KEW ALS SMEEROLIE VOOR WONINGMARKT - CDA

More documents

Recommendations

Info

$Functioneringsgesprek draagt bij aan verbeteren kwaliteit fractie$

Weekblad fiscaal recht . 6971 . 11 oktober 2012 1287 me voor hypotheekrenteaftrek op een gegeven moment voor iedereen gaat gelden, maar dat zou ook uitgesteld kunnen worden tot een overgangsperiode van tien jaar. In dat geval zal een aanzienlijk deel van de bestaande KEW’s reeds zijn afgelost (en wordt het onderscheid tussen variant 1b en 3b gradueel). 4 Duiding van de diverse varianten In de onderstaande tabel zijn indicatief de belangrijkste plus- en minpunten van de varianten weergegeven. Variant 1a grijpt vooral aan bij de problematiek van restschulden en doet weinig aan het schuldenprobleem. Daarvoor zijn de overige varianten relevant. Indien het fiscaal-juridische argument dat het ongewenst zou zijn om twee regimes lange tijd naast elkaar te laten bestaan zwaar wordt gewogen, zou de voorkeur uit kunnen gaan naar variant 1b. Deze variant heeft ook als voordeel dat het een substantiële bijdrage levert aan de schuldenproblematiek. Voor degene die niet beschikken over een KEW, treedt evenwel een aanzienlijke stijging van maandlasten op en dit zou ten koste kunnen gaan van de huizenprijzen en daarmee van de doorstroming. Variant 3b zadelt de uitvoering op met de afwikkeling van de bestaande polissen en lijkt daarom slechts na een (forse) overgangsperiode realiseerbaar. Indien echter het economische argument van de ongelijke behandeling tussen insiders en outsiders zo snel mogelijk moet worden verkleind, dan kan de voorkeur uitgaan naar variant 2. In deze variant wordt immers de nieuwe aangroei van de KEW als aflossing beschouwd en daarmee wordt rechtsongelijkheid tussen bestaande en nieuwe gevallen beperkt zonder dat daar een (forse) stijging van de maandlasten tegenover staat. Deze variant is wel uitvoeringstechnisch zeer gecompliceerd ook omdat een extra regime voor de aftrek wordt toegevoegd. Indien erg wordt gehecht aan het argument dat de maandlasten grosso modo gelijk blijven, dan biedt variant 3a soelaas. Ook deze variant kan ertoe leiden dat de gespaarde gelden uit de KEW gebruikt gaan worden voor aflossing en dat het schuldenprobleem (enigszins) wordt verkleind. Nadeel is wel dat twee regimes voor de hypotheekrenteaftrek gedurende lange tijd langs elkaar blijven bestaan en dat de bestaande regels voor de KEW worden gewijzigd. Uitgaande van een substantiële vermindering van de schuldenproblematiek en een verbetering van de doorstroming ligt daarom een gelijkschakeling van bestaande en nieuwe gevallen in de rede. 5 Mogelijkheden buiten KEW om aflossen te stimuleren Uitvoering Vermindering Maandlasten Doorstroming schulden Variant 0 0 0 ++ 1a Variant 0/+ 2 ++ --/- 1 + 1b Variant -- 0/+ - + 2 Variant -/0 2 0/+ 0 0 3a Variant -/0/+ 2 ++ --/- 1 + 3b Legenda: + = pluspunt ten opzichte van de huidige situatie; ++ = groot pluspunt enz. 1 Afhankelijk van wanneer de hypotheek is begonnen. 2 Afhankelijk van wanneer het nieuwe KEW-regime begint. Tabel 1. Plus- en minpunten van varianten Op de eerste plaats is nodig om de bijleenregeling te bezien. Omdat de rente op een hypotheekschuld alleen aftrekbaar is als men de overwaarde van de verkochte woning gebruikt bij aankoop, wordt overbelening voorkomen. Maar deze regeling zorgt er wel voor dat mensen met het oog op een mogelijke verhuizing hun schuld niet willen aflossen en kan daarmee contrair werken aan de varianten uit het vorige onderdeel. Ook vanwege de administratieve lasten verdient het aanbeveling om te bezien of de bijleenregeling kan worden afgeschaft of