Normconform ombudswerk: een zoektocht naar ombudsnormen

- Het College van federale ombudsmannen
In het jaarverslag 2000 van het College van federale ombudsmannen vinden
we rechtszekerheid en gerechtvaardigd vertrouwen terug als aparte ombudsnormen.
Het vertrouwensbeginsel wordt ook door het College van federale ombudsmannen
gehanteerd voor de analyse van het optreden van de administratie in
het kader van behoorlijk bestuur en wordt door het College gedefinieerd op
basis van het Hof van Cassatie (arrest van 27 maart 1992): de burger moet kunnen
vertrouwen op wat door hem niet anders dan een vaste gedrags- of beleidsregel
van de overheid kan worden opgevat. Dit betekent dat de administratie
tegemoet moet komen aan de rechtmatige verwachtingen die ze bij de burgers
heeft gewekt.
In het jaarverslag 2000 vestigt het College van federale ombudsmannen de
aandacht op het feit dat vertrouwen en rechtszekerheid tegenstrijdig kunnen
zijn. Een voorbeeld over een echtpaar dat samen de weg van en naar het werk
aflegde staaft deze tegenstrijdigheid:
Het controlekantoor der directe belastingen had beiden gemeld dat zij hun
werkelijke verplaatsingskosten moesten uitsplitsen over de inkomsten van elk.
Zij pasten dit systeem gedurende vijf jaar toe. Op een dag ontvingen zij een
aanslagbiljet met een belastingteruggave die beduidend groter was dan de jaren
voordien. Het controlekantoor had het forfaitair toegepast voor de echtgenote
en het bedrag van de werkelijke kosten voor haar man. Deze berekening werd
toegepast zonder dat de belastingplichtigen hiervan in kennis gesteld werden.
Zij dienden hierop bezwaar in voor de voorgaande jaren. Hoewel de administratie
die vergissing tegenover het College van federale ombudsmannen toegaf,
kon er geen rechtzetting doorgevoerd worden omdat het bezwaar niet binnen
de wettelijke termijn ingediend werd.
Volgens het College van federale ombudsmannen is het evenwicht dat moet
worden verdedigd tussen het respect voor het vertrouwensbeginsel enerzijds en
de rechtszekerheid, totaal zoek.
- Andere
Ook bij de lokale ombudsdiensten vinden we de ombudsnorm rechtszekerheid
en gerechtvaardigd vertrouwen in de ombudsnormenlijstjes terug. De
ombudsman van de stad Brugge splitst de ombudsnorm op en spreekt over het
rechtzekerheidsbeginsel en over het vertrouwensbeginsel.
27