de duurzame haven - Maasvlakte 2

de duurzame haven

de duurzame haven

‘Create your own future’. Deze
slogan, die we hebben gebruikt voor
het werven van nieuwe containerbedrijven,
is voor mij de essentie
van het project Maasvlakte 2.
Economisch is de uitbreiding een
must om als Rotterdamse haven
een wereldspeler van formaat te zijn
èn te blijven. Niets doen zou de
toekomst van de haven en degenen
die van haar afhankelijk zijn
schaden. Die toekomst willen we
graag in eigen hand houden.
Tegelijkertijd zijn we ons bewust van
de wissel die we trekken op de
leefbaarheid van toekomstige
generaties. We doen een ingreep in
de natuur en brengen extra
bedrijvigheid en milieubelasting in
een gebied waar voorheen geen
havenactiviteit was. Vandaar dat we
bewust en krachtig hebben ingezet
op duurzame ontwikkeling. Op
uitbreiding met oog voor de kwaliteit
van leven en werken, nu en in de
toekomst. Wat we nu al geleerd
hebben, is dat milieuwinst en
economische ontwikkeling absoluut
verenigbaar zijn. Daarnaast leidt
deze keuze tot innovatieve oplossingen
èn kostenbesparingen.
In de Noordzee komt een nieuw,
zeer toegankelijk havengebied
van 2.000 hectare groot. Dat
compenseren we allereerst met
een bodembeschermingsgebied
van ongeveer 25.000 hectare met
rustgebieden voor beschermde
vogels en zeehonden. De tweede
compensatiemaatregel is het
aanleggen van 35 hectare nieuw
duingebied. Daarnaast hebben we
in alle fasen van het project, van
ontwerp, aanleg en inrichting tot het
gebruik, gekozen voor de meest
economische oplossing, waarbij de
negatieve duurzaamheidsgevolgen
zijn geminimaliseerd.
In dit boekje leest u hoe we dit
concreet hebben aangepakt. Het is
in feite een bondige samenvatting
van twee zeer uitgebreide milieueffectrapportages
van meer dan
6000 pagina’s. Ons milieuonderzoek
is het meest uitputtende en grensverleggende
dat is uitgevoerd.
Vanzelfsprekend voldoen we
daarmee aan alle huidige en te
verwachten nationale en internationale
richtlijnen. Op veel
gebieden gaan we een stap verder.
Wat doet u dan concreet, vraagt
u zich af. Ik noem een paar
voorbeelden: bij het ontwerp hebben
we voor de meest compacte vorm
gekozen, het aandeel van de
binnenvaart en het spoor in het
transport van containers moet in
2033 flink zijn gegroeid, chemische
bedrijven gaan elkaars restwarmte
gebruiken, de lucht wordt schoner
door vuile vrachtwagens te weren en
binnenvaartschepen van schonere
motoren te voorzien. We hebben
hierover harde milieuafspraken
gemaakt met partijen die we er ook
aan kunnen houden. We meten
continu of de te verwachten
milieueffecten zich tijdens de aanleg
en het gebruik daadwerkelijk
voordoen. En als het nodig is, stellen
we onze plannen bij ten gunste van
het milieu. Belanghebbenden mogen
ons daaraan houden.
Maasvlakte 2 heeft de ambitie het
meest duurzame havengebied ter
wereld te worden. Die voortrekkersrol
pakken we graag op om met
Maasvlakte 2 een nieuwe standaard
neer te zetten voor het duurzaam en
economisch succesvol ontwikkelen
van haven- en industriegebieden.
Dat is ook het mooie van een nieuw
stuk land in zee: we hebben alle
ruimte voor duurzame innovatie.
Ronald Paul
directeur
Projectorganisatie Maasvlakte 2

1
3
DUURZAAMHEID EN DIALOOG
Duurzaamheid en samenspraak
als rode draad pag. 12
6
4
DE NOODZAAK
Nieuw land noodzakelijk
voor groei pag. 6
2
NATUURCOMPENSATIE
Bodembeschermingsgebied
en duinen pag. 16
DE VOORSTUDIES
Milieueffectrapportages: uitgebreid,
grondig en innovatief pag. 22
DUBBELE DOELSTELLING
Economische groei én verbeterde
leefbaarheid pag. 8
EXTRA NATUUR- EN
RECREATIEGEBIEDEN
Meer ruimte voor mens,
flora en fauna pag. 18
DUURZAAM ONTWERP
Wat is de optimale vorm voor
Maasvlakte 2? pag. 26

-14.25
-11.35
4.00
1 : 4
66.20
+5.20
10.00
19.20
+10.00
7.00
23.20
5.00
+15.80
NAP
1.50
fietspad
3.00
secundair 1x2 rijbanen
1x2 rijbanen + vluchtstrook
Leidingenstrook
6.00 7.90 2.00 6.50 3.00 8.50 3.00 5.50 20.00
2.00 5.00 4.25
97.50
NAP
0.85
1.00
6482 SEALAND
6.50 10.00
interne baan
NAP
8
1.00
11
DUURZAME AANLEG
Milieuvriendelijke zandwinning
en landaanwinning pag. 32
9
DUURZAAM GEBRUIK
Hoe zit het met energie, procestechnologie,
luchtkwaliteit, licht
en geluid? pag. 48
12
harde zeewering
teen talud
uitgiftegrens (Euromax)
DUURZAME INRICHTING
Innovatieve multifunctionele buiten- en binnencontour pag. 36
DUURZAAM VERVOER
Vrachtverkeer, scheepvaart,
spoor en materieel pag. 52
DUURZAME EXPLOITATIE
Alleen bedrijven die duurzaam
ondernemen pag. 40
MONITORING, EVALUATIE
EN BIJSTURING
Continue bewaking
milieukwaliteit pag. 56

7
De Rotterdamse haven is verreweg
de grootste haven van Europa.
Door de ligging direct aan de
Noordzee en door de diepe havens
is Rotterdam een van de weinige
Europese havens waar de grootste
zeeschepen vierentwintig uur per
dag snel en veilig kunnen lossen
en laden. Jaarlijks bezoeken zo´n
35.000 zeeschepen en 135.000
binnenvaartschepen de haven.
De Rotterdamse haven is de laatste
tientallen jaren gestaag gegroeid.
Het plafond is echter bereikt: het
bestaande havengebied biedt geen
ruimte meer voor grote nieuwe
containerterminals en chemische
clusters. Uitbreiding van de haven
is dan ook noodzakelijk. Vandaar
dat in 1997 al is gestart met het
project Maasvlakte 2 om positie
en kwaliteit van de mainport
Rotterdam als logistiek hart
van Nederland te versterken.
Door nieuw land in de Noordzee
te creëren, kan de haven ook
in de toekomst blijven groeien.
Een duurzaam groeiend havenen
industriecomplex aan diep
vaarwater is belangrijk voor de
regionale en nationale economie.
Nieuw land
noodzakelijk voor
groei

9
De plannen voor de ontwikkeling
van Maasvlakte 2 zijn vastgelegd
in de Planologische Kernbeslissing
Project Mainportontwikkeling Rotterdam
(PMR 2006). In het Project
Mainportontwikkeling Rotterdam
werken het Havenbedrijf, de gemeente
Rotterdam, de Stadsregio
Rotterdam, de provincies Zuid-Holland
en Zeeland en vijf ministeries
al vanaf 1997 nauw met elkaar
samen. In de ontwikkeling van
Maasvlakte 2 staat een dubbele
doelstelling centraal:
• Het versterken van de positie
van de Rotterdamse haven.
• Het verbeteren van de kwaliteit
van de leefomgeving in
de regio Rijnmond.
Een gezonde toekomst voor
de haven en een gezonde leefomgeving
zijn onlosmakelijk met
elkaar verbonden; economische
ontwikkeling en duurzaamheid
gaan hand in hand. Duurzaam
staat voor het Havenbedrijf dan
ook voor toekomstvast: de investeringen
van vandaag mogen niet
ten koste gaan van de kwaliteit van
leven van komende generaties.
Door in te zetten op duurzame
innovatie ontwikkelt het Havenbedrijf
met Maasvlakte 2 een
nieuw haven- en industriegebied
dat is gebaseerd op ecologisch,
sociaal en economisch evenwicht.
Drie deeltrajecten Mainportontwikkeling
Rotterdam
Om de dubbele doelstelling
te realiseren, zijn er onder regie
Economische
groei èn verbeterde
leefbaarheid

