Deelrapport trendanalyse domein Wonen - Nationaal Archief

More documents

Recommendations

Info

Concept Rapport Domein (Zorg voor) <strong>Wonen</strong> – februari 2011 " �� Emancipatie en participatie �� Verzakelijking �� Multiculturalisering Intensivering en afschaffing van het woonwagenbeleid �� Trend: Toenemende woningbehoefte als gevolg van bevolkingsgroei en huishoudensverdunning �� Trend: Veranderingen in de woonlocatiekeuze �� Trend: Inhoudelijke en bestuurlijke veranderingen van de inzet en sturing door rijksoverheid, provincies en gemeenten op de ruimtelijke ordening m.b.t. woningbouw �� Trend: Toenemende aandacht voor stadsvernieuwing / stedelijke vernieuwing Jaren zestig – na 2005 & ' Vanaf het moment dat de woonwagen als (definitieve) woonvorm zijn intrede deed, in de tweede helft van de negentiende eeuw, heeft de overheid geworsteld met de vraag hoe om te gaan met woonwagenbewoners. Aanvankelijk werden zij zoveel mogelijk uit de samenleving geweerd, later, toen bleek dat dit niet lukte, werden zij onder strikte voorwaarden gedoogd. Na de Tweede Wereldoorlog verschoof het accent meer van beheersing van naar zorg voor woonwagenbewoners. Onder dit mom zette de overheid vanaf midden jaren zestig steeds meer druk op woonwagenbewoners om zich aan de ‘burgerAsamenleving’ aan te passen. [Khonraad, 2000: 4A5, 20A21] De rijksoverheid trachtte de vermeende maatschappelijke en culturele achterstand aan te pakken door woonwagenbewoners te concentreren op een beperkt aantal grote woonwagencentra met allerlei (‘categoriale’) voorzieningen en hen zo ‘in vrijheid (…) naar de sedentaire status’ te brengen’. Dit concentratieA en categorialisatiebeleid werd met de Woonwagenwet van 1968 formeel van kracht, hoewel het al langer werd toegepast. [Khonraad, 2000: 21A22] Met deze Woonwagenwet kregen gemeenten de mogelijkheid om kleinere centra te sluiten en de betreffende woonwagenbewoners naar een regionaal centrum te sturen, desnoods tegen hun wil. De standplaatsen en sanitaire voorzieningen op deze regionale centra waren, zeker voor die tijd, van behoorlijk niveau. Veel bewoners hadden hier voor het eerst elektriciteit, water en een toilet dat op de riolering was aangesloten. Op de meeste centra bevonden zich een school, buurthuis, wijkagent en recreatieA en sportvoorzieningen. Van diverse kanten werd echter gewaarschuwd dat het maatschappelijk isolement van de woonwagenbewoners met deze aanpak juist werd vergroot. De centra (in de volksmond vaak ‘kampen’ genoemd) werden vaak weggestopt achter snelA en spoorwegen, op afstand van andere woonwijken en voorzien van omheining en een slagboom aan de ingang. Het ‘trekken’ van woonwagenbewoners werd praktisch onmogelijk gemaakt. [Verduyn, 2010: 6; Khonraad, 2000: 22A23; Van Ooijen, 1993: 193A197] Al met de Regeringsnota Woonwagenbeleid (1975) werd het concentratiebeleid weer losgelaten en werd gestreefd naar deconcentratie, decategorialisatie en normalisatie. Regionale centra werden weer verkleind of opgeheven, categoriale instellingen dienden hun taken over te dragen aan reguliere instellingen en woonwagenbewoners dienden te worden beschouwd als ‘normale’ burgers, zonder bijzondere regelingen, voorzieningen of structuren. Verder werd de verantwoordelijkheid voor het woonwagenbeleid 40
Concept Rapport Domein (Zorg voor) <strong>Wonen</strong> – februari 2011 overgedragen aan de gemeenten. De overheid trachtte hiermee de negatieve gevolgen van het concentratiebeleid ongedaan te maken, maar het deconcentratieproces verliep zonder samenhang of coördinatie. Op centraal niveau werd het woonwagenbeleid voortvarend afgestoten, terwijl op lokaal niveau de problemen en de chaos groeiden. Waar het concentratiebeleid met strakke hand was doorgevoerd en de regionale centra vervolgens weer snel waren ontmanteld, waren de gevolgen voor de bewoners en andere betrokkenen doorgaans heftig, maar van korte duur. Waar regionale centra min of meer spontaan waren gegroeid en de deconcentratie met