Onderzoek funderingen - Gemeente Dordrecht

weerwil van de in de jurisprudentie van de bestuursrechter ontwikkelde 'beginselplicht tot
handhaving'.
Ook de wetgever laat zich hier niet onbetuigd: in de herziene woningwet, zoals deze op 1 april
2007 in werking is getreden, staan enkele zorgplichtbepalingen die de eigenaar van een
bouwwerk primair aansprakelijk maken, niet alleen voor het (zelf) overtreden van de
woningwet, maar ook voor het in stand laten van overtredingen, ook als de eigenaar die zelf
niet heeft begaan; zie bijvoorbeeld de artikelen 1b lid 2, 7b lid 2 en 100e woningwet. Ook geldt
voor de eigenaar sindsdien de plicht om er voor te zorgen dat als gevolg van de staat van zijn
bouwwerk geen gevaar voor de gezondheid of veiligheid ontstaat of voortduurt (artikel 1a
woningwet).
Albers en Heinen 92 signaleren in dit verband dan ook een "hoofdzakelijk aansprakelijkheid
ontwijkende ontwikkeling bij rechter en wetgever."
Dat alles neemt niet weg dat in beginsel een gemeente (als rechtspersoon) aansprakelijk kan
worden gesteld indien het door het college van B en W uit te oefenen bouw- en woningtoezicht
heeft gefaald.
Om te beginnen zal dat het geval zijn indien B en W een (handhavings)besluit nemen dat
nadien door de rechter wordt vernietigd omdat daarmee in beginsel de civielrechtelijke
onrechtmatigheid van het gemeentelijke handelen vaststaat; hetzelfde geldt in beginsel ook
wanneer B en W (impliciet of expliciet) weigeren een (toereikend) handhavingsbesluit te nemen
en een dergelijk weigeringsbesluit vervolgens door de rechter wordt vernietigd.
Maar ook ingeval het gaat om louter feitelijk handelen of nalaten kan een gemeente
aansprakelijk zijn. 93
In het bijzonder zal aansprakelijkheid in het vizier komen wanneer de overheid bekend is met
(ernstige) risico's en/of (ernstige) gevaren waarvan de verwezenlijking voorzienbaar is maar de
overheid desalniettemin niet optreedt (het zogenaamde 'concreet' of 'specifiek' toezicht falen),
zeker ingeval er sprake is van letselschade.
In de literatuur 94 wordt overigens bepleit dat de burgerlijke rechter eerder aansprakelijkheid zou
moeten aannemen voor falend overheidstoezicht, zulks in aansluiting op de in het bestuursrecht
door de rechter tot uitgangspunt genomen beginselplicht tot handhaving; in dat verband wordt
in het bijzonder ook verwezen naar de strenge jurisprudentie van het Europese Hof voor de
Rechten van de Mens. 95
Voor de thans aan de orde zijnde funderingsproblematiek moet men in het bijzonder denken
aan aansprakelijkstelling van de gemeente door een rechtsopvolger van de eigenaar onder
wiens regime het probleem is ontstaan.
Samenvattend, aansprakelijkheid van de toezichthouder voor falend toezicht is een actueel
onderwerp. Omdat een toezichthouder (de overheid) vaak de ‘deepest pockets’ heeft, kan het
lonend zijn om deze aansprakelijk te stellen. Niettemin, is de civiele rechter inzake
toezichthoudersaansprakelijkheid nogal terughoudend. Immers, de schade moet primair worden
29