10
van de minister van Verkeer en
Waterstaat drie deeltrajecten
gestart die onlosmakelijk met
elkaar zijn verbonden:
1. Maasvlakte 2: het duurzaam
uitbreiden van de Rotterdamse
haven met 2.000 hectare havenen
industrieterrein, inclusief het
realiseren van de noodzakelijke
natuurcompensatie.
2. Bestaand Rotterdams Gebied:
een plan om het bestaande
havengebied efficiënter
te benutten en het woon-,
leef- en werkklimaat in de
regio te verbeteren.
3. De aanleg van nieuwe natuuren
recreatiegebieden ten zuiden
en noorden van Rotterdam
met een totale oppervlakte
van 750 hectare.
Strenge eisen Maasvlakte 2
Voor de aanleg van Maasvlakte 2
geldt de eis dat het gebied moet
worden ingericht, geëxploiteerd
en beheerd volgens de principes
van een duurzaam bedrijventerrein.
Uiteraard moet daarbij worden
voldaan aan alle bestaande wet- en
regelgeving op Europees, landelijk,
provinciaal en gemeentelijk niveau.
In de Planologische Kernbeslissing
Project Mainportontwikkeling
Rotterdam (PMR) hebben kabinet
en parlement de randvoorwaarden
beschreven:
• De ruimte die nodig is voor
de aanleg van de landaanwinning.
• Het gebied waar de zandwinning
in de Noordzee mag plaatsvinden.
• De bestemming voor aan diep
vaarwater gebonden bedrijvigheid
op een landaanwinning
die duurzaam wordt aangelegd,
ingericht en gebruikt.
• De maximale milieubelasting
en de effecten voor de natuur.
• De bereikbaarheid en veiligheid
van scheepvaart, die te allen
tijde ten minste op het huidige
hoge niveau gehandhaafd
moeten blijven.
• De natuurcompensatie in de vorm
van een bodembeschermingsgebied
in zee en duincompensatie.
Ook natuur- en recreatiegebieden
in de regio
Binnen het overkoepelende Project
Mainportontwikkeling Rotterdam
worden los van de duincompensatie
voor Maasvlakte 2 bovendien
drie nieuwe natuur- en recreatiegebieden
ontwikkeld in de directe
omgeving van Rotterdam. Het gaat
om Landschapspark Buytenland
(600 hectare) tussen de gemeenten
Albrandswaard en Barendrecht,
de Vlinderstrik (100 hectare) in
de Zuidpolder en Schiebroekse
polder tussen Rotterdam en Berkel
en Rodenrijs en de Schiezone
(50 hectare) langs de Schie tussen
Rotterdam en Delft. Wandelaars en
fietsers kunnen straks vanaf
Rotterdam-Zuid via een brug over
de A15 en de Betuwelijn naar
Landschapspark Buytenland in
Albrandswaard. Deze brug wordt
de groene verbinding genoemd en
maakt ook deel uit van het project
750 ha nieuw natuur- en recreatiegebied
in de Rotterdamse regio.
Ook projecten die vallen onder
Bestaand Rotterdams Gebied
zorgen voor meer of kwalitatief
betere natuur. Het Ruigeplaatbos
bij Hoogvliet, de kwaliteitsimpuls
van het Oostvoornse meer en de
herinrichting van de Landtong
Rozenburg zijn voorbeelden hiervan.

3
DUURZAAMHEID
EN DIALOOG
De toekomst van de haven hangt
af van het behouden en versterken
van de positie en van het verbeteren
van de leefbaarheid. Deze
dubbele doelstelling is het leidende
principe voor alle besluiten. Het
Havenbedrijf Rotterdam heeft voor
Maasvlakte 2 bewust gekozen
voor duurzaamheid als integraal
onderdeel van het ontwikkelen van
het nieuwe haven- en industriegebied:
in alle fasen van het project
en bij alle (deel)projecten is en
wordt duurzaamheid meegewogen.
Bij ontwerp, aanleg, inrichting en
exploitatie is en wordt gezocht naar
de meest duurzame oplossingen.
Duurzaamheid en
samenspraak als
rode draad
13
Wat is duurzame ontwikkeling?
Maasvlakte 2 definieert duurzame
ontwikkeling als:
‘een ontwikkeling waarbij
de huidige generatie in zijn
behoeften voorziet, zonder
latere generaties te beperken
in de mogelijkheden om in
hun behoeften te voorzien’.
Duurzaamheid heeft voor Maasvlakte 2
dan ook drie dimensies:
• Ecologisch: natuur, milieu en energie.
• Economisch: behouden en versterken
van de positie en kwaliteit van de
Rotterdamse haven.
• Sociaal: de leefbaarheid van
stad en regio.

14
Altijd in dialoog
Bij duurzame ontwikkeling wordt
rekening gehouden met de invloed
van Maasvlakte 2 op mens en
milieu. Vanzelfsprekend dat er
ruimte is voor invloed op de plannen
en realisatie van Maasvlakte 2.
Al sinds de start van het project
is gekozen voor een transparante
en pro-actieve aanpak naar de
verschillende belanghebbenden,
zoals milieu- en natuurorganisaties.
De open dialoog met de betrokken
partijen is ook tijdens de ontwerpfase
gevoerd. Deze partijen
konden hun belangen behartigen,
hun standpunten toelichten, een
bijdrage leveren aan de plannen
en deze ook verbeteren.
Zo is en wordt in continue samenspraak
de duurzame ontwikkeling
ingevuld en gewaarborgd, van
ontwerp, aanleg en inrichting
tot aan de exploitatie.
Duurzaamheid als rode draad
Duurzaamheid wordt in alle fasen
van het project meegewogen en
ingevuld. Zo is bij het ontwerp
bewust gekozen voor een gestroomlijnde,
cirkelvormige variant,
vanwege de minimale effecten op
de Noordzee. De compacte vorm
heeft bovendien minder ruimtebeslag
(zie hoofdstuk 7 Duurzaam
ontwerp). Minder ruimte betekent
ook dat er minder zand nodig is en
dat levert milieu- en kostenbesparing
op. Duurzaamheid
betekent voor de zandwinning
ook een bewuste keuze van
de zandwinlocatie en de wijze van
baggeren. Gekozen is voor een
werkmethode die minimale effecten
heeft op het bodem- en zeeleven
(zie hoofdstuk 8 Duurzame Aanleg).
Maar ook is duurzaamheid een
belangrijke factor bij de inrichting
van Maasvlakte 2.
De multifunctionele buitencontour
en het clusteren van bedrijven zijn
daar goede voorbeelden van (zie
hoofdstuk 9 Duurzame inrichting).
Voor het eerst in de geschiedenis
van wereldhavens is duurzaamheid
een belangrijk selectiecriterium
geweest bij de keuze van bedrijven
die zich op Maasvlakte 2 mogen
vestigen. Diverse milieuaspecten,
zoals de hoeveelheid luchtvervuiling
en de geluidsoverlast, zijn
in die keuze meegewogen. De eerste
contracten met terminaloperators
bevatten dan ook harde afspraken
over toegestane emissies, het terugdringen
van het vrachtverkeer
en de groei van het gebruik van
binnenvaart en spoor (zie hoofdstuk
10 Duurzame exploitatie).

17
Maasvlakte 2 komt te liggen in de
Voordelta, een beschermd natuurgebied
dat onder de Europese
Vogel- en Habitatrichtlijnen valt.
De aanleg heeft gevolgen voor
dier- en plantensoorten.
Zij verliezen leefruimte of kunnen
moeilijker aan voedsel komen.
Om de natuur de noodzakelijke
ruimte te geven, worden de
landaanwinning. De bodemberoerende
visserij (boomkorvisserij)
met een motorvermogen
groter dan 260 PK wordt hier
verboden. Dat is gunstig voor het
bodemleven, dat een voedselbron
is voor vogels. Ook komen er
meerdere rustgebieden rond
zandplaten; vogels en zeehonden
mogen daar niet worden gestoord.
Bodembeschermingsgebied
en duinen
effecten van Maasvlakte 2 gecompenseerd
door het instellen van
een bodembeschermingsgebied in
zee en door het creëren van een
nieuw duingebied.
• Bodembeschermingsgebied
25.000 hectare
Om het verdwijnen van een stuk
zeebodem te compenseren wordt
ten zuidwesten van de landaanwinning
een groot bodembeschermingsgebied
ingesteld.
Dit gebied heeft een oppervlakte
van ongeveer 25.000 hectare, ruim
tien keer de grootte van de
• Duincompensatie Delfland
35 hectare
De nadelige effecten voor de duingebieden
worden ook gecompenseerd.
Er komt nu eenmaal meer
scheepvaartverkeer als Maasvlakte 2
gereed is. De uitstoot daarvan
kan een negatieve invloed hebben
op Voornes Duin. Ten noorden
van Maasvlakte 2, tussen Hoek van
Holland en Ter Heijde, komt daarom
langs de kust een nieuw duingebied
van 35 hectare. De uitvoering van
deze duincompensatie valt samen
met een project om de kust aldaar
te versterken.
Het bodembeschermingsgebied
en de duincompensatie zorgen
ervoor dat de beschermde natuur
per saldo niet te lijden heeft
van de aanleg en het gebruik van
Maasvlakte 2.

19
Bij de ontwikkeling van Maasvlakte 2
is vanaf het begin ervoor gekozen
om de economische bedrijvigheid
te combineren met mogelijkheden
voor recreatie en het aanleggen
van natuurgebied.
Recreatie op Maasvlakte 2
Op Maasvlakte 2 komen nieuwe
natuur- en recreatiegebieden.
Door de aanleg van Maasvlakte 2
verdwijnt een stuk van het populaire
Slufterstrand. Daarvoor in de plaats
komt aan de rand van het nieuwe
havengebied ongeveer anderhalf
keer zoveel strand terug.
In het zuidwesten is een dagstrand
voorzien met ruime parkeermogelijkheden.
Meer ruimte voor
mens, flora en fauna
In het westen komt een activiteitenstrand
waar buitensporters als
surfers, kite-surfers en vliegeraars
hun hart kunnen ophalen.
Verder zijn er plannen voor
recreatieve wandel- en fietsroutes,
uitkijkpunten en wellicht een
superduin.
Flora en fauna op Maasvlakte 2
Haven- en industriegebieden
kunnen verrassend rijk zijn aan
bijzondere natuur. Het nieuw
opgespoten havengebied lijkt dan
ook in een aantal opzichten op de
van nature dynamische kustnatuur.
De bodem bestaat uit Noordzeezand
zoals dat ook voorkomt op
de bodems van kustecosystemen
als stranden, duinen, zandige
platen en eilandjes. Bovendien is
er zoute zeewind en de voedselrijke
kustzone en riviermonding zijn
vlakbij. De soortenrijkdom van
ecosystemen in de omgeving
betekent dat veel soorten die daar
voorkomen zich gemakkelijk in
het havengebied kunnen vestigen.
Zeker ook omdat de verstoring
door mensen niet groot is.

