Normconform ombudswerk: een zoektocht naar ombudsnormen

De klachten waarin de Vlaamse Ombudsdienst vindt dat de ombudsnorm
rechtszekerheid en gerechtvaardigd vertrouwen geschonden is, hebben betrekking
op de wijze waarop de overheid duidelijkheid waarborgt omtrent de geldende
rechtsnormen en de wijze waarop de overheid beantwoordt aan de door
haarzelf gewekte verwachtingen.
Bij de beoordeling van klachten heeft de Vlaamse Ombudsdienst rechtszekerheid
en gerechtvaardigd vertrouwen onder één ombudsnorm ondergebracht
en als één geheel beschouwd. Uit de praktijk blijkt echter dat de klachten die
behandeld worden meestal betrekking hebben op één luik van de ombudsnorm,
hetzij rechtszekerheid, hetzij gerechtvaardigd vertrouwen. Tijdens de bespreking
van de ombudsnormen stelden we zelfs vast dat rechtszekerheid en gerechtvaardigd
vertrouwen tegenstrijdig kunnen zijn (bijvoorbeeld bij het gedogen
van een onwettige situatie).
3 Andere ombudsdiensten
- De Europese ombudsman
In de Europese Code van Goed Administratief Gedrag vinden we de invulling
van de ombudsnorm rechtszekerheid en gerechtvaardigd vertrouwen terug, impliciet
in artikel 4 en expliciet in artikel 10 die handelen over de wettigheid van
het overheidshandelen, de gerechtvaardigde verwachtingen, het consequent
optreden en advies dat de overheid verleent.
In artikel 10 staat onder andere:
1. “De ambtenaar treedt in de uitoefening van zijn functie en bij bestuursmaatregelen
van de instelling consequent op. De ambtenaar volgt de normale
bestuurlijke praktijken van de instelling, tenzij er legitieme redenen
zijn om hiervan in een individueel geval af te wijken. Deze redenen worden
schriftelijk vastgelegd.
2. De ambtenaar voldoet aan de legitieme en redelijke verwachtingen die de
leden van het publiek in het licht van vroeger gedrag van de instelling koesteren”.
- De Nederlandse nationale ombudsman
Ook de Nederlandse nationale ombudsman heeft de ombudsnorm rechtszekerheid
en vertrouwen in zijn ombudsnormenlijstje opgenomen. De administratieve
overheid moet gedane toezeggingen en gewekte gerechtvaardigde verwachtingen
en vertrouwen honoreren. Tevens moet de administratieve overheid
actief gevolg geven aan rechterlijke beslissingen.
26