Normconform ombudswerk: een zoektocht naar ombudsnormen

Bij het nemen van besluiten neemt de ambtenaar het billijk evenwicht tussen
de belangen van personen en het algemeen openbaar belang in acht”.
- Artikel 11: Billijkheid
“De ambtenaar handelt onpartijdig, fair en redelijk”.
Volgens de Europese ombudsman mag men van een ambtenaar niet vragen
af te wijken van een duidelijke rechtsregel omwille van redelijkheid/billijkheid.
- De Nederlandse nationale ombudsman
In het jaarverslag 2000 wijdt de Nederlandse nationale ombudsman uit over
de toepassing van de ombudsnorm belangenafweging/redelijkheid. Bij hem
speelt de ombudsnorm vooral een rol bij klachten over de afwijzing van een
verzoek om schadevergoeding.
De gegeven voorbeelden vallen duidelijk onder de categorie dat de overheidsdienst
een keuzemogelijkheid heeft binnen de regelgeving.
- De Waalse en de Franse ombudsman 2
In hun ombudsdecreet staat de volgende bepaling: “als de ombudsman, terzake
van een klacht die bij hem aanhangig gemaakt is, van oordeel is dat de
toepassing van bepalingen van een wet of een reglement, een onbillijk resultaat
tot gevolg heeft, kan hij de betrokken overheid een oplossing aanbevelen waardoor
de toestand van de klager billijk zou geregeld worden. Bovendien kan hij
in zo’n geval aan de bevoegde overheid maatregelen voorstellen waarvan hij
meent dat zij de onbillijkheid zullen verhelpen en de naar zijn oordeel noodzakelijke
wijzigingen van bepalingen van een wet of een reglement voorstellen”.
Beide ombudsdiensten hebben dus de bevoegdheid om de overheidsdienst te
vragen af te wijken van een rechtsregel, al zijn ze daar blijkbaar erg zuinig mee.
Zij stellen zelf een aantal voorwaarden, door de Waalse ombudsdienst als volgt
samengevat:
- Eerbied voor de geest van de rechtsregel: de oplossing die de ombudsdienst
voorstelt en weliswaar in strijd is met de letter van de rechtsregel, moet de geest
van de rechtsregel eerbiedigen. De ombudsdienst toont onder meer aan dat het
concrete geval een uitzonderlijk element bevat dat niet in aanmerking genomen
is door de tekst van de rechtsregel.
2
J. Deltour en R.Jansoone,”De federale ombudsmannen. Een analyse van de wet na twee jaar ombudspraktijk”,
in Parlementair recht. Commentaar en Teksten, Gent, Mys & Breesch, p. 71 - 82
32