Deelrapport trendanalyse domein Wonen - Nationaal Archief

Concept Rapport Domein (Zorg voor) Wonen – februari 2011
+ " 1 2 3 4 5 . (&!' (&&/
"
�� Verzakelijking
!
Parlementaire Enquête Bouwsubsidies (1986A1988)
�� Trend: Toename van de kosten van wonen voor kopers en huurders
�� Trend: Verschuiving van overheidssubsidiëring van bouwen naar huren en kopen
�� Trend: Verzelfstandiging van de woningcorporaties
�� Domein: Recht
�� Hotspot domein Economie: Parlementaire Enquête RijnAScheldeAVerolme
1986–1988
& '
In november 1986 startte het onderzoek van de Enquêtecommissie Bouwsubsidies. De
commissie, onder leiding van PvdA’er Klaas de Vries, bekeek het huurA, subsidieA en
financieringsbeleid op het gebied van volkshuisvesting, met name in de jaren ’70 en de
beginjaren ‘80.
De directe aanleiding voor de instelling van de parlementaire enquêtecommissie door de
Tweede Kamer vormde een artikel in de Volkskrant, op 19 augustus 1986. Het artikel
berichtte van het surplus aan overheidssubsidiëring van woningbouwprojecten van het
Algemeen Burgerlijk Pensioenfonds (ABP). Het zou hierbij om miljoenen gaan, die na
schriftvervalsing zouden zijn uitgekeerd. Het artikel bleek een opmaat voor veel meer
berichten over en verdenkingen van onjuiste opgaven van kosten door investeerders,
projectontwikkelaars en hypotheekbanken.
Kamerleden van de regeringspartijen CDA en VVD evenals een lid van de PvdAAfractie
stelden naar aanleiding van de berichten schriftelijke Kamervragen aan de
staatssecretaris van Volkshuisvesting Gerrit Brokx. Brokx kon niet beloven binnen de
gestelde termijn van drie weken te antwoorden, omdat hij eerst wilde overleggen.
Parallel aan deze gebeurtenissen in Den Haag hadden namelijk de procureurAgeneraal
van Den Bosch en de hoofdofficier van justitie te Maastricht een feitenonderzoek
ingesteld. Mede ingegeven door berichten in de media over de afspraken tussen ABP en
het ministerie van VROM (men sprak van ‘herenakkoorden’), waren tegen de tijd dat er
wel antwoorden kwamen, de grootste Kamerfracties overtuigd van de verkeerde
praktijken op het ministerie van VROM. De affaire werd tijdens de algemene
beschouwingen van dat jaar besproken. [Website: Europa NU; Hoekema, 2000: 245]
De verdenkingen waren dusdanig dat de CDAAstaatssecretaris op 23 oktober 1986, nog
voordat de commissie goed en wel was ingesteld, opstapte. Naar later bleek, speelde ook
de druk vanuit de top van zijn eigen partij om zijn aftreden een grote rol; de
staatssecretaris zou minder willen bezuinigen dan in het beleid dat het kabinet voorstond
was opgenomen. [Priemus, 2007: 3]
De commissie had als opdracht, onderzoek uit te voeren naar een drietal beschikkingen
danwel regelingen. Deze waren in de jaren zeventig en tachtig bedoeld om de crisis op
de woningmarkt te beslechten, die was ontstaan nadat beleggers zich vanwege tweede
oliecrisis en de daaruit volgende recessie in groten getale hadden teruggetrokken. Om
nieuwbouw van woningen te bevorderen, konden beleggers nu tegen zeer gunstige
voorwaarden overheidssubsidies verkrijgen, via de Beschikking Geldelijke Steun
Particuliere Huurwoningen (1968) en de Beschikking Geldelijke Steun Huurwoningen
(1975). Tevens konden onverkoopbare woningen gesubsidieerd worden omgezet in
huurwoningen, door gebruik te maken van de zogenoemde Omzetting Koop in HuurA
regeling (OKHAregeling) uit 1980. Het rapport dat na de enquête zou verschijnen moest
48