Deelrapport trendanalyse domein Wonen - Nationaal Archief

Concept Rapport Domein (Zorg voor) Wonen – februari 2011
"
�� Verzakelijking
Verschuiving van de overheidssubsidiëring van bouwen naar huren en kopen
�� Trend: Veranderingen in de woonlocatiekeuze
�� Trend: Toename van de kosten van wonen
�� Trend: Verzelfstandiging van de woningcorporaties
�� Trend: Toenemende aandacht voor stadsvernieuwing / stedelijke vernieuwing
�� Trend: Veranderingen in het aansturen en bewaken van de kwaliteit van woningen
en woningbouw: van centrale sturing naar marktsturing
�� Hotspot: Parlementaire Enquête Bouwsubsidies (1986A1988)
Jaren zeventig – na 2005
& '
Aan het einde van de jaren zestig en begin jaren zeventig waren de bouwkosten van
woningen sterk gestegen. Om te voorkomen dat sociale nieuwbouwwoningen een veel
hogere huur zouden krijgen dan de bestaande huurwoningen, werden de huren van
nieuwbouwwoningen tot 1995 omlaag gebracht door middel van objectsubsidies.
Wanneer het inkomen van de bewoner steeg, stegen de huurlasten echter niet mee
doordat de overheidssubsidie niet navenant veranderde. De overheid ging daarom vanaf
1970 steeds vaker over tot het verstrekken van subjectsubsidies, waarbij huurders een
inkomensafhankelijke individuele huursubsidie kregen. In 1975 werd deze regeling sterk
verruimd, waardoor het aantal gebruikers meer dan verdubbelde tot 300.000. Na
jarenlange huurverhogingen die de inflatie ver te boven gingen, bedroeg het aantal
huursubsidiegebruikers in 1995 ruim 900.000. [SCP, 1998: 518A520, 534A536]
De overheid streefde naar financiële verzelfstandiging van de woningcorporaties. Vanaf
1988 verstrekte de rijksoverheid geen leningen meer voor sociale woningbouw:
woningcorporaties moesten voortaan zelf op de kapitaalmarkt geld lenen. De
objectsubsidieverplichtingen van het rijk aan de sociale verhuurders werden in 1995 in
één keer vereffend met de zogenoemde bruteringsoperatie, het sluitstuk van de
financiële verzelfstandiging. Hierbij werden de leningen die het rijk nog had uitstaan bij
de woningcorporaties in één keer verrekend met de subsidies waarop deze de komende
twintig jaar nog recht hadden. Daardoor konden de overheidsuitgaven snel afnemen en
werd de individuele huursubsidie het kerninstrument van het beleid. De
exploitatiesubsidies op nieuwbouwwoningen verdwenen en de overheid verstrekte alleen
nog eenmalige stimuleringssubsidies. [SCP, 1998: 517A518, 522].
De overheid zette steeds meer middelen in ter bevordering van het eigen woningbezit,
dat sinds de jaren zestig speerpunt van het overheidsbeleid was. Door middel van de
zogenaamde premieAAAregeling werd de bouw van koopwoningen sterk gestimuleerd:
bedroeg het aandeel koopwoningen in de jaarlijkse woningbouw in 1970 nog 37%, in
1979 was dit maar liefst 64%. Een groot deel daarvan werd gebouwd in de
gesubsidieerde sector. [SCP, 1998: 522] Daarnaast werd het eigen woningbezit
bevorderd door de aftrekbaarheid van de hypotheekrente, koopsubsidie voor lagere
inkomensgroepen en de Nationale Hypotheek Garantie. Hierdoor kwam een koopwoning
voor steeds meer huishoudens binnen bereik.
Het aantal koopwoningen steeg hierdoor gestaag, vooral vanaf de jaren negentig.
Bedroeg dit in 1975 nog 38%, in 1990 was het 43% en in 2006 bijna 56% [Ekkers,
2002: 169; SCP, 1998: 504; idem, 2003: 223; idem, 2007: 252] Op de huurmarkt was
20