Supporter 32 - Sport Development

KWARTAALBLAD OVER SPORT & ONTWIKKELINGSSAMENWERKING jaargang 7 / 12-2008
een uitgave van
CLARENCE SEEDORF: de WINNAAR MET EEN MISSIE
////// TOM VAN ’T HEK// WK VOETBAL 2010////////////
LEVENDE LEGENDE: TSHABALALA //Bert Koenders////////

INHOUD
Supporter 32
INTERVIEWS
Dodô Ferreira de Oliveira Dodô’s dromen
‘Guerrero’, noemen ze hem in de Braziliaanse sloppenwijk waar hij geboren is: ‘krijger’.
“Omdat ik strijd voor mijn kansen.” De sportinstructeur, die tot januari stage loopt in
Amsterdam, is de eerste van zijn familie met een academische opleiding.
6
Stanley Tshabalala Een paspoort tot alles
“Zwarte spelers hebben een natuurlijke flair. Maak dat niet kapot.” Zuid-Afrika’s eerste
voetbalbondscoach van na de apartheid adviseert de huidige bondscoach. En kijkt
terug op zijn gestokte carrière. “Voetballen was het enige wat ik kon.”
26
fotoREPORTAGE
Toeva Allemaal doorzetters
In het onherbergzame, arme en uiterst criminele Toeva is worstelen net zo gewoon
als straatvoetbal in Nederland. Worstelkampioen Mongush Radislav traint jongeren.
“Geen kinderen uit harmonieuze of rijke gezinnen.”
12
Nederland “Hij dóet het gewoon”
“Niet grote woorden, maar daden zijn belangrijk”, zei Clarence Seedorf bij
ontvangst van de Millenniumschoen Award 2008. Minister Koenders loofde die
no nonsense-houding.
21
ACHTERGROND
WK2010 Geïnspireerd door Mandela
Het is één van de opmerkelijkste initiatieven in aanloop naar het WK Voetbal: een
stichting die mensen oproept om per goal van hun favoriete team een bedrag te doneren
aan het goede doel. Goal4Africa investeert dit geld in sport en onderwijs in Afrika.
24
COLOFON
Het kwartaalblad Supporter wordt uitgegeven
door het programma Sport & Ontwikkelingssamenwerking
van NCDO (Nationale Commissie
voor Internationale Samenwerking en Duurzame
Ontwikkeling). Meningen die in artikelen worden
weergegeven zijn niet per definitie de meningen
van het programma Sport & Ontwikkelingssamenwerking.
Hoofdredactie: NCDO-programma Sport & OS
(www.sportdevelopment.org), Tessa Kocken
Eindredactie en coördinatie: Schrijf-Schrijf tekst
en meer (www.schrijf-schrijf.nl), Jens Middel
Redactieraad: Frank van Eekeren, Helga van
Kampen, Judith Kilsdonk en Willem Vissers
Medewerkers: ANP, Arita Baaijens, Miriam
Bruinooge, Ghislaine van Drunen, Gallo Images,
Eric de Frel, Ton Koene, Jens Middel, Olivier
Rijcken, Edwin Schoon, Martien Versteegh.
Redactieadres:
NCDO, Tessa Kocken
Mauritskade 63
1092 AD Amsterdam
T: (020) 568 87 88
E: t.kocken@ncdo.nl
SSN 1562-7726
Ontwerp: Piraña grafisch ontwerp
(www.pirana.nl)
Druk: Artoos (www.artoos.nl)
© NCDO 2008. Niets uit deze uitgave mag
worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt
door middel van druk, fotokopie, microfilm of
welke andere wijze dan ook, zonder
voor afgaande schriftelijke toestemming van de
uitgever.
Coverfoto: Topvoetballer Clarence Seedorf won
onlangs de Millenniumschoen Award voor zijn
inzet voor sport & ontwikkelingssamenwerking.
Lees meer over zijn winst op pagina's 5 en 23.
Foto: ANP.
2

RUBRIEKEN
Merchandise
Van sportief ondergoed voor het goede doel tot superoriginele shirts van fairtrade
katoen. Hier vind je tips om verantwoord sportief door het leven te gaan.
4
Tribune
Reacties van lezers over artikelen uit de vorige Supporter: “Vissers vergelijkt
paralympiërs met de plaatselijke grapjas in het café en olympiërs met Youp van ‘t
Hek. Dat is onzinnig natuurlijk.”
Club
“De wereld is groter dan onze vereniging”, aldus voetbalclub Union. Vandaar de
betrokkenheid van Union bij de voetballers van de Keniaanse sport & ontwikkelingsorganisatie
MYSA.
Bond
Sport inzetten om de maatschappij te ontwikkelen. Dat is waar de Nederlandse Sport
Alliantie (NSA) zich mee bezig houdt. “En dat brengt ons tot ver over de eigen
landsgrenzen.”
Positiespel
Reageer op de nieuwe stelling en win een spectaculair fotoalbum! Lees ook de
winnende reactie op de stelling uit de vorige Supporter!
Veld
Nieuws over het bezoek van Zimbabwaanse sportleiders aan Haarlem, de rol die
Nelson Mandela rugby gaf en andere wetenswaardigheden.
11
18
17
10
20
COLUMNS
De Wissel HART
In deze wisselcolumn blikt oud-tophockeyer Tom van ‘t Hek terug op zijn
jurylidmaatschap voor de Millenniumschoen Award 2008. “Steun aan goede
doelen moet geen marketingtruc zijn.”
5
De Libero ZO 2008
Zouden de organisatoren van het WK Voetbal doorhebben dat overmatig klinken
met champagne in vijfsterrenhotels not done is, als er luttele kilometers verderop
mensen wonen zonder stromend water in hun huis? Van Eekeren vraagt het zich af.
31
3

MERCHANDISE
Onderbroekenlol
Dé hit in Engeland: de Pants to Poverty. De broekjes zijn nu ook voor
Hollandse billen verkrijgbaar. Klein, dus fijn voor onder je sportkleren.
En in de kleedkamer goed voor je zorgvuldig onderhouden imago van
milieubewuste wereldburger! De makers gebruiken immers enkel
ecologisch katoen en laten zich inspireren door het Holi-festival in India.
De namen zijn al even blijmoedig als de dartele kleuren: radical reds,
yummy yellows, pouting pinks, groovy greens en ballistic blues. Heren:
niet getreurd, ze zijn er ook voor mannen. En zelfs in de
onderbroekenbranche staat de tijd niet stil: er is zelfs een
onderbroek met een opbergzakje voor condooms.
Prijs: € 12,95
Te koop via www.pantstopoverty.com en
www.lotika.nl
4
Kippenvel
Naar de sportschool? Laat dat saaie dertien-in-een-dozijn shirt toch eens
thuis. En kleed je met het Franse merk Monsieur Poulet (‘Meneer Kip’).
Monsieur Poulets T-shirts worden in kleine oplages van honderd stuks
geproduceerd. De prints worden geselecteerd via een ontwerpwedstrijd.
Creatievelingen uit de hele wereld leveren printontwerpen aan waarop
iedereen kan stemmen. De shirts zijn gemaakt van fairtrade katoen (Max
Havelaar-keurmerk) en worden bedrukt met ecologische inkt. Mogelijke
opdrukken: ‘pioupioucotcot’, ‘Tuit-Tuit’ en ‘Save water...drink champagne!’
Origineel, democratisch, ecologisch én grappig dus; wie krijgt daar geen
kippenvel van?
Prijs: € 35,-
Te koop via www.monsieurpoulet.com en www.lotika.nl
Nog even snel...!
De tijd dat vrouwen zonder make-up sporten, is voorbij. Niemand kijkt tegenwoordig
meer op als een atlete vlak voor de wedstrijd nog even snel haar lippen stift. Het zal
niet lang meer duren voordat degene die haar make-up vergeet bij te werken,
buiten de boot valt. Vandaar dat Lotika met een sportief make-uptasje komt.
Gemaakt van organisch katoen in naaiatelier Mumbay Maharashtra India. Dit
atelier heeft beloofd dat er geen kinderarbeid aan te pas komt, noch discriminatie
op basis van geloof of etnische afkomst. De werknemers zijn verzekerd en krijgen
zelfs een pensioen. Het EKO-keurmerk Skal heeft dan ook zijn zegen uitgesproken
over deze (ook nog eens fraaie!) tasjes.
Prijs: € 10,-
Te koop via www.monsieurpoulet.com en www.lotika.nl

DE WISSEL
Hart
Dit jaar mocht ik voor de tweede keer meebepalen
wie de winnaar van de Millenniumschoen Award
zou worden. Hoe zoiets gaat? Er was een
voorselectie gedaan van zestien kandidaten die
zich erg verdienstelijk hadden gemaakt op het
gebied van sport & ontwikkelingssamenwerking.
Ik kreeg een stapel rapporten thuisgestuurd met
daarin al het goede werk van deze kanshebbers
op de Award. Die rapporten heb ik doorgespit
met een lijstje criteria in de hand. Maar voor mij
was de belangrijkste vraag: ‘Hoe écht is dit?’ Niet
dat het antwoord bij iemand slecht uitviel; ze
waren niet voor niets genomineerd. Wel vielen
sommige kandidaten bijzonder op. Zoals de atlete
Lornah Kiplagat. Die kreeg vorig jaar de Award
omdat ze heel mooi werk doet in haar vaderland
Kenia. Het zou niet eens gek zijn geweest om
haar dit jaar opníeuw de prijs te geven. Maar er
was een andere sporter die ’m ook heel erg
verdiende: Clarence Seedorf.
Wie Seedorf kent, zal niet verbaasd zijn over deze
keuze. Hij werkt al vele jaren aan sportprojecten in
ontwikkelingslanden en is daarbij persoonlijk
intensief betrokken. Het kost niet veel moeite om
te zien dat het recht uit zijn hart komt. Dat viel me
op toen ik hem tijdens een bijeenkomst voor jeugd
en sport op het podium hoorde vertellen over zijn
projecten. Zijn grote betrokkenheid en kennis van
zaken waren onmiskenbaar. Dit was geen
verwende vedette die even iets kwam mompelen
over goede doelen. Nee, daar stond een sporter
met hart voor de zaak die anderen enthousiast
wilde maken.
Ik vind het geweldig dat we die inzet met de
Millenniumschoen Award hebben kunnen
belonen. Zodat Seedorf in oktober niet alleen naar
Nederland hoefde te vliegen om met AC Milan in
een UEFA-duel Heerenveen onder de grasmat te
spelen. Maar dat hij de dag erna in Amsterdam op
een podium de Millenniumschoen Award omhoog
mocht houden. En iets kon vertellen over wat hij
doet als hij níet op het veld staat. Hoewel, zelfs
tijdens het scoren is Seedorf nog liefdadig. Zo
speelde hij met andere voetbalsterren een
benefietwedstrijd voor het initiatief Goal4Africa.
Het motto van Seedorf: niet lullen maar poetsen.
Die instelling spreekt me aan. Steun aan goede
doelen moet geen marketingtruc zijn. Niet iets van
managers die tegen hun sterren zeggen: “Het zou
goed zijn als jij je eens van je filantropische kant
liet zien.” Zo hoort het niet te werken. Gelukkig
zijn er veel sporters, al of niet wereldberoemd, die
de behoefte hebben hun positie te gebruiken voor
iets opbouwends. Het is bevredigend om één van
hen in de schijnwerpers te kunnen zetten en te
bedanken voor zijn inzet. Goede voorbeelden zijn
er nooit genoeg.
Tom van ’t Hek is een
voormalig Nederlands tophockeyer.
Van 1994 tot 2000 was hij
bondscoach van het Nederlandse
vrouwenhockeyteam. Ook
verwierf hij bekendheid als
presentator van de radioprogramma’s
Langs de Lijn, Radio
Tour de France en Het Hek van de
Dam. Hij is jurylid voor de
Millenniumschoen Award.
5

