WPNR 2010(6856) De goede notaris De goede notaris

WPNR 2010(6856) De goede notaris
Publicatie
Aflevering 141 afl. 6856
Paginanummers 677-681
Publicatiedatum 25 september 2010
Auteurs
De goede notaris
Weekblad voor Privaatrecht, Notariaat en Registratie
Prof. mr. B.C.M. Waaijer , Notaris te Amsterdam en bijzonder
hoogleraar Notarieel recht aan de Universiteit van Amsterdam,
redacteur van het WPNR. (boudewijn.waaijer@boekeldeneree.com)
Bespreking van het preadvies “De goede notaris” (Over notariële deontologie), uitgebracht
voor het wetenschappelijk congres van de Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie op 8
oktober 2010, door mr. G.J.C. Lekkerkerker, mw. mr. C.G. Breedveld-de Voogd, prof. mr. W.D.
Kolkman en mr. V.A.E.M. Meijers, met een inleiding door mw. prof. mr. N.C. van Oostrom-
Streep.
Prof. mr. B.C.M. Waaijer bespreekt de bijdragen van mr. G.J.C. Lekkerkerker, ‘De notaris en
zijn eigen waarde; een kijk op het beroep, beroepsplichten en realiteiten van het hier en nu’ en
mr. V.A.E.M. Meijers, ‘De goede ondernemingsrechtnotaris’. Prof. mr. J.S.L.A.W.B. Roes
bespreekt de bijdragen van mw. mr. C.G. Breedveld-de Voogd, ‘Notariële zorgverplichtingen
bij onroerendgoedtransacties’ en prof. mr. W.D. Kolkman, ‘Deontologische dilemma’s in het
erfrecht’
Wat is eigenlijk een goede notaris?
Het antwoord van KNB preadviseurs Lekkerkerker en Meijers besproken.
I. De notaris en zijn eigen waarde, een kijk op het beroep, beroepsplichten en realiteiten van het
hier en nu, door G.J.C. Lekkerkerker
1. De wereld verandert, het notaraat dus ook
De wereld om ons heen verandert voortdurend. Een notariaat dat deel uitmaakt van de
samenleving ver andert dus ook. Het heeft geen zin daartegen te vechten. Zij die slechts een
status quo willen verde digen, leveren per definitie een verloren strijd. Het verhaal van de
notaris is een doorlopend verhaal. Steeds zijn er stukken toegevoegd en dat gebeurt ook nu
weer, zo is het uitgangspunt van de preadvi seur.
In zijn eerste hoofdstuk behandelt hij de notaris in relatie tot de veranderde en veranderende
buiten wereld. Hoe wordt het beroep beleefd door de poli tiek, door de samenleving en door de
beroeps genoten zelf? Met deze vragen wordt de praktijk van alledag ingekleurd en kan de
waardering voor het gedrag van de notaris worden begrepen.
Het tweede hoofdstuk is introspectief van aard door dat het zich richt op de notariële
‘binnenwereld’. Aangenomen wordt dat het notariaat een eigen opdracht heeft, die ook in 2010
moet worden uit gevoerd, binnen de nieuw ontstane kaders. Lekker kerker verkent daar
normen, regels en gedrag.
2. Van buiten naar binnen
De Wet op het notarisambt ziet de notaris als een ambtenaar. Geleerd wordt dat hij als zodanig
een deel van het staatsgezag uitoefent. Schrijver meent dat deze perceptie echter niet echt is
aangeslagen. Betekenend acht hij dat de Algemene wet bestuurs recht niet met het ambtsbegrip
werkt. Het gaat daar om bestuursorganen. De notaris is een bestuurs orgaan in de zin van art.
1:1 lid 1 sub b Awb. De impli caties daarvan zijn nog eens uiterst bescheiden. Art. 16a Wna
sluit de toepassing van de Awb voor de notaris nagenoeg geheel uit. Ook wijst de preadvi seur
erop dat het notariaat zijn wortels vindt in de Franse traditie, maar dat daaraan niet eigen is dat
sprake is van vaste standplaatsen en vaste tarieven. Integendeel, met vrijere vestiging en vrije
tarieven staat het notariaat zijns inziens dichter bij het oor spronkelijke model voor het
notariaat.
