Deelrapport trendanalyse domein Wonen - Nationaal Archief

Concept Rapport Domein (Zorg voor) Wonen – februari 2011
wenken afgeschaft als subsidievoorwaarde. In 1992 trad het Bouwbesluit in werking,
waarin alleen minimale eisen werden gesteld aan de ruimte in de woning en de indeling
ervan vrijwel volledig werd vrijgelaten. Aan de voorzieningen in de woning, zoals sanitair,
isolatie, binnenklimaat en later ook toegankelijkheid en duurzaamheid, werden wel hoge
eisen gesteld. Hiermee werd de kwaliteit van een groot deel van de nieuwbouw niet
langer volledig door de overheid gestuurd, maar binnen door de overheid gestelde
randvoorwaarden door de markt bepaald. [SCP, 1998: 529A531]
Niet alleen de woningkwaliteit werd gedifferentieerder, ook de woningen zelf. De
voorkeur voor een eengezinswoning bleef onveranderd groot, ondanks een daling van het
aantal gezinnen met kinderen. De woningvoorkeuren van paren zonder kinderen zijn
namelijk steeds meer gaan lijken op die van gezinnen met kinderen. [SCP, 1998: 506A
507] Qua uiterlijk en indeling van woningen ontstond steeds meer differentiatie, mede
als gevolg van het particulier opdrachtgeverschap, hoewel het aantal woningen dat op
deze manier tot stand kwam vooralsnog beperkt bleef. Wel sprak de overheid in 2002 het
voornemen uit om het aantal in particulier opdrachtgeverschap gebouwde woningen op
termijn te vergroten tot eenderde van de nieuw te bouwen woningen, hoewel dat in de
praktijk nog niet werd gehaald. [Beleidsnota VROM, 2000: 88]
Naast de eengezinswoningen en de appartementen in flatgebouwen deden ook nieuwe
soorten woningen hun intrede. Zo kregen steeds vaker oude monumentale panden, zoals
kerken, pakhuizen, watertorens, ziekenhuizen en loodsen, een nieuwe bestemming
doordat er appartementen in werden gebouwd. Daarnaast kwamen er steeds meer
woningen specifiek voor ouderen en jongeren.
Vanaf de tweede helft van de jaren tachtig was het overheidsbeleid er op gericht ouderen
zo lang mogelijk zelfstandig thuis te laten wonen. Doordat de bevolking tegelijkertijd
vergrijsde, groeide de behoefte aan ouderenwoningen sterk. Het aantal ouderenwoningen
steeg tussen 1990 en 2002 van 175.000 naar bijna een half miljoen. [Kullberg en Ras,
2004: 19A21] In toenemende mate werden daarbij ook diensten en zorg geleverd, zoals
thuisverpleging. Daarnaast ontstonden nieuwe voorzieningen als woonzorgcomplexen.
Door de verbeterde voorzieningen gingen ouderen steeds vaker pas naar een
verzorgingsA of verpleeghuis, wanneer zij daadwerkelijk niet meer voor zichzelf konden
zorgen. Het aantal bewoners van verzorgingshuizen dat, met uitzondering van enige
huishoudelijke verzorging, niet hulpbehoevend was, daalde tussen 1975 en 2001 dan ook
van circa zestig tot iets meer dan twintig procent. [SCP 1998: 312A314; CBS]
Aanpassingen aan de woning konden (deels) vergoed worden via de Wet Voorzieningen
Gehandicapten (WVG), die in 1994 van kracht werd. Vooral in huurwoningen werden
grote of kleine voorzieningen aangebracht, zoals aangepaste drempels, beugels,
verbrede deuren, trapliften of hellingbanen. Hierdoor was in 2004 al ruim 10% van alle
woningen geschikt gemaakt voor mensen met een handicap of lichamelijke beperkingen.
[Kullberg en Ras, 2004: 18]
Daarnaast deed de levensloopbestendige woning zijn intrede. Onder deze
overkoepelende term vallen allerlei typen woningen, die als kenmerk hebben dat ze
geschikt zijn of eenvoudig geschikt gemaakt kunnen worden voor bewoning tot op hoge
leeftijd, ook in geval de bewoners fysiek gehandicapt of chronisch ziek worden. Dit geldt
bijvoorbeeld voor de zogenaamde nultredenwoning, waarbij keuken, sanitair, woonkamer
en tenminste één slaapkamer zich op dezelfde woonlaag bevinden. Hierbij gaat het niet
alleen om galerijflats: bijna de helft van de ruim één miljoen nultredenwoningen bestaat
uit eengezinswoningen (eventueel met aanbouw), bungalows, villa’s, boerderijen en
tuindershuizen. [Kullberg en Ras, 2004: 9]. Andere levensloopbestendige woningen zijn
bijvoorbeeld rolstoelwoningen, die niet speciaal voor rolstoelgebruikers worden gebouwd
maar door brede deuropeningen en het ontbreken van drempels daar wel geschikt voor
zijn, en zogenaamde kangoeroewoningen, waarbij twee zelfstandige wooneenheden door
middel van een inpandige verbinding aan elkaar gekoppeld zijn, zodat ouderen of
mensen met een handicap zelfstandig kunnen blijven wonen dankzij de mantelzorg die
door de familie vanuit de andere woning wordt verleend.
9