te bezien of de vermindering van deze beperking bij aflossing (voor de einddatum) te overwegen. Voorts is het denkbaar om het eigenwoningforfait te koppelen aan de resterende hypotheekschuld (een soort Hillen-II). Daarbij moeten we ons wel realiseren dat de laatste suggestie de uitvoering compliceert en tot budgettaire derving leidt. Er zijn eveneens mogelijkheden buiten de IB om de bestaande hypotheekhouders te bewegen tot aflossing. Zo bevatte het bijna-akkoord van het Catshuis een voorstel tot een bonus voor lopende hypotheken die extra aflossen. Concreet werd voorgesteld om tot 2020 de na aflossing resulterende fiscale eigenwoningschuld te verhogen met 50% van de omvang van de extra aflossing (Ministerie van AZ (2012)). 7 Deze bonus leidt volgens onderliggende berekeningen tot een (beperkte) budgettaire opbrengst voor de overheid. 8 Daarnaast kan de boetevrije aflossingsmogelijkheid van bestaande hypotheken worden verhoogd van 10% naar 20% per jaar en de schenkingfaciliteit gericht op schuldaflossing eigen huis worden uitgebreid. Onder de huidige regeling mogen ouders hun kinderen tot de leeftijd van veertig jaar € 50.000 belastingvrij schenken voor de aankoop van een woning. In het bijna-akkoord van het Catshuis is voorge- 7 Ministerie van AZ (2012). Toelichting maatregelen, www.minaz.nl. (Dit betreft dus de toelichting pakket maatregelen van het Catshuisberaad tussen VVD, CDA en PVV). 8 De budgettaire opbrengst bedraagt € 5 mln. in 2013, € 5 mln. in 2014 en € 4 mln. in 2015.
1288 Weekblad fiscaal recht . 6971 . 11 oktober 2012 steld om de schenkingsfaculteit uit te breiden van € 50.000 naar € 100.000 en de leeftijdsgrens voor de ontvangende partij te verhogen naar 45 jaar. Voorts is door Schonis (2012) 9 voorgesteld om de regeling ook voor kleinkinderen te laten gelden. Schonis (2012) wijst er ook op dat een specifieke aanwending van de schenkingsfaculteit voor een bepaald doel (aflossing van een hypothecaire schuld) administratief complex is en juridisch kwetsbaar kan zijn. Meer in zijn algemeenheid geldt dat voorstellen om de marginale belastingtarieven naar beneden te krijgen, zoals een sociale vlaktaks, de prikkels voor overbelening in het fiscale systeem wegnemen en daarmee tot aflossen aanzetten. Een sociale vlaktaks verdient ook vanuit andere overwegingen aanbeveling (zie Gradus (2009)). 10 Ook kan de positie van starters op de woningmarkt versterkt worden door aanpalend beleid. Daarbij is het denkbaar om starters in 35 of 40 jaar hun woning te laten aflossen. Als de aflossingstermijn op veertig jaar wordt gesteld betekent dit dat de facto 50% is afgelost na dertig jaar (zoals ook eerder bepleit door Bovenberg en Schoenmaker (2012)). 11 In dat geval zal er dus geen verzwaring van de maandlasten voor nieuwe woningbezitters optreden. Nadeel is wel dat de budgettaire opbrengst fors lager zal worden dan in het ingeboekte bedrag uit het Lenteakkoord. Ook kunnen vergelijkbaar met Duitsland initiatieven worden genomen om bouwsparen voor de aanschaf van de woning fiscaal te faciliteren en wordt ook gewezen op de mogelijkheid om de bestaande regels voor starters minder strak te interpreteren. 12 Deze startersmaatregelen grijpen overigens niet aan bij de bestaande schuldenproblematiek. 13 9 H. Schonis (2012). De schenkbelasting en de komende lastenverzwaring, fTV 2012, mei 2012, p. 3-4. 10 R. Gradus, ‘De charme van eenvoud: naar een sociale vlaktaks en een loonbegrip’, WFR 2009/1103, p. 1103-1106. 11 L. Bovenberg en D. Schoenmaker, ‘Een betere woningmarkt in zes stappen’, www.mejudice.nl, 23 februari 2012. 