Jaarverslag 2005 - Vlaamse Ombudsdienst

HOOFDSTUK 5
Water, gas en elektriciteit
In dossier 2004-0371 heeft de verzoeker een zwaar gehandicapte broer die bij hem inwoont
en die als gehandicapte persoon een integratietegemoetkoming ontvangt. Omdat de broer
alleen dan recht geeft op een vrijstelling, heeft de verzoeker - op aansturen van de VMM - de
wateraansluiting op naam van zijn gehandicapte broer geplaatst.
Als de VMM in 2004 het aanslagbiljet voor de afvalwaterheffing toestuurt wordt dit prompt
door de verzoeker betaald. Doordat de verzoeker echter eerst niet dacht aan het recht op vrijstelling
en nadien een hele tijd ziek was, dient hij aanvankelijk geen aanvraag voor vrijstelling
in. Op aanraden van het plaatselijk OCMW doet hij dat twee maanden na betaling toch nog
met de bijhorende vraag om terugbetaling, maar zijn verzoek wordt afgewezen.
Volgens de VMM is zijn aanvraag te laat. Ingeval van een aanslagbiljet moet de vrijstelling
aangevraagd worden binnen 3 maanden na de verzending van het aanslagbiljet door het opsturen
van een attest aan de VMM. De verzoeker had een dergelijk attest voor zijn broer, maar heeft
volgens de VMM te lang gewacht met de verzending ervan. Ook na tussenkomst blijft de VMM
bij de afwijzing. Op de vraag een ambtshalve ontheffing te overwegen gaat de VMM niet in.
Volgens de Vlaamse Ombudsdienst druist dat standpunt in tegen de beginselen van behoorlijk
bestuur. Het feit dat er ten onrechte geen automatische vrijstelling is gebeurd, terwijl de verzoeker
te goeder trouw handelde en tijdelijk ziek was, kan als een nieuw feit worden beschouwd om een
ambtshalve ontheffing te overwegen. De Vlaamse Ombudsdienst stelt daarbij vast dat bijvoorbeeld
de Belastingdienst voor Vlaanderen duidelijk vlugger een ambtshalve ontheffing toekent dan de
VMM en de mogelijkheid daartoe ook op meer systematische wijze onderzoekt.
Een aanvraagtermijn van maar 3 maanden vanaf de verzending van het heffingsbiljet is bovendien
vrij kort. Daarom moet de overheid een verlenging van die aanvraagtermijn overwegen of
vlugger een ambtshalve ontheffing toepassen. Voor de Vlaamse Ombudsdienst is die klacht dan
ook gegrond en zijn de ombudsnormen actieve dienstverlening (geen onderzoek naar de ambtshalve
ontheffing) en efficiënte coördinatie (geen automatische vrijstelling) geschonden.
D E AUTOMATISCHE VRIJSTELLING: EEN ZEGEN, MAAR GEEN RECHT?
5Jaarverslag 2005
Door een nog meer doorgedreven coördinatie tussen de verschillende gegevensbestanden was
er in het hiervoor besproken dossier allicht een automatische vrijstelling geweest en had het probleem
zich niet voorgedaan. Het huidige systeem biedt echter geen garantie op een automatische
vrijstelling, ook niet als die er de vorige jaren wél was. De automatische vrijstelling hangt immers
af van een succesvolle elektronische koppeling van gegevensbestanden. Elk jaar opnieuw moeten
de betrokkenen bijgevolg afwachten of zij al dan niet een aanslagbiljet zullen ontvangen. Zo ja, dan
blijven de betrokkenen verplicht tijdig op basis van een attest een vrijstelling aan te vragen.
Na de invoering vanaf 2000 (onder meer als gevolg van een aanbeveling van de Vlaamse
Ombudsdienst) van de automatische vrijstellingen, werd het aantal gevallen door de VMM stelselmatig
uitgebreid, waardoor de administratieve last en problemen voor de betrokkenen aanzienlijk
werd verminderd. Toch is het geenszins een recht en blijven er gevallen waarin elk jaar opnieuw
een vrijstelling moet worden aangevraagd.
Het systeem werd vanaf 2005 overgenomen door de drinkwatermaatschappijen. Op een paar
uitzonderingen na zijn daarover weinig klachten binnengekomen. Allicht zijn de betrokkenen nog
onvoldoende op de hoogte van de aanrekening van een saneringsbijdrage omdat daarover vaak
niets op de drinkwaterfactuur wordt vermeld.
99