Deelrapport trendanalyse domein Wonen - Nationaal Archief

Concept Rapport Domein (Zorg voor) Wonen – februari 2011
) *"
"
�� Emancipatie en participatie
�� Verzakelijking
�� Emotionalisering
Opkomst en neergang van de kraakbeweging
�� Trend: Toenemende woningbehoefte als gevolg van bevolkingsgroei en
huishoudensverdunning
�� Trend: Toenemende aandacht voor stadsvernieuwing / stedelijke vernieuwing
�� Hotspot: Kroningsrellen (1980)
Jaren zestig – na 2005
& '
Na de Tweede Wereldoorlog bestond er in Nederland een groot woningtekort. Het leidde
er toe dat, vooral in de grote steden, leegstaande woningen clandestien werden bezet. In
de jaren zestig groeide het stilletjes ‘op een woning kruipen’ echter uit tot het openlijk
kraken van woningen als protestactie tegen woningnood. [Duivenvoorden, 2000: 14A15]
In november 1964 berichtte het Amsterdamse studentenblad Propria Cures onder de kop
‘Redt een pandje’ over de ‘kortzichtigheid’ van de gemeente Amsterdam. Die was eind
jaren vijftig begonnen met de sanering van het eiland Kattenburg. Bewoners werden
elders gehuisvest, de woningen dichtgetimmerd, maar sloop liet nog jarenlang op zich
wachten. Propria Cures noemde het onbewoonbaar maken van de woningen ‘legaal
vandalisme’ en stelde dat ze nog jarenlang honderden studenten zouden kunnen
huisvesten. Het blad riep studenten op om mee te doen met het ‘onverklaarbaar
bewoond pandAverbeuren’ en gaf allerlei tips hoe je zo veilig mogelijk illegaal elektriciteit
kon aftappen. Diezelfde maand vond een aantal stille bezettingen plaats. Enkele weken
later, in januari 1965, werden in AmsterdamAWest een aantal dichtgespijkerde woningen
bezet. Deze actie kreeg enorme mediaAaandacht en bracht de woningnood onder
jongeren voor het eerst over het voetlicht. [Duivenvoorden, 2000: 15A18]
Begin 1969 kreeg het clandestien bezetten van woningen een politiek karakter.
Verschillende mensen van Provo legden contact met studenten van de sociale academie
en er ontstond een aparte organisatie om kraakacties voor te bereiden en uit te dragen:
Koöperatief Woningburo de Kraker (doet het steeds vaker). In mei 1969 publiceerde deze
de Handleiding voor krakers, waardoor het kraken ook buiten Amsterdam werd
overgenomen. [Duivenvoorden, 2000: 24A34, 40].
Kraken was op zich niet illegaal. In 1914 had de Hoge Raad al bepaald dat het
binnendringen van een leegstaande woning niet strafbaar was, en dat sprake was van
huisvrede indien een stoel, een tafel en een bed aanwezig waren. In 1971 werd
bovendien bepaald dat leegstaande woningen per definitie niet in gebruik waren door de
eigenaar. De regering diende hierop in maart 1973 bij de Tweede Kamer het
wetsontwerp voor de AntiAKraakwet in, dat echter pas in mei 1976 werd behandeld.
[Duivenvoorden, 2000: 14, 65, 72A74]
Begin 1975 kreeg in Amsterdam de kraakbeweging definitief vorm, toen grootschalige
ontruimingen in de Nieuwmarktbuurt dreigden ten behoeve van de sanering en de aanleg
van de metro. Met de behandeling van de AntiAKraakwet in het vooruitzicht, ontstond
eind dat jaar tevens een landelijk overleg tussen de plaatselijke kraakgroepen. Tegen die
tijd waren er in Nederland zo’n tienduizend krakers actief, waarvan ongeveer de helft in
Amsterdam. [Duivenvoorden, 2000: 78, 117A120] Gezamenlijke protesten tegen de AntiA
37