20
Bij de zachte zeewering zal enige
verstuiving ontstaan en ontwikkelen
zich omstandigheden die veel lijken
op een natuurlijke zeereep. Ook
de buitenste kabel- en leidingstroken
die grenzen aan de duinen
kunnen zo worden ingericht en
beheerd dat ze geschikt zijn voor
planten en insecten die goed
gedijen op droge duingraslanden.
Natuurlijk duinlandschap
De verwachting is dan ook dat
zich een natuurlijk duinlandschap
ontwikkelt met een rijke en
gevarieerde flora en fauna.
Met duinvegetatie zoals biestarwegras,
helmgras, duindoorn- en
vlierstruwelen, met duingrasland
en natte duinvalleisoorten als
orchideeën, parnassia en teer
guichelheil. Met planten als
duinsterretje, veldbies, muurpeper,
wilde tijm, hondskruid en bijenorchis.
Het gebied kan een habitat
zijn voor de rugstreeppad
en zandhagedis en voor kolonievogels
zoals meeuw, stern en kluut,
maar ook strand- en bontbekplevier
en tapuit.

-00056_omslag_A_PP.indd 3
PROJECTORGANISATIE
-00056_omslag_A_PP.indd 6
PROJECTORGANISATIE
PROJECTORGANISATIE
23
Hebben de vogels in de Voordelta
last van zandzuigers die aan het
werk zijn bij Hoek van Holland?
Hoeveel verkeer rijdt er in 2020
naar Maasvlakte 2? En wat zijn
de gevolgen van de verkeerstoename
voor bereikbaarheid
en luchtkwaliteit?
Milieueffectrapportages:
uitgebreid, grondig
en innovatief
Hoe kan ervoor worden gezorgd
dat bedrijven op Maasvlakte 2
zo schoon en duurzaam mogelijk
werken?
Wordt het water in de havenbekkens
niet te warm door
het koelwater van bedrijven
en centrales?
Vragen, veel vragen. Het Havenbedrijf
heeft alle relevante vragen
beantwoord in het kader van
bestaande en verwachte
(inter)nationale beleidskaders
en afspraken. De noodzakelijke
procedures voor aanleg, inrichting
en gebruik van Maasvlakte 2
lopen bij onder meer de
gemeente Rotterdam, het ministerie
van Verkeer en Waterstaat,
het ministerie van Landbouw,
Natuur en Voedselkwaliteit en
de gemeente Westvoorne.
De plannen voor aanleg, inrichting
en exploitatie en de te verwachten
effecten op het milieu zijn
uitgebreid onderzocht in twee
milieustudies:
de Milieueffectrapportage Aanleg
(MER A) en de Milieueffectrapportage
Bestemming (MER B).
PROJECTORGANISATIE
MAASVLAKTE
MAASVLAKTE
MAASVLAKTE
MAASVLAKTE
Milieueffectrapport
Milieueffectrapport
BIJLAGE RECREATIEF MEDEGEBRUIK
Milieueffectrapport
Milieueffectrapport
BIJLAGE MILIEUKWALITEIT
BIJLAGE ARCHEOLOGIE
BIJLAGE GELUID
03-04-2007 11:35:31

24
Veertien gebieden
Beide milieurapportages vormen
een goed gedocumenteerd
boekwerk van ruim 6000 pagina’s
en laten de effecten zien op
veertien gebieden:
• Verkeer en vervoer
• Geluid
• Lucht
• Externe veiligheid
• Water
• Licht
• Natuur
• Landschap
• Recreatief medegebruik
• Nautische veiligheid en
bereikbaarheid
• Kust en zee
• Milieukwaliteit
• Gebruiksfuncties
• Archeologie.
Milieueffectrapportage Aanleg
De Milieueffectrapportage Aanleg
beschrijft de effecten van de
zandwinning, de landaanwinning
en de aanwezigheid van
Maasvlakte 2. Denk daarbij aan
het effect op de stromingspatronen
en golfbewegingen
van de Noordzee, de beste
manier om zand te winnen,
de effecten van slibtransporten,
de korrelgrootte van het zand
voor de zachte zeewering
en de omvang van de natuurcompensatie
in de Voordelta.

25
Milieueffectrapportage
Bestemming
De Milieueffectrapportage Bestemming
geeft antwoord op vragen
rondom de inrichting en de te
verwachten effecten van activiteiten
in het haven- en industriegebied
van Maasvlakte 2 in de Rijnmond
en tot ver in het achterland.
Wegverkeer en luchtkwaliteit zijn
hierin belangrijke thema’s.
Innovatief en op basis van
worst-case
De onderzoeken binnen de beide
milieueffectrapportages zijn
grondig en uitgebreid geweest.
Daarbij is gebruik gemaakt van
de jongste wetenschappelijke
inzichten. Een goed voorbeeld
van innovatief onderzoek is dat
er in samenwerking met wetenschappers
nieuwe, meer
gedetailleerde modellen zijn
ontwikkeld om de effecten voor
kust en zee in kaart te brengen.
Dergelijke modellen waren er
nog niet. Een ander voorbeeld
is de studie naar de effecten
van onderwatergeluid bij de
zandwinning. Voor het eerst is
in Nederland onderzocht hoeveel
geluid zandwinschepen produceren
en hoe ver dit geluid onder water
reikt. Daarnaast is er gekeken
naar wat bijvoorbeeld bruinvis,
kabeljauw en zeehond daarvan
horen en hoe ze erop reageren.
Bij vrijwel alle effectvoorspellingen
is het zekere voor het onzekere
genomen door uit te gaan van
worst-case scenario’s.
Positief advies Commissie m.e.r.
De onafhankelijke Commissie voor
de milieueffectrapportage heeft in
december 2007 geconcludeerd
dat de milieueffectrapportages
over Maasvlakte 2 een goed beeld
geven van de gevolgen voor het
milieu van aanleg en gebruik
van de havenuitbreiding. Gebruik
van Maasvlakte 2 leidt volgens
de Commissie bijvoorbeeld niet
tot verslechtering van de luchtkwaliteit
omdat er voldoende
compenserende maatregelen
worden getroffen.

26
Doorsteekvariant

27
Maasvlakte 2 is een nog aan te
leggen terrein. Samen met de
schaalgrootte van het project biedt
dat unieke mogelijkheden om echt
grensverleggend te zijn in het
duurzaam ontwikkelen van nieuw
havengebied. Met als horizon
de leefbaarheid voor toekomstige
generaties is dan ook vanaf
de start van het project gekozen
voor een integrale benadering
van aanleg, inrichting, exploitatie
en beheer. Daarbij is nadrukkelijk
gezocht naar optimale economische
en duurzame oplossingen.
Optimale buitencontour
Het aanleggen van een nieuw stuk
land in zee kan grote gevolgen
hebben voor stromingen en golven
en dus ook voor het milieu en de
nautische veiligheid. Met schaalmodellen,
geavanceerde rekenprogramma’s
en simulators is
uitgebreid onderzoek gedaan.
Met als doel de optimale vorm van
het nieuwe havengebied te vinden
met minimale verstorende effecten
op het zeemilieu. Ook over de
inrichting is in de ontwerpfase al
goed nagedacht met als doel op
een relatief klein stuk land de
verschillende functies van
containerhaven, industrie en
distributie optimaal te combineren.
Zeven referentieontwerpen
Tijdens de ontwerpfase van het
project zijn zeven referentieontwerpen
voor de buitencontour
Wat is de optimale vorm
voor Maasvlakte 2?
op hun effecten doorgerekend.
Zo werden voor elk ontwerp onder
meer de gevolgen voor de kustlijn
van Zeeland tot aan de Waddenzee
in kaart gebracht. Ook werd het
meest veilige, duurzame en
Referentieontwerp I, met lange havendam
Referentieontwerp II, met directe zeetoegang

