Het verlagen van de kiesgerechtigde leeftijd tot 16 jaar - Universiteit ...

dingen doen die verantwoording veronderstellen, zou blijken dat zij ook volwassen genoeg
zijn om te stemmen.
117. Op basis van empirisch onderzoek onder jongeren tussen de 16 en 20 jaar concludeert
Kercher dat jongere kiezers beduidend minder goed op de hoogte zijn van politiek dan
18- en 19-jarigen. Hij pleit dan ook tegen het verlagen van de kiesgerechtigde leeftijd
(Kercher, 2009).
118. Zie de (ietwat positief gekleurde) discussie hierover in het onderzoeksrapport Projektgemeinschaft
SORA-ÖIJ-WZW, 2005: p. 54 ev., beschikbaar via http://www.sora.at/
de/start.asp?b=348.
119. Http://www.landtag.nrw.de/portal/WWW/dokumentenarchiv/Dokument/LLP13-31.pdf
(p. 3584).
120. Electoral Commission, 2004: p. 4.
121. Http://www.landtag.nrw.de/portal/WWW/dokumentenarchiv/Dokument/LLP13-31.pdf
(p. 3582).
122. Een aardig contrast is de uitspraak van minister De Gaay Fortman: ‘Niemand zal kunnen
ontkennen dat verlaging van de kiesgerechtigde leeftijd nu bij uitstek een zaak is,
waarbij men er verstandig aan doet de kiezer duchtig te vragen, of hij of zij ook van
mening is dat dit moet gebeuren’ (Handelingen Tweede Kamer OCV / UCV 1974-1975
09 december 1974).
123. Zie http://portland.indymedia.org/en/2007/01/352157.shtml, ‘a proposal written by
Keith Mandell of the National Youth Rights Association on lowering the voting age in
the District of Columbia’. De effecten van politieke activiteiten van kinderen op het
stemgedrag van ouders is onder meer onderzocht door (Simon & Merrill, 1989).
124. In Nederland gebruiken we het bevolkingsregister als kiesregister, zodat het probleem
wellicht in mindere mate geldt dan in Engeland.
125. Het onderzoek van de Noorse jeugdombudsman waaruit hier wordt geciteerd is:
‘What’s the point? - a booklet on the right to vote for 16-year-olds’ en is te vinden op
http://www.barneombudet.no/sfiles/0/82/9/file/bo_stemmerett_english_web.pdf.
126. De schaarse rapportages waarin wel een onderscheid werd gemaakt naar leeftijd, maakten
veel grovere onderscheidingen tussen leeftijdsgroepen. Deze grovere onderscheidingen
maken dit onderzoek voor ons doel niet relevant. Uit navraag in Mecklenburg-
Vorpommern bleek dat de meeste gemeenten de registers waarin opkomst wordt bijgehouden
al hebben vernietigd. Slechts enkele gemeenten in Mecklenburg-Vorpommern
waren in staat ons te vertellen wat de opkomst van verschillende leeftijdsgroepen was
bij de gemeenteraadsverkiezingen van 07-06-2009. Daaruit bleek dat de opkomst onder
jongeren van 16 en 17 jaar beduidend lager was dan de opkomst onder de rest van het
electoraat. Ook hier was het echter niet mogelijk precieze vergelijkingen te maken met
jongeren van 18 tot en met 22 jaar. Dit is dus nauwelijks voldoende informatie om algemene
conclusies op te baseren.
127. Kommunalwahlen in Sachsen-Anhalt am 13. Juni 1999 Stadtratswahlen in den
Kreisfreien Städten und Kreistagswahlen, Ergebnisse der Repräsentativen
Wahlstatistik, Statistisches Landesambt Sachsen-Anhalt (B VII 3 5j-5/99) (niet
electronisch beschikbaar, wel bij de auteurs van dit rapport). Vreemd is dat bij latere
lokale verkiezingen in Sachsen-Anhalt wel opkomstcijfers bekend lijken te zijn die
59