12 De mogelijkheden voor banken om rekening te houden met de specifieke situatie van huishoudens (comply or explain) zijn sinds de invoering van de nieuwe Gedragscode Hypothecaire Financieringen van augustus 2011 sterk ingeperkt. Afwijken van de gedragscode is een uitzondering geworden (de AFM ziet hierop toe). De risico-inschatting van bankiers heeft plaatsgemaakt voor een juridische inschatting van de toezichthouder. Het nadeel is echter dat bankiers niet meer op grond van hun kennis en kunde een inschatting kunnen maken van het risico. De gehanteerde normen zijn zodoende strenger dan nodig. Vooral starters kunnen door deze aanscherpingen veel minder lenen dan in het verleden. Hun lagere leencapaciteit zet de prijzen aan de onderkant van de markt onder druk, die doorwerkt naar boven. 13 Voor de doorstroming is ook het dichten van de kloof tussen kopen en huren van belang (zie R. Gradus en E. van Hijum, ‘Verkiezingen gaan te weinig over problemen op de woningmarkt’, www.mejudice.nl, 7 september 2012). 6 Conclusies Het is van groot belang dat de woningmarkt in beweging komt en er meer afgelost gaat worden op onze hypotheekschulden. De afspraak om voor nieuwe gevallen de fiscale aftrek te beperken tot een annuïtair aflossingsschema grijpt bij het laatste aan maar heeft wel als nadeel dat het insider-outsiderproblematiek vergroot en daarmee de woningmarkt onvoldoende in beweging brengt en de schuld van bestaande gevallen ongemoeid laat. Een andere behandeling van de KEW biedt mogelijkheden om de woningmarkt in beweging te brengen. Door het KEWsaldo aan te wenden voor tussentijdse aflossing van de lening wordt de doorstroming bevorderd. De niet-doorstromende hypotheekhouder heeft echter weinig prikkels om de gespaarde gelden te gebruiken, zodat de schuldenproblematiek daarmee niet wordt opgelost. Daarvoor bevat dit artikel vier varianten. Zo is het denkbaar de verdere aangroei van de KEW als aflossing van de hypotheekschuld te beschouwen. De stijging van de maandlasten is beperkt, indien de hoofdsom van de hypotheek wordt verminderd door de aflossing. Dit betekent wel dat een nieuw regime wordt toegevoegd. Ook is een uitvoeringstechnisch minder gecompliceerde variant denkbaar, waarbij de aflossing van de KEW wordt gecombineerd met een overgang in de tijd naar een annuïtaire stand. De KEW kan dan gebruikt worden om de stijging van de maandlasten te beperken. Tevens is een variant mogelijk waarin de vrijstelling van de KEW vervalt. Indien de beide regimes voor de aftrek blijven bestaan, dan is de prikkel tot aflossen beperkt en blijft het insideroutsiderprobleem bestaan. Gebaseerd op een duiding van diverse varianten lijkt een gelijkschakeling van bestaande en nieuwe gevallen met een aanzienlijke overgangsperiode, zodat reeds een aanzienlijk deel van de bestaande kapitaalverzekeringen is afgelost, het meest voor de hand te liggen. Daaraan voorafgaand is het aanbevelingswaardig om tussentijdse aflossing mogelijk te maken. Dit beleid om de woningmarkt in beweging te brengen zal aan kracht winnen, indien het gecombineerd worden met aanpalend beleid dat het aflossen verder stimuleert en/of de positie van starters verstevigt. Hierbij verdient het aanbeveling om de bijleenregeling aan te passen. Meer structureel is een beleid om overbelening tegen te gaan via een verlaging van de marginale tarieven of een sociale vlaktaks aanbevelingswaardig. De budgettaire opbrengst van een (mogelijke) beperking kan daarvoor gebruikt worden.
Page 1 and 2: 1284 Weekblad fiscaal recht . 6971
Page 3: 1286 Weekblad fiscaal recht . 6971

KEW ALS SMEEROLIE VOOR WONINGMARKT - CDA

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?