28
kosteneffectieve type zeewering
onderzocht. De nautische veiligheid
is beoordeeld door onder andere
naar de gewijzigde golf- en
stromingspatronen te kijken:
hoe veilig kunnen zeeschepen
zelfs onder de zwaarste weersomstandigheden
de haven binnen
varen? De verhoudingen tussen
de functies haventerrein, recreatie
en natuur zijn bestudeerd:
hoe komen deze drie het beste in
evenwicht? Al met al zijn de zeven
referentieontwerpen aan de hand
van 27 criteria gewogen.
Eigen ingang of niet?
Uiteindelijk is in 2001 verder
gewerkt met twee varianten van
in totaal 2.500 hectare groot.
De belangrijkste vraag was of
een directe ingang vanuit zee wel
of niet gerealiseerd moest worden.
Twee jaar later werd een
geoptimaliseerd ontwerp gepresenteerd:
de doorsteekvariant.
De doorsteekvariant bleek
namelijk beter voor milieu,
veiligheid en bereikbaarheid
en was minder kostbaar.
De eigen haveningang was
vooral door de aanleg van een
havendam duurder. Bij extreme
weersomstandigheden zou de
haven bovendien toch onbereikbaar
zijn. Ook werd er meer slib
naar binnen gezogen, waardoor
meer onderhoud nodig is om de
havenbekkens op diepte te
houden.
De doorsteekvariant: compact,
passend in kustlijn en veilig
Compacte vorm bespaart ruimte
De doorsteekvariant bestaat uit een
compact stuk land met toegang
voor de scheepvaart via de
bestaande Yangtzehaven. Vandaar
ook de naam doorsteekvariant:
de toegang tot Maasvlakte 2 is een
doorsteek vanuit de Yangtzehaven.
De compacte vorm van de doorsteekvariant
gaat efficiënt om met
de inrichting van de beschikbare
ruimte: er is minder land nodig om
dezelfde hoeveelheid uitgeefbaar
terrein te krijgen. Maasvlakte 2 is
2.000 hectare groot in plaats
van 2.500 en er is nog steeds
1.000 hectare aan nieuw uitgeefbaar
terrein. De verkleining is dus
niet ten koste gegaan van het netto
uitgeefbaar gebied en de benodigde
functionaliteit van de haven.
Binnen het ontwerp is uit oogpunt
van efficiency en duurzaamheid
voor clustering van containerterminals,
distributie en chemische
industrie gekozen.

29
Cirkelvorm past in kustlijn
De ontworpen cirkelvorm blijkt ook
het best te passen in de kustlijn en
lijkt sterk op de koppen van de
Zuid-Hollandse en Zeeuwse
eilanden. Dit is te zien aan de
afronding bij de vaargeul en de
schuine zuidwestkust die de
monding van het Haringvliet volgt.
De cirkelvormige buitencontour
heeft bovendien het minste effect
op stromingen, golven, kustafslag
en het transport van slib.
Zeewering biedt ruimte voor
natuur en recreatie
De beste keuze voor de zeewering
is een combinatie van hard en
zacht: 4 kilometer harde zeewering
(een dijk) in het noorden en zo’n
8 kilometer strand en duinen.
De zachte zeewering in de vorm
van strand en duinen biedt bovendien
goede mogelijkheden voor
natuurontwikkeling en recreatie.
Aandacht voor milieueffecten
Aangezien de doorsteekvariant
aanmerkelijk compacter is dan
de eerder opgestelde referentieontwerpen
(2.000 hectare in plaats
van 2.500 hectare), wordt het
verlies aan beschermd natuurgebied
in de Voordelta beperkt.
Bovendien ligt de compacte
variant op iets grotere afstand
van de beschermde duingebieden
van Voorne en Goeree.
Toegankelijk voor allergrootste
zeeschepen
De Rotterdamse haven staat
bekend om de goede en veilige
bereikbaarheid over water.
Dat is ook gegarandeerd bij
Maasvlakte 2 wanneer het
scheepvaartverkeer toeneemt.
Zelfs de grootste containerschepen
van nu en die van de toekomst
kunnen hier vierentwintig uur
per dag probleemloos terecht.

30
Zeeschepen en binnenvaartschepen
komen Maasvlakte 2 binnen
via de Yangtzehaven. Het bestaande
gebied verandert daarmee fors.
De Yangtzehaven wordt doorgetrokken
naar Maasvlakte 2,
verdiept tot 20 meter onder NAP
en verbreed tot circa 600 meter.
Nautische veiligheid
gegarandeerd
Zowel het ontwerp als de voorzieningen
die worden getroffen,
waaronder een geavanceerd
scheepvaartbegeleidingssysteem,
garanderen de vlotte en veilige
bereikbaarheid van de haven
conform de huidige standaarden.
De aanleg van Maasvlakte 2 heeft
uiteraard wel gevolgen voor de
stromingen en golven. Voor een
veilig bereikbare haven is vooral
de dwarsstroming voor en in de
havenmond een belangrijke factor.
Er is dan ook uitgebreid simulatieonderzoek
gedaan met behulp van
computermodellen en manoeuvreersimulators.
De conclusie is dat
de landaanwinning van Maasvlakte 2
leidt tot gunstiger stromingsomstandigheden
in de Maasgeul
en de Maasmond. Binnen de haven
zelf neemt de stroming op een
aantal plaatsen wel toe, maar de
zee- en binnenvaart ondervinden
daarvan geen hinder. Ook de
golfcondities voor de zeevaart
blijven na aanleg van Maasvlakte 2
vergelijkbaar met de huidige situatie.
Door het gekozen ontwerp kunnen
de allergrootste containerschepen
ook bij slechte weersomstandigheden
tot en met windkracht 8
veilig het nieuwe havengebied
bereiken.

31
Landschapsarchitectuur
in ontwerpfase
In het ontwerp van Maasvlakte 2
wordt aandacht besteed aan het
uiterlijk van het gebied en hoe
mensen dat beleven. Gezien vanaf
de gebundelde infrastructuur is
er aan de ene kant het natuurlijk
duinlandschap en aan de andere
kant het havenlandschap. Door
hoogteverschillen, uitzichtpunten
en doorzichten moeten fraaie
havenzichten ontstaan. Om dat
te bereiken worden onder meer
eisen gesteld aan de situering,
de vorm en het kleurgebruik
van de bebouwing. Dit moet
de beleving van Maasvlakte 2
uniek maken. Ook wordt de
haalbaarheid onderzocht van
de aanleg van een superduin.
Dit circa 50 meter hoge duin dat
mogelijk tegen de Slufter zal
worden aangelegd, geeft mooie
uitzichten op de Noordzee, de
Voordelta en de Maasvlakte.

33
Boskalis en Van Oord gaan
Maasvlakte 2 aanleggen. Zij
hebben de opdracht meegekregen
dat zo innovatief en duurzaam
mogelijk te doen. De baggeraars
werken met moderne, schone
en energiezuinige schepen.
Alle aannemers zijn verplicht te
werken conform de richtlijnen
duurzaam bouwen in grond-,
weg- en waterbouw.
Aanleg zeewering
De totale zeewering rondom
Maasvlakte 2 is ongeveer
12 kilometer lang. Aan de noordzijde
komt een harde toplaag van
basalt, beton of stenen van
4 kilometer. De huidige blokkendam
van de Maasvlakte wordt deels
hergebruikt voor deze nieuwe
harde zeewering. Dat bespaart
afval en aanvoer van nieuw
materiaal. Aan de westelijke
en zuidelijke zijde wordt een
8 kilometer lange zachte zeewering
aangelegd van duinen met strand.
Voor de aanleg van de zeewering
en de uitgeefbare terreinen van
1.000 hectare is in totaal meer dan
365 miljoen kubieke meter zand
nodig. Bij het doorsteken van de
Yangtzehaven en bij het op diepte
brengen van de nieuwe havens,
wordt zo’n 60 miljoen kubieke
Milieuvriendelijke
zandwinning en
landaanwinning
meter zand gewonnen.
Dat zand wordt hergebruikt op
Maasvlakte 2. Het overige deel van
het benodigde zand komt van de
bodem van de Noordzee.
Duurzame zandwinning
Het zandwingebied in de Noordzee
is bepaald conform de voorwaarden
van de Planologische
Kernbeslissing (PKB). De
ontgrondingenvergunning waarborgt
dit. Uitgebreid onderzoek
heeft aangetoond op welke locaties
in zee de zandwinning de minste
invloed heeft op het leven in de
zee. Daarbij is gekozen voor zandwinning
op korte vaarafstand van
Maasvlakte 2: de milieubelasting is
daarbij het kleinst. De zandwinning
vindt plaats buiten de Voordelta.
De effecten van de zandwinning,
op het leven op en in de zeebodem
en op vissen en slib, staan
beschreven in de Milieueffectrapportage
Aanleg. Twee duidelijke
effecten zijn aangetoond: aantasting
van het bodemleven en
slibvorming.
Diepe zandwinputten beperken
aantasting bodemleven
Allereerst verdwijnt op de winplaats
met het zand ook het bodemleven.
Door rekolonisatie herstelt dit
bodemleven zich weer binnen
enkele jaren.
Tijdens de zandwinning worden
de negatieve milieueffecten zoveel
mogelijk beperkt door diepe
zandwinputten te maken van tien
tot vijftien meter onder de zeebodem.
Door de diepte in te gaan,
zal het totale oppervlak aan tijdelijk
verstoorde zeebodem geringer zijn.
Slibvorming continu gemeten
Een tweede effect is dat er bij
de winning van zand water met slibdeeltjes
vanuit de baggerschepen
terug de zee in stroomt. Die
zwevende slibdeeltjes vertroebelen
het water, waardoor er minder licht
in doordringt. Een mogelijk gevolg
hiervan is dat algen minder snel
groeien. Algen dienen als voedsel
voor slakjes en schelpen die op hun
beurt weer voedsel zijn voor vogels