Niet het ambt is bepalend voor de positie van de notaris maar veeleer zijn typering als vrije
beroeps beoefenaar. De vrije beroepsbeoefenaar neemt een plaats in op het maatschappelijk
middenveld, tussen staat en burger. De vrije beroepsbeoefenaren zijn learned professions, die

een gedurende een lange tijd te verwerven specialistische kennis verlangen. Door hen wordt
een verantwoordelijkheid gevoeld jegens maatschappij en burger. Geld is voor hen niet de
drijfveer. De notaris bracht een ereloon, een honora rium in rekening. In de maatschappij heeft
het ‘bij zondere’ van het vrije beroep echter zijn glans ver loren. De kennis van de vrije
beroepsbeoefenaar wordt als handelswaar gezien. Daar moet niet meer dan nodig voor betaald
worden. En daarmee werd commercie aan de vrije beroepsbeoefenaar opge drongen. Er trad
‘ontsokkeling’ op: de notaris als vrije beroepsbeoefenaar wordt over dezelfde kam geschoren
als iedere andere ondernemer. Deze ont wikkeling loopt parallel met de ‘elektronische revo
lutie’, die maakt dat veel kennis eenvoudiger be schikbaar is gekomen en communicatie op
afstand mogelijk is. De veranderende omstandigheden dwin gen tot efficiëntere bedrijfsvoering.
Lekkerkerker constateert dat rechtszekerheid door de cliënt meer en meer als vanzelfsprekend
wordt aanvaard. Discussies die blijven steken in tariefkwesties, hebben daarom - hoe
begrijpelijk ook - een te smalle basis. Zijns inziens moet de notaris het hebben van Belehrung
en bejegening. De steeds grotere vrijheid en marktwerking kennen ook hun schaduwzijden. Zij
vragen volgens de preadviseur ook om bescherming tegen uitwassen en daarmee om sturing en
advise ring door de notaris. 1
3. Van binnen naar buiten
3.1. Het notariaat is dus een commercieel beroep geworden, maar wel in een geprivilegieerde
positie. Die privileges vragen om bezinning over de uitoefe ning van het beroep. Die bezinning
moet uitdrukke lijk niet blijven hangen in collegiale verhoudingen en kwesties van
concurrentie. Daarmee wordt de marktwerking als gegeven en voldongen feit, niet onderkend.
veel zakelijker onderlinge verhoudingen tussen notarissen moeten we maar accepteren.
3.2. Wat zijn de kernwaarden waar het notariaat dan wel voor hoort te staan? Lekkerkerker
neemt het rapport ‘Een maatschappelijke Orde’ van de Commissie Advocatuur uit 2005 als
inspiratiebron. 2
De zes kernwaarden die voor advocaten gelden zijn voor de notarissen ook als richtsnoeren te
gebruiken. Het gaat voor advocaten om partijdigheid, onafhan kelijkheid, deskundigheid,
vertrouwelijkheid, inte griteit en publieke verantwoordelijkheid voor de rechtsbedeling. voor de
notaris hoeft partijdigheid slechts te worden ingewisseld voor onpartijdigheid. Deze waarden
moeten worden vertaald in normen waaraan het handelen kan worden getoetst. Het gaat om de
invulling maar ook daarin hoeft hetgeen geldt voor de notaris niet wezenlijk af te wijken van
hetgeen voor de advocaat geldt. Zij zijn beiden ver trouwenspersonen en bestrijken samen het
terrein van de gekwalificeerde dienstverlening, ook al is het vertrekpunt verschillend. Er is een
cultuurverschil maar de schrijver ziet dat de beroepen elkaar meer en meer zullen tegenkomen.
Advocaat en notaris, dat is volgens de preadviseur een gelukkig paar. Hij sluit in de toekomst
versmelting van de twee beroe pen zelfs niet uit in die zin dat het notariaat in de advocatuur zal
opgaan (p. 32 noot 53). Hoe de onpar tijdigheid daar in te passen is, zie ik niet.
3.3. Schrijver bespreekt vervolgens de zes kern waarden. Lekkerkerker verbindt
onpartijdigheid, onafhankelijkheid en integriteit met elkaar, waarbij hij onpartijdigheid en
onafhankelijkheid als wezens kenmerken voor het notarisambt ziet. In de zevende druk van
Melis, De Notariswet noemde ik onafhan kelijkheid een voorwaarde voor onpartijdigheid. Dat
is voor de preadviseur te weinig (p. 32):
‘De onafhankelijkheid speelt ook buiten de ambtsuitoefening. Het zal vaak zo
zijn dat nor men die zijn ontleend aan de onpartijdigheid en normen die zijn
ontleend aan onafhankelijkheid in elkaar overlopen, zoals voor de advocaat ook
partijdigheid en onafhankelijkheid een relatie hebben. Maar dat hoeft niet te
verhinderen om tussen de begrippen een onderscheid te maken.’
