Normconform ombudswerk: een zoektocht naar ombudsnormen

ongegrond ten aanzien van de overheidsdienst. Ten aanzien van de regelgever
mag de Vlaamse Ombudsdienst geen uitspraak doen over de gegrondheid (zie
Ombudsdecreet), maar uiteraard wel aanbevelingen formuleren.
Voorbeeld: Om recht te hebben op een studietoelage, moeten de inkomsten
onder een bepaalde grens zitten. Een tweede voorwaarde is dat het kadastraal
inkomen (KI) niet hoger is dan 20 % van het inkomen. Personen met een groot
vermogen maar weinig inkomsten maken geen deel uit van de doelgroep. Bij
enkele verzoekers waren de inkomsten zo laag (bestaansminimum, werkloosheidsuitkering)
dat het KI toch meer dan 20 % bedroeg. Daardoor kon hen
geen studietoelage toegekend worden. Een ongewild neveneffect van die KIregel.
De Vlaamse Ombudsdienst heeft de klacht gekwalificeerd als ongegrond
ten aanzien van de betrokken overheidsdienst, maar een beleidsaanbeveling geformuleerd.
De regel is inmiddels aangepast voor de studietoelagen voor hoger
onderwijs, maar nog niet voor de studietoelagen voor secundair onderwijs.
Twee soorten onredelijke/onbillijke situaties kunnen dus onderscheiden worden:
- De overheidsdienst heeft een keuzemogelijkheid, maar heeft de afweging
niet behoorlijk uitgevoerd: de klacht is gegrond wegens schending van de ombudsnorm
redelijkheid/evenredigheid.
- De overheidsdienst heeft geen keuzemogelijkheid: de klacht is ten aanzien
van de overheidsdienst ongegrond, maar de Vlaamse Ombudsdienst formuleert
een aanbeveling ten aanzien van de beleidsmakers.
3 Andere ombudsdiensten
De kernvraag is of je van een overheidsdienst kan vragen de rechtsregel even
opzij te schuiven omdat de toepassing ervan in het voorliggende geval tot een
onredelijke/onbillijke situatie leidt.
- De Europese ombudsman
De Europese Code van Goed Administratief Gedrag heeft twee ombudsnormen
die in de lijn liggen:
- Artikel 6: Evenredigheid
“Bij het nemen van besluiten ziet de ambtenaar erop toe dat de maatregelen
in verhouding staan tot het nagestreefde doel. De ambtenaar vermijdt met name
de rechten van de burgers te beperken of hun verplichtingen op te leggen indien
deze beperkingen of verplichtingen niet in verhouding staan tot het nagestreefde
doel van de maatregel.
31