34
en vissen. Vertroebeling kan dus
leiden tot minder voedsel voor een
aantal diersoorten en verstoring
van de voedselketen. Zwevend
slib is echter ook een natuurlijk
fenomeen. Rivieren voeren continu
slib aan. Vanuit het Nauw van
Calais komt jaarlijks tien tot veertig
miljoen ton slib de Noordzee in en
elke storm woelt ook slib los van
de bodem. Op de uitgekozen
zandwinlocatie is de concentratie
slib in de bodem relatief laag.
De verwachting is dat het slib dat
tijdens het baggeren vrijkomt geen
ontoelaatbare effecten zal hebben.
Bewaken kwaliteit van
het zeeleven
Voor de aanleg van Maasvlakte 2
is de huidige toestand van het
zeeleven in kaart gebracht. In
2006, 2007 en 2008 zijn op
ongeveer driehonderd plaatsen
nulmetingen uitgevoerd op locaties
tot 50 kilometer uit de kust tussen
Schouwen en IJmuiden. Zo is
bepaald waar de vis zit, de
hoeveelheid vis en in welke
conditie de vissen verkeren.
Ook zijn er nulmetingen van
juveniele (jonge, niet-geslachtsrijpe)
vissen en slib gehouden op
honderd andere locaties tot 30
kilometer uit de kust tussen
Walcheren en Den Helder.
Zodra de aanleg start, worden
herhaalmetingen gehouden die
worden afgezet tegen de nul-

35
metingen. Op deze manier kan in de
praktijk worden gecontroleerd of de
vooraf in de Milieueffectrapportage
Aanleg beschreven effecten op het
milieu zich wel of niet voordoen. Een
dergelijk uitgebreid wetenschappelijk
onderzoek naar de effecten van
zandwinning op het bodemleven,
zowel voor als tijdens de baggerwerkzaamheden,
is in de Noordzee
nooit eerder uitgevoerd.
Gefaseerde landaanwinning
Het streven is in 2008 met de
landaanwinning en de zandwinning
te starten. Het zandwintempo
zal zo’n 100 miljoen kuub per jaar
bedragen. De eerste fase bestaat
uit de bouw van de zeewering en
de aanleg van de eerste haventerreinen.
De verdere invulling van
Maasvlakte 2 verloopt daarna
gefaseerd op basis van de marktvraag.
Van langdurig nutteloos
braakliggen is daardoor geen
sprake.
Zeewering op veilige hoogte
De zeewering wordt zo hoog en
robuust dat het uitgesloten is
dat deze bij extreme stormvloed
bezwijkt of dat er ongewenst veel
water overheen slaat. Daar waar
container- en distributieactiviteiten
komen, is de terreinhoogte 5 meter
boven NAP. De weg langs de
binnenzijde van de zeewering ligt
zelfs op 5,5 meter. Daarmee
behoort Maasvlakte 2 tot de meest
veilige gebieden.

6482 SEALAND
36
harde zeewering
1x2 rijbanen + vluchtstrook
+5.20
+10.00
teen talud
fietspad
secundair 1x2 rijbanen
Leidingenstrook
NAP
1 : 4
66.20
10.00
19.20
7.00
23.20
5.00

37
Hoe wordt het nieuwe havengebied
optimaal en duurzaam ingericht?
Een goed voorbeeld is de multifunctionele
buitencontour.
De buitencontour van Maasvlakte 2
is geschikt voor meerdere functies.
Zo fungeert deze zeewering niet
alleen als bescherming tegen de
zee, maar ook als hoofdtransportader
voor weg, rail, kabels
en pijpleidingen. Windturbines op
de harde zeewering in het noorden
en voor een deel op de zachte
zeewering maken energiewinning
mogelijk. Het zuidwesten en
westen krijgen het karakter van een
natuurlijk duinlandschap met aan
de buitenkant strand voor diverse
Innovatieve
multifunctionele buitenen
binnencontour
vormen van recreatie, van strand
voor dagjesmensen tot sportstrand
voor surfers, ruiters en kite-surfers.
Duurzame inrichting voor
vervoer, transport en energie
Door nu al na te denken over
duurzame inrichting is veel
efficiency en energiebesparing
te realiseren. Zo zijn er plannen
voor de bundeling van hulpdiensten,
zoals brandweer, zeehavenpolitie
en nautische dienstverleners.
Het transport van energie en
andere producten via een netwerk
van pijpleidingen wordt bevorderd:
hierdoor wordt het transport per

38
vrachtwagen, spoor en binnenvaart
beperkt en is er een infrastructuur
die clustering van bedrijven
mogelijk maakt. Daarnaast heeft
het Havenbedrijf al in de ontwerpfase
van Maasvlakte 2 rekening
gehouden met het streven naar
minder wegverkeer (zie Modal Shift
in hoofdstuk 10). Er komen dan ook
goede faciliteiten voor binnenvaart
en spoor.
Clustering bedrijven
Industriële ecologie staat centraal
bij de duurzame inrichting van
Maasvlakte 2. Het samenbrengen
van gelijksoortige bedrijven levert
meteen al voordeel op. Clustering
van chemische industrie en
containerbedrijven levert niet alleen
milieuvoordelen op, maar ook
bedrijfseconomische voordelen.
Chemische bedrijven kunnen
profiteren van elkaars nabijheid
doordat halffabrikaten, reststoffen,
restwarmte en -koude binnen
handbereik zijn. Dit bespaart
energie en grondstoffen en er is
minder transport voor nodig. Ook
kan een schone energiebron als
restwarmte relatief eenvoudig
worden hergebruikt binnen
bedrijven die op korte afstand van
elkaar gevestigd zijn.

39
Het oog wil ook wat...
beperken horizonvervuiling
Een haven van wereldklasse moet
er ook zo uitzien. Maasvlakte 2 wil
voor omwonenden, bezoekers,
recreanten en werknemers een
aantrekkelijke omgeving zijn.
Vandaar dat er ruimte komt voor
natuur en recreatie in en rond de
havens. Maar ook worden er eisen
gesteld aan de inrichting van
de openbare ruimtes in de haven
en de buitenruimte van bedrijventerreinen.
Om Maasvlakte 2 een
passend gezicht te geven, zullen de
bedrijfsgebouwen qua vorm,
kleurstelling en grootte zo goed
mogelijk moeten passen in het
landschap. De skyline krijgt te
maken met selectieve hoogbouw.
De gehele uitstraling van Maasvlakte
2 moet aansluiten bij de
kernwaarden functioneel, schoon
en high tech. De ontsluiting van de
haven voor bezoekers wordt
bevorderd door bijvoorbeeld
fietsroutes aan te leggen met
uitzichten op de haven.

41
Met Maasvlakte 2 heeft het
Havenbedrijf Rotterdam de ambitie
wereldwijd voorop te lopen in
duurzaamheid. Om dat te bereiken
stelt het Havenbedrijf onder meer
strikte eisen aan de bedrijven die
op Maasvlakte 2 aan de slag willen.
In de internationale aanbestedingsprocedure
waar geïnteresseerde
stuwadoors en rederijen aan konden
deelnemen, was duurzaamheid
dan ook een belangrijk selectiecriterium
voor vestiging.
Bedrijven moeten voldoen aan
harde duurzaamheidseisen.
Alleen bedrijven die
duurzaam ondernemen
Daar is goed op gereageerd.
Bedrijven zien de noodzaak om
milieuproblemen aan te pakken en
te zoeken naar nieuwe werkmethoden.
Maasvlakte 2 is daarmee een
showcase geworden voor bedrijven
die laten zien dat duurzaamheid en
economische groei goed samengaan.
Deze bewuste keuze leidt
niet alleen tot duurzaamheid, maar
ook tot innovatie, efficiencyslagen
en kostenbeheersing.
Aanbesteding containerterminals
Tussen 2005 en 2007 zijn potentiële
terminal operators getoetst
aan de hand van vier criteria met
wegingspercentages:
• Financiën 40%
• Duurzaamheid 20%
• Marketing en strategie 25%
• Terminalconcept/techniek 15%
Wereldwijd was dit voor het eerst dat
een haven duurzaamheid expliciet
in een aanbestedingsprocedure

42
opnam. De duurzaamheid werd
getoetst aan drie subcriteria:
• Het Environmental Management
System (EMS). Binnen het
EMS zijn onder meer luchtkwaliteit,
licht, energie, afval en
transport opgenomen. Onder
meer de volgende vragen werden
beantwoord: Wat is de visie op
duurzaam ondernemen? Hoe kan
vervuiling worden voorkomen?
Hoe vindt de monitoring plaats?
Welke maatregelen worden er
genomen bij het overschrijden
van grenzen?
• De Modal Shift. Dit staat voor
de verhouding spoor, binnenvaart
en wegen in het achterlandvervoer.
Aangezien vrachtwagens
en auto’s een groot aandeel
hebben in de luchtvervuiling
en de bereikbaarheid over de
weg ook van groot belang is,
zijn er harde eisen gesteld om
het gebruik van vrachtwagens
fors terug te dringen.
• Security. De beveiliging van
terminals en transportketens
moet goed zijn geregeld.
Modal Shift: terugdringen
vrachtverkeer
Van de voorspelde 11 miljoen
zeecontainers die na 2033 jaarlijks
Maasvlakte 2 binnenkomen, gaan
er 4 miljoen weer direct door voor
transport over zee. Dit geeft dus
geen belasting van het achterland.
Van de containers die bestemd
zijn voor het achterland gaat
momenteel bijna 50 procent de
weg op. Dit aandeel van het
vrachtverkeer moet in 2033 zijn
teruggedrongen tot 35 procent.

