Werkbezoek aan Servaashof, Vincent van Gogh, Venray op 24 juni ...

Werkbezoek aan Servaashof, Vincent van Gogh, Venray op 24 juni 2011
Met: Sjef Kemps, Ria Trinks, Ties van de Ven, Melchior van der Zant
Van VvG: Ans Swillens, Annemiek de Wit, Mirjam van der Plas, Ton Klinckenberg.
Op 18 januari dit jaar reikte Marjan ter Avest, directeur van het Landelijk Platform GGz in de
Sonnenborg in Utrecht sterren voor de beste zorgaanbieders 2010 uit aan Emergis en Vincent van
Gogh in de categorie geïntegreerde GGz. Zij eindigden ex aequo met eenzelfde puntenaantal.(De
andere categorieën waren ambulante zorg, verslavingszorg, en RIBW).
In april 2010 ontving het Servaashof de architectuurprijs van de
gemeente Venray, die eens in de drie jaar uitgereikt wordt.
In november 2010 werd op het terrein van Servaashof het
congres ’De woning en het gesticht’ gehouden, nadat de instelling
zelf al een symposium gehouden had, getiteld: Binnenste Buiten, ter
gelegenheid van de in gebruikname van de appartementen aan de
St. Servatiusweg. Waar ging het over? In mooi uitgevoerde folders
lazen over het conceptplan:Wonen en zorg samen in een park.
“Het gaat er tegenwoordig om de mensen zoveel mogelijk
zelfstandig te laten wonen in gewone woonwijken en deel te laten nemen aan de samenleving. Er
zullen echter altijd mensen blijven die niet zelfstandig kunnen functioneren in de maatschappij. Zij
hebben langdurige zorg nodig in een beschermde omgeving Vincent van Gogh heeft daartoe een
nieuwe vorm bedacht: Zij haalt de samenleving naar zich toe, de maatschappij komt naar de zorg”
Het plan: Het park van Servaashof zodanig inrichten dat in het midden een nieuw psychiatrisch
centrum komt, en meer naar- en aan de randen koop- en huurwoningen en appartementen.
Omgekeerde integratie dus. In 2003 stelde het Amsterdamse Bureau B+B hiervoor een
stedebouwkundig plan op. Het psychiatrische gedeelte (het binnenhof) is nu klaar. Nieuwe
gebouwen en oude gebouwen passen goed bij elkaar. Het is een evenwichtig geheel geworden in
het al bestaande park met de prachtige oude bomen. Maar door de crisis viel de verkoop van de
particuliere woningen helemaal stil, en de projectontwikkelaar haakte af. De ‘omgekeerde integratie
is dus- wat de oorspronkelijke opzet betreft- niet door gegaan. Maar deze hele
achtergrondgeschiedenis, alles wat we er over gehoord, gelezen, en gezien hadden, maakte dat wij
hier heel graag wilden gaan kijken naar de woonvoorzieningen voor cliënten in de langdurige zorg.
En dat is door de medewerking en de organisatie van Ans Swillens, hoofd voorlichting van het
informatiecentrum, gelukt! Wij zijn daar heel dankbaar voor. Wij wilden graag zien hoe dat
gerealiseerd was:: “Acht nieuwe gebouwen, helemaal afgestemd op de wensen van cliënten en
medewerkers. Cliënten krijgen ieder een eigen kamer met sanitaire voorzieningen. De nieuwe
gebouwen met bijzondere (besloten) tuinen hebben een moderne uitstraling. Onder begeleiding
kunnen de cliënten zoveel mogelijk zelfstandig en individueel wonen. Met veel aandacht voor rust en
privacy”.
We werden ontvangen in het Informatiecentrum voor een korte, algemene inleiding door Ans en
Annemiek, teamcoordinatir Begeleiding en Verzorging.
De Servaashof in Venray is onderdeel van de GGz-instelling Vincent van Gogh in Noord en Midden
Limburg. Het werkgebied van V.v.G telt ongeveer 570.000 inwoners en telt naast een paar grotere
plaatsen (Venlo, Roermond) veel grote en kleinere dorpen.
Behalve een geografische indeling in 4 regionale centra kent V.v.G ook een functionele indeling in
divisies: de divisie Kortdurende Zorg, de divisie Verslavingszorg, de divisie Langdurige zorg en de
divisie Specialistische functies.. Jeugdzorg is (nog) geen onderdeel van het aanbod. De GGzjeugdzorg
wordt geboden door Mondriaan. Totaal heeft V.v.G. 873 bewoners in intramurale en
semimurale woonvormen, verdeeld over de verschillende divisies.
De divisie langdurige zorg is op het terrein van Servaashof en telt 330 bedden/bewoners. Naast
deze langdurige zorg biedt Servaashof, naast ruimte voor het bestuur en de staf, ook een centrum

voor angst en dwangstoornissen,een centrum voor Korsakov, een polikliniek. En natuurlijk arbeidsen
therapiegebouwen, de dierenboerderij, de kapel, een museum, het restaurant Le Tambourin voor
medewerkers en clienten, de cliëntgestuurde tweedehands winkel, en het uitzendbureau Cubus
voor en door cliënten. Cubus ondersteunt ’t Huuske, een ontmoetingspunt voor de cliënten. Binnen
de Langdurige Zorg wordt zowel klinische als ambulante zorg verleend. Cliënten worden
ondersteund in het hervinden, behouden en versterken van hun zelfstandigheid. Voor sommige
cliënten geldt dat de ernst van hun ziekte of verslaving maakt dat de instelling een deel van de regie
tijdelijk over moet nemen binnen een meer gestructureerde omgeving. Andere cliënten zijn zo
kwetsbaar dat ze langdurig beschermd dienen te worden.