interview
Dodo’s ^ dromen
Voor zijn familie. Voor zijn sloppenwijk Pirambú.
Voor de sportende kinderen in badplaats Fortaleza.
Voor de lokale organisatie ARCA. Voor de Nederlandse
stichting Todos. En voor de Amsterdamse sportacademie
waar hij tot en met januari stage loopt. De
Braziliaanse surf- en sportinstructeur José Dorian
‘Dodô’ Ferreira de Oliveira (27) is een voorbeeld voor
bijna iedereen in zijn leven. En zo wil hij het ook.
De eerste golf: familie
“Ik herinner me de slechte dagen. De periode waarin we thuis
weinig te eten hadden, mijn vader dronken was en ruzie maakte met
mijn moeder. Ik wilde iets doen om die situatie te verbeteren. Het
maakte niet uit wat. Dus begon ik op mijn 8e fruit te verkopen. Op
straat. Later probeerde ik geld te verdienen als zanger. En als
voetballer. Misschien had daar meer in gezeten. Maar om als
voetballer door te breken, heb je in mijn land invloedrijke mensen
nodig. Mensen die je op het juiste moment steunen. Die kende ik
niet. Uiteindelijk heb ik nog tig baantjes gehad en werd ik presentator
bij de wijkradio. Daar zou mijn leven in de stroom terecht komen
die me uiteindelijk naar Nederland voerde.
Ik wilde mijn broertjes en zusjes laten zien dat een beter leven
mogelijk is. Dat ze nooit bij de pakken neer moesten zitten, ook al
woonden ze in een sloppenwijk, een favela. Dat was van jongs af
aan mijn drive. En dat is het nog steeds. Ik ben de op-één-na
oudste van tien kinderen en heb me altijd verantwoordelijk gevoeld
voor de anderen. Met de baantjes die ik vond, de kansen die ik
greep, zorgde ik er voor dat ze naar school konden. Inmiddels
werken er vier. Zij betalen nu ook een deel van onze woon- en
leefkosten; we wonen nog allemaal thuis. Aangezien ik niets verdien
in de zes maanden dat ik in Nederland studeer, moeten sommige
van mijn andere broertjes en zusjes ook werken. Dat doet ze goed.
Noodzaak maakt mensen zelfstandig.”
6
De tweede golf: Fortaleza
“Mijn grote liefde is surfen. En ik heb er altijd van gedroomd iets met
die liefde te doen. Ik ben nooit een topsurfer geweest, maar dat
doet niets af aan mijn passie voor de sport of voor de cultuur erom
heen: de open en ontspannen, maar toch actieve manier waarop
mensen met elkaar omgaan. Surfen is populair in Fortaleza. Niet
alleen onder toeristen, maar ook onder jongeren in mijn favela
– zelfs al hebben ze geen geld voor echte surfboards en gebruiken
ze daarom houten planken. Sowieso is het strand één van de
weinige plekken in Pirambú waar jongeren echt plezier kunnen
hebben.
De meeste inwoners van mijn favela zijn warme, vrolijke mensen.
Maar door de armoede is er ook veel wantrouwen ten opzichte van
elkaar. De ander zou je wel eens een poot kunnen uitdraaien.
Mensen vertrouwen ook zichzelf niet echt: ze kijken tv en zien daar
de wereld buiten hun wijk, zelfs buiten Brazilië. Maar ze denken niet
dat dat ooit hún wereld kan zijn. Zo groeien kinderen op: zonder
geloof in een betere toekomst. Al toen ik bij de lokale radio werkte,
liep ik rond met het idee om voor die kinderen een surfschool te
beginnen. Zo kon ik ze laten zien dat ze iets konden leren. Zo kon ik
hun zelfvertrouwen vergroten.”
De derde golf: Todos
“Mijn collega’s bij de radio wisten van mijn surfschoolidee. Toen zij
een brief ontvingen van de Nederlandse organisatie Tio Loiro, >>>

Dodô op de ALO in Amsterdam
^
De golven van Dodo
“Om als surfer een golf te kunnen bedwingen, moet je leren op de
juiste manier te peddelen, goed op de plank te staan, correct te
bewegen. Daar kun je jezelf in trainen. En naarmate je beter wordt,
bereid je je voor op steeds hogere golven. Zo is het ook buiten de zee.
De grote golven kunnen je leven veranderen – maar om die kansen te
grijpen, moet je wel eerst met hart en ziel hebben geoefend op de
kleinere golven.”
Zo legt Dodô de kinderen in zijn wijk uit hoe hij in het leven staat. Om
ze te stimuleren elke kans te omarmen en geduldig vooruit te blijven
kijken. “Dodô is een groot voorbeeld van wat mogelijk is voor
inwoners van de favelas. Van wat mogelijk is als je, zoals wij bij hem,
duurzaam investeert in iemand die zijn kansen weet te grijpen en
keihard werkt. Ik herinner me dat Dodô overdag een baan had, ’s
avonds zijn lessen aan de universiteit voorbereidde en zaterdags
Engels studeerde. Dodô is de eerste die we zó nauw begeleid hebben.
Het resultaat maakt dat we dat nu ook met drie anderen willen
proberen.” Aan het woord is Onno Raadsen, oprichter van Toekomst
door sport (Todos, Portugees voor ‘Allemaal’). Todos gaat in
Nederland met een speciale sportbus langs scholen, festivals en
sportevenementen. Daar geeft ze voorlichting over de rol die sport
kan spelen in de persoonlijke ontwikkeling van kinderen in favelas.
Raadsen, die zelf sinds 1999 in het Braziliaanse Fortaleza woont: “Je
zou denken dat alle inwoners van favelas zijn zoals Dodô. Dat ze
denken: ‘We hebben al zo weinig kansen, laten we degene die
langskomen grijpen.’ Maar zo werkt het niet. Dat denken ze niet.
Daarvoor hebben ze te weinig vertrouwen in hun mogelijkheden. In
zichzelf.”
Bezoek de website van Todos: www.todos.nl
7

interview
tegenwoordig Todos, die educatieve sportprojecten in de sloppenwijken
van Fortaleza wilde opstarten, waarschuwden ze mij direct.
Ik was 18 jaar en ontmoette de oprichter van Todos, Onno
Raadsen. Mijn idee viel in goede aarde. Misschien ook wel omdat ik
vertelde dat ik op dat moment al dertig jongens kende die geïnteresseerd
waren in surflessen. In 2001 werd ARCA opgericht: een
sport & ontwikkelingsorganisatie voor lokale jongeren, met speciale
aandacht voor surfen.
Ik werd aangenomen als werknemer, deed aanvankelijk kleine
administratieve klussen op kantoor en kreeg van ARCA training in
het geven van sportlessen. Dat had ik allemaal nog nooit gedaan.
Maar ik was erop gebrand alles te leren, meer te weten, door te
groeien. Dus wilde ik naast mijn baan ook een sportopleiding volgen
aan de universiteit. Daarvoor kreeg ik financiële steun van Todos en
ARCA, tot die universiteit me na een jaar mijn huidige studiebeurs
toezegde. Bij ARCA kreeg ik ondertussen steeds meer een coördinerende
rol naast Milza Gomes, de directrice [en vrouw van
Todos-oprichter Raadsen, red].”
De vierde golf: ARCA
“Mijn promotie tot coördinator was een belangrijke stap voor me.
Maar ik had nog meer dromen. Door de jaren heen hadden veel
toeristen ARCA bezocht. En meer dan vijftig sportacademiestudenten
uit Nederland hadden bij ons stage gelopen. Waarom zou ook ik
niet naar het buitenland, naar Nederland kunnen? In al die internationale
contacten had ik vooral mijn Engels aangescherpt en had ik
ook de Nederlandse omgangsvormen leren kennen. Bijvoorbeeld
hoe jullie in het eerste contact met mensen vaak wat afstandelijker
zijn dan Brazilianen, maar daarna steeds opener en toegankelijker
worden – tot er geen sprake meer is van afstand.
Ik deelde mijn wens om een tijdje in Nederland te studeren met
iedereen, ook toen ik nog niet wist hoe me dat zou lukken. Ik wil de
kinderen bij ARCA altijd laten zien dat het goed is om te dromen en
daarvoor te vechten. Ze noemen me ‘guerrero’ in mijn wijk: ‘krijger’,
omdat ik strijd voor mijn kansen en ze vaak ook te pakken krijg.
Uiteindelijk lukte het me om zes maanden lang een stageplek te
krijgen op de Academie voor Lichamelijke Opvoeding in Amsterdam.
Ik was al de eerste van mijn familie die aan een universiteit studeerde.
Nu was ik ook de eerste die naar het buitenland reisde.”
De vijfde golf: ALO Amsterdam
“Op de ALO leer ik nieuwe lesmethodes. In Brazilië luisteren
leerlingen naar de docent en voeren ze uit wat hij of zij zegt.
Nederlandse sportdocenten geven hun leerlingen meer vrijheid; ze
ARCA
In Fortaleza stond Todos aan de wieg van de Associação Recreativa e
esportiva para Crianças e Adolescentes (ARCA). Todos ondersteunt
ARCA met geld, kennis en materiaal. Haar Braziliaanse partner is meer
dan een sportclub; ze is uitgegroeid tot het sociale steunpunt van de
sloppenwijk Pirambú. ARCA’s sportprojecten, van surflessen tot
balspelletjes, zijn vooral bedoeld om kinderen zelfvertrouwen en
levensvaardigheden bij te brengen – zoals het vermogen tot samenwerking.
Wekelijk komen zo’n 700 jongeren bij ARCA langs. Ouders
vinden er onder meer ondersteuning bij hun opvoeding. Todosoprichter
Raadsen: “We willen kinderen van de straat houden;
voorkomen dat ze ontsporen, in de criminaliteit belanden. Die kans is
groot in de favelas. Helaas zijn sport en spel, en zelfs rolmodellen als
Dodô, niet altijd voldoende. Tot hun vijftiende, zestiende kunnen we
kinderen begeleiden. Maar vanaf dat moment zoeken ze naar manieren
om geld te verdienen. Als je dan geen perspectief op werk kunt bieden,
ben je ze kwijt. Daarom zoeken we nu samenwerking met organisaties
die werk voor hen kunnen vinden. Dat is een expertise die wij niet
hebben, maar die absoluut nodig is.”
Bezoek de website van ARCA: www.arcafortaleza.org.br
(site is in het Portugees)
8
Dodô werkt hard en laat zich zelden in de watten leggen. Tenzij dat letterlijk gebeurt.

Dodô: op handen gedragen door zijn Nederlandse medestudenten aan de ALO.
zetten de lijnen uit en laten kinderen ook zelf vorm geven aan het
spel. Maar niet alleen ík leer dingen. De afgelopen maanden heb ik
docenten en medestudenten vaak verrast zien opkijken wanneer ik
ze vertelde over ARCA. Over hoe onze sportlessen – of het nu gaat
om surf- of balspelletjes – niet enkel draaien om motorische
ontwikkeling, maar ook om sociale vaardigheden, om het stimuleren
van samenwerking en zelfvertrouwen.
In januari ga ik terug naar Fortaleza. Voordat ik hier kwam, heb ik
een jongen ingewerkt om mijn coördinerende rol over te nemen. Een
nieuwe boost voor zijn zelfvertrouwen. Hij klopte jaren geleden met
hangende schouders en de blik naar beneden bij ARCA aan. Nu
staat hij met de rug recht en kijkt hij mensen recht in de ogen. Ik
denk niet dat ik zijn positie weer moet innemen. Mijn ervaring hier
opent vast weer andere deuren. Welke precies, dat zal nog moeten
blijken. Misschien kan ik ergens een master in sport & ontwikkeling
doen. En er zijn plannen van ARCA en Todos om met een sportbus
door meerdere favelas te trekken. Om daar te sporten met jongeren.
In dat project zou ik misschien ook een coördinerende rol kunnen
spelen.
Maar eerst dit. Eerst Nederland. Ik wil zoveel mogelijk zien, zoveel
mogelijk horen, zoveel mogelijk proeven, zodat ik thuis alles kan
vertellen aan mensen die misschien nooit Fortaleza verlaten. Ik ben
hun ogen, hun oren – voor de grote en de kleine dingen. Niet alleen
de lessen hier; ook de schone straten, de geordende paden, de
fietsende mensen. En de winter. Toen ik hier kwam, wist ik nog niet
wat koud weer was. Ze zeggen dat het nóg kouder gaat worden.
Dat het misschien wel gaat sneeuwen. Sneeuw! Als ik de mensen
thuis dát vertel!” •••••••••••••••••••••••••••••••••••
Tekst: Jens Middel. Foto’s: Ton Koenen.
9

POSITIESPEL
NIEUWE STELLING
‘‘ZONDER AANSLUITING BIJ DE ARBEIDSMARKT ZIJN
ONTWIKKELINGSPROJECTEN VOOR JONGEREN ZINLOOS’’
Reageer nu op deze nieuwe stelling. Dan maak je kans op het fotoboek ‘One Love’. Je hebt
200 woorden om je mening te beschrijven. (Lees ook het artikel op de vorige pagina’s,
over het werk van de organisaties Todos en ARCA voor jongeren in Brazilië.)
Stuur je mening naar: sportdevelopment@ncdo.nl
OUDE STELLING
‘‘DE SELECTIEMETHODE VOOR DE PARALYMPISCHE SPELEN IS
TE NADELIG VOOR SPORTERS UIT ONTWIKKELINGSLANDEN’’
Zo luidde de stelling in de
vorige Supporter, naar
aanleiding van het interview
met wheeler Ajara
Muhammed Busanga. Jan
de Lange uit Groningen
reageerde op de stelling.
“Een volmondig ‘ja’. Iets anders kan ik niet roepen nu ik net het interview met Ajara Muhammed
Busanga in Supporter 31 heb gelezen. Het is toch te idioot voor woorden dat selectiewedstrijden voor de
Paralympische Spelen vooral in Europa plaatsvinden – onbereikbaar voor Afrikanen als Ajara? Zij hebben
al moeite om voldoende geld bijeen te krijgen voor voedsel, laat staan voor dure vliegtickets. Wie verzint
zo’n selectiemethode? Ik ging er altijd vanuit dat de organisatoren van de Paralympische Spelen over
een redelijke mate van intelligentie beschikten, maar daar begin ik toch een beetje aan te twijfelen. Of is
er sprake van opzet? Ja, er zijn wildcards. Dat is natuurlijk een hartstikke mooi initiatief om sporters uit
niet-Europese landen op de Spelen te krijgen. Maar met die wildcards kun je maar aan een beperkt
aantal onderdelen meedoen. Ik vraag me af hoe dit bij de Spelen voor mensen zónder handicap geregeld
is (dat zou Supporter van mij wel eens mogen onderzoeken). De manier waarop paralympische sporters
worden geselecteerd, komt op mij in ieder geval erg oneerlijk over. Alsof de ‘kleintjes’ wel een beetje
mogen meedoen, maar toch vooral klein worden gehouden.”
10

