Normconform ombudswerk: een zoektocht naar ombudsnormen

2 De ombudsnorm
afdoende motivering
1 Inleiding
De ombudsnorm afdoende motivering omschreef de Vlaamse Ombudsdienst
tot en met het werkjaar 2001 als motivering van bestuurshandelingen. De volgende
definitie werd gebruikt:
“De overheid verduidelijkt en motiveert op een afdoende manier haar beslissingen
en haar optreden, en de redenen waarop ze zich baseert”.
Het is een algemeen rechtsbeginsel dat iedere bestuurshandeling moet gedragen
worden door motieven die in feite en in rechte moeten aanvaardbaar zijn
en daarom moeten kunnen worden gecontroleerd (materiële motiveringsplicht).
De wet betreffende de formele motivering van bestuurshandelingen (29 juli
1991) legt deze formele plicht enkel op voor individuele en schriftelijke bestuurshandelingen,
dit zijn rechtshandelingen die rechtsgevolgen beogen en die
uitgaan van een administratieve overheid.
In het administratief recht wordt de deugdelijkheid van de formele motivering
getoetst aan een aantal aspecten: de motieven moeten opgenomen worden
in de beslissing zelf (één uitzondering: de motivering door verwijzing naar een
ander stuk waarvan de inhoud ter kennis werd gebracht van de bestuurde). De
motivering moet afdoende zijn: aanvaardbaar zijn in rechte, in feite en met het
oog op het beleid. De motivering moet evenredig (hoe zwaarwichtiger de maatregel,
hoe strenger de motiveringsplicht) en draagkrachtig zijn. De motivering
moet duidelijk zijn, niet tegenstrijdig, juist, pertinent, concreet, precies en volledig.
In tegenstelling tot de rechterlijke motiveringsplicht moeten alle argumenten
die de bestuurde inroept niet noodzakelijk één voor één beantwoord
worden.
De Wet Motivering Bestuurshandelingen kent vier uitzonderingen op de formele
motiveringsplicht: 1. wanneer de uitwendige veiligheid van de Staat in het
gedrang kan komen; 2. wanneer de openbare orde kan verstoord worden; 3.
wanneer de motivering afbreuk kan doen aan de eerbied voor het privé-leven
of 4. wanneer de motivering afbreuk kan doen aan de bepalingen inzake de
zwijgplicht. Deze opsomming is limitatief.
13