Dat laatste is voor mij evident maar het is de schrij ver niet gelukt mij zijn eigen inkleuring van
het begrip onafhankelijkheid, die los staat van de onpar tijdigheid, duidelijk te maken.
Gelukkig laat de auteur het niet bij de uitspraak dat integriteit belangrijk is maar zoekt hij naar
de inhoud van dat begrip. Een notaris is integer als hij zich bewust is van wisselende rollen en
posities en hij zijn best doet te handelen volgens de normen die bij die rollen en posities horen.
Hij dient zich daarop aanspreekbaar te tonen en moet ook anderen daar op aanspreken.
Integriteit is ook bewustzijn van de conflicterende loyaliteiten die door die verschillen
onvermijdelijk zijn en proberen daarin een weg te vinden met inachtneming van de bij die
rollen en posities horende normen (p. 33 en 3638). Integriteit betekent in concreto onder meer:
geen misleidende offertes, en geen kosten in rekening brengen daar waar dat niet hoort (bij
voorbeeld bij een ander deel van de opdracht of een ander dan de werkelijke cliënt). 2 Opvallend

voor mij was de vriendelijke ontvangst die de notaris bij Lekkerkerker ten deel valt als partij
adviseur. Schrijver sluit zich aan bij Heyman: de notaris als partijadviseur is volgens hem niet
de pro blematische figuur waarvoor hij wel is gehouden
(p. 38, 4749). Lekkerkerker toont grote soepelheid. De notaris kan nu eens onpartijdigheid en
dan weer partijdig zijn, ook al moeten rolwisselingen getoetst worden aan de daarvoor geldende
normen. Zelf heb ik in mijn praktijkjaren onpartijdigheid meer dan lastig gevonden. Het als een
kameleon van kleur ver anderen, lijkt mij evenwichtskunst die tot ongeluk ken moet leiden. Als
de belangen van partijen niet parallel lopen, moet een notaris dat ook niet willen. In de eerste
plaats omdat het zijn geloofwaardigheid aantast. Het draagt niet bij aan een consistente
beeldvorming en waardering van het notariaat. 3 Ik verwijs naar preadviseur kolkman op p. 130:
‘Maan dag neutraal, dinsdag partijdig’. Maar ook omdat partijen zich dan ieder gedwongen
zullen voelen een ‘eigen’ notaris in de arm te nemen; daarmee ont staan hogere transactiekosten
en wordt het rechts economisch voordeel van één adviseur voor meer dere partijen om zeep
geholpen. Zou Lekkerkerker overigens vinden dat de notaris ook weer advocaat zou moeten
kunnen zijn, hetgeen in 1999 juist in de ban werd gedaan omdat deze combinatie ‘op gespannen
voet staat met het vereiste van de onpar tijdigheid van de notaris’ 4 ?
De preadviseur is voorts van mening dat de hand having van onafhankelijkheid niet is gediend
met het provisieverbod. Hij betrekt daar ook de Beleidsregel adverteren via verwijzers bij. Op
deze punten is de regelgeving voor het notariaat strenger dan nodig. Het provisieverbod zou
uitsluitend moeten zien op betalingen in geld, niet op het geven van een op geld waardeerbare
tegemoetkoming. Schrijver breekt de staf over Hof Amsterdam 30 juni 2009, LJN BJ1678
(arrangement Makelaarsland). De notaris moet vol gens hem kunnen spelen met prijzen om
uiteindelijk meer winst te maken. De auteur verwijst hier naar de minder stringente regel voor
advocaten. De Beleids regel adverteren is makkelijk te ontduiken door advertorials. Deze regels
hebben de schijn tegen dat het in wezen gaat om oneigenlijke concurrentie beperking. De
onafhankelijkheid van de notaris is veel meer in het geding als hij omzet genereert bij één of
enkele cliënten. Maar, zo zou ik Lekkerkerker willen tegenwerpen, is die laatste regel dan wel
goed te handhaven? Ik meen dat met name het provisie verbod een verbod is dat het verdient
recht overeind te blijven. 5 Was het niet Makelaarsland dat mooi weer speelde met de bijstand
van de notaris voor een miniem bedrag, en in ruil daarvoor cliënten naar de notarissen
doorverwees? Was daarmee een vrije notariskeuze gewaarborgd?