43
Doelstelling Modal Shift:
Van 2005 Naar 2033
Weg 47% 35%
Water 40% 45%
Spoor 13% 20%
Strenge eisen aan klanten
In 2033 mag maximaal 35 procent
containers over de weg worden
vervoerd. Dat is de keiharde
afspraak die geldt voor bedrijven
die zich willen vestigen op
Maasvlakte 2. Alleen zo kan de
extra verkeersdrukte worden
tegengegaan en de uitstoot van
fijn stof worden geminimaliseerd.
Alles is contractueel vastgelegd,
inclusief boetes bij het niet
nakomen van de afspraken.
Verbeteren achterlandtransport
Het Havenbedrijf is zelf al actief in
het verbeteren van het achterlandtransport,
bijvoorbeeld door
deelname in de Betuweroute en
het ontwikkelen van een containertransferium
in het achterland.
Binnenvaartschepen brengen de
containers dan naar het transferium
vanwaar ze met de trein of vrachtwagen
naar hun eindbestemming
worden getransporteerd. Resultaat:
minder vrachtwagens die van en
naar de Maasvlakte rijden. En dat
is beter voor de luchtkwaliteit.

44
De stuwadoors op Maasvlakte 2
ontwikkelen een nieuwe generatie
containerterminals. Duurzaam en
efficiënt zijn daarbij de twee
leidende begrippen. De terminal
operators zijn in de gelegenheid om
de beste praktijkervaring die
wereldwijd is opgedaan zodanig te
combineren met de modernste
technieken en inzichten dat
overslagcentra ontstaan die een
nieuwe standaard zetten in de
containersector. Naast de
maximale vrijheid om het terrein
naar eigen wens in te richten is
duurzaamheid daarbij een belangrijke
drijfveer. Niet alleen omdat
Havenbedrijf Rotterdam strenge
duurzaamheidscriteria hanteert bij
de selectie van bedrijven voor
Maasvlakte 2, ook omdat de
bedrijven duurzaamheid zien als
de ‘licence to operate’ voor de
toekomst. Alleen wie in staat is
energie-efficiënt, milieuvriendelijk
en in harmonie met de omgeving te
werken heeft kans om te groeien.
Groter en efficiënter
Als vanaf 2013 de terminals op
Maasvlakte 2 in bedrijf komen, zien
die er waarschijnlijk op het eerste
gezicht net zo uit als de huidige.
Wat echter opvalt is de schaalgrootte.
De nieuwe generatie
Containerterminals
van de toekomst
containerschepen die nu op de
tekentafel ligt, meert straks af op
Maasvlakte 2. Een belading van
12.500 TEU* en meer op schepen
met een lengte van zo’n 340 meter
is dan eerder regel dan uitzondering.
Daar is Maasvlakte 2
met zijn diepe havenbekkens van
20 meter op voorbereid.
Ook op de kade is men klaar voor
de toekomst. Meer containers
moeten sneller, efficiënter en
*eenheidsmaat voor containers

45
energiezuiniger worden gelost. Dat
gaat volautomatisch met verschillende
kranen tegelijk. Mogelijk zelfs
dat de kranen in staat zijn meerdere
containers tegelijk te lichten.
Het gewicht van de beladen
containers kan tijdens het lossen
gebruikt worden om elektriciteit op
te wekken.
Proactieve planning en ladingherkenning
zorgen ervoor dat
geautomatiseerde systemen containers
herkennen en logisch clusteren
op de kade zodat ook
het doorladen op vervolgtransport
sneller kan verlopen. Direct vanaf
het schip binnenvaartschepen
beladen is een optie die in
onderzoek is.
Alles is erop gericht laden en
lossen snel en efficiënt te laten
verlopen. Automatisering en
slimme ICT spelen daar een uiterst
belangrijke rol in. Operators
houden vanuit een centrale
regiepost toezicht op meerdere
loskranen. Omdat de operatie
volautomatisch verloopt, is de
verwachting dat er ’s nachts
veel minder licht op de kade
noodzakelijk is.
Het energiegebruik en de uitstoot
van het materieel op de kades

46
is sowieso drastisch omlaag
gebracht. Onder meer hybride
technieken, filters, schonere
motoren en brandstoffen zorgen
daarvoor. Daarnaast zijn de
kantoren energiezuinig en
functioneren ze klimaatneutraal.
Logistieke informatie en
geautomatiseerde planning
gebaseerd op actuele informatie
zorgen ervoor dat wachttijden
zowel aan de zeekant als aan de
landzijde minimaal zijn. Nodeloze
uitstoot van draaiende motoren
wordt daarmee beperkt terwijl
efficiency en productiviteit
kunnen toenemen. Ook op de wijze
van het containertransport naar het
achterland hebben de operators
invloed. De verhouding in de modal
shift moet in 2033 zodanig zijn
aangepast dat transport via het
spoor en de binnenvaart ruimschoots
de overhand heeft. Via de
contracten met de terminaloperators
ziet het Havenbedrijf daarop toe.
Groenste containerterminals
ter wereld
De grootste haven van Europa wil
van Maasvlakte 2 een duurzaam
voorbeeld maken. Samen met de
bedrijven die op het nieuwe terrein
aan de slag gaan, wordt nu alles op
alles gezet om die duurzame
toekomst mogelijk te maken. In het
belang van huidige en toekomstige
generaties. Inmiddels zijn drie
contracten gesloten voor het
exploiteren van containerterminals.
Rotterdam World Gateway
ontwikkelt een terminal met een
capaciteit van 4 miljoen TEU
(Twenty feet Equivalent Unit).
Deze zal vanaf 2013 operationeel
zijn. Dit project is een samenwerkingsverband
van stuwadoor
DP World (Dubai) met de rederijen
Mitsui OSK Lines (MOL, Japan),
Hyundai Merchant Marine (HMM,
Zuid-Korea), Neptune Orient Lines/
APL (Singapore) en CMA CGM
(Frankrijk).
Stuwadoor APM Terminals,
dochter van A.P. Møller-Maersk
Group (Denemarken), gaat een
tweede containerterminal op
Maasvlakte 2 ontwikkelen, goed
voor 4,5 miljoen standaardcontainers.
Deze duurzame terminal
wordt in 2014 in gebruik genomen.
Derde partij op Maasvlakte 2
wordt ECT, het grootste containeroverslagbedrijf
van de huidige
Rotterdamse haven. Het gaat hier
om duurzame uitbreiding van de
Euromax-terminal, waarin de
rederijen Cosco, ‘K’-line, Yang
Ming en Hanjin deelnemen.

47
Duurzame industrie
Ook de sectoren distributie en
chemische industrie krijgen in de
voorwaarden voor vestiging op
Maasvlakte 2 te maken met
eisen op het gebied van
duurzaamheid. Een belangrijke
eis heeft te maken met de
afspraken uit het Rotterdam
Climate Initiative waarmee
halvering van de Rotterdamse
CO 2
uitstoot in 2025 bereikt
wordt. Dit vertaalt zich voor
de gehele haven onder meer
in energie efficiency, inzet van
duurzame energie en maximale
afvang of opslag van CO 2
.
Daarnaast leiden ontwerp en
inrichting van Maasvlakte 2 er in
elk geval toe dat activiteiten
zodanig geclusterd kunnen worden
dat er voordelen uit voortvloeien.
Bijvoorbeeld slim gebruik maken
van elkaars faciliteiten, halffabrikaten
en energiesystemen.
Denk daarbij aan hergebruik van
restwarmte, gebruik van
gemeenschappelijke pijpleidingen
of gezamenlijke afvalwaterzuivering.
Maar ook maximale
benutting van duurzame transportmiddelen.
Resultaat van clustering
kan zijn dat het energieverbruik
minder is, dat de geluidsproductie
lager is, dat emissies van schadelijke
stoffen verminderen en dat
lozingen van koelwater beperkter
kunnen zijn. Bijkomend voordeel
van clustering van bedrijven is dat
risicocontouren zo klein mogelijk
blijven. Kortom, ook van de
chemische industrie valt een flinke
bijdrage aan de duurzame haven te
verwachten.