Het cluster Wonen is onderdeel van de Langdurige Zorg. De intentie is om met de cliënt toe te
werken naar ontslag dan wel ambulante woonbegeleiding. Binnen het cluster Wonen worden met
name cliënten begeleid die geïndiceerd zijn met een ZZP 2, 3 of 4. Binnen Wonen wordt gestreefd
naar zelfstandig wonen buiten de kliniek, eventueel aangevuld met ambulante zorg. Cliënten worden
in deze ontwikkelingsfase individueel begeleid, met toepassing van de rehabilitatiemethodiek.
Centraal worden de wensen en de mogelijkheden van de cliënt gesteld, niet de beperkingen. De
cliënt wordt zoveel mogelijk aangesproken op de eigen verantwoordelijkheid. De begeleiding van
cliënten die wonen op het Servaasterrein is intensiever dan de begeleiding van cliënten in de wijk. Zij
kunnen 24 uur per dag een beroep doen op aanvullende begeleiding.
Binnen Voortgezette behandeling worden cliënten behandeld die intensieve structurerende 24 uurs
behandeling en begeleiding nodig hebben in een gesloten of open setting. Zij hebben een chronisch
psychiatrische stoornis, en forse, vaak gedragsmatige beperkingen Bescherming, structuur en
rehabilitatie spelen een grote rol. Deze afdelingen bevinden zich midden op het terrein: Kliniek 1
(gesloten) en kliniek 2. Daarnaast de kliniek Begeleiding en Verzorging. Onder Voorgezette
Behandeling verblijven ook cliënten die onder de BOPZ vallen, dus met een RM. Aan elke unit is een
multidisciplinair team verbonden. Dit team bestaat uit een psychiater, een arts-assistent, een
psycholoog, creatief therapeuten, een bewegingstherapeut, en het verpleegkundig team.
Na deze schets van de populatie op het terrein nam rondleider en gids Ton Klinckenberg ons mee
op een stevige wandeling langs de diverse locaties. Wat een prachtige gebouwen! Zeer modern,
maar heel sfeervol en ‘luxe’ ingericht. Mooie lampen, gordijnen, planten, zachte kleuren. Stijlvolle
meubels…ze hadden de uitstraling van een beschaafd hotel. En wat vooral overal opviel: De ruimte!
Grote leefruimtes, keukens, vrijetijdsruimtes (biljart, tafeltennis), Grote rookruimtes! Grote
eenpersoonskamers met natte cel, en-bij grotere zelfstandigheid-een keukenblokje. We zagen over
het algemeen weinig cliënten. Sommigen zaten de krant te lezen in de gezamenlijke woonruimtes,
velen waren op hun eigen kamer, of buiten de deur. De maaltijden kunnen gezamenlijk gebruikt
worden in de eetkamer, of op de eigen kamer, of in het restaurant. Iedereen woont aan een straat
op het terrein, en heeft een eigen bel en brievenbus naast de hoofdingang. Willen de cliënten nog
wel ooit hier weg, naar een woonplek in de stad? Een relaas van een cliënte: Ik vind het hier heerlijk
rustig wonen. Ik woonde eerst samen met 3 anderen in een woning in Venray. Maar van een van die
jongens werd ik knettergek, ik draaide helemaal door, en werd hier weer tijdelijk opgenomen op het
terrein. Maar het bevalt me hier prima – ik ga hier nooit meer weg.
Als laatste bezochten we het grote appartementen complex aan de St.Servatiusweg. Hier leven een
kleine 150 cliënten geheel zelfstandig in een royaal 2 kamer appartement, met aparte badkamer
en keukenunit. Dit complex heeft een ideale ligging, op de grens van het terrein, en met de voorkant
aan een openbaar, doorgaand fietspad richting stad. Zo is er toch ongemerkt een vloeiende
overgang tussen terrein en stad. De hele wijk heet dan ook: Servaas.
Voor ons vertrek kregen we nog in Le Tambourin een heerlijke warme lunch, speciaal door de kok
voor ons klaargemaakt. Wat werden we verwend, en dat op het terein van een psychiatrische
instelling! We hebben aan ons bezoek een beeld overgehouden van sfeer, harmonie, luxe. Nergens
elders hebben we een dergelijke woonomgeving voor psychiatrische cliënten gerealiseerd gezien.
Als dit nou eens de standaard zou kunnen zijn voor wonen en verblijf in de psychiatrie…Wat gun je
dat psychiatrische patiënten!. Heel veel dank voor onze actieve begeleiders, die ons onvermoeibaar
van alles vertelden en lieten zien! Deze ´standaard´voor goede woonvoorziening zal ons bij blijven.
R.T.