3.4. Het tweede trio van kernwaarden is dat van publieke verantwoordelijkheid,
vertrouwelijkheid en deskundigheid. Met betrekking tot publieke verant woordelijkheid wijst
de preadviseur het notariaat op zijn maatschappelijke taak om te handelen volgens de normen
die kunnen worden ontleend aan de andere kernwaarden. Er dient respect te worden betracht
voor de gerechtvaardigde belangen van derden en van de samenleving als geheel. Ook de
verplichtingen die voor de notaris voortvloeien uit de Wet ter voorkoming van witwassen en
financieren van terrorisme, kunnen in dat licht worden gezien. De notaris komt een
poortwachtersfunctie toe, die aan waarde zal winnen als hem de koopakte voor onroerende
zaken verplicht wordt toevertrouwd. 6
Omdat Lekkerkerker wetenschappelijk directeur is van de kNB, is het natuurlijk interessant te
zien hoe hij de rol van de kNB ziet. Schrijver benadrukt de andere rol die de kNB onder de
huidige Wet op het notarisambt heeft gekregen: in de eerste plaats de behartiging van de
publieke belangen die met de uit oefening van het notarisambt gemoeid zijn, maar onder andere
ook de bevordering van een goede beroepsuitoefening en het bevorderen van vakbe
kwaamheid. Hij sluit zijn ogen er niet voor dat de kNB voor veel leden een staatsorgaan is
geworden. Maar is dit in wezen niet heimwee naar het verlies van het overzichtelijke en
vertrouwde notariaat van vóór 1999? De kNB is niet meer de Broederschap als verzameling
van gelijkgestemden. Dat komt volgens hem niet door de wetswijziging waarbij de kNB
openbaar lichaam werd maar door de druk van bui tenaf, door hardere concurrentie en omdat de
tijden veranderd zijn (p. 52). Lekkerkerker meent niette min dat de kNB het beter had kunnen
doen op het punt van de communicatie; er is te weinig begrip getoond voor degenen die
boosheid lieten zien, inge geven door de ingrijpende veranderingen die over hen heen kwamen.
De oproep van Lekkerkerker aan het adres van de kNB om zich namens het notariaat in het
maat schappelijke debat te mengen, om misstanden en problemen te signaleren en op de
politieke agenda te krijgen, zoals over financieringsconstructies en onbegrijpelijke
hypotheekvormen, is mij uit het hart gegrepen. Ook dat is maatschappelijke verantwoor
delijkheid nemen.
Lekkerkerker vindt mij eveneens aan zijn zijde als het erom gaat de vertrouwelijkheid (het
ambts geheim en het verschoningsrecht) kritisch te bezien. Ik lees op p. 58:

‘het notariaat moet de indruk vermijden, dat het zijn ambtsgeheim als een
kroonjuweel ziet dat koste wat kost integraal verdedigd moet wor den. De plicht
tot geheimhouding en het recht op verschoning zijn subtiele instrumenten. Het is
volstrekt reëel dat regelmatig in het debat moet komen, of deze instrumenten
niet moeten worden bijgesteld gezien tijd en omstandig heden. vanuit het
notariaat bezien moet steeds een vraag zijn in welke gevallen niet het zwijgen
maar juist het spreken door de notaris van belang is voor de positie van het
notariaat, rich ting de burger, dan wel richting de overheid.”
Ter zake deskundigheid wijst Lekkerkerker op het belang voor de notaris duidelijk te zijn.