49
Energetisch duurzaam
Maasvlakte 2 vergroot de vraag
naar energie; daar is geen
discussie over. Alleen wil Maasvlakte
2 koploper en initiator zijn
van energiezuinige en energiebesparende
oplossingen. Alle
bedrijven die zich willen vestigen
op Maasvlakte 2 moeten aangeven
hoe ze met energie omgaan
en energieverkwisting voorkomen
van bijvoorbeeld verlichting,
koeling, ventilatie en verwarming.
De haven gebruikt veel energie
voor transport en productie,
maar produceert ook veel energie.
Bundeling van energiestromen
biedt kansen voor een duurzame
aanpak. Het Havenbedrijf streeft
naar een milieuverantwoorde en
veilige inpassing van alle energieopslag
en -productie en efficiënt
gebruik van energie en grondstoffen.
Voorbeelden hiervan zijn
het ontwikkelen van locaties waar
gelijksoortige bedrijven zich
dicht bij elkaar kunnen vestigen
(co-sitinglocaties) en het aanleggen
van een gezamenlijk netwerk
voor pijpleidingen.
Windenergie
Hoe zit het met energie,
procestechnologie,
luchtkwaliteit,
licht en geluid?
De harde en zachte zeewering
zijn geschikte plekken voor windmolens.
De locatie is ideaal:
er is veel wind, weinig overlast
voor omwonenden en een goede
concentratie op een beperkt
gebied. In totaal zouden er
ongeveer 25 windmolens kunnen
worden geplaatst. Deze windmolens
leveren gezamenlijk een
energieproductie van 60 tot 80 MW
(megawatt), goed voor de energievoorziening
van circa 70.000
huishoudens. Bovendien leveren
ze jaarlijks een CO 2
-reductie van
120 kiloton op.
Duurzame procestechnologie
Om een grotere eco-efficiency
te bereiken, kan op Maasvlakte 2
een bedrijfsoverstijgend (nuts)
voorzieningencentrum worden
ingericht. Denk daarbij onder meer
aan netaanleg, netbeheer,
elektriciteit, aardgas, drinkwater,
proceswater, afvalwater, CO 2
en
stoom, maar ook aan telecom,
ICT en beveiliging. Al bij de aanleg
en inrichting zorgt Maasvlakte 2
ervoor dat de infrastructuur is
voorbereid op een dergelijk
voorzieningencentrum.
Bovendien wordt infrastructuur
geboden voor het transport van
synthesegas (waterstof en koolmonoxide).

50
Luchtkwaliteit
De luchtkwaliteit in het Rijnmondgebied
voldoet momenteel niet
overal aan de Europese normen.
Het verkeer op de A15 overschrijdt
op een aantal plaatsen de normen
voor stikstofdioxide en fijn stof.
Het Milieu- en Natuur Planbureau
verwacht dat de luchtkwaliteit
de komende jaren duidelijk zal
verbeteren door verbeterde
technieken en schonere motoren.
Op Maasvlakte 2 worden samen
met de gemeente Rotterdam
strenge maatregelen ingevoerd.
Voorbeelden daarvan zijn minder
en schoner vrachtverkeer, milieuzonering
en schonere binnenvaartschepen.
Ook sluiten het Rijk,
de gemeente Rotterdam, de
provincie Zuid-Holland en het
Havenbedrijf gezamenlijk een
‘Overeenkomst Lucht’.
Deze overeenkomst garandeert
tijdige uitvoering van de
juiste maatregelen op
de juiste plekken.
Bijkomend voordeel van de milieumaatregelen
op Maasvlakte 2 is
dat ze niet alleen een positief effect
hebben op de gehele Rijnmond
maar ook ver daarbuiten:
iedereen profiteert van de schonere
motoren van vrachtwagens en
binnenvaartschepen.
Licht
Op Maasvlakte 2 zal -net als op de
huidige Maasvlakte- ook ‘s nachts
volcontinu worden gewerkt.
Dit heeft lichtuitstraling tot gevolg.
Het grootste deel van het licht komt
van de containerterminals.
Er bestaat nog geen wettelijke norm
voor lichtinval of zichtbaarheid,
zoals die bestaat voor bijvoorbeeld
geluid en lucht. Toch is in het kader
van de Milieueffectrapportage
onderzocht wat het effect is.
Het Havenbedrijf onderzoekt verder
nog hoe de lichtval zoveel mogelijk
kan worden beperkt. Ook al omdat
minder licht lager energieverbruik en
vermindering van kosten betekent.

51
Geluid
De bedrijvigheid op Maasvlakte 2
veroorzaakt geen extra geluidhinder
voor de bewoonde
gebieden. Daarvoor is de afstand
te groot. Het geluid van weg- en
spoorverkeer zal in de regio
aanvankelijk wel enigszins
toenemen als gevolg van de
groei van de economie.
Na 2020 neemt het geluid van
wegtransport en treinverkeer af,
zo is de verwachting. Bestaande
treinen en vrachtwagens zijn dan
vervangen door nieuw en stiller
materieel. Ook hebben de A15 en
de A4 dan stiller asfalt.

53
Het nieuwe havengebied moet
goed bereikbaar zijn over land en
water. De bereikbaarheid over
de weg (A15 en A4) staat echter al
onder druk. Verwacht wordt dat het
woon/werk-, zakelijk- en recreatieverkeer
ook zonder de komst van
Maasvlakte 2 verder toeneemt.
Maasvlakte 2 zal in 2033 zo’n
29.100 motorvoertuigritten per
etmaal tot gevolg hebben. Tweederde
hiervan is vrachtverkeer. Het
effect op de regio valt echter mee:
ter hoogte van het Vaanplein is de
bijdrage van Maasvlakte 2 nog maar
2 procent van het totale verkeer
(4.400 van de 176.500 motorvoertuigritten)
en 6 procent van het
vrachtverkeer (3.200 van de 52.100
ritten). Ondanks de beperkte invloed
van Maasvlakte 2 op de verkeersproblematiek,
staat het verbeteren
van de bereikbaarheid hoog op de
agenda van het Havenbedrijf. Om
goede doorstroming te garanderen
en de verkeers- en milieuoverlast
te beperken, gaat het Havenbedrijf
diverse maatregelen treffen. De
belangrijkste is al eerder besproken:
de Modal Shift. Hierbij worden
containerterminals op Maasvlakte 2
verplicht meer via binnenvaartschepen
en treinen te vervoeren
en minder met vrachtwagens:
Vrachtverkeer,
scheepvaart, spoor
en materieel
van 47 procent in 2005 terug naar
35 procent in 2033.
Ook aan meer mogelijkheden voor
openbaar vervoer voor werknemers
en bezoekers wordt gedacht. Zo
werkt een aantal bedrijven al aan
het opzetten van gemeenschappelijk
vervoer.
Vrachtverkeer
Milieuzone
Voor vrachtverkeer op de weg
stelt de gemeente Rotterdam een
milieuzone in voor de huidige
Maasvlakte en Maasvlakte 2.
Vrachtwagens die te veel stikstofdioxide
en fijn stof uitstoten, komen
er niet meer op. Alleen vrachtwagens
met de schoonste motoren
hebben toegang tot de Maasvlakte.
Deze milieuzone wordt in 2013
ingevoerd, als Maasvlakte 2 in
gebruik wordt genomen. Deze
maatregel leidt ook tot reductie
van de emissies overal elders waar
deze vrachtwagens rijden.
Regulering
Bovenop het instellen van
de milieuzone worden aanvullende
maatregelen bestudeerd die het
verkeer kunnen reguleren.
Zo onderzoekt het Havenbedrijf
samen met de gemeente Rotterdam
en Rijkswaterstaat of het mogelijk
is vrachtwagens niet meer tijdens
de ochtend- en de avondspits toe
te laten op de A15 en de A4 ter
hoogte van Rotterdam. Deze
spreidingsmaatregel heeft twee
voordelen: buiten de spits rijden
komt de capaciteit op de weg ten
goede, maar ook de luchtkwaliteit.
De uitstoot van een vrachtwagen
is tijdens een spitsrit in de file
namelijk drie keer groter dan tijdens
een rit op normale snelheid.
Daarnaast wordt onderzoek
gedaan naar het invoeren van
slottijden: op afspraak en binnen
een vastgestelde tijd lossen en
laden van containers. De transportefficiency
kan met geavanceerde
ICT-toepassingen, zoals
elektronisch voormelden met
toewijzing van timeslots eenvoudig
worden verbeterd.

54
Alle transporteurs worden verder
gestimuleerd per transportbeweging
meer lading te vervoeren.
Containertransferium
Minder vrachtverkeer in en om
Rotterdam kan ook worden bereikt
door anders om te gaan met het
transport. Zo worden plannen
ontwikkeld voor een containertransferium
om grote hoeveelheden
containers tussen de Maasvlakte
en de oostkant van Rotterdam te
verschepen. Daarmee zal een flink
aantal vrachtwagens van de A15
verdwijnen. De overslagpunten van
goederen komen buiten de drukke
gebieden te liggen.
Scheepvaart
Binnenvaartschepen
Een van de maatregelen om
milieuwinst te bereiken, is het
weren van vuile binnenvaartschepen.
Vanaf 2010 al moeten
de meest vervuilende binnenvaartschepen
extra havengeld betalen
wanneer ze Rotterdam aandoen.
Zo wordt de overgang naar schonere
motoren bevorderd, door het extra
havengeld bij te dragen aan het
fonds van de Stimuleringsregeling
van het Rijk. Deze subsidieregeling
van het ministerie van VROM heeft
als doel de emissies van NOx in de
binnenvaartsector te verminderen.
De schepen moeten overschakelen
op emissiearme dieselmotoren
of de motoren aanpassen door
bijvoorbeeld het plaatsen van
filters. Levert dit onvoldoende
reductie op, dan zal op bepaalde
vaartrajecten een maximum
snelheid voor de meest vervuilende
schepen worden ingesteld, met
name op de Oude en Nieuwe
Maas en het Hartelkanaal.
De helft van alle binnenvaartschepen
die in Nederland varen,
doet Rotterdam aan; het varen
met schonere motoren zal dus
een gunstig effect hebben op
heel Nederland.
Zeeschepen
Voor de zwaveluitstoot van zeeschepen
gelden steeds strengere
regels. Sinds augustus 2007 mag
de brandstof van zeeschepen op
de Noordzee maximaal 1,5 procent
zwavel bevatten. Dat was voorheen
2,7 procent. Vanaf 2010 mag
de brandstof van schepen aan de
kades van Europese havens niet
meer dan 0,1 procent zwavel
bevatten.
Het Havenbedrijf onderzoekt de
mogelijkheden voor het instellen van
een beoordelingsinstrument voor
de uitstoot van zeeschepen
gekoppeld aan financiële prikkels.
Spoor
De Betuweroute zal in de toekomst
intensiever gebruikt gaan worden.
Een van de projecten om de
luchtkwaliteit te verbeteren, is het
ontwikkelen en testen van een
schone, hybride rangeerlocomotief.
Materieel
Duurzaamheid geldt ook voor het
gebruik van AGV’s (Automated
Guided Vehicles), de onbemande
voertuigen die containers vanaf
de kade transporteren en zelf hun
weg zoeken over de terminal.
Het dieselverbruik van de oude
types is hoog, evenals de emissies
van fijn stof en NOx (stikstofoxide).
Het toepassen van hybride
techniek met een diesel-hydraulische
aandrijving levert veel
milieuwinst op: minder brandstofgebruik,
minder uitstoot en
minder geluid.
Alle bedrijven die zich hebben
ingeschreven voor Maasvlakte 2
hebben contractueel vastgelegd
dat ze meer gebruik zullen maken
van emissiearme aandrijvingen op
hun wagenpark en materieel.