TRIBUNE
Lezers over Supporter
Ook reageren op een
artikel in Supporter?
Stuur je reactie naar
SPORTDEVELOPMENT@NCDO.NL
of naar
NCDO
AFD. SPORT & OS
T.A.V. SUPPORTER
POSTBUS 94020
1090 GA AMSTERDAM
Onzinnig
Met de emancipatie van gehandicapte
sporters gaat het langzaamaan
beter. Maar nog niet in Afrika.
Het interview met Ajara Muhammed
Busanga (Supporter 31) heeft me
geschokt. Geen sponsors, geen
speciaal dieet, twee keer van de
weg gereden, geen fatsoenlijke
apparatuur en toch doorgaan.
Alleen daarom al had ze een
wildcard moeten krijgen. Het is
onbegrijpelijk dat de selectiecriteria
voor de Paralympics zo streng zijn.
Dat ondermijnt de toewijding. En
alsof dat nog niet voldoende
tegenwerking is, blijkt uit het artikel
van Willem Vissers dat zelfs als ze
de Paralympics haalt, er weinig
mensen zich bekommeren om de
prestaties. Hij vergelijkt de
paralympiërs met de plaatselijke
grapjas in het café en de olympiërs
met Youp van ‘t Hek. Dat is onzinnig
natuurlijk. Gelukkig krijgen de
Paralympics steeds meer hun
verdiende aandacht. Wat mij betreft
krijgen ze nog veel meer aandacht.
De boodschap dat beperkingen je
nooit klein moeten kunnen krijgen,
is daar belangrijk genoeg voor.
S. Kap, Utrecht
Actie én woorden
In het artikel ‘Actie klinkt luider dan
woorden’ (Supporter 31) vraagt
Trevor Dudley, initiatiefnemer van
The Kids League in Oeganda, zich af
waarom er geld verdwijnt naar
workshops en seminars. Hij windt
zich daar over op, omdat volgens
hem directe actie beter is. Hup,
geweer neerleggen en meevoetballen.
Was het allemaal maar zo
eenvoudig. Ja, sporten helpt om
slachtoffers van ontwrichtende
zaken als oorlog en rampen weer
gevoel voor verhouding, structuur
en vertrouwen te geven. Dat is
inmiddels bewezen. Maar het is
niet waar dat iedereen daar overal
al van doordrongen is. Er is veel
samenwerking nodig tussen lokale
en internationale organisaties, er
moeten projecten worden opgestart
en dat moet eigenlijk ook zo goed
en indrukwekkend zijn dat er
aandacht vanuit de media komt. En
dan signaleert Dudley zelf al dat
financiering het grootste probleem
is. “Lang niet alle regeringen en
mogelijke sponsors erkennen het
belang van sport.” Ja, dat dankt je
de koekoek. Hoe bereik je die
bewustwording dan wel? Juist:
workshops en seminars. Het klinkt
zo lekker makkelijk: afgeven op
deze ambtelijk klinkende zaken.
Maar ze zijn nodig. Om de neuzen
in dezelfde richting te krijgen,
broodnodige contacten te leggen en
draagvlak te creëren. Je moet nu
eenmaal, zoals we hier zeggen,
soms een schelvis uitgooien om
een kabeljauw te vangen.
P. Smit, Volendam
Normaal
Overal ter wereld zijn de ogen op
Afrika gericht. Naarmate het WK in
Zuid-Afrika nadert, zullen daar meer
ogen bijkomen. En meningen,
bijvoorbeeld over wat die ogen
moeten zien. “Het WK is een mooie
kans om Afrika eens positief in het
daglicht te stellen”, zegt ministerieel
medewerker Bart Ooijen in het
artikel ‘Brainstormen en bloggen’
(Supporter 31). De implicatie:
“Afrika komt zo vaak met armoe en
ellende in het nieuws, da’s
oneerlijk, ja, zielig zelfs!” Ironisch
genoeg wil Ooijen met zijn
opmerking volgens mij juist
benadrukken dat Afrika echt geen
zielig continent is. De ironie in zijn
implicatie is echter niet de enige
reden waarom ik moet fronsen.
Hoezo “positief daglicht”?
Eventuele negatieve vooringenomenheid
onderzoeken en beperken:
prima! Maar nadrukkelijk positieve
dingen belichten? Het lijkt mij beter
om de situatie in Afrika in neutraal
daglicht proberen te stellen. Dat is
al moeilijk zat. Bovendien: zo naar
is berichtgeving over honger en
ellende helemaal niet, mits
waarheidsgetrouw. Journalisten
geven van oudsher aan wat anders
dan anders is in een samenleving.
Als vooral ‘goede’ gebeurtenissen
het nieuws zouden halen, zouden
die dus bijzonder zijn en misstanden
normaal. Dát zou pas erg zijn!
J. Mulder, Emmen
11

REPORTAGE
Toevaans worstelen
Allemaal doorzetters
Kuresh, of Toevaans worstelen, is de populairste
sport in Toeva, een autonome republiek
in het zuidelijkste puntje van
Rusland. In dit onherbergzame, arme
gebied gebruikt de voormalige Russisch
kampioen worstelen Mongush Radislav
kuresh om weesjongens vooruit te helpen.
‘Geld komt en gaat, maar
vrienden blijven.’ De lijfspreuk
van Mongush Radislav hangt
boven de kleedkamerdeur van
zijn sportschool in Kyzyl, de
hoofdstad van Toeva. De
oud-worstelkampioen weet wat
vrienden waard zijn. Zij hebben
hem de afgelopen jaren met
raad en daad bijgestaan om zijn
droom te realiseren: het
oprichten van een sportschool
annex internaat waar getalenteerde
weesjongens tot
topworstelaars worden
opgeleid.
Het opvallende gebouw staat
aan de beboste rand van de
hoofdstad van Toeva, een terrein
van bergen, steppen en herders
dat grenst aan Mongolië. Twee
reusachtige, goudglimmende
beelden van worstelaars houden
de wacht bij de ingang van de
school. Een paar mannen in
sporttenue lopen langs en
begroeten de eigenaar met
gepaste eerbied.
Worstelkampioenen hebben een
sterrenstatus in Toeva, maar dat
12
is niet de reden dat Mongush
Radislav op handen wordt
gedragen en twee jaar geleden
zelfs een onderscheiding
ontving uit handen van Oorzhak,
de toenmalige premier van
Toeva.
Stomdronken
De ruim veertig jaar geleden in
Toeva geboren worstelkampioen
blonk op jonge leeftijd al uit in
kuresh. In deze contreien is
worstelen net zo gewoon als
straatvoetbal in Nederland en
Radislav leerde het dan ook
spelenderwijs. Na zijn studie aan
de sportacademie vertrok hij
naar Moskou en werd daar
opgenomen in de nationale
Sumo-worstelploeg. In de jaren
negentig was hij hoofdtrainer
van het Russische team.
Radislav had zijn zaken goed
voor elkaar, maar in 1998 zette
een ernstige knieblessure hem
aan het denken. Wat had hij
eigenlijk bereikt in het leven?
Een kast vol prijzen, ja, en het
geld dat daarbij kwam. Maar

wie, behalve hij en zijn gezin,
had daar iets aan? Niet de
mensen in Toeva.
Zij waren massaal depressief
omdat de republiek in een
ernstige economische crisis
verkeerde. Iedereen had destijds
staan juichen toen de Sovjet-
Unie uiteen viel en de Russen uit
Toeva vertrokken. “Maar de prijs
die we voor de vrijheid betalen is
hoog”, zegt Radislav, terugkijkend
op de roerige jaren ’90. De
economie stortte in en de
samenleving raakte volkomen
ontwricht. “Werkloosheid,
depressie, apathie, overmatig
drankgebruik en excessief
geweld” – met die woorden
beschrijft Radislav de situatie in
Toeva, die nog altijd voortduurt.
Toeva, met slechts 300.000
inwoners, heeft de hoogste
misdaadcijfers in de Russische
Federatie. Gemiddeld een
moord per dag. De daders
weten achteraf vaak niet eens
wat ze hebben gedaan omdat
ze stomdronken waren.
Wasmachines
Alcoholisme is een vloek voor de
samenleving in Toeva. Veel
kinderen groeien ouderloos op
omdat hun vader in de gevangenis
zit, zich lam zuipt of is doodgestoken.
Familie kan niet altijd
inspringen vanwege de beroerde
economische situatie en de kans
dat een weesjongen goed
terecht komt in het corrupte
Toeva is gering. Zonder connecties
en smeergeld geen werk.
Het razend populaire kuresh is
één van de weinige manieren
om uit die uitzichtloze situatie te
ontsnappen. Voor deze sport is
kracht nodig. En moed,
behendigheid en doorzettingsvermogen.
Allemaal zaken die
niet te koop zijn. Een goede
worstelaar kan van zijn prijzen
- van auto’s tot televisies en
wasmachines - redelijk rondkomen.
Én hij maakt kans op een
internationale carrière in het
worstelen.
Radislav besloot zich via de
sport in te zetten voor kansloze
jongens. Er moest een sportschool
annex internaat komen
waar hij jongens kon opleiden.
Hij sprak zijn spaarcenten aan,
zamelde geld in bij zakenvrienden
en nam een lening bij de
bank. Samen met vrienden en >>>
13

REPORTAGE
Toevaans worstelen
Worstelkampioen Mongush Radislav voor zijn trainingscentrum
14
bekenden bouwde hij in 2000
de goed uitgeruste sportschool
en het bijbehorende internaat
waar nu 22 jongens wonen.
Kampioenen
“Mijn pupillen zijn gedreven”,
prijst Radislav ‘zijn’ jongens.
“Allemaal doorzetters, die alles
over hebben voor de sport.” In
het verleden trainde hij ook wel
eens een jongen die talent had
én ouders. Maar daar is hij
vanaf gestapt. Kinderen uit
harmonieuze of rijke gezinnen
ontbreekt het aan de juiste
mentaliteit. Ze hebben niet
geleerd te vechten voor hun
bestaan, in tegenstelling tot de
weesjongens voor wie kuresh
de enige manier is om iets te
bereiken in het leven.
“Hier zie je toekomstige
kampioenen”, klinkt het trots
tijdens de rondleiding die langs
de trainingsruimte voert. Op
dikke matten trainen kleine en
grote jongens in de leeftijd van
10 tot 17 jaar. In tweetallen
staan ze in typische kureshhouding:
Hoofden en armen aan
elkaar geklonken, de benen en
heupen naar achteren gestoken.
De langzame bewegingen lijken
op een sierlijke dans. De
traagheid verraadt opperste
concentratie. Ieder zoekt een
zwakke plek bij de tegenstander
om dan bliksemsnel toe te

slaan. Degene die het eerst de
grond raakt verliest.
Rotleven
De jarenlange training op de
sportschool is gratis voor de 22
weesjongens. Ze gaan overdag
naar een gewone school en
trainen daarnaast vier uur per
dag op de sportschool. De
kosten van de sportopleiding
worden gedekt door betalende
leden, giften en inkomsten uit
het internaat waar de jongens
met subsidie van de overheid
verblijven. Dat er geld is om de
jongens te trainen en naar
kampioenschappen te sturen, is
natuurlijk belangrijk, maar
minstens zo essentieel is de
kwaliteit van de begeleiding.
“De meeste jongens hebben
een rotleven achter de rug”, licht
Mongush Radislav toe. En
getraumatiseerde kinderen
ontsporen makkelijk. Kuresh
houdt hen op het goede pad.
De trainingen zijn zwaar en
sporten op dergelijk niveau gaat
niet samen met het gebruik van
drugs en alcohol. Ook biedt
kuresh de jongens een kans om
zichzelf op een positieve manier
als man te bewijzen. Al doende
ontdekken ze hun kracht en dat
schept zelfvertrouwen. Ook
leren ze omgaan met zwakke en
sterke kanten van henzelf en
van de tegenstander, >>>
15

REPORTAGE
Toevaans worstelen
Radislav: “Allemaal zaken die
hen later, als volwassenen, van
pas zullen komen.”
Voor de geestelijke bijstand
zorgen boeddhistische monniken
in een tempel naast de
school. Ook Mongush Radislav
levert een belangrijke bijdrage
aan de opvoeding. Dat is
onontkoombaar: hij is nu
eenmaal de centrale figuur in het
leven van 22 getraumatiseerde
kinderen. Dat schept verplichtingen.
Verplichtingen die verder
16
gaan dan fondsen werven, een
sportschool bouwen en
kampioenen afleveren. “Het is
fantastisch als de jongens
kampioen worden”, beaamt hij.
Maar zijn uiteindelijke doel reikt
verder. “Mijn missie is pas
geslaagd als de jongens
uitgroeien tot evenwichtige
persoonlijkheden. Tot mannen
die de toekomst met vertrouwen
tegemoet zien.” •••••••••••
Tekst en foto’s: Arita Baaijens.
Vechten tot er één overblijft
Kuresh is een eeuwenoude sport die zijn oorsprong vindt in het
herdersbestaan. Herders moeten hun kuddes beschermen tegen
wolven en andere roofdieren. Daarvoor dienen zij te beschikken
over kracht, moed en behendigheid. Datzelfde geldt voor kuresh. In
juli, tijdens het Naadim-festival, strijden enkele honderden mannen
in de buitenlucht om de Toevaanse titel. Voor deelname gelden
geen restricties qua leeftijd; alleen qua sekse gewicht of lengte. De
worstelaars dragen een speciaal kostuum: een korte vechtslip en
een jasje met lange mouwen dat de borst geheel vrij laat. Een als
man verklede vrouw zou ooit een belangrijke worstelwedstrijd
hebben gewonnen – en zoiets wil men sindsdien voorkomen. Voor
aanvang van het gevecht voeren de mannen een dans uit. Deze
elegante dans van een adelaar in volle vlucht symboliseert gratie,
kracht en onoverwinnelijkheid. Een gevecht kan in een paar
seconden afgelopen zijn of tientallen minuten duren. De verliezer is
degene die als eerste de grond raakt met zijn rug, knie of elleboog.
Tijdens wedstrijden vechten meerdere koppels tegelijkertijd op een
groot veld. Winnaars gaan door naar de volgende ronde, tot
uiteindelijk één winnaar overblijft.