Duidelijkheid over dat wat de notaris tot zijn opdracht rekent en wat niet. Duidelijkheid ook
over de grenzen van zijn eigen deskundigheid. Zou de notaris een doorver wijsplicht moeten
hebben over rechtsgebieden waar hij onvoldoende specialistische kennis heeft? De pre adviseur
spreekt zich op p. 61 niet duidelijk uit. Wel zou er een recht moeten bestaan door te verwijzen. 7
4. Met vertrouwen de toekomst in
Lekkerkerker was lid van de werkgroep die in 2004 het rapport uitbracht ‘Handel en publieke
taak, gedachten over het notariaat als ambt en onder neming’. Daarin werd voor mij
overtuigend nadruk gelegd op het ambtelijke aspect van het notariële werk. In het voorliggende
preadvies worden over duidelijk en opvallend andere accenten gelegd. Als er bij Lekkerkerker
sprake is geweest van teleurstel ling over de weg die de wetgever in 1999 is ingeslagen met
marktwerking, dan heeft hij zich daar nadien met grote souplesse overheen gezet. 8
Lekkerkerker omarmt nu de realiteit. Hij zoekt naar de wijze waar op invulling kan worden
gegeven aan het werk van de notaris in het nieuwe tijdsgewricht van gewenste marktwerking.
voor zover dat nog niet is gebeurd, wordt de notaris uitgenodigd ruimhartig scheep te gaan op
de volle zee van de markt. van de toegevoeg de waarde van het werk van de notaris is hij ook
daar overtuigd. Ik blijf toch maar die scepsis houden of de door de wetgever uitgezette kaders
voldoende rich tinggevend kunnen zijn om op de lange duur de gewenste invulling aan het
ambt te geven. Maar graag geef ik toe dat het optimistische geluid van Lekkerkerker hoopvol
klinkt. Ik verdring vlug de gedachte dat hij is toegetreden tot het verleidelijke koor van sirenen.
II. De goede ondernemingsrechtnotaris, door V.A.E.M. Meijers
1. Met zin voor realiteit
Meijers heeft de handschoen opgepakt om naast zijn notarispraktijk een deel van het preadvies
te schrij ven. Hij verdient daarvoor welgemeende waardering. Meijers is de enige preadviseur
die als notariële prac ticus werkzaam is. Zelf vind ik die achtergrond wel een geruststellend
idee. Het notariaat dient te stre ven naar het beste maar wel met oog voor de realiteit van
alledag. De notaris is geen juridische superman/ woman. Naar aanleiding van de conclusie van
de AG bij het arrest HR 30 oktober 2009 (notaris als bindend adviseur) 9 doet Meijers
optekenen:
“de notaris is geen bovenmenselijk adviseur die zorgt dat alles goed komt, tegen
een concurre rend tariefje ... De AG schildert een aantrekke lijk wereldbeeld
want in een maatschappij waar dergelijke functionarissen zorgen voor passende
rechtsbedeling zou ik ook graag mijn zaken uit handen geven. (...) Het beeld dat
als er eenmaal een notaris betrokken is bij een zaak iedereen rustig achterover
kan leunen vind ik eerder beangstigend dan vleiend.”
En ook overigens tref ik opmerkingen aan waaruit blijkt dat Meijers gelukkig de menselijke
maat in het oog houdt (zie ook p. 212). Ik voel met harte met hem mee.
2. Thema’s die wel en niet behandeld worden
In zijn bijdrage stelt Meijers zich (naar eigen zeggen) bescheiden op door zich ten doel te
stellen een paar actuele thema’s in het ondernemingsrecht te be schrijven, om daarna te
bekijken of wellicht andere bronnen dan de gebruikelijke, zoals de wetgever, de rechter en
wetenschapper, enig licht kunnen werpen op de vraag wat een notaris een goede onder
nemingsrechtnotaris maakt. Hij concludeert dat de wetgever, de rechter en wetenschapper
worstelen met de ondernemingsrechtnotaris. Is die onder nemingsrechtnotaris wel zo anders
dan de familie of onroerend goednotaris?

“Ik denk echter dat een notaris een notaris is, ongeacht of hij meer doet aan
estate planning of aan advisering aan gemeenten op het gebied van erfpacht of
anderszins buiten de gebaande aktenpraktijk treedt.”