57
Wat is de natuurwaarde in de
duincompensatiegebieden en in
het bodembeschermingsgebied?
Komt dezelfde habitat die verloren
gaat terug in de nieuwe duinen?
Vindt er tijdens de zandwinning
door de verhoogde slibconcentratie
vertraagde productie
van zooplankton en benthosproductie
plaats?
Komt de hoeveelheid zeeschepen
overeen met de in de MER
behandelde bandbreedte?
Voor de hele levensloop van
Maasvlakte 2 worden er
uitgebreide Monitoring en
Evaluatie Programma’s (MEP)
opgesteld, conform de afspraken
die zijn vastgelegd in de
Planologische Kernbeslissing
Project Mainportontwikkeling
informatie te verzamelen voor
de geconstateerde leemten in
kennis.
De uitgebreide monitoringsprogramma’s
worden om de vijf
jaar geëvalueerd. Als er aanleiding
voor is, worden de beheerplannen
aangepast.
Continue bewaking
milieukwaliteit
Kloppen de ingeschatte verkeersontwikkelingen
en de bijbehorende
emissieverwachtingen?
In de Milieueffectrapportages
Aanleg en Bestemming zijn de te
verwachten effecten op het milieu
weergegeven. Bij beide rapportages
wordt uitgegaan van worst-casescenario’s
en zijn ruime marges
genomen. Maar doen de te
verwachten effecten zich ook
daadwerkelijk voor tijdens bijvoorbeeld
zandwinning en landaanwinning?
Komen de verwachtingen
ten aanzien van de milieuwaarden
voor de duincompensatie en het
bodembeschermingsgebied uit?
Hoe staat het in 2015 met de
luchtkwaliteit?
Rotterdam (PKB PMR 2006).
Ook de Europese Commissie
heeft in het kader van de Vogelen
Habitatrichtlijn gevraagd regelmatig
te worden geïnformeerd over
de uitkomsten van de monitoringen
evaluatieprogramma’s.
Verifiëren en leren
Alle MEP’s kennen een tweeledig
doel. Het eerste doel is verificatie:
hoe verhouden de werkelijke
effecten zich tot de voorspellingen
die zijn berekend in de Milieueffectrapportages
Aanleg en
Bestemming? Het tweede is een
leerdoel: aangezien veel onderzoeken
nog nooit eerder zijn
uitgevoerd, is het belangrijk
MEP Zandwinning
De grootschalige zandwinning
op de Noordzee is een ingreep
waarbij indirecte en lastig te
detecteren effecten worden
verwacht. De belangrijkste
ecologische effecten van zandwinning
zijn naar verwachting het
verdwijnen en (daarna weer)
herstel van bodem en bodemleven
ter plaatse en in de directe
omgeving van zandwinlocaties.
Daarnaast zijn er de mogelijke
effecten van het vrijkomen van slib
op de natuurlijke processen in het
voedselweb (meerdere aaneengesloten
voedselketens) en op de
hoeveelheid schelpdieren en
vogels.

58
In deze MEP worden de
oorzakelijke verbanden tussen
zandwinning en gemeten
veranderingen zichtbaar
gemaakt. Zo komt er inzicht in
de ingreep-effectketens.
Dit gebeurt op basis van nulmetingen.
In de nabije omgeving
van de zandwinput en in het
gebied van Vlissingen tot aan de
Waddenzee zijn op 300 plekken
al bodemmonsters genomen om
de samenstelling vast te stellen.
Tijdens en na de zandwinning
worden dergelijke metingen om de
twee jaar herhaald. De monitoring
MEP Zandwinning wordt gedaan
door de Projectorganisatie
Maasvlakte 2.
MEP Landaanwinning
Het doel van deze MEP is na
te gaan of de werkelijke effecten
van de landaanwinning
Maasvlakte 2 tijdig en afdoende
worden gecompenseerd door
de resultaten van de natuurcompensatiemaatregelen
(bodembeschermingsgebied en
duinen). De uitkomsten van het
MEP kunnen leiden tot bijstelling
van de compensatieprogramma’s.
De effecten van de landaanwinning
worden gemonitord en
geëvalueerd onder verantwoordelijkheid
van het Rijk.
De MEP Landaanwinning kent een
groot aantal deelstudies die zijn
ingedeeld naar de ecosystemen
Voordelta, Noordzee en duinen.
De volgende thema’s worden
onderzocht: morfologie van de

59
zeebodem, benthos (levensvormen
op de zeebodem), kust- en
zeevogels, gebruiksfuncties in het
zeegebied (kabels, leidingen,
visserij), slibtransport en fysische
en ecologische parameters in
de duingebieden. Sinds 2004
worden nulmetingen uitgevoerd.
Deze zullen zijn afgerond zodra
met de aanleg wordt gestart.
Afspraken nakomen
De Projectorganisatie Maasvlakte 2
heeft diverse natuur- en milieuorganisaties
al in een vroeg
stadium uitgenodigd om samen
invulling te geven aan de uitvoering
van afspraken over alle
projecten die vallen onder het
Project Mainportontwikkeling
Rotterdam. Maasvlakte 2
streeft naar een zo groot
mogelijk draagvlak, wil afspraken
maken en verantwoording
afleggen. In de loop van 2008
wordt een samenwerkingsovereenkomst
afgesloten
met onder meer Vereniging
Natuurmonumenten,
Stichting Duinbeleid, Stichting
Zuid-Hollands Landschap en de
Zuid-Hollandse Milieufederatie.
Hierbij zijn ook andere partners
van het Project Mainportontwikkeling
Rotterdam betrokken,
waaronder de gemeente
Rotterdam. De verwachting is
dat meer belangenorganisaties
zich zullen aansluiten.

60
Deze uitgave bevat op hoofdlijnen informatie over de milieueffecten van aanleg, inrichting en gebruik
van Maasvlakte 2. Geïnteresseerden verwijzen we graag naar gedetailleerde informatiebronnen die
beschikbaar zijn op het internet. Daar vindt u ook de belangrijkste documenten:
• Bestemmingsplannen: leidraad voor duurzame inrichting en gebruik van Maasvlakte 2.
• Vergunningen voor landaanwinning, zandwinning op de Noordzee en natuurbescherming.
• ‘Passende Beoordeling’: effecten op de Voordelta en andere beschermde natuurgebieden.
• Milieueffectrapportage Aanleg Maasvlakte 2.
• Milieueffectrapportage Bestemming Maasvlakte 2.
Info over Maasvlakte 2
www.maasvlakte2.com
www.portofrotterdam.com
Info over Project
Mainportontwikkeling Rotterdam
www.mainport-pmr.nl
www.rotterdam.nl/pmr
www.zuid-holland.nl/pmr
www.rijkswaterstaat.nl/noordzee
Voor meer informatie:
Havenbedrijf Rotterdam N.V.
Projectorganisatie Maasvlakte 2
Wilhelminakade 909
World Port Center
Havennummer 1247
Postbus 6622
3002 AP Rotterdam
T. (010) 252 10 10
E. infomv2@portofrotterdam.com
Deze uitgave is gedrukt op FSC-gecertificeerd papier.

Colofon
Uitgave
Havenbedrijf Rotterdam N.V.
Projectorganisatie Maasvlakte 2
Inhoud en redactie
Projectorganisatie Maasvlakte 2
Beeld
Dorothée Meyer
Freek van Arkel Fotografie
DPI Animation House
H+N+S Landschapsarchitecten
Havenbedrijf Rotterdam N.V.
iStockphoto
Hollandse Hoogte
Getty Images
Vormgeving
Via>Handelskade, Rotterdam
Druk
OBT/TDS printmaildata, Schiedam
Datum
Mei 2008