Deelrapport trendanalyse domein Wonen - Nationaal Archief

Concept Rapport Domein (Zorg voor) Wonen – februari 2011
In de woningbehoefte van jongeren werd deels voorzien door de bouw van woningen
voor alleenstaanden en tweepersoonshuishoudens. In 1975 lanceerde staatssecretaris
Marcel van Dam de Nota ‘Huisvesting alleenstaanden en tweepersoonshuishoudens’,
waarin het voornemen werd geuit om landelijk 110.000 HATAeenheden te bouwen.
Hiervoor werd een subsidieregeling voor woningcorporaties getroffen, waarmee tot 1985
ongeveer 77.000 HATAeenheden, ook wel Van DamAeenheden genoemd, zijn gebouwd.
Ook in de studentenhuisvesting veranderde veel. Tot in de jaren zestig woonden de
meeste studenten thuis of bij een hospita. Doordat de universiteiten sterk groeiden,
groeide ook de behoefte aan studentenhuisvesting. Woningcorporaties hadden hier lange
tijd echter weinig aandacht voor, waarop studentenorganisaties en universiteitsbesturen
de handen ineen sloegen. Met financiële steun van het ministerie van Onderwijs werden
via stichtingen voor studentenhuisvesting grote aantallen studentenwoningen ontwikkeld.
De koppeling tussen universiteiten en de verantwoordelijkheid voor studentenhuisvesting
kwam vanaf eind jaren zeventig ter discussie te staan, waarna deze in 1986 overging
naar het ministerie van VROM. De stichtingen voor studentenhuisvesting gingen
vervolgens in de jaren negentig, al dan niet na een fusie, als zelfstandige
woningcorporaties fungeren. [Stichting DUWO, 2010: 10A14; Rabobank, 2006: 13]
Sinds de jaren negentig is, onder andere door de opkomst van grote hogescholen, het
aantal studentensteden sterk uitgebreid. In plaatsen waar geen bijzondere voorzieningen
voor studentenhuisvesting waren, zijn sommige ‘reguliere’ woningcorporaties een actieve
rol gaan spelen als aanbieder van kamers en woningen. [Interview Wilke]
Ondanks alle inspanningen bleef in de meeste steden wel kamernood bestaan. Oorzaken
hiervoor waren onder meer de groei van het aantal studenten, het achterblijven van
(sociale) woningbouwprogramma’s, een gebrek aan doorstroming van afgestudeerden
naar de reguliere woningmarkt, afname van de woningmarkt door herstructurering van
de (binnen)steden en de afname van de particuliere woningmarkt. In 2003 was de acute
nood zelfs zo hoog, dat studentenwoningcorporaties en gemeenten overgingen tot het
inrichten van onder meer slooppanden, zeecontainers, verlaten asielzoekerscentra en
ziekenhuizen als studentenverblijf. [Rabobank, 2006: 7, 14] Aan de andere kant richten
studentenwoningcorporaties zich steeds meer op het realiseren van zelfstandige
woonruimte voor studenten. Deze zijn vaker dan vroeger geïnteresseerd in een
zelfstandige woning en als ze voor onzelfstandige woonruimte kiezen, willen ze liefst in
een kleinere groep wonen dan vroeger het geval was. [Rabobank, 2006: 9, 31; Laagland,
2010: 29A34]
Bij woningbehoefte wordt in de eerste plaats gekeken naar huishoudens. Niet iedereen
wilde echter als 'eigen huishouden’ wonen. Na het uit de mode raken van communes
ontstond sinds 1969 een beweging om te komen tot faciliteiten voor gezamenlijk wonen.
In 1977 werd in Hilversum het eerste project gerealiseerd. Sindsdien is het aantal
woonprojecten gestaag gegroeid; tot 2005 waren dat er naar schatting tussen de 75 en
100. Daarbij was sprake van grote diversiteit, zowel voor wat betreft volume (projecten
van drie huishoudens tot 160), de mate van gezamenlijkheid en de striktheid van de
toegangsregelingen. [website lvcw]
Er waren ook vormen van wonen waarbij niet zo zeer uit sociale maar uit ecologische
overwegingen werd samengewerkt. In de jaren negentig en nul ontstonden ecologische
projecten en wijken, waar duurzaam bouwen en wonen in de praktijk werd gebracht. In
het algemeen ging het om zelfstandige woningen, maar veelal met gemeenschappelijke
voorzieningen als tuinen en groen. [website Omslag]
Een andere alternatieve vorm was wonen op het water, in een woonboot. Oorspronkelijk
werd dit gerekend onder de sociaal minder wenselijke keuzen. De Wet woonwagens en
woonschepen uit 1918 werd voorbereid door een staatscommissie onder leiding van J.
Domela Nieuwenhuis, en was in wezen bedoeld als een aanvulling op het Wetboek van
Strafrecht ter bestrijding van landloperij en bedelarij. Deze wet is pas in 1999 vervangen
10