BOND
NSA
Niemand buitenspel
Sport inzetten om de maatschappij te ontwikkelen. Dat is waar de Nederlandse Sport Alliantie (NSA) zich mee
bezig houdt. Uitgangspunt is ‘gelijkheid’, oftewel: sport, spel en beweging voor iedereen. “En dat brengt ons
tot ver over de eigen landsgrenzen”, zegt Leonie Hallers. Zij stuurt het NSA-programma ‘Sport &
Ontwikkelingssamenwerking’ aan.
“NSA ontstond in 2006 als krachtenbundeling van drie levensbeschouwelijke sportkoepels”,
vertelt Hallers. “Dit waren de Nederlandse Katholieke Sportfederatie (NKS), de
Nederlandse Christelijke Sport Unie (NCSU) en de Nederlandse Culturele Sportbond
(NCS). Deze koepels bestaan nog steeds, als zelfstandige ledenorganisaties. Maar hun
externe projecten zijn nu ondergebracht bij de NSA. Daaronder vallen ook alle
ontwikkelingssamenwerkingsprojecten.”
Zelfredzaamheid
Met het toenmalige Novib (nu Oxfam Novib) begon NKS in 1998 bijvoorbeeld het
initiatief ‘Hoezo buitenspel?’. Hallers: “Dat was een project in Burkina Faso. En voor
NKS een eerste stap in de sport & ontwikkelingssamenwerking.” NKS zocht een lokale
opleidingspartner en vond die in INJEPS, het nationale opleidingsinstituut van Burkina
Faso voor jeugdwerkers, sportleiders en leraren lichamelijke opvoeding. “Het project
was redelijk concreet. Het bestond voornamelijk uit het verder ontwikkelen van
sportopleidingen. Inmiddels is ‘Hoezo buitenspel?’ afgerond. We hebben ons er, eerst
als NKS en later als NSA, op gericht dat INJEPS helemaal zelfredzaam is. Dat wil
zeggen: dat zij de verbeterde sportopleidingen in hun land helemaal zonder onze hulp
kunnen organiseren. Dat is goed gelukt. Dus gaan we nu een stapje verder – in
Burkina Faso, maar ook in andere landen. Hoe kun je mensen actiever laten sporten?
Hoe kun je ze meer bij de maatschappij betrekken via sport? Hoe zorg je dat
iedereen toegang tot sport krijgt? Dat zijn de vragen die nu aan de orde zijn.”
Wereldkampioen
“Ongeveer een kwart van onze werkzaamheden is gericht op ontwikkelingssamenwerking”,
zegt Hallers. “We werken niet alleen in Burkina Faso, maar bijvoorbeeld
ook in Kenia, Indonesië, Zuid-Afrika, Gambia en Suriname.” De keuze van de landen
waarin de NSA actief is, is afhankelijk van allerlei factoren. “Maar we kijken vooral of
er organisaties of mensen in het land zelf zijn die het werk uiteindelijk van ons
kunnen overnemen. Want onze insteek is altijd dat we na verloop van tijd niet meer
nodig moeten zijn.” Vaak krijgt NSA vanuit een ontwikkelingsland een heel concrete
vraag, bijvoorbeeld de vraag om materiaal. Hallers: “Mensen denken soms dat als
ze maar het juiste materiaal hebben, ze wel wereldkampioen kunnen worden. Wij
stellen dan op onze beurt vragen: ‘Waarom wil je wereldkampioen worden? Wat
denk je daarmee te bereiken? Is het niet belangrijker dat vrouwen en kinderen in
jullie land meer gaan sporten?’ We laten mensen zien dat sport een grote maatschappelijke
kracht kan zijn. Dat ieders inzet voor de eigen samenleving groter is,
als niemand buitenspel wordt gezet. Dat iedereen alleen daarom al toegang moet
krijgen tot sport.” ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
Tekst Martien Versteegh. Illustratie: Olivier Rijcken.
17

club
Voetbalvereniging Union
OPGERICHT IN: 1914
ONTWIKKELINGSSAMENWERKING:
steunt MYSA
Wat?
Het beoefenen van voetbal kan een belangrijke bijdrage leveren aan
de ontwikkeling van individuen. Maar ook aan die van de samenleving.
Vanuit deze overtuiging werd in 1914 de voetbalclub Union
opgericht. Die achtergrond sluit aan bij de betrokkenheid van de
vereniging bij de Mathare Youth Sport Association (MYSA). Deze
Keniaanse organisatie haalt jongeren uit Afrikaanse sloppenwijken
van de straat, laat ze voetballen en biedt ze de kans hun schoolgeld
te verdienen door zich in te zetten voor MYSA. Zo kunnen ze
bijvoorbeeld jonge voetballertjes coachen, aidsvoorlichting geven of
vuilnis opruimen. Via de stichting ‘Union, meer dan voetbal’ wordt
geld ingezameld om met MYSA een bibliotheek/studiehuis te
bouwen in de sloppenwijken van Nairobi.
HOE?
“Dat inzamelen doen we op veel manieren”, vertelt Joost Gilissen,
basisschooldocent en Union-voetbaltrainer. “Zo kunnen kinderen op
zondag meedoen aan mijn training. Daar betalen ze € 2,- per
persoon voor. De helft daarvan is bestemd voor de club en de
andere helft voor MYSA.” Maar de betrokkenheid gaat verder dan
het inzamelen van geld. Union is ook al acht jaar lang gastheer van
een team jeugdige MYSA-voetballers. Zij komen elke zomer acht
dagen spelen in Nederland. Ze slapen, douchen en eten dan op het
clubterrein. Gilissen: “Door dit contact gaat het werk van MYSA - en
haar samenwerking met ons - nog meer leven bij de leden van
Union.”
18

Naam: Wouter Schelhaas
Leeftijd: 6 jaar
Woonplaats: Nijmegen
Sport: Voetbal
Sinds: Anderhalf jaar
Wedstrijdteam: F10
Leest Supporter: Nog niet (is nog iets te jong)
Wat heb je met sport?
“Ik vind alle sporten heel leuk.
Op woensdag heb ik voetbaltraining
en op zaterdag speel ik een
Mijn zusje Meike en ik bedachten
dat het leuk zou zijn wat
extra geld in te zamelen. Oma
“Toen hebben we pannenkoeken verkocht”
WAAROM?
“Union wil de betrokkenheid van de jeugd bij de wereld graag
vergroten”, zegt Gilissen. “Sporten is een sociale bezigheid; het
gaat niet om het voetballen alleen. De wereld is groter dan de
vereniging.” Zelf is Gilissen inmiddels zeer actief betrokken bij veel
projecten in Kenia. Dat Union succesvol is in haar opzet, blijkt uit
het feit dat zelfs de jongste clubleden al initiatieven bedenken om
geld in te zamelen. NCDO heeft grote waardering voor de inzet van
Union. De organisatie verdubbelde de € 35.000 die de stichting de
afgelopen drie jaar voor MSYA ophaalde.
wedstrijd. Vaak kom ik ook op
zondag nog trainen bij Joost!
[Zie linkerpagina, red.] Daar
spelen dan weer andere
kinderen mee dan in mijn eigen
team. Ik zit ook op zwemles en
op judo. En ik zou nog wel willen
basketballen, maar daar heb ik
geen tijd meer voor.”
Vind je het leuk om wat voor arme
kinderen te doen?
“Ja! Hier op de voetbalclub
zamelen we geld in voor Afrika.
heeft toen vijftig pannenkoeken
gebakken. Meike heeft folders
uitgedeeld bij al onze buren en
vriendjes en vriendinnetjes. En
toen hebben we bij ons in de
tuin pannenkoeken verkocht. De
pannenkoeken kosten € 0,50,
maar sommige mensen gaven
wat meer omdat ze wisten dat
het voor een goed doel was. Ik
heb toen een envelop met
€ 75,- meegenomen naar Union
en aan Joost gegeven. Voor de
kinderen in Afrika!’ •••••••••
Tekst en foto‘s: Martien Versteegh.
19

veld
Kort nieuws
LEZEN
20
Rugby tegen apartheid
Midden jaren ’90. De apartheid
was officieel voorbij en
Nelson Mandela was net
geïnstalleerd als president van
Zuid-Afrika. De nieuwe bewindsman
zocht naar een
strategie om zijn volk samen
te brengen. Een manier om
het hart van álle Zuid-
Afrikanen te winnen. In Nelson
Mandela en de wedstrijd die
een volk verenigde vertelt de
veelgeprezen journalist John Carlin hoe die manier
zich aandiende met de World Cup Rugby 1995.
Tegen alle verwachtingen in wonnen de Zuid-
Afrikaanse ‘Springbokken’ van wereldkampioen
Nieuw-Zeeland. Een symbolische overwinning van
een nieuw Zuid-Afrika, waar blank en zwart als
gelijken samenleefden en samen sportten. Een
overwinning op Nieuw-Zeeland, kortom, maar ook
op de apartheidsmentaliteit.
Nelson Mandela en de wedstrijd die een volk
verenigde (Kosmos Uitgevers) is verkrijgbaar in
de boekhandel. Adviesprijs: € 19,95.
ISBN: 9789021529943.
Van Zimbabwe naar Haarlem
Hoe trap je het best tegen een bal aan? Hoe zet je
sport in op school? Hoe gebruik je sport voor wijkverbetering?
En hoe organiseer je een succesvol sportevenement?
Zomaar wat vragen waarover zestien
Zimbabwaanse sportleiders spraken met leerlingen en
docenten van de sportopleiding CIOS Haarlem. Zij
volgden vanaf 27 oktober vier weken lang lessen op het
CIOS, zoals een fitnesscursus. Ook liepen ze mee met
de stages en sportactiviteiten van Nederlandse studenten.
In Zimbabwe werken zij voor het – mede door
CIOS-docenten opgezette – project ‘Haarlem Mutare
Sportleiders’ van de Stedenband Haarlem-Mutare.
Zestig Zimbabwaanse jongeren zijn of worden door de
stedenband opgeleid tot sportleider. Zij verzorgen
dagelijks sportactiviteiten in hun wijk, met speciale
aandacht voor hiv/aids, gelijkheid tussen man en vrouw
en lichamelijke handicaps. Deze kans op een opleiding
en werk is uniek in het door politiek- en economische
crises getroffen Zimbabwe.
Blijf op de hoogte van de projecten van Stedenband
Haarlem-Mutare! Kijk op www.haarlem-mutare.nl.
Het Zimbabwaanse bezoek krijgt in de volgende
Supporter uitgebreider aandacht en was mede
mogelijk dankzij Xplore-subsidie (www.xplore.nl).
Sportcoalities aan de slag
In Burkina Faso gaan het nationaal sportinstituut
INJEPPS en kleine wijkorganisaties binnenkort samenwerken
met een Nederlandse sportbond en sportkoepel.
Nederlandse netwerken van gehandicapten- en
vrouwenorganisaties stellen daarbij hun kennis ter
beschikking. Doel van het gezamenlijke programma is
gemarginaliseerde jongeren – in het bijzonder gehandicapten
en meisjes – beter te laten deelnemen aan hun
samenleving. Het project is één van de nieuwe, krachtige
sportcoalities die ontstaan naar aanleiding van de
beleidsbrief ‘Een kans voor open doel. De kracht van
sport in ontwikkelingssamenwerking’ van minister
Koenders en staatssecretaris Bussemaker. Ook in
Zuid-Afrika, Suriname, Kenia, Senegal en Mozambique
werken lokale organisaties met Nederlandse (sport)
organisaties aan duurzame programma’s op het gebied
van gezondheid, onderwijs en emancipatie. Binnenkort
volgen Guatemala, Indonesië, Zambia en Bhutan.
Uiteindelijk zullen in tien landen sportcoalities aan de slag
zijn voor een betere positie voor jongeren, meisjes en
vrouwen en gehandicapten. NOC*NSF coördineert de
projecten onder de titel ‘Sportcoalities aan de Slag’.
Volg de voortgang van ‘Sportcoalities aan de
Slag’ op www.sport.nl/ontwikkelingssamenwerking!

