Het grote magazine van kleine Weller sprookjes

Wellermagazine sprookjes
Dat is is een een
sprookje sprookje!
Door Roelof Braad, stadshistoricus bij
Historisch Goud – Rijckheyt, centrum voor
regionale geschiedenis in Heerlen.
Illustraties: collecties Rijckheyt, Heerlen.
Vroeger
Hierboven – Rouwbord van de barones Antonia de Loë Mheer
de Böselager, zoals dat tijdens de rouwdagen bij kasteel
Terworm hing en was bijgeplaatst in de grafkapel (nu in de
collectie van het Thermenmuseum).
twaalf dertien
Sprookjes zijn van alle tijden. In de tijd dat er nog geen televisie was, vulde men de avonden
met het vertellen van verhalen. Soms gezellig bij de open haard, maar vaker aan tafel.
De een wist het verhaal nog mooier te vertellen dan de ander. Het ging over koningen,
prinsen en prinsessen, kabouters, elfen, heksen, tovenaars, de goede fee of sprekende dieren,
zoals de gelaarsde kat of de wolf bij Roodkapje. Sprookjes hadden iets in zich van een
onbereikbare wereld. Maar ook goed en kwaad speelden een rol. De sprookjes ademen dat
het goede altijd overwint en dat als je arm bent, je ook gelukkig kunt worden. Men kon er
even bij wegdromen en ontsnappen aan de harde realiteit van alle dag. Uit de geschiedenis
weten we dat het vaak onbereikbare idealen of dromen bleven.
De bekende sprookjes die nu nog aan de kinderen
verteld worden, zijn vaak al heel oude volks-
verhalen. Deze zijn sinds de boekdrukkunst op
schrift gesteld. De sprookjes van Raponsje, de
Gelaarsde Kat en Assepoester bijvoorbeeld werden
voor het eerst aan het papier toevertrouwd door
de Italiaanse uit Napels afkomstige schrijver en
sprookjesverzamelaar Giambattista Basile. Na
zijn dood werden deze door zijn zus Adriana in
twee bundels gepubliceerd, respectievelijk in
1634 en 1636. De ‘sprookjes van Moeder de
Gans’, zoals Kleinduimpje en Doornroosje, zijn
opgetekend door de Fransman Charles Perrault.
Zijn verzamelwerk werd in 1697 uitgegeven.
De meeste in Nederland bekende sprookjes zijn
op deze vastgelegde verhalen terug te voeren
en uit verzamelde ‘Kinder- und Hausmärchen’
van de gebroeders Grimm uit het begin van de
19de eeuw.
Bokkenrijders
In Limburg was het vooral priester Henri Welters
(1839-1879) die de in onze provincie gangbare
sprookjes verzamelde. Hij was achtereenvolgens
rector in Vaals, kapelaan in Merkelbeek, rector in
Grubbenvorst en pastoor van Spaubeek. Welters
deed meer dan alleen sprookjes verzamelen. Ook
de sagen, legenden en spreekwoorden stelde hij
op schrift. Pas in 1875-1876 werden de sagen,
legenden en sprookjes in twee delen uitgegeven.
Een jaar later een boek over de spreekwoorden,
samen met de feesten, zeden en gebruiken. Bij
zijn verzamelde verhalen zijn er ook aardig wat
over de Limburgse bokkenrijders opgenomen,
bijvoorbeeld één over een moord op de molenaar
van de Caumermolen in Heerlen en één over een
brand op kasteel Raath, naar beweerd de woning
van de drossaard, in Bingelrade.
Begin 19de eeuw zijn in onze omgeving de
verhalen over de bokkenrijders ontstaan.
Pastoor A. Daniels uit Schaesberg had in 1779
onder het pseudoniem Sleinada in 1779 een
boek uitgegeven met de lange titel ‘Oorsprong,
oorzaeke, bewijs, en ondekkinge van een
godlooze bezwoorne bende, nagtdieven en
Rechtsboven – Giambattista Basile (1575-1632). Bron: Wikipedia.
Rechts – Charles Perrault (1628-1703) naar een schilderij
van een onbekende schilder in het Musée Nationale de
Versailles et des Trianons.
Rechtsonder – Jacob Ludwig Karl (1785-1863) en Wilhelm Karl
Grimm (1786-1859). Bron: Wikipedia, Historisches Museum Hanau.
Hieronder – Caumermolen: Welters zegt – waarschijnlijk met
opzet – dat de Caumermolen aan de Geleenbeek ligt en
bericht over een inbraak in 1772 door meer dan twintig
bokkenrijders en de moord op de molenaar en zijn kind
voor een buit die nauwelijks de moeite waard was.