Jaarverslag 2005 - Vlaamse Ombudsdienst

HOOFDSTUK 6
Ruimtelijke ordening
Ook een gepast optreden van de gemeente heeft niet altijd het gewenste effect. In dossier
2004-0192 had de gemeente voor een onvergund reclamepaneel wél een proces-verbaal opgesteld
en op 25 mei 2004 ook een herstelvordering ingediend bij het parket, voorlopig zonder
gevolg. De gemeente had de overtreder ook aangemaand de situatie in orde te brengen. Dat is
niet gebeurd. De overtreder heeft in 2005 zelfs een ander reclamepaneel geplaatst, opnieuw zonder
de nodige stedenbouwkundige vergunning.
Vorig jaar heeft de Vlaamse Ombudsdienst de Vlaamse overheid aanbevolen te zoeken naar
alternatieve handhavingsinstrumenten, bijvoorbeeld administratieve sancties, onder meer voor
bouwovertredingen die het parket seponeert. Die beleidsaanbeveling, aanbeveling 2004-13,
blijft actueel. Frappant is dat de Vlaamse decreetgever met het decreet van 5 juli 2004 over energieprestaties
voor gebouwen de overstap heeft gemaakt van de link met het Decreet Ruimtelijke
Ordening naar een eigen handhavingssysteem met administratieve sancties. Studies hadden
namelijk uitgewezen dat de vroegere isolatieregelgeving onvoldoende nageleefd werd. De strafen
herstelmaatregelen inzake ruimtelijke ordening stonden niet in verhouding tot de overtreding,
met als gevolg dat de parketten de processen-verbaal meestal seponeerden.
Hetzelfde kan worden gezegd over de lichtere bouwovertredingen. De Vlaamse Ombudsdienst
merkt wel op dat het niet de bedoeling kan zijn om bouwovertredingen gewoon af te
kopen door een eenmalige administratieve geldboete. Het systeem van administratieve sancties
moet erop gericht zijn een einde te maken aan de bouwovertreding. Als gekozen wordt voor een
systeem van administratieve geldboetes, dan lijkt bijvoorbeeld een periodieke geldboete totdat
de overtreding ongedaan gemaakt is, misschien meer aangewezen.
VOORKOMEN IS HET MEEST GESCHIKTE HANDHAVINGSINSTRUMENT
Een performant en zichtbaar handhavingssysteem heeft uiteraard ook een sterk preventief
effect. Omgekeerd wordt een handhavingssysteem pas werkbaar als er voldoende aandacht
besteed wordt aan een preventiebeleid. Beide aspecten zitten vervat in het stedenbouwkundig
attest van conformiteit. Dat instrument is in 2003 opgenomen in het Decreet Ruimtelijke
Ordening (artikel 105, § 3). Het houdt in dat na de uitvoering van de stedenbouwkundige vergunning
geattesteerd wordt dat de werken conform die vergunning uitgevoerd zijn. De Vlaamse
Regering moet nog de nodige uitvoeringsbesluiten uitwerken.
Preventie begint echter met een doeltreffende informatieverstrekking over wat vergunningsplichtig
is. De Vlaamse overheid doet op dat vlak behoorlijk wat inspanningen, met de website
www.ruimtelijkeordening.be als permanente blikvanger. Hoe belangrijk informatie is, blijkt uit
het volgende voorbeeld.
In dossier 2005-0298 meldt de verzoeker dat in het kanaal al 2 jaar een woonboot ligt op
dezelfde plek. Hij betwijfelt of dat wel in overeenstemming is met de regels inzake ruimtelijke
ordening. De gemeente wijst op de onduidelijke regelgeving en doet navraag. Het uiteindelijke
standpunt luidt dat een stedenbouwkundige vergunning nodig is. AROHM legt
uit dat een woonboot kan worden beschouwd als een constructie die aan de grond is
gevestigd, namelijk doordat de boot op permanente basis aangemeerd is aan een meerpaal,
die verankerd is in de grond. Vaak wordt bovendien de aanwezigheid vastgesteld van een
vaste aankoppeling aan nutsleidingen, specifieke steigers enzovoort.
122