weinig animo was aangepakt, waren de gevolgen relatief gering. Er waren echter ook regio’s waar het nieuwe beleid tot grote problemen leidde. Terwijl de regionale kampen snel overbevolkt raakten, waren de centrumgemeenten niet geneigd de situatie door nieuwe investeringen structureel te verbeteren. Zij vreesden niet alleen dat dit kapitaalvernietiging zou zijn, maar ook dat dit de deconcentratie zou vertragen. Regiogemeenten die vaak al lang blij waren dat ze door het concentratiebeleid van een lastig probleem waren verlost, probeerden zich op allerlei manieren te onttrekken aan de verplichting om weer standplaatsen in te richten, of dit zo lang mogelijk voor zich uit te schuiven. Het gevolg was dat de centra in hoog tempo verloederden en dat de spanningen en onvrede toenamen door overbevolking, massawerkloosheid, enorme uitkeringsafhankelijkheid, wanbetalingen en conflicten tussen bewoners onderling en met de ‘buitenwereld’, de overheid in het bijzonder. Sommige centra groeiden uit tot ‘no go areas’ waar de bewoners zich nauwelijks iets aantrokken van de in de ‘burger’maatschappij geldende wetten, regels, normen en waarden en niet zelden actief waren in de georganiseerde criminaliteit (met name hennepteelt en drugshandel). Zoals de critici al hadden voorspeld, heeft dit de integratie niet bepaald bevorderd. [Van Ooijen, 1993: 194A197, 207A209; Khonraad, 2000: 23A27, 112A116; Khonraad en Overbekking, 2002: 27] Het overheidsbeleid ten aanzien van woonwagenbewoners lijkt meer problemen te hebben gecreëerd dan opgelost. [Khonraad en Overbekking, 2002: 9] Onderwijs en scholing, arbeid en inkomen zijn lange tijd verwaarloosd, doordat ze ondergeschikt werden gemaakt aan huisvestingsA c.q. standplaatsenproblematiek. De woonA en leefsituatie an sich is in het algemeen echter wel sterk verbeterd. [Khonraad en Overbekking, 2002: 25] In 1999 zette de overheid de laatste stap in het proces van normalisatie: met ingang van 1 maart van dat jaar werd de Woonwagenwet ingetrokken. Voortaan bestond er geen wettelijk onderscheid meer tussen bewoners van huizen en van woonwagens. [Vos, 2001: 1] Dit betekende echter niet dat de problemen met de woonwagenbewoners de wereld uitwaren, integendeel. Zij vormen echter niet langer een aparte doelgroep meer, enerzijds omdat de overheid om ideologische redenen geen categoriaal beleid meer nastreeft, anderzijds omdat het overheidsbeleid tot dusverre niets heeft opgeleverd of zelfs het tegendeel van wat werd beoogd. [Khonraad en Overbekking, 2002: 28] Door woonwagenbewoners niet meer als aparte doelgroep te kenmerken, zijn voor de overheid de problemen echter uit het zicht verdwenen. Hierdoor ontstond de paradoxale situatie dat woonwagenbewoners feitelijk steeds meer als probleem werden ervaren door gemeenten en uitvoeringsorganisaties, maar officieel door de (rijks)overheid steeds minder als zodanig werden erkend. [Khonraad, 2000: 116] Het is dan ook niet verbazingwekkend dat de relatie tussen woonwagenbewoners en de overheid in het algemeen slecht is. Woonwagenbewoners hebben de overheid veeleer als blokkade dan als voorwaarde voor een succesvol participeren in de samenleving ervaren. Het overheidsbeleid kende weinig tot geen consistentie, maar één aspect bleef hetzelfde: overleg met de woonwagenbewoners was er niet. Steeds vaker, steeds openlijker en met steeds meer succes hebben zij eigen oplossingen gezocht en gevonden, al dan niet los van of zelfs ten koste van de rest van de samenleving. [Verduyn, 2010: 5A7; Khonraad en Overbekking, 2002: 28, 37]. Wanneer de overheid dan ingreep, leidde dit niet zelden tot hevige protesten, zoals bij het woonwagenkamp Vinkenslag in Maastricht in 2003 en 2004. 41
Page 1 and 2: DOMEIN (ZORG VOOR) WONEN NATIONAAL
Page 3 and 4: Concept Rapport Domein (Zorg voor)
Page 39: Concept Rapport Domein (Zorg voor)
Page 65: Concept Rapport Domein (Zorg voor)

Deelrapport trendanalyse domein Wonen - Nationaal Archief

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?