eportage
Millenniumschoen Award 2008
‘‘Hij dóet het gewoon’’
Hij treedt niet graag op de voorgrond. Maar op
24 oktober stond hij tijdens het festival ‘UN me’
te glunderen op het podium. Al sinds het begin
van zijn voetbalcarrière spant Clarence
Seedorf zich in voor ontwikkelingshulp.
Daarom kreeg hij door minister Koenders de
Millenniumschoen Award 2008 uitgereikt.
“Deze erkenning is belangrijk voor me.”
Van alle genomineerden viel
Seedorf bij de jury extra op. Al
vele jaren zet hij sportprojecten
op in ontwikkelingslanden, en
altijd op een bescheiden manier.
Of zoals minister Koenders bij
de uitreiking zei: “Hij maakt er
niet veel ophef over, maar dóet
het gewoon.” Seedorf is
intensief betrokken bij zijn
projecten en neemt zelf vaak de
verantwoordelijkheid. Zijn
stichting, Champions for
Children, verbetert de omstandigheden
en het onderwijs van
jonge kinderen in ontwikkelingslanden.
Ook is hij actief voor
Goal4Africa, een organisatie die
mensen in staat stelt doelpunten
te sponsoren (zie pagina 24).
Bovendien is Seedorf betrokken
bij de Innovatie- en
Tekst: Eric de Frel. Foto’s: NCDO.
Inspiratiegroep Sport en OS, en
bij allerlei ontwikkelingsprojecten
in Suriname en Zuid-Afrika.
Tijdens de uitreiking van de
Millenniumschoen Award
vertelde de stervoetballer over
zijn motivatie.
“Ontwikkelingswerk is van jongs
af aan mijn missie geweest. Nu
ik een bekende sporter ben,
gebruik ik mijn beroemdheid
graag om overal deuren te
openen. Ik blijf daarbij liever op
de achtergrond. Voor mij zijn
vooral de daden belangrijk; aan
grote woorden en valse beloftes
heb je niks. Mijn ervaring is hoe
meer je kunt geven, des te
gelukkiger je wordt. Daarom doe
ik dit net zo goed voor mezelf; ik
voel mij er zelf ook beter door.” >>>
De Millenniumschoen Award...
... wordt ieder jaar uitgereikt aan een bekende
sporter die zich bijzonder heeft ingezet voor
sport en de millenniumdoelen. Deze doelen
richten zich op onder meer het terugdringen van
armoede, aids en kindersterfte en op gelijkheid
van vrouwen en mannen. In 2006 werd via een
prijsvraag de Millenniumschoen ontworpen. In
dat jaar ging de eerste Millenniumschoen Award
naar voetballer Aron Winter. Het jaar erna mocht
atlete Lornah Kiplagat de prijs in ontvangst
nemen. De uitreiking is elk jaar tijdens de ‘verjaardag’
van de Verenigde Naties, ‘UN me’,
voorheen ‘Nacht van de VN’. Op dit evenement
is aandacht voor het werk van de VN en wordt
de Nederlandse Jongerenvertegenwoordiger van
de VN democratisch gekozen.
21

“Dames en heren,
geachte aanwezigen,
Sport alleen zal de wereld niet
veranderen, maar kan wel een
belangrijke bijdrage leveren aan
het behalen van de millenniumdoelen.
Ik ben daarom blij dat
sport deel uitmaakt van
programma’s van VNorganisaties.
In Rwanda,
bijvoorbeeld, laat UNICEF
kinderen samen sporten, of ze
nu Hutu of Tutsi zijn. Zo leren ze
dat ze eigenlijk helemaal niet van
elkaar verschillen. Het klinkt
simpel, maar als je bedenkt dat
de vaders van deze kinderen
misschien elkaars familieleden
hebben gedood, dan is het
geweldig als hun zonen bij
elkaar in een voetbalteam zitten
en samen juichen als ze winnen.
minister bert Koenders:
‘‘Het bereik van
is gigantisch’’
Emancipatie
In veel landen is het voor
meisjes en vrouwen moeilijk of
zelfs verboden om te sporten.
Sport is belangrijk voor hun
emancipatie. Want door meisjes
de kans te geven aan sportactiviteiten
deel te nemen, groeit
hun zelfvertrouwen, breiden ze
hun sociale netwerk uit en
worden ze weerbaarder. Zien
jullie het voor je: boksende
meisjes in de sloppenwijken van
Nairobi? Ik heb het zelf gezien
toen ik in Kenia was. En behalve
dat ze zichzelf leren verdedigen,
groeit ook hun overtuiging dat
ze controle hebben over hun
toekomst; dat die niet al
bepaald is door hun familie. Ook
draagt het bij aan een verandering
van opvattingen van
mannen over de positie van
vrouwen. Daardoor komt het
derde millenniumdoel, gelijke
kansen voor mannen en
vrouwen, weer dichterbij.
22

eportage
Millenniumschoen Award 2008
idolen
Koenders en atlete Lornah Kiplagat, winnares van vorig jaar, overhandigen
Clarence Seedorf de Milenniumschoen Award 2008.
Opvoeding
Sport kan ook bijdragen aan
een goede opvoeding. In
Guatemala zijn er bijvoorbeeld
enorm gewelddadige jeugdbendes.
Veel jongens voelen zich
daartoe aangetrokken, omdat ze
geen goede opleiding hebben
gehad, hun ouders niet goed
voor hen konden zorgen of
omdat ze geen toekomstperspectief
hebben. Om deze
jongens uit de criminaliteit te
houden zijn er sportprogramma’s
in de achterstandswijken
van Guatemala-Stad. In plaats
van mensen te beroven, leven zij
zich nu uit op het voetbalveld.
De jongens worden beloond
voor goed en gestraft voor
slecht gedrag. Als ze verliezen,
feliciteren ze de tegenpartij, in
plaats van erop los te slaan. En
om goed te presteren, moeten
ze gezond eten, minder drinken
en geen drugs gebruiken. Voor
de jongeren is deze coaching
bepalend voor de rest van hun
leven. Wat zij leren op het
voetbalveld, helpt hen bij het
afmaken van school of bij het
vinden van een baan.
Idolen
Sinds begin dit jaar maak ik me
samen met staatssecretaris
Bussemaker sterk voor sport als
middel bij het bereiken van
ontwikkelingsdoelen. Tot 2011
hebben we 16 miljoen euro
uitgetrokken voor sportactiviteiten
die zich richten op maatschappelijke
ontwikkeling in tien
landen, waaronder Kenia en
Guatemala. Er is speciale
aandacht voor kwetsbare
groepen zoals jongeren, meisjes
en vrouwen, en gehandicapten
in ontwikkelingslanden. Maar de
overheid kan dit niet alleen.
Daarom werken we in
Nederland samen met partners
als NOC*NSF en NCDO, en in
ontwikkelingslanden – via de
ambassades - met lokale
organisaties.
Deze Millenniumschoen Award
zegt iets over het belang van
rolmodellen voor sociaalmaatschappelijke
ontwikkeling.
Ieder land, iedere tijd en iedere
sport kent zijn eigen idolen.
Deze sporthelden kunnen een
belangrijke bijdrage leveren aan
het bereiken van ontwikkelingsdoelen.
Waar zij zijn, daar zijn
ook de camera’s. Het bereik van
hun boodschap is gigantisch.
Dat geldt ook voor de winnaar
van vanavond, die zich al vanaf
het begin van zijn sportieve
carrière inspant voor sportprojecten
en goede doelen in
ontwikkelingslanden: Clarence
Seedorf.
Clarence,
gefeliciteerd!” •••••
Dit is een ingekorte versie van de toespraak die
Minister voor Ontwikkelingssamenwerking Bert
Koenders op 24 oktober hield bij de uitreiking van de
Millenniumschoen Award 2008.
23

WK VOETBAL 2010
Goal4Africa
Geïnspireerd door Mandela
Om succes te hebben, moet gescoord worden. Die sportwijsheid krijgt een nieuwe lading met Goal4Africa.
De oproep van deze stichting aan alle overheden, bedrijven, organisaties, clubs, teams en individuen ter
wereld, is simpel. Doneer van nu tot aan de aftrap van het WK Voetbal een bedrag naar keuze voor de goals
die jouw favoriete prof- of amateurteam maakt. Goal4Africa investeert
dat geld vervolgens in sport en onderwijs voor kinderen in Afrika. Motaung 4 Africa
De eerste mogelijkheid om via
Goal4Africa doelpunten te ‘sponsoren’
was op 12 juli. Toen hield de stichting
de kick-off van zijn donatiecampagne:
een benefietwedstrijd waaraan veertig
topvoetballers meededen – van Kaká,
Maldini, Cannavaro en Gerrard tot Van
Persie, Eto’o, Drogba en Seedorf (zie
foto). Dat was zes dagen vóór de 90e
verjaardag van Nelson Mandela, bij
wiens leven en idealen rond de wedstrijd
uitgebreid stil werd gestaan.
Goal4Africa streeft ernaar Mandela’s
dromen voor het continent te realiseren.
De organisatie ondersteunt hiervoor
sport & ontwikkelingsprojecten en wil
met het ingezamelde geld uiteindelijk
een ‘African Legacy Programme’
opzetten. Vanuit dit programma moet
worden gewerkt aan vredesopbouw,
armoedebestrijding en economische
ontwikkeling in Afrika. Doel: het
werelddeel voor volgende generaties
een betere, veilige en kansrijke plek
maken. Goal4Africa heeft sinds 12 juli
bijna 1,3 miljoen euro opgehaald.
Ook goals sponsoren? Ga naar
www.goal4africa.org.
Een belangrijk gezicht van
Goal4Africa is levende legende Kaizer
Motaung. Net als Stanley Tshabalala,
oud-bondscoach van Zuid-Afrika (zie
pagina 25), groeide Motaung op in
de kansarme wijk Orlando East van
township Soweto en was hij profvoetballer
in de Verenigde Staten.
Motaung richtte, terug in Zuid-Afrika,
de uiterst succesvolle club Kaizer
Chiefs op. Hij stond enkele jaren na
de apartheid – in 1996 – aan de wieg
van de nationale Premier Soccer
League. En hij speelt een invloedrijke
rol in de organisatie van het WK
Voetbal 2010 in zijn land.
24
Foto: ANP.

interview
Stanley Tshabalala
NAAR HET STATION
Orlando East. Zo heette de wijk
waar Tshabalala opgroeide. Er
werd in de jaren ’50 en ’60 veel
op straat gevoetbald in dit
straatarme deel van de township
Soweto. Ander vermaak
was er nauwelijks. Slechts een
enkeling had geld om de
kinderen naar school te sturen.
“Zelf verdiende ik een beetje
door pinda’s te verkopen bij het
treinstation. De meesten van
mijn vrienden probeerden op
andere manieren aan geld te
komen. Met zakkenrollen. Ze
werden regelmatig gepakt en
zaten dan een tijdje vast.”
Niet alleen zakkenrollers
moesten uitkijken voor de
politie. Het einde van de
apartheid was nog niet in zicht,
maar het verzet onder de zwarte
bevolking groeide. “Veel mensen
was een fantastisch blank team
in Johannesburg, Highlands
Park, met Engelsen en
Brazilianen. Hun voetbal, met
veel flair, sprak tot onze
verbeelding. We gingen
regelmatig naar hun wedstrijden.
Al werden we weggestopt in
een stampvol hoekje van het
stadion en zaten blanken op de
beste plaatsen, ik vond het
prachtig.”
Het voetbal leidde Tshabalala af
van de ellende thuis. Zijn vader
was vertrokken toen hij een paar
jaar oud was. Zijn moeder
verdiende niet genoeg om alle
zes kinderen te voeden. “Ze was
huishoudster bij een blanke
familie. Als we geluk hadden,
kreeg ze de restjes mee. Dan
hadden we genoeg te eten.
Naar school ging ik niet, ook al
Een paspoort tot alles
Hij werd kort geleden uitgenodigd door een
universiteit. Of hij lang wilde komen
om een lezing te geven. Hij kon het bijna niet
geloven. “Ik, die zonder scholing in een arme
township was opgegroeid!” Maar de lezing
ging over voetbal. “En dat ken ik”, zegt
Stanley Tshabalala (59), de legendarische
oud- bondscoach van Zuid-Afrika. “Voetbal
heeft me ver gebracht.”
waren met politiek bezig. Je
mocht de politie nooit vertellen
waar iemand woonde. Dat kon
gevaarlijk zijn voor die persoon
en jou het stempel ‘verrader’
opleveren.” De apartheid was
vreselijk, zegt hij. “Maar mijn
vrienden en ik waren geen
politici. Wij hielden van voetbal;
meer dan van wat dan ook.”
NAAR HIGLANDS PARK
In die tijd, halverwege de jaren
zestig, was ook de voetbalcompetitie
nog gescheiden. Blank,
zwart, Indiër, kleurling: iedereen
had zijn eigen competitie. “Er
wilde ik heel graag. Dat kon
alleen als je familie geld had,
bijvoorbeeld door een eigen
zaak. Dat kwam zelden voor.”
Het toekomstperspectief voor
jongens als Tshabalala was
beperkt.
NAAR AMERIKA
“Waar ik opgroeide had je
eigenlijk twee keuzes, je werd
voetballer of bokser. Boksen
was niks voor mij. Je krijgt een
pak slaag of komt thuis met een
gebroken neus. Dus werd het
voetbal.” Die keuze viel gelukkig
uit. Tshabalala bleek een talent, >>>
25