Ik ben het daarmee eens maar mij valt wel op dat Meijers zijn conclusie snel trekt. Anders dan
in de preadviezen van Breedveldde voogd en kolkman heeft Meijers ervoor gekozen geen
uitgebreide analyse te maken van (tuchtrecht)uitspraken op ondernemingsrechtelijk terrein. En
die zijn er toch zeker genoeg. In de paragraaf ‘Rechtspraak als klas sieke bron’ wordt één,
mijns inziens niet specifiek ondernemingsrechtelijke rechterlijke uitspraak besproken. 10 Gaat
het over de wetgever als klassieke bron dan kiest hij ervoor niet in te gaan op bij voor beeld de
rol van de notaris na afschaffing van de ministeriële verklaring van geen bezwaar 11 of de
invulling die de notaris dient te geven aan wetsarti kelen die van hem een verklaring eisen dat
aan de vormvoorschriften is voldaan 12 . En ook met betrek king tot de wetenschap laat hij
belangrijke vragen daar. Dat is natuurlijk zijn goed recht maar aandacht voor dergelijke vragen
had ik zinvol gevonden. Ik noem ook in dat verband enkele deontologische kwesties. kan de
notaris wel medewerking verlenen aan rechtsfiguren die op grond van Europeesrechte lijke
jurisprudentie volgens sommigen mogelijk lijken te zijn (grensoverschrijdende fusie, splitsing,
omzetting), maar (nog) niet zijn ingebed in natio naalrechtelijke wetgeving? 13 Hoe staat het
notariaat vandaag de dag tegenover de overdracht van econo mische eigendom van aandelen? 14
En wat te denken van de N.v. met toonderaandelen, in het licht van de huidige tijd waarin
misbruikbestrijding hoog op de agenda staat en het woord transparantie op vele lippen ligt? 15
Het zijn vragen die naar ik hoop tijdens de discussie over dit preadvies aan de orde zullen
komen.
3. Beroepsaansprakelijkheidsverzekering als bron van deontologie
Meijers zoekt zoals gezegd naar andere dan de tradi tionele bronnen. Hij wijst in dat verband op
het belang dat in het buitenland, met name het buiten land dat geen Latijns notariaat kent, wordt
gehecht aan een voldoende dekking voor de beroepsaanspra kelijkheid. Dat is een originele
invalshoek. De eisen die de verzekeraar stelt en kan stellen, vormen in zekere zin een bron voor
deontologie. De hoogte van het verzekerd bedrag is in de ondernemingsrecht praktijk een
relevant gegeven voor cliënten.
‘Wellicht is onverzekerd handelen deontologisch een praktische toetssteen. Een
notaris die niet is verzekerd voor beroepsaansprakelijkheid mag wellicht op het
absolute af geen akte verlijden’(p. 212/213).
Meijers is hier voorzichtig. Ik zou het sterker zeggen: op grond van art. 14 vBG moet een
notaris voldoen de verzekerd zijn en mijns inziens mag hij bij gebreke van zo’n verzekering
inderdaad niet passeren. 16
4. De ‘verklaring van ondernemingsrecht’
Meijers signaleert dat in het rechtsverkeer met het buitenland behoefte bestaat aan duidelijkheid
over rechtspersonen: bijvoorbeeld over het bestaan daar van en de vertegenwoordigings
bevoegdheid. Ook voor de notaris is hier een taak weggelegd. Deze zou daarover verklaringen
kunnen afgeven: de ‘verkla ring van ondernemingsrecht’, vergelijkbaar met de verklaring van
erfrecht. Meijers behandelt wat daar allemaal bij komt kijken.
‘In geval van een verklaring van ondernemings recht in een notariële akte wordt
richting cliënt onderstreept dat sprake is van een zekerheid van de
gepresenteerde feiten, voor de cynici gegarandeerd door de notariële
aansprakelijk heidsverzekering. Het is geen mening met allerlei mitsen en maren
doch een doortimmerd, hopelijk zelfs een beetje saai, document dat pre cies
aangeeft wat nodig is. Geen kleine lettertjes vermomd als qualifications of
assumptions, maar een heldere conclusie: de vennootschap is bevoegd
vertegenwoordigd. (...)’ (p. 233/234).
Maar, zo werp ik tegen, zal de beroepsaansprakelijk heidsverzekeraar even verheugd zijn als
Meijers zich toont? Is de klip en klare uitspraak dat de vennoot schap bevoegd
vertegenwoordigd is, verantwoord zonder de qualifications of assumptions? Ik geloof er niets
van. 17
5.

Ik moet het hierbij laten. Preadviseur Meijers houdt ons voor dat het notariaat in het onder
nemingsrecht een bijzondere en zeer actuele rol heeft te vervullen. De ruimte daarvoor ontstaat
door het gebrek aan inzicht bij de communautaire instel lingen en nationale overheid: de notaris
kan een waardevolle bijdrage leveren door zich te richten op de specifieke kenmerken van
individuele gevallen. Dat is een mooie gedachte, voor het notariaat maar vooral voor de
maatschappij.
