Afhankelijkheid hanteren - ThiemeMeulenhoff

Omgaan met ernstig lijden, sterven en rouw
Omgaan met ernstig lijden, sterven en rouw
directe omstandigheden; je relatie met de stervende; je eigen verlies; negatieve ervaringen;
je kennis van het stervensproces en je taak en rol daarbij.
2 Leg in je eigen woorden uit wat je verstaat onder de terminale fase.
Wanneer iemand te horen krijgt dat hij binnen afzienbare tijd zal sterven, begint hij aan de
laatste fase van zijn leven. Je noemt dat de terminale fase. Hij zal niet meer herstellen, zijn
gezondheidstoestand zal steeds meer verslechteren en uiteindelijk zal hij sterven. Het is
moeilijk om aan te geven hoelang een terminale fase kan duren. In het ene geval gaat het om
enkele dagen, in het andere om enkele jaren. Duidelijk is in ieder geval dat de
gezondheidstoestand zal verslechteren en het sterven steeds dichterbij komt.
3 Leg uit wat de fasen van het stervensproces volgens Kübler-Ross zijn en wat ze inhouden.
De fasen van het stervensproces volgens Kübler-Ross. Fase 1: Ontkenning. Vaak is de eerste
reactie van iemand een reactie van ontkenning: ‘het kan niet waar zijn!’, of: ‘er is een fout
gemaakt!’. Zo'n ontkenning is ook manier om zichzelf te beschermen. Het slechte nieuws is
zo schokkend dat hij het eigenlijk nog niet aankan. Fase 2: Opstandigheid. Als de werkelijkheid
is doorgedrongen en hij het niet meer kan ontkennen, is de volgende reactie vaak woede en
opstandigheid. De zorgvrager is kwaad omdat dit hem overkomt. Fase 3: Marchanderen. Als
de woede en de agressie beginnen af te nemen, kan het marchanderen of onderhandelen de
zorgvrager steun bieden. Het is vaak onderhandelen met zichzelf. Hij belooft het een te doen
als er iets tegenover staat. Fase 4: Depressie. Het dringt tot de zorgvrager door dat hij terminaal
is en dat daar niets meer aan te doen is. Hij erkent nu volop het grote verlies dat hem te
wachten staat en moet dit verwerken. De zorgvrager is intens met dit verdriet bezig. Hij is
neerslachting en teruggetrokken. Fase 5: Aanvaarding. Als de zorgvrager voldoende tijd en
hulp heeft gehad, kan hij in een fase komen waarin hij de naderende dood accepteert. De
zorgvrager accepteert zijn lot en berust in wat hem overkomt.
4 Wat is het belang van goede lichamelijke verzorging in de terminale fase?
De zorg voor de terminale zorgvrager staat niet meer in het teken van genezing of herstel. Dit
is namelijk niet meer mogelijk. In de meeste gevallen zal de zorgvrager lichamelijk achteruitgaan
en steeds hulpbehoevender worden. De lichamelijke verzorging van de terminale zorgvrager
heeft als doel het zo comfortabel en aangenaam mogelijk maken van de laatste levensfase.
Je noemt dit ook wel stervenshulp. Stervenshulp is een voorwaarde voor stervensbegeleiding.
Het is niet of nauwelijks mogelijk iemand te begeleiden als hij voornamelijk pijn en ongemak
heeft.
5 Leg in je eigen woorden uit wat je verstaat onder stervensbegeleiding.
De emotionele en psychische hulp die een terminale zorgvrager in de laatste levensfase van
anderen krijgt, kun je samenvatten met de term stervensbegeleiding. Stervensbegeleiding is
alleen mogelijk als de zorgvrager zich bewust is van de situatie waarin hij verkeert. Als de
zorgvrager comateus of diep verstandelijk gehandicapt is, is er geen sprake van
stervensbegeleiding. Alle gesprekken en aanwezigheid van anderen vallen onder
stervensbegeleiding.
6 Welke dilemma's kunnen zich voordoen tijdens de terminale fase?
De dilemma's die zich tijdens de terminale fasen voor kunnen doen, zitten in de volgende
vragen: Waar moet de zorgvrager de laatste fase doorbrengen en overlijden? Hoeveel
lichamelijke zorg geef je nog? Ga je door met de medische behandeling? Ga je door met het
geven van eten en drinken? Hoever ga je in het bestrijden van de pijn? Wat doe je als de
zorgvrager of zijn naasten vragen om het leven te beëindigen?
© ThiemeMeulenhoff 37