26
die zich snel in de kijker speelde.
Op zijn vijftiende speelde hij voor
Real Fighters in Alexandra, ook
in Johannesburg. Hij was een
snelle rechtsbuiten, die regelmatig
scoorde. Na twee
seizoenen trok Kaiser XI – de
voorloper van topclub Kaiser
Chiefs – hem aan.
Bij ‘Kaiser’ verdiende Tshabalala
geld met wat hij het liefste deed.
Nu kon hij zijn familie een beetje
lucht verschaffen. De tijden van
voorspoed zouden nog even
voortduren voor de jonge speler.
Want twee jaar later, in 1971,
vond hij een manier om naar
Amerika te gaan. “In de boeken
van World Soccer stonden de
adressen van alle Amerikaanse
clubs. En ik wist dat het niet
onmogelijk was. Beroemde
Zuid-Afrikanen als Jomo Sono
en Kaiser Motaung waren mij al

interview
Stanley Tshabalala
Tshabalala over het WK2010:
“Houd ruimte voor Afrikaanse accenten”
voorgegaan. Een buurvrouw
schreef een sollicitatiebrief
voor mij.”
NAAR BEVERLY
Zuid-Afrikaanse spelers waren
gewild in de Verenigde Staten.
Tshabalala kreeg een kans bij
Fort Lauderdale Strikers in
Miami. In New York logeerde hij
bij Steve ‘Kalamazoo’ Mokone,
de spits die in de jaren ’50 nog
indruk had gemaakt bij de
Nederlandse club Heracles
Almelo. Het was een grote stap
van Orlando East naar Miami
– en een leerzame.
“Het niveau was een stuk hoger
dan ik gewend was.” Jaren na
hem zouden spelers als Pele,
Neeskens, Cruijff en
Beckenbauer eveneens hun
kunsten in de Amerikaanse
eredivisie vertonen. Maar ook in
Tshabalala’s tijd speelden er al
gelouterde spelers uit Europa.
“Vergeleken met hen bleek ik
opeens een gemiddelde
“Ik had nog nooit met
ze te douchen. Ik was doodsbang
iets verkeerd te doen.
Maar al voetballend hielpen mijn
teamgenoten me over de
schroom heen. En naakt in de
kleedkamer bleken ze gewoon
mannen, zoals ik.”
Hij ontmoette Beverly, een
studente medicijnen. “Na elke
training gaf ze me Engelse les.
Ik was gretig. Ze deed het
gratis, uit medemenselijkheid.
Ze leerde me ook zwemmen. Ze
was een hele mooie meid, maar
gek genoeg is er nooit iets
amoureus tussen ons voorgevallen.
Ik ben haar ontzettend
dankbaar. We hebben altijd
contact gehouden. Ze is zelfs
een keer naar Zuid-Afrika
gekomen, op mijn uitnodiging,
toen ik bondscoach was. Helaas
is ze inmiddels overleden.”
NAAR SOWETO
Tshabalala brak niet door in
Florida. Na anderhalf jaar kwam
hij terug naar Zuid-Afrika, waar
blanken gevoetbald en
durfde ze niet aan te raken”
voetballer.” Tshabalala begon
zichzelf anders te bekijken. Ook
op andere vlakken. “Ik was de
enige donkere speler, had nog
nooit met blanken gevoetbald. Ik
durfde ze niet aan te raken, ook
niet in het veld, laat staan met
voetbal steeds meer gemengd
werd. De overheid liet het
oogluikend toe. “Het was een
interessante tijd. En al waren
blanken spelers eerst nog bang
om in Soweto te spelen, we
speelden tenminste samen!” Na
Het WK komt er aan en oud-bondscoach
Tshabalala maakt zich zorgen. “De hele wereld
kijkt naar ons. En het gaat niet goed met ons
team. Buitenlandse invloed is prima, maar je
moet je eigen cultuur niet verloochenen. Dat
dreigt nu te gebeuren. Veel officials denken nog
steeds dat een buitenlandse coach zaligmakend
is. Maar een buitenlandse coach wil vaak te veel
veranderen. Ik hou óók van de speelstijl van
andere landen, zoals Nederland, en van buitenlandse
voetballers, zoals Wesley Sneijder. Die mix
van kracht en flair, een moderne voetballer, hij is
overal! Maar bij ons in Zuid-Afrika moet wel
ruimte blijven voor Afrikaanse accenten. Zwarte
spelers hebben een natuurlijke flair. Als coach
moet je er discipline aan toevoegen, maar maak
het niet kapot. Ga geen trucjes en dribbels
verbieden. Zorg alleen dat de spelers weten dat
ze bij balverlies keihard moeten werken om hem
terug te winnen.”
Amerika bekeek hij de apartheid
met andere ogen. “Ik kwam
terug als een compleet ander
persoon. Durfde ik aanvankelijk
niet met mijn medespelers te
douchen of Beverly ook maar
met één vinger aan te raken, in
Amerika leerde ik dat daar niets
mis mee was. Eenmaal terug in
Zuid-Afrika, ging ik mezelf
vragen stellen. Waarom leven
we zo? Wat een dwaze toestand
eigenlijk.”
Hij kreeg een contract bij
Orlando Pirates. Dat ging goed.
Tot hij in een zware botsing
kwam met keeper Henry ‘Black
Cat’ Cele. Hij brak zijn been op
meerdere plaatsen en kwam als
voetballer nooit meer op niveau,
mede vanwege een verkeerde
behandeling. “De medische
voorzieningen voor zwarten >>>
27

28
waren toen nogal beperkt.”
Keeper Cele zou jaren later zijn
agressie op andere manieren
kanaliseren. Hij werd acteur en
maakte in de jaren ’80 onder
meer furore als Shaka Zulu in de
gelijknamige miniserie.
NAAR ITALIË
Toen Tshabalala in 1975 – pas
26 jaar oud – ook zijn andere
been brak, stopte hij met
voetballen. Nog datzelfde jaar
werd hij gevraagd coach van
Orlando Pirates te worden.
“Onze toenmalige coach, Mario
Tuani, moest terug naar Chili. De
belangrijkste spelers van mijn
team, Jomo Sono en Patson
Banda, wilden dat ik zijn rol
overnam. Ik weet niet wat ze in
me zagen, maar de spelers
geloofden in me. Ik had veel
opgestoken in Amerika.”
Orlando Pirates won de BP
Cup. En de jonge coach kreeg
een bijnaam, met dank aan zijn
volume langs de lijn: Stanley
‘Screamer’ Tshabalala. Zijn
succes was ook Zola Mahobe
opgevallen. Deze steenrijke
zakenman had de club
Mamelodi Sundowns overgenomen
en haalde Tshabalala weg
bij Orlando Pirates. Ook kocht
hij een vijftal topspelers. Mahobe
stuurde Tshabalala naar Italië
om stage te lopen bij AC Milan
en Juventus. “Vooral bij Milan
leerde ik veel. Daar was Arrigo
Sacchi coach. Verdedigers als
Maldini en Baresi waren altijd
rustig aan de bal, want Sacchi
riep steeds: ‘piano, piano, rustig
aan’. Zuid-Afrikaanse verdedigers
peren de bal vaak wild naar
voren.”
NAAR DE BOND
Vanuit zijn ervaring in Italië leerde
Tshabalala de spelers van
Mamelodi Sundowns verzorgd
te voetballen. Zijn speelstijl kreeg
zelfs een naam: ‘shoeshine and
piano’. “‘Piano’ verwijst naar de
rust in het spel. En ‘shoeshine’
naar de beweging van een
schoenpoetser. Het betekent:
samen aanvallen en verdedigen.
Het leek wel wat op het
Totaalvoetbal van Michels en
Cruijff.” Sundowns won negen
bekers in zes jaar en doorbrak
de hegemonie van de Soweto
Big Three (Orlando Pirates,
Kaiser Chiefs en Moroko
Swallows) door kampioen te
worden.”
Aan het feest kwam plots een
einde toen Mahobe werd
gearresteerd wegens fraude.
Maar Tshabalala had zijn naam
als coach gevestigd. Toen
Zuid-Afrika in 1992 – na de
sportboycot – weer door de
FIFA werd toegelaten, werd hij
de eerste bondscoach van de
post-apartheidsjaren. “Ik moest
bij nul beginnen. Ik wilde het
sterkste team, maar wilde ook
dat de blanken zich niet
buitengesloten zouden voelen.
Gelukkig hadden we in die tijd
ook een paar sterke blanke
spelers, zoals Mark Anderson,
Peter Gordon en Neil Tovey.
NAAR LAGOS
De verwachtingen waren enorm,
maar Zuid-Afrika was al sinds
1954 niet meer blootgesteld aan
internationale verhoudingen.
Vriendschappelijk werd nog wel
gewonnen van Kameroen (1-0),
dat met Roger Milla furore had
gemaakt op het WK, maar bij de
WK-kwalificatie ging het mis.

interview
Stanley Tshabalala
Tshabalala over het WK2010:
“Stel niet te veel onervaren spelers op”
De Braziliaanse bondscoach Tele Santana van Zuid-Afrika heeft – in navolging
van voorganger Carlos Parreira – gekozen voor de jeugd. Tshabalala:
“Dat is mooi voor hun ontwikkeling, maar het geeft ons niet automatisch
een sterk team. We hebben ervaren spelers nodig, zeker op het middenveld.
Een speler wordt tegenwoordig snel als ‘te oud’ beschouwd. Maar ik
vind: zolang zijn benen hem nog kunnen dragen, stel hem op! Want je hebt
zijn ervaring hard nodig. Ja, ik ben kritisch. Ik schreeuw het niet van de
daken, het staat niet in de krant, maar ik adviseer de andere Zuid-
Afrikaanse coaches wel. Toch stap ik niet zomaar op de bondscoach af. Zo
ben ik niet opgevoed. Die man is uitgenodigd om hier te komen coachen.
Pas wanneer hij erom vraagt, zal ik mijn mening geven. Dan is het aan hem
of hij er iets mee doet.”
Eerst won Zimbabwe in Harare
met 4-1. En op 10 oktober 1992
was de prestigieuze uitwedstrijd
in Lagos tegen Nigeria. Het duel
symboliseerde de strijd om de
hegemonie op het continent.
Tshabalala’s team was kansloos
tegen het ijzersterke Nigeria van
Clemens Westerhof: 4-0.
De pers bekritiseerde
Tshabalala. Met name Sy
Lerman, een blanke sportjournalist
van de Zuid-Afrikaanse
Sunday Times, was scherp in
zijn uitlatingen. Na de nederlaag
tegen Nigeria schreef hij een
stuk over Tshabalala, met als
kop ‘Don’t scream, just go!’
Tshabilala: “Kritiek op de
speelwijze is prima, maar hij
werd te persoonlijk. Lerman
voerde campagne voor de
Engelsman Terry Paine, die in
1966 wereldkampioen was
geworden. Lerman wilde geen
zwarte coach, het moest een
“Ik wilde het sterkste team,
zonder dat blanken zich uitgesloten
zouden voelen”
blanke buitenlander zijn. Hij
vond dat ik internationale
ervaring miste, maar ik kreeg
sterk het idee dat hij gedreven
werd door racistische
motieven.”
NAAR DE JEUGD
De controverse leidde tot een
incident met grote gevolgen. Bij
een persconferentie eindigde
een discussie in een handgemeen,
waarbij Tshabalala een
klap uitdeelde aan Lerman. “Ik
duwde hem weg,” is
Tshabalala’s verweer. “Maar ik
zat fout. En ik accepteerde dat
de bond mij ontsloeg.” Na het
Lerman-incident stokte de
carrière van Tshabalala als
hoofdcoach. Toch bleef hij actief
in het voetbal – bij Sundowns
en Orlando Pirates. Inmiddels is
hij al enige jaren coach van de
nationale teams van Zuid-Afrika
voor spelers onder de twintig en
onder de zeventien jaar.
“Natuurlijk ben ik niet trots op
dat ene incident, maar ik ben
gelukkig. Ik ben nog altijd
continu bezig met mijn grote
liefde: voetbal.”
Als jeugdcoach ziet hij dat het
met veel jonge talenten misgaat
in Zuid-Afrika. Zoals toptalent
Jabu Pule, die in Oostenrijk
dronken achter het stuur in
slaap viel en werd ontslagen.
“Begeleiding is cruciaal. Je moet
keihard zijn. Jonge spelers
krijgen soms een miljoen Rand
tekengeld [85.000 euro, red].
Het eerste wat ze daarmee
doen is vaak een dure auto
kopen, met een flinke installatie.
Ze denken niet aan investeren.
En de zaakwaarnemer is vaak
vertrokken zodra hij zijn
vergoeding heeft opgestreken.”
Zelf is hij vooral zijn moeder
dankbaar. “Ik verkocht pinda’s.
Het enige wat ik kon was
voetballen. ‘Geen alcohol, niet
gokken’, zei mijn moeder altijd.
En dat zeg ik nu tegen mijn
spelers. Mijn moeder heeft me
geleerd mijn eigen kleding te
wassen en geld opzij te leggen.
Dat kun je jongeren nog steeds
leren. Ik kwam uit een arme
township. We hadden niets. En
kijk hoe ik er nu bijzit: ik ben
schoon, draag een pak, en kan
in het Engels discussiëren.
Voetbal was mijn paspoort tot
een goed leven en een mooie
oude dag voor mijn moeder.
Voetbal was mijn paspoort tot
bekendheid en ontmoetingen
met presidenten. Een paspoort
tot alles.” ••••••••••••••
Tekst: Edwin Schoon.
Foto’s: Gallo Images.
29