Voetnoten
1
2
2
3
Het werk van de notaris is een prachtige concretisering van hetgeen ‘het privaatrecht’
kan bijdragen aan de markt. vergelijk in dit verband T.F.E. Tjong Tjin Tai, Markt en
privaatrecht, WPNR 10/6843.
Inmiddels is ter uitvoering van het kabinetsstandpunt over het rapport, wetsvoorstel 32
382 verschenen.
Dat is inmiddels onderstreept in Notariskamer Hof Amster dam 22 juni 2010, LJN
BM9741.
Zie naast de scepsis van Blokland, in het preadvies genoemd: F.W.J.M. Schols, Over
de notaris, onafhankelijk heid, onpartijdigheid en wezensvreemde elementen? AA 54
(2005) 11, C.A. kraan, preadvies kNB 2007, p. 56, en mijn bespreking van dat
preadvies in WPNR 2007/6724, p. 805, l.k.
4 MvT II, 23 706, nr. 3, p. 21.
5
6
Over de legitimiteit van de Beleidsregel adverteren: Nota riskamer Hof Amsterdam 20
april 2010, LJN BM2179.
Overeenkomstig de conclusie van het rapport Hammer stein (waarover S.E. Bartels,
NTBR 2006/3) en de onlangs uitgebrachte Rapportage Wet koop onroerende zaken: de
evaluatie, A.L.M. keirse e.a. (Den Haag 2009).
7 De wetgever wil hier blijkens wetsvoorstel 32 250, art. 21 Wna, in voorzien.
8
Bij het lezen van het preadvies schoot mij een motto te bin nen dat ik toeschrijf aan de
overleden schrijver en schaak grootmeester Jan Hein Donner: ‘Ik behoud mij het recht
voor iedere seconde van gedachten te veranderen.’
9 RvDW 2009/1278.
10
11
12
13
14
Als enkel voorbeeld van interessante ondernemingsrech telijke tuchtrechtspraak noem
ik Hof Amsterdam 4 april 2002, door mij besproken in WPNR 02/6492: mag de notaris
op grond van art. 2:8 BW een bepaling uit de statuten van een stichting wijzigen
zonder dat de daarvoor statutair ver eiste goedkeuring van de verzekeringskamer is
verkregen? Zie over de taak van de notaris bij statutenwijziging ook G.J.C. Rensen in
TvO 2007/139 n.a.v. HR 29 juni 2007, nr. R06/056HR (Vereniging Oud Volendam).
Daarover L.W. kelterman, De rol van de notaris na afschaf fing van de verklaring van
geen bezwaar, JBN 2010/24.
Art. 2:318 lid 2 BW (fusie), art. 2:333i lid 3 (grensoverschrij dende fusie), en art.
2:334n lid 2 BW (splitsing); zie reeds P.J. Dortmond, WPNR 82/5622, p. 572574.
Zie mijn Het notariële tuchtrecht als bron van deontologie, WPNR 08/6778, p. 959;
vergelijk ook J.N. Schutteveenstra, in TvO 07/4, die spreekt over notarissen die ‘het
aandurfden om bij een grensoverschrijdende fusie de fusieakte te ver lijden’.
W.G. Huijgen, Economische eigendom van aandelen: het vennootschapsrecht opzij
gezet, WPNR 95/6166, met reac ties van A.H.M. Santen en J.J.M. Maeijer.
15 vergelijk België: de afschaffing van effecten aan toonder, TvO 2006/15, p. 556 e.v.
16
17
Notariskamer Hof Amsterdam 30 september 1993, NJ 1994/441: door het peil van de
verzekering niet aan te pas sen aan de richtlijn van de kNB, handelt de notaris in strijd
met de in art. 50c Wna opgenomen norm.
Zie ook preadviseur kolkman op p. 169: ‘Daarnaast komt het mij verstandig voor dat
de notaris enkele grenzen van zijn onderzoek in de verklaring van erfrecht opneemt’.
Interessant in dit verband is ook de beantwoording van van Olffen van een rechtsvraag
in WPNR 08/6739 over een bevoegdheidsverklaring. Daar wordt een (mijns inziens al
te) subtiel onderscheid gemaakt tussen bevoegdheidsver klaringen en opinies.