Deelrapport trendanalyse domein Wonen - Nationaal Archief

Concept Rapport Domein (Zorg voor) Wonen – februari 2011
+ " 0 . (&)/
"
�� Emancipatie en participatie
�� Verzakelijking
�� Emotionalisering
!
Kroningsrellen (1980)
�� Trend: Toenemende woningbehoefte als gevolg van bevolkingsgroei en
huishoudensverdunning
�� Trend: Toenemende aandacht voor stadsvernieuwing / stedelijke vernieuwing
�� Trend: Opkomst en neergang van de kraakbeweging
30 april 1980
& '
Op 30 april 1980 werd Beatrix in Amsterdam ingehuldigd als nieuwe koningin. Door
krakers werd deze dag aangegrepen om onder de leus ‘geen woning, geen kroning’ te
protesteren tegen de woningnood. Wat een volksfeest had moeten worden, leidde tot de
grootste rellen in de Nederlandse geschiedenis in vredestijd.
Eind 1979 wisten Amsterdamse krakers met een actie rond de Groote Keijser, zes
gekraakte panden aan de Keizersgracht, de woningnood en het falend overheidsbeleid
hoog op de politieke agenda te krijgen. De krakers bereidden zich voor op gewelddadig
verzet tegen ontruiming en slaagden erin dit in de media breed uit te laten meten.
Burgemeester Polak erkende zelfs bang te zijn dat er bij een politieAingrijpen wel eens
doden zouden kunnen vallen. [Duivenvoorden, 2000: 153A158] Sommige krakers waren
echter juist uit op een confrontatie met de overheid, omdat in hun ogen alleen een harde
botsing het falende overheidsbeleid zou blootleggen. In februari 1980 liepen de
spanningen tussen krakers en politie op als gevolg van verscherpt politieAoptreden. Op
29 februari liep de herkraak van een pand aan de Vondelstraat uit op een veldslag met
de mobiele eenheid (ME), die gewonnen werd door de krakers. Zij verwachtten dat de ME
opnieuw en nu versterkt zou terugkeren, en richtten rond het pand barricades op. De ME
keerde echter niet terug, waarna de Vondelvrijstaat een feit was. Op 3 maart werden de
barricades echter opgeruimd door – ongewapende – tanks. De tanks en de krakers
haalden de internationale voorpagina’s en de woningnood werd een groot, urgent
landelijk vraagstuk. [Duivenvoorden, 2000: 159A165]
De krakersgroep die in de Groote Keijser en de Vondelstraat de touwtjes in handen had,
besloot het gunstige tij uit te buiten en april uit te roepen tot ‘actiemaand’. De apotheose
zou op 30 april moeten plaatsvinden, wanneer Beatrix in Amsterdam zou worden
ingehuldigd als de nieuwe koningin. Met diverse acties werd ook voor de buitenwacht
duidelijk gemaakt dat de kraakbeweging die dag zou aangrijpen voor een grootscheeps
protest tegen de woningnood. 30 april wordt uitgeroepen tot Nationale Kraakdag en in
vele steden en dorpen werden die dag panden gekraakt, enkele honderden in totaal.
[Duivenvoorden, 2000: 166A170]
In Amsterdam ging het even na elven al mis. In de Amsterdamse Kinkerbuurt bouwden
krakers op die dag een feestje op een kruispunt vlak voor een pand dat ze diezelfde
morgen hadden gekraakt. Auto’s werden tegengehouden, maar de tram mocht erdoor.
De politieleiding zag om die reden vooralsnog geen reden het kruispunt te ontruimen.
Bovendien wist men inmiddels uit ervaring dat alleen al het verschijnen van de ME
voldoende was om de vlam in de pan te doen slaan. De autoriteiten wilden zoveel
46