Deelrapport trendanalyse domein Wonen - Nationaal Archief

Concept Rapport Domein (Zorg voor) Wonen – februari 2011
goed mogelijk bereikbaar zijn vanuit de woonlocatie. [Interview Veldheer] Wanneer het
ging om een gezin met kinderen, telde ook de locatie van scholen, kinderopvang en
dergelijke. Naarmate de ouders hoger waren opgeleid was de werkgelegenheid meer
geconcentreerd in de Randstad, en daarbinnen in de grote steden. In combinatie met de
wens van een eengezinswoning met tuin was de keuze van de woonlocatie voor deze
groepen beperkt tot suburbane gemeenten centraal gelegen in de Randstad. [SCP, 1998:
513]
De keuze voor bouwen en wonen buiten de (grote) steden leidde er toe dat, terwijl in
1970 nog 18% van de totale woningvoorraad in Nederland zich in de vier grote steden
bevond, dit in 1994 gedaald was tot 11%. Wat er in die periode in de steden gebouwd
werd bestond vooral uit sociale huurwoningen in de vorm van flats. [Van Praag en
Uitterhoeve, 1999: 98] 'Gebundelde deconcentratie' en het groeikernenbeleid hebben de
migratiestromen van de stad naar buiten gestuurd. Het stadsvernieuwingsbeleid heeft er
echter niet voor kunnen zorgen dat de selectieve migratie van kansrijke, draagkrachtige
bewoners uit de steden een halt is toegeroepen, laat staan dat ze op grote schaal
terugkeerden. [SCP, 1998: 538]
Halverwege de jaren tachtig ontstond meer nuance in de behoeften. In de periode 1982–
1994 bleek de voorkeur voor een eengezinswoning gedaald bij starters, alleenstaanden
en ouderen boven de 65 jaar en gestegen bij paren met kinderen en vooral bij paren
zonder kinderen. Grosso modo nam A relatief A de voorkeur van de totale bevolking voor
een eengezinswoning niet meer toe en ook het aantal kamers dat men wilde bleef gelijk.
Wel was er vraag naar meer ruimte en kwaliteit. [SCP, 1998: 506A507]
Etnische minderheden hebben sinds de jaren zeventig steeds meer gekozen voor grote
steden als woonplaats, waar ze de plaats innamen van vertrekkers naar suburbane
gebieden. Door de natuurlijke aanwas heeft deze concentratie een zelfversterkend
karakter gekregen. Een groot deel van de gezinnen met kinderen uit etnische
minderheidsgroepen wilde ook graag in een eengezinswoning met tuin wonen, maar deze
wens was in de grote steden moeilijk te realiseren en verhuizen naar buiten stad was
vaak niet te betalen. [SCP, 1998: 513A514]
In de jaren negentig begonnen steden steeds meer inspanningen te verrichten om, door
daadwerkelijk aan de wensen te voldoen, bewoners te binden en terug te halen.
Een van de markante punten in de historie van de woonlocatiekeuze is de sloop van de
Bijlmermeer. Deze hoogbouwwijk was in de periode 1962A1972 gebouwd volgens de
eerdere architectonische idealen van hoogbouw in een parkachtige omgeving met
gemeenschappelijk groen. In 1992 bleek de situatie dusdanig verloederd, dat besloten
werd om 2800 van de 12.000 flatwoningen te slopen en te vervangen door
laagbouwhuizen met tuinen. 70% van de bewoners gaf te kennen daar voorkeur aan te
geven. [Montijn, 2002: 100] Later werd dat aantal nog verhoogd met 4500 woningen.
[Ten Haaft e.a., 2001: 71]
In een markt die steeds meer uit koophuizen bestond, was het zaak de locatiekeuze te
sturen met aantrekkelijke projecten. [SCP 2003: 227] Via het wonen konden mensen
zich status verwerven, zowel door de kwaliteit als de locatie van de woning. [SCP, 1998:
508; interview Veldheer] De Rijksoverheid onderschreef het beginsel van de
keuzevrijheid in de nota Mensen, Wensen, Wonen [SCP, 2003: 223].
Om in een kopersmarkt aantrekkelijk te worden, kozen veel gemeenten en
projectontwikkelaars voor zogenaamde themawijken. In rustige vorm, om variatie aan te
brengen in de in opzet nogal gelijkvormige Vinexwijken (de waterbuurt, de bomenbuurt,
etcetera) of door zich duidelijk te profileren met architectonische hoogstandjes
(vuurtorenwoningen in Barendrecht). Het aanbod kon spectaculair zijn, maar dat hoefde
niet. Extreme hoogbouw of architectuur bleven niches, net als experimenteerwijkjes,
bijvoorbeeld in Almere waar (achteraf toch binnen strikte beperkingen vanuit de
overheid) particuliere opdrachtgevers hun droomhuis konden realiseren. (NAI, 2004:
179A180)
In het algemeen waren de nieuwe wijken een succes, ook door de meer formele opzet
waarbij afstand werd gedaan van de onoverzichtelijke hofjes en woonerven uit de jaren
14