Handboek voor begeleiders van vluchtelingen en ... - Stichting ROS

• Luister niet alleen naar wat gezegd wordt maar ook naar wat mogelijk gevoeld wordt
• Let op non-verbale tekens die je helpen begrijpen
• Tolereer pauzes en stiltes die iets langer duren dan normaal
• Help jezelf en de andere persoon zich allebei ontspannen en comfortabel voelen
• Probeer kalm te blijven, zelfs wanneer je je niet zo voelt
Let erop dat je zo nauwkeurig mogelijk bent in je reacties en verhelder al wat zij hebben
gezegd dat jij niet hebt begrepen. Beperk vragen tot een minimum tenzij je precieze
informatie nodig hebt en stel dan een precieze vraag. Als je hen wil aanmoedigen om te
praten, stel open vragen die beginnen met "wat" of "hoe". Vermijd geladen opmerkingen of
oordelen. Vermijd ook te vroeg, te dikwijls en te lang te praten.
Mensen willen misschien niet praten nadat ze slecht nieuws hebben ontvangen of omdat ze
depressief of vertwijfeld zijn. Wanneer ze jou echter opzoeken, zeggen ze je dat ze willen dat
je er voor hen bent en dat ze je nodig hebben. Probeer zo geruststellend mogelijk te zijn. Laat
pauzes en stiltes zodat er een kans is voor hen om iets te zeggen.
i. Sympathie, identificatie en empathie
Sympathie is geworteld in onze eigen gedachten en gevoelens bij een situatie. Onze reactie zal
gebaseerd zijn op hoe we de situatie beoordelen. We zijn geneigd sympathie te voelen voor
mensen die een slachtoffer zijn. We vinden het erg dat ze zo lijden en we zijn geneigd onze
sympathie te matigen als we voelen dat ze in zekere zin deze problemen zelf gezocht hebben.
Identificatie is gebaseerd op onze persoonlijke ervaring. We hebben gelijkaardige gevoelens
gehad of hebben in een gelijkaardige situatie verkeerd; we delen dezelfde religie, leeftijd, enz.
Je onmiddellijke reactie kan zijn "dat is mij ook overkomen, dus ik weet hoe dit voelt". Dat
klopt echter niet. Je kan wel weten hoe het voelt voor jezelf maar niet voor hen. Je gevoelens
zullen je reactie bepalen.
Empathie is de uiting van onze moeite om een situatie te begrijpen. Het ontstaat wanneer we
luisteren en respecteren dat een persoon anders is dan wijzelf. Empathische uitingen gaan
over 'jou' en niet over 'mij'.
Gevoelens kunnen worden overgedragen: positieve gevoelens van vriendschap en negatieve
gevoelens van wanhoop. Gevoelens worden opgeslagen en we moeten er ons van bewust zijn
dat dit zowel bij ons als bij de gedetineerden kan gebeuren. Het is nodig grenzen afgebakend
te hebben in het begin zodat er een duidelijk idee bestaat van wat je hen kan bieden.
ii.
Steun voor de bezoeker
De bezoeken brengen stress met zich mee en de bezoekers moeten zelf hun nood aan steun
inschatten. Dat kan op individuele basis gebeuren, bijgestaan door een opzichter of een
therapeut, of als lid van een groep waarin er wederzijdse steun wordt geboden. Gevoelens en
emoties kunnen worden overgedragen van en naar de bezochte persoon: positieve gevoelens
van vriendschap en negatieve gevoelens van wanhoop. Emoties worden gedownload. We
moeten ons hiervan bewust zijn en manieren bedenken over hoe we daarmee kunnen omgaan.
Het is bezoekers aangewezen een strategie bij de hand te hebben, zoals bijvoorbeeld
ontspannende muziek om in de auto onderweg naar huis van een bezoek naar te luisteren.
iii.
Grenzen
49