meer - GGZ-Forum.nl

Politiek zet kwetsbare patiënt buiten spel
Het verzet tegen de eigen bijdrage in de geestelijke gezondheidszorg groeit bijna
met de dag. Er duiken steeds nieuwe berichten op over de schrijnende gevolgen.
Vraaguitval
Zo wordt bij sommige afdelingen van instellingen een vraaguitval van 30 tot 50
procent waargenomen. Deze vindt voornamelijk plaats in de grote steden, bij de
verslavingszorg en in de ouderenpsychiatrie. Dat wijst erop, dat vooral mensen met
lagere inkomens bij wie de eigen bijdrage van 200 euro een hap van een kwart tot
een derde uit een maandbudget neemt, de ggz niet meer kunnen betalen.
Maar we zien ook vraaguitval bij de forensische psychiatrie. En het aantal crisisopnamen lijkt juist toe te
nemen. Dat zou betekenen dat mensen met weinig inzicht in hun ziektebeeld de eigen bijdrage beschouwen
als een reden om maar niet meer te komen.
Toegang tot zorg
Natuurlijk zijn dit de eerste resultaten van de monitor waarmee GGZ Nederland de gevolgen van de
eenzijdige bezuinigingen op de sector bijhoudt. Maar als deze een werkelijke trend betekenen, dan zou dat
dieptreurig zijn. Toegang tot de gezondheidszorg hoort niet afhankelijk te zijn van de dikte van je
portemonnee, zeker niet in zo’n rijk land met zo’n eeuwenlange traditie van solidariteit als Nederland. En de
grote successen van de net opgebouwde bemoeizorg dreigen onder onze handen te verkruimelen.
Eigen bijdrage voor rekening gemeente
Een aantal grote steden, onder meer Amsterdam, Rotterdam en Eindhoven, is er toe over gegaan de
bijdrage voor bepaalde groepen te betalen. Ook nemen steeds meer instellingen (een deel) van de eigen
bijdrage voor hun rekening. Dat zijn mooie initiatieven, maar ze roepen ook een dubbel gevoel op. Immers,
het zou toch niet zo moeten zijn dat het toeval van woonplaats of behandelend arts bepaald of iemand
betalen moet. Ook daarmee komt het beginsel van gelijke toegang tot de zorg in gevaar.
Het is daarom goed nieuws dat de Kunduz-coalitie besloten heeft de eigen bijdrage met ingang van 2013 te
verlagen voor met name de laagste inkomens. Daarmee hebben de Kamerleden van de vijf Kunduz-partijen
het beter begrepen dan minister Schippers. Die blijft over de hoge vraaguitval doodleuk zeggen dat die
precies de bedoeling was, en dat mensen maar naar de eerste lijn moeten voor een behandeling. En dat
terwijl patiënten toch echt alleen in de tweede lijn kunnen belanden, als ze door de eerste lijn zijn
doorverwezen.
Kwetsbare patiënt
Een aantal recente onderzoeken heeft laten zien, dat psychiatrisch patiënten veel kwetsbaarder in het leven
staan dan gezonde mensen. Zo worden psychiatrisch patiënten volgens een onderzoek van NWO veel vaker
het slachtoffer van geweld en criminaliteit. Maar liefst 6,5 keer vaker zijn zij slachtoffer van mishandeling, en
10 keer vaker van bedreiging en woninginbraak. In twee derde van de gevallen overkomt patiënten het
geweld bij hen thuis (in algemene zin is dat in een kwart van de gevallen), en overweldigend vaak is de dader
een bekende. Kortom: psychiatrisch patiënten zijn veel vaker niet veilig in hun eigen huis.
Een ander onderzoek, uit Groot Brittannië, bewijst dat de gemiddelde levensverwachting van psychiatrisch
patiënten gemiddeld veel korter is; mannelijke patiënten leven gemiddeld 10 jaar korter, en vrouwen zelfs
15 jaar. Dat komt door een combinatie van factoren: risicovollere levensstijl (bijvoorbeeld het geweld uit het
NWO-onderzoek), langdurig medicijngebruik en maatschappelijke achterstand. Ook worden psychiatrische
patiënten slechter behandeld in gewone ziekenhuizen, door onbegrip voor hun gedrag.
Bescherming
Tel daar nog bij op, dat mensen met psychische stoornissen veel meer moeite hebben om aan het werk te
komen en te blijven, en het plaatje is compleet. Psychiatrische patiënten hebben veel meer moeite om zich
staande te houden in het leven, en dat heeft helaas veel te maken met het onbegrip en het ongeduld

waarmee zij door hun medemensen worden bejegend. Minister Schippers heeft, waar de overheid
kwetsbare burgers juist extra hoort te beschermen, die achterstelling en uitsluiting in haar beleid
geformaliseerd en gelegitimeerd. Laten we hopen dat haar opvolger een andere weg in zal slaan.
Marleen Barth