SPELAANWIJZINGEN
Meer weten over sport &
ontwikkelings samenwerking?
Zelf een sportieve bijdrage
leveren aan een betere wereld?
Er zijn diverse websites waar je
terecht kunt. Supporter zet er
een aantal voor je op een rijtje.
Zoek je informatie of wil je kennis en ideeën
uitwisselen? Dit zijn belangrijke websites op het
gebied van sport & ontwikkelingssamenwerking:
www.sportdevelopment.org
Op dit webportaal van programma Sport & Ontwikkelingssamenwerking
van NCDO vind je info, tools en tips voor
sport & ontwikkelingssamenwerkingin Nederland
www.sportanddev.org
Dit internationale platform voor sport & ontwikkelingssamenwerking
biedt niet alleen informatie en projectvoorbeelden,
je kunt er ook ideeën, ervaringen en kennis uitwisselen.
www.toolkitsportdevelopment.org
In het netwerk Sport & Ontwikkelingssamenwerking bundelen
allerlei organisaties hun krachten. Bijvoorbeeld deze onderwijs- &
opleidingsinstituten:
www.cios.nl CIOS Nederland
www.hanzehogeschool.nl Hanze Hogeschool
www.inholland.nl Hogeschool INHOLLAND
www.voltijd.hva.nl/sport-management-enondernemen/
Hogeschool van Amsterdam
www.windesheim.nl Hogeschool Windesheim
in Zwolle
www.nuffic.nl Nuffic
www.geog.uu.nl/sgo/onderzoek/ceres.nl
Universiteit Utrecht
www.usg.uu.nl USBO
www.mulierinstituut.nl WJH Mulier
Instituut
Kijk voor meer leden van het netwerk Sport &
Ontwikkelingssamenwerking op: www.sportdevelopment.org
Wat maakt een project succesvol en wat zijn de valkuilen?
Deze toolkit bundelt beschikbare kennis en ervaringen. Praktische
tools als checklists en handleidingen helpen je zelf projecten op
te zetten.
Wil je zelf een project opstarten en ben je op zoek naar
subsidiemogelijkheden? Kijk eens op één van deze websites:
www.sportdevelopment.org
fondsen en subsidies
Op deze site vind je een overzicht van verschillende mogelijkheden
in Nederland om financiering voor een project te krijgen.
www.sport.nl/
ontwikkelingssamenwerking
Deze webpagina geeft basisinformatie over het nieuwe programma
‘Sportcoalities aan de slag’ van NOC*NSF
www.ncdo.nl
subsidie aanvragen
Bij NCDO kun je subsidie aanvragen voor activiteiten in Nederland
waarmee je Nederlanders betrekt bij internationale samenwerking
en bij het leven van mensen in ontwikkelingslanden.
www.impulsis.nl
Impulsis is een loket voor ondernemende mensen in
ontwikkelings landen en in Nederland. Je kunt er terecht voor
advies, uitbreiding van je netwerk, expertise en financiële steun.
30

DE LIBERO
Zó 2008
Frank van Eekeren
werkt als senior adviseur en
onderzoeker aan de
Universiteit Utrecht. Ook is hij
namens NOC*NSF manager
van ‘Sportcoalities aan de
slag’, een programma gericht
op de versterking van de
inzet van Nederlandse
organisaties voor sport &
ontwikkelingssamenwerking.
Gaat u tegenwoordig ook zo blij door het leven?
Zodra ik ‘s ochtends de krant door de brievenbus
hoor schuiven, storm ik opgetogen de trap af. Het
vrolijke wereldnieuws pept me volledig op. En
voordat ik zelfs maar de káns krijg neerslachtig te
worden, kijk en luister ik naar het Journaal. Geen
beter anti-depressivum dan het hakkelend
uitgesproken breaking news van Philip Freriks.
Hoe anders voelde ik me een paar maanden
geleden nog. Ik hoorde over graaiende bankiers,
over derdewereldlanden die lijden onder het
superieure Westen en over vergeten continenten.
En dit alles, zo was mijn stellige overtuiging, zou
nooit meer veranderen. Maar kijk nu eens!
Kapitalistische bankiers moeten zich houden aan
de Balkenende-norm. India schiet raketten naar
de maan. En Zuid-Afrika gaat een WK Voetbal
organiseren. Ik lach me rot.
De Zuid-Afrikanen delen mijn opgewektheid. Zij
beginnen in 2010 zelfs een nieuwe jaartelling, zo
zeker zijn ze dat voor hen een Gouden Eeuw
aanbreekt. Op dit moment leven miljoenen
mensen, bijna 15 jaar na de afschaffing van de
apartheid, nog altijd in middeleeuwse omstandigheden.
Maar het aanstaande WK gaat redding
brengen. Sloppenwijken zullen als sneeuw voor
de zon verdwijnen. Het zal banen regenen. En de
economische groei zal ervoor zorgen dat iedereen
er warmpjes bij zit.
In mijn depressieve periode dacht ik nog dat een
WK Voetbal slecht zou uitpakken voor een land in
ontwikkeling. Het bouwen van dure stadions, zo
redeneerde ik, stuwt de prijs van arbeid en
grondstoffen zo ver op dat sociale huizenbouw
stilgelegd moet worden. Ook verwachtte ik een
definitieve klap voor het toch al broze imago van
Afrika, omdat voetbalsupporters beroofd – of
anders wel ziek door het bezoeken van met HIV
besmette prostituees – zouden terugkeren naar
het Westen. Ik wist ook héél zeker dat FIFAbobo’s
en sponsors, ondanks de duidelijk
zichtbare townships, alleen oog zouden hebben
voor de eigen portemonnee.
Maar negatief denken is zó ‘2008’. Een organisatiecomité
dat slechts droomt van mooie stadions
is hopeloos ouderwets. Nee, een modern
sportevenement zorgt voor een stevige economische
en maatschappelijke erfenis waar een land
jaren mee vooruit kan. En natuurlijk is de huidige
voetbalsupporter niet langer een naïeve en op
seks beluste cultuurbarbaar, maar een wereldburger
die zijn bezoek aan het WK aangrijpt om te
genieten van lokale gebruiken en levenslange
vriendschappen sluit met de lokale bevolking.
Het enige waarvan ik nog niet zeker ben, is of de
nieuwe tijdgeest ook bij de FIFA en haar sponsors
is doorgedrongen. Zouden zij wel in de gaten
hebben dat nietsontziende hebzucht passé is?
Dat hun overmatig klinken met champagne in
vijfsterrenhotels not done is, als er luttele kilometers
verderop mensen wonen zonder stromend
water in hun huis? Dat zij, als WK-organisatoren,
kleine ondernemers zonder al te veel moeite een
graantje kunnen laten meepikken van het evenement?
Ik hoop het. Want zelfs een conservatief
bolwerk als de FIFA moet toch mee met zijn tijd.
En een harteloos WK, dat is terug naar het jaar nul.
31

