de voorbereiding en het nemen van een
overheidsbesluit alle relevante factoren en omstandigheden worden afgewogen.
ZdVgvuldigheid houdt formele aspecten (zorgvuldige procedure) en materiële
aspecten in (behoorlijke en correcte inhoud en betekenis van een besluit). Overheidshandelen
moet de zorgvuldigheidstoets kunnen doorstaan inzake de voorbereiding,
de besluitvorming, het tijdstip en de kennisgeving.
3.3. De billijkheid is een meta-norm, die uiteraard ook met de vorige criteria
verband houdt, maar niet per se een wettelijke basis kent. De billijkheid kan
eventueel meer nog dan de andere beginselen dienen als beoordelingskader voor
het aandragen van oplossingen, wanneer de ombudsman tot beoordeling overgaat.
De vereisten inzake behoorlijkheid, zorgvuldigheid en billijkheid kunnen enerzijds
uitmonden in gedragsnormen voor de overheid en anderzijds in concrete
beoordelingscriteria.
4 Aanleiding en methode
In de loop van 2001 is in het ombudsteam gewerkt aan een grondige analyse
per ombudsnorm, hetgeen is uitgemond in een verfijning ervan.
We zijn vertrokken van de door de Vlaamse Ombudsdienst in 1999 opgebouwde
lijst van ombudsnormen en hebben deze vervolgens getoetst aan de
eigen praktijk van drie jaar ombudswerk. Dat gebeurde zowel kwantitatief (hoe
vaak is een ombudsnorm geschonden), als kwalitatief (wanneer wordt een
ombudsnorm geschonden geacht en waarom; zijn we daarin consequent en
coherent). Deze analyse moest voor de ombudspraktijk uiteindelijk leiden tot
een antwoord op een driedubbele vraag:
- Behouden we de ombudsnormen of moeten er nieuwe worden bedacht?
- Dient de benaming of de omschrijving van de gehanteerde ombudsnormen
te worden aangepast?
- Hoe kunnen we de ombudsnormen omschrijven en invullen naar de dagdagelijkse
praktijk?
3