Zorgzwaartepakketten in de praktijk - Landelijk Platform GGz

De herstelvisie gaat echter op een aantal belangrijke punten wringen met de ZZP‟s.
Als organisaties vanuit de herstelvisie werken, betekent dit dat zij kijken naar de
mogelijkheden en de kracht van de cliënt. Dit is een andere benadering dan de ZZP‟s
waarbij immers wordt uitgegaan van de beperkingen van de cliënt. Deze frictie leidt tot
twee problemen: een communicatieprobleem en een financieel probleem.
Communicatie
De communicatie in de richting van cliënten is verwarrend. Enerzijds communiceren
instellingen middels zorgplannen (waaronder behandelplannen) over de mogelijkheden van
een cliënt. Bij het aanvragen van een indicatie worden de beperkingen echter in kaart
gebracht. Organisaties geven aan dat zij problemen ervaren om deze tegenstelling uit te
leggen aan cliënten.
“Vanuit de herstelmethodiek kijk je heel erg naar wat iemand zijn mogelijkheden zijn. Bij
het aanvragen van behandeling bij een ZZP hebben wij inmiddels geleerd dat het doel „
toewerken naar een RIBW‟ volgens het CIZ een C pakket is. Terwijl dat een behandeldoel
is. We moeten als het ware alle behandelplannen omschrijven naar een probleem met
beperkingen. Vervolgens moet je dat weer aan een patiënt gaan uitleggen, omdat hij moet
tekenen voor zijn ZZP aanvraag. Dat is haast niet uit te leggen, ook niet naar patiënten toe.”
Manager ZZP
Werken vanuit herstel betekent tijd investeren in cliënten zodat zij zo zelfstandig mogelijk
kunnen functioneren. Het aanleren van vaardigheden en ervoor zorgen dat cliënten
vaardigheden behouden is een tijdsintensieve klus en in veel gevallen intensiever dan het
daadwerkelijk overnemen van de bewuste taken.
De ZZP‟s sluiten echter niet bij deze visie aan. Een cliënt met lichte beperkingen, maar
veel ontwikkelingsmogelijkheden, heeft een ZZP met weinig uren begeleiding. Hierdoor is
er niet voldoende tijd beschikbaar om te investeren in herstel.
Bekostiging
Zoals eerder aangegeven houdt de zorgzwaartebekostiging in dat organisaties betaald
worden op basis van de zorgzwaarte van cliënten. Hoe zwaarder de beperkingen, hoe
hoger het ZZP en hoe hoger het daaraan gekoppelde geldbedrag. Dit betekent dat
instellingen meer inkomsten generen naarmate cliënten meer beperkingen hebben en
meer ondersteuning nodig hebben. Gelet op financiën kan het voor een organisatie dus
verleidelijk zijn om veel cliënten in een hoog ZZP te houden.
Cliënten krijgen op deze wijze echter bevestigd dat zij zorgafhankelijk zijn. Een hoog ZZP
kan zelfs stigmatiserend werken. Dit staat haaks op de herstelvisie. De herstelvisie streeft
immers zorg na die bijdraagt aan persoonlijk herstel en die meer gericht is op (ontwikkel)-
aspecten. Deze ogenschijnlijke tegenstrijdigheid heeft als gevolg dat organisaties voor een
dilemma staan: hoe integreer je de ZZP‟s met de herstelvisie?
“Wij zijn er ook voor om minder klinische bedden over te houden, dat snappen we al wel.
Hoewel dat zeer gevoelig ligt. Ook voor de organisatie. Want het betekent dat je ook als ggzinstelling
in feite je goudkluis leeghaalt.” Manager ZZP
2.2. Rol van de cliënt
De ZZP‟s plaatst cliënten in een andere rol. Het management van organisaties geeft
overeenkomstig aan dat zij de cliënt (beginnen te) zien als onderhandelingspartner.
Hierdoor zijn ze genoodzaakt het aanbod te expliciteren en hierover in gesprek te
gaan met cliënten. Er is een bewustzijn dat zij een overeenkomst hebben met de
cliënt met alle aspecten van dien. Dit houdt ook in dat de zorg minder vrijblijvend
9