Kampioenen
Rotleven
>>>
Union.”
kinderen te doen?
Tekst en foto‘s: Martien Versteegh.
EmancipatiE
OpvOEding
idOlEn
organisaties.
Seedorf.
Clarence,
Chiefs – hem aan.
voor mij.”
NAAR BEVERLY
mannen, zoals ik.”
NAAR SOWETO
Het WK komt er aan en oud-bondscoach
Tshabalala maakt zich zorgen. “De hele wereld
kijkt naar ons. En het gaat niet goed met ons
voorgegaan. Een buurvrouw ze te douchen. Ik was doodsbang
iets verkeerd te doen.
moet je eigen cultuur niet verloochenen. Dat
team. Buitenlandse invloed is prima, maar je
schreef een so licitatiebrief
Maar al voetba lend hielpen mijn dreigt nu te gebeuren. Veel officials denken nog
teamgenoten me over de
steeds dat een buitenlandse coach zaligmakend
schroom heen. En naakt in de is. Maar een buitenlandse coach wil vaak te veel
Zuid­Afrikaanse spelers waren kleedkamer bleken ze gewoon veranderen. Ik hou óók van de speelstijl van
gewild in de Verenigde Staten.
andere landen, zoals Nederland, en van buitenlandse
voetballers, zoals Wesley Sneijder. Die mix
Tshabalala kreeg een kans bij Hij ontmoe te Beverly, een
Fort Lauderdale Strikers in studente medicijnen. “Na elke van kracht en flair, een moderne voetba ler, hij is
Miami. In New York logeerde hij training gaf ze me Engelse les. overal! Maar bij ons in Zuid-Afrika moet wel
bij Steve ‘Kalamazoo’ Mokone, Ik was gretig. Ze deed het
ruimte blijven voor Afrikaanse accenten. Zwarte
de spits die in de jaren ’50 nog gratis, uit medemenselijkheid. spelers hebben een natuurlijke flair. Als coach
indruk had gemaakt bij de Ze leerde me ook zwemmen. Ze moet je er discipline aan toevoegen, maar maak
Nederlandse club Heracles was een hele mooie meid, maar het niet kapot. Ga geen trucjes en dribbels
Almelo. Het was een grote stap gek genoeg is er nooit iets
verbieden. Zorg a leen dat de spelers weten dat
van Orlando East naar Miami amoureus tussen ons voorgeva
len. Ik ben haar ontze tend terug te winnen.”
ze bij balverlies keihard moeten werken om hem
– en een leerzame.
“Het niveau was een stuk hoger dankbaar. We hebben altijd
dan ik gewend was.” Jaren na contact gehouden. Ze is zelfs
hem zouden spelers als Pele, een keer naar Zuid­Afrika
Neeskens, Cruijff en
gekomen, op mijn uitnodiging,
Beckenbauer eveneens hun toen ik bondscoach was. Helaas Amerika bekeek hij de apartheid
kunsten in de Amerikaanse is ze inmiddels overleden.” met andere ogen. “Ik kwam
eredivisie vertonen. Maar ook in
terug als een compleet ander
Tshabalala’s tijd speelden er al
persoon. Durfde ik aanvankelijk
gelouterde spelers uit Europa. Tshabalala brak niet door in niet met mijn medespelers te
“Vergeleken met hen bleek ik Florida. Na anderhalf jaar kwam douchen of Beverly ook maar
opeens een gemiddelde hij terug naar Zuid­Afrika, waar met één vinger aan te raken, in
Amerika leerde ik dat daar niets
mis mee was. Eenmaal terug in
Zuid­Afrika, ging ik mezelf
vragen stellen. Waarom leven
lucht verscha fen. De tijden van
we zo? Wat een dwaze toe­
voorspoed zouden nog even
voortduren voor de jonge speler.
Hij kreeg een contract bij
Wan twee jaar later, in 1971,
Orlando Pirates. Dat ging goed.
vond hij een manier om naar
Tot hij in een zware botsing
Amerika te gaan. “In de boeken
voetba ler.” Tshabalala begon voetbal steeds meer gemengd kwam met keeper Henry ‘Black
van World Soccer stonden de
zichzelf anders te bekijken. Ook werd. De overheid liet het Cat’ Cele. Hij brak zijn been op
adressen van a le Amerikaanse
op andere vlakken. “Ik was de oogluikend toe. “Het was een meerdere plaatsen en kwam als
clubs. En ik wist dat het niet
enige donkere speler, had nog interessante tijd. En al waren voetba ler nooit meer op niveau,
onmogelijk was. Beroemde
nooit met blanken gevoetbald. Ik blanken spelers eerst nog bang mede vanwege een verkeerde
Zuid­Afrikanen als Jomo Sono
durfde ze niet aan te raken, ook om in Soweto te spelen, we behandeling. “De medische
en Kaiser Motaung waren mij al niet in het veld, laat staan met speelden tenminste samen!” Na voorzieningen voor zwarten >>>
stand eigenlijk.”
DIT NUMMER UIT?
En nieuwsgierig naar het volgende? Neem
dan nu een gratis abonnement op Supporter
(zie kader hieronder). En lees elk kwartaal:
KWARTAALBLAD OVER SPORT & ONTWIKKELINGSSAMENWERKING jaargang 7 / 12-2008
// INTERVIEWS MET BEKENDE SPORTERS
// SPORTREPORTAGES UIT VERRE LANDEN
// INFORMATIEVE ACHTERGRONDARTIKELEN
// SCHERPE OPINIESTUKKEN EN COLUMNS
// NIEUWS OVER SPORT & ONTWIKKELING
// KOOPTIPS EN SPELAANWIJZINGEN
// EN MEER!
/ ORTAGE
worstelen
een uitgave van
CLARENCE SEEDORF: DE WINNAAR MET EEN MISSIE
////// TOM VAN ’T HEK// WK VOETBAL 2010////////////
LEVENDE LEGENDE: TSHABALALA //BErT KOENDErS////////////
/ club /
Voetbalvereniging Union
OPGERICHT IN: 1914
ONTWIKKELINGSSAMENWERKING:
steunt MYsA
/ reportage /
Millenniumschoen Award 2008
sh Radisla voor zijn trainingscentrum
bekenden bouwde hij in 2000 vanaf gestapt. Kinderen uit
de goed uitgeruste sportschool harmonieuze of rijke gezinnen
en het bijbehorende internaat ontbreekt het aan de juiste
waar nu 22 jongens wonen. mentaliteit. Ze hebben niet
geleerd te vechten voor hun
bestaan, in tegensteling tot de
“Mijn pupi len zijn gedreven”, weesjongens voor wie kuresh
prijst Radislav ‘zijn’ jongens. de enige manier is om iets te
“A lemaal doorze ters, die a les bereiken in het leven.
over hebben voor de sport.” In “Hier zie je toekomstige
het verleden trainde hij ook wel kampioenen”, klinkt he trots
eens een jongen die talent had tijdens de rondleiding die langs
én ouders. Maar daar is hij de trainingsruimte voert. Op
dikke ma ten trainen kleine en
grote jongens in de leeftijd van
10 tot 17 jaar. In tweetalen
staan ze in typische kureshhouding:
Hoofden en armen aan
elkaar geklonken, de benen en
heupen naar achteren gestoken.
De langzame bewegingen lijken
op een sierlijke dans. De
traagheid ve raadt opperste
concentratie. Ieder zoekt een
zwakke plek bij de tegenstander
om dan bliksemsnel toe te
slaan. Degene die het eerst de het internaat waar de jongens houdt hen op het goede pad.
grond raakt verliest.
met subsidie van de overheid De trainingen zijn zwaar en
verblijven. Dat er geld is om de sporten op dergelijk niveau gaat
jongens te trainen en naar niet samen met het gebruik van
De jarenlange training op de kampioenschappen te sturen, is drugs en alcohol. Ook biedt
sportschool is gratis voor de 22 natuurlijk belangrijk, maar kuresh de jongens een kans om
weesjongens. Ze gaan overdag minstens zo essentieel is de zichzelf op een positieve manier
naar een gewone school en kwaliteit van de begeleiding. als man te bewijzen. Al doende
trainen daarnaast vier uur per “De meeste jongens hebben ontdekken ze hun kracht en dat
dag op de sportschool. De een rotleven achter de rug”, licht schept zelfvertrouwen. Ook
kosten van de sportopleiding Mongush Radislav toe. En leren ze omgaan met zwakke en
worden gedekt door betalende getraumatiseerde kinderen sterke kanten van henzelf en
leden, giften en inkomsten uit ontsporen makkelijk. Kuresh van de tegenstander,
WAt?
HOe?
Het beoefenen van voetbal kan een belangrijke bijdrage leveren aan “Dat inzamelen doen we op veel manieren”, vertelt Joost Gilissen,
de ontwikkeling van individuen. Maar ook aan die van de samenleving.
Vanuit deze overtuiging werd in 1914 de voetbalclub Union zondag meedoen aan mijn training. Daar betalen ze € 2,- per
basisschooldocent en Union-voetbaltrainer. “Zo kunnen kinderen op
opgericht. Die achtergrond sluit aan bij de betrokkenheid van de persoon voor. De helft daarvan is bestemd voor de club en de
vereniging bij de Mathare Youth Sport Association (MYSA). Deze andere helft voor MYSA.” Maar de betrokkenheid gaat verder dan
Keniaanse organisatie haalt jongeren uit Afrikaanse sloppenwijken het inzamelen van geld. Union is ook al acht jaar lang gastheer van
van de straat, laat ze voetba len en biedt ze de kans hun schoolgeld een team jeugdige MYSA-voetba lers. Zij komen elke zomer acht
te verdienen door zich in te ze ten voor MYSA. Zo kunnen ze dagen spelen in Nederland. Ze slapen, douchen en eten dan op het
bijvoorbeeld jonge voetba lertjes coachen, aidsvoorlichting geven of clubte rein. Gilissen: “Door dit contact gaat het werk van MYSA - en
vuilnis opruimen. Via de stichting ‘Union, meer dan voetbal’ wordt haar samenwerking met ons - nog meer leven bij de leden van
geld ingezameld om met MYSA een bibliotheek/studiehuis te
bouwen in de sloppenwijken van Nairobi.
WAAROM?
“Union wil de betrokkenheid van de jeugd bij de wereld graag
vergroten”, zegt Gilissen. “Sporten is een sociale bezigheid; het
gaat niet om het voetba len a leen. De wereld is groter dan de
vereniging.” Zelf is Gilissen inmiddels zeer actief betrokken bij veel
projecten in Kenia. Dat Union succesvol is in haar opzet, blijkt uit
het feit dat zelfs de jongste clubleden al initiatieven bedenken om
geld in te zamelen. NCDO heeft grote waardering voor de inzet van
Union. De organisatie verdubbelde de € 35.000 die de stichting de
afgelopen drie jaar voor MSYA ophaalde.
Naam: WOuteR scHelHAAs
Leeftijd: 6 jAAR
Woonplaats: nijMegen
Sport: VOetbAl
Sinds: AndeRHAlf jAAR
Wedstrijdteam: f10
Leest Supporter: nOg niet (is nOg iets te jOng)
Wat heb je met sport?
“Ik vind a le sporten heel leuk.
Op woensdag heb ik voetbaltraining
en op zaterdag speel ik een
“Dames en heren,
geachte aanwezigen,
Sport alleen zal de wereld niet
veranderen, maar kan wel een
belangrijke bijdrage leveren aan
het behalen van de mi lenniumdoelen.
Ik ben daarom blij dat
sport deel uitmaakt van
programma’s van VNorganisaties.
In Rwanda,
bijvoorbeeld, laat UNICEF
kinderen samen sporten, of ze
nu Hutu of Tutsi zijn. Zo leren ze
dat ze eigenlijk helemaal niet van
elkaar verschillen. Het klinkt
simpel, maar als je bedenkt dat
de vaders van deze kinderen
misschien elkaars familieleden
hebben gedood, dan is het
geweldig als hun zonen bij
elkaar in een voetbalteam zi ten
en samen juichen als ze winnen.
“Toen hebben we pannenkoeken verkocht”
wedstrijd. Vaak kom ik ook op
zondag nog trainen bij Joost!
[Zie linkerpagina, red.] Daar
spelen dan weer andere
kinderen mee dan in mijn eigen
team. Ik zit ook op zwemles en
op judo. En ik zou nog wel wi len
basketballen, maar daar heb ik
geen tijd meer voor.”
Vind je het leuk om wat voor arme
“Ja! Hier op de voetbalclub
zamelen we geld in voor Afrika.
Mijn zusje Meike en ik bedachten
dat het leuk zou zijn wat
extra geld in te zamelen. Oma
heeft toen vijftig pannenkoeken
gebakken. Meike heeft folders
uitgedeeld bij al onze buren en
vriendjes en vriendinnetjes. En
toen hebben we bij ons in de
tuin pannenkoeken verkocht. De
pannenkoeken kosten € 0,50,
maar sommige mensen gaven
wat meer omdat ze wisten dat
het voor een goed doel was. Ik
heb toen een envelop met
€ 75,- meegenomen naar Union
en aan Joost gegeven. Voor de
kinderen in Afrika!’ •••••••••
18 19
SUPPORTER: SPORTIEF BETROKKEN
15
In veel landen is het voor
meisjes en vrouwen moeilijk of
zelfs verboden om te sporten.
Sport is belangrijk voor hun
emancipatie. Want door meisjes
de kans te geven aan sportactiviteiten
deel te nemen, groeit
hun zelfvertrouwen, breiden ze
hun sociale netwerk uit en
worden ze weerbaarder. Zien
ju lie het voor je: boksende
meisjes in de sloppenwijken van
Nairobi? Ik heb het zelf gezien
toen ik in Kenia was. En behalve
dat ze zichzelf leren verdedigen,
groeit ook hun overtuiging dat
ze controle hebben over hun
toekomst; dat die niet al
bepaald is door hun familie. Ook
draagt het bij aan een verandering
van opva tingen van
mannen over de positie van
vrouwen. Daardoor komt het
derde mi lenniumdoel, gelijke
kansen voor mannen en
vrouwen, weer dichterbij.
minister bert Koenders:
‘‘Het bereiK van idolen
is gigantiscH’’
Koenders en atlete Lornah Kiplagat, winnares van vorig jaar, overhandigen
Clarence Seedorf de Milenniumschoen Award 2008.
Sport kan ook bijdragen aan
een goede opvoeding. In
Guatemala zijn er bijvoorbeeld
enorm gewelddadige jeugdbendes.
Veel jongens voelen zich
daartoe aangetrokken, omdat ze
geen goede opleiding hebben
gehad, hun ouders niet goed
voor hen konden zorgen of
omdat ze geen toekomstperspectief
hebben. Om deze
jongens uit de criminalitei te
houden zijn er sportprogramma’s
in de achterstandswijken
van Guatemala-Stad. In plaats
van mensen te beroven, leven zij
zich nu uit op het voetbalveld.
De jongens worden beloond
voor goed en gestraft voor
slecht gedrag. Als ze verliezen,
feliciteren ze de tegenpartij, in
plaats van erop los te slaan. En
om goed te presteren, moeten
ze gezond eten, minder drinken
en geen drugs gebruiken. Voor
de jongeren is deze coaching
bepalend voor de rest van hun
leven. Wat zij leren op het
voetbalveld, helpt hen bij het
afmaken van school of bij het
vinden van een baan.
Sinds begin dit jaar maak ik me
samen met staatssecretaris
Bussemaker sterk voor sport als
middel bij het bereiken van
ontwikkelingsdoelen. Tot 2011
hebben we 16 miljoen euro
uitgetrokken voor sportactiviteiten
die zich richten op maatschappelijke
ontwikkeling in tien
landen, waaronder Kenia en
Guatemala. Er is speciale
aandacht voor kwetsbare
groepen zoals jongeren, meisjes
en vrouwen, en gehandicapten
in ontwikkelingslanden. Maar de
overheid kan dit niet a leen.
Daarom werken we in
Nederland samen met partners
als NOC*NSF en NCDO, en in
ontwikkelingslanden – via de
ambassades - met lokale
Deze Mi lenniumschoen Award
zegt iets over het belang van
rolmodellen voor sociaalmaatschappelijke
ontwikkeling.
Ieder land, iedere tijd en iedere
sport kent zijn eigen idolen.
Deze sporthelden kunnen een
belangrijke bijdrage leveren aan
het bereiken van ontwikkelingsdoelen.
Waar zij zijn, daar zijn
ook de camera’s. Het bereik van
hun boodschap is gigantisch.
Dat geldt ook voor de winnaar
van vanavond, die zich al vanaf
het begin van zijn sportieve
carrière inspant voor sportprojecten
en goede doelen in
ontwikkelingslanden: Clarence
gefeliciteerd!” •••••
Dit is een ingekorte versie van de toespraak die
Minister voor Ontwikkelingssamenwerking Bert
Koenders op 24 oktober hield bij de uitreiking van de
Mi lenniumschoen Award 2008.
22 23
die zich snel in de kijker speelde.
Op zijn vijftiende speelde hij voor
Real Fighters in Alexandra, ook
in Johannesburg. Hij was een
sne le rechtsbuiten, die regelmatig
scoorde. Na twee
seizoenen trok Kaiser XI – de
voorloper van topclub Kaiser
Bij ‘Kaiser’ verdiende Tshabalala
geld met wat hij het liefste deed.
Nu kon hij zijn familie een beetje
/ interview /
Stanley Tshabalala
“Ik had nog nooit met
blanken gevoetbald en
durfde ze niet aan te raken”
Tshabalala over het WK2010:
“Houd ruimte voor Afrikaanse accenten”
26 27
De impact van sport reikt verder dan het sportveld.
Steeds meer mensen beseffen dat. Van overheden
tot sportbonden. En van hulporganisaties tot
sportliefhebbers.
Zij weten dat sport van invloed is op politieke en sociale
verandering. Dat het een waardevol middel is tegen
armoede, onrecht, oorlog en ziektes. En ze willen
daar graag méér over weten.
Daarom lezen zij Supporter. Het enige tijdschrift in
Nederland over sport als instrument in ontwikkelingssamenwerking.
Over de personen en organisaties die
dit instrument gebruiken. En over de wijze waarop
mensen in ontwikkelingslanden hun sport ervaren.
Leer de impact van sport kennen. Neem een gratis
abonnement op Supporter, een grensverleggend
sportief tijdschrift. Mail je naam en adres naar:
sportdevelopment@ncdo.nl