De schakers centraal - Koninklijke Nederlandse Schaakbond

Ten derde verzelfstandigde het domein van de vrije tijd. Die verzelfstandiging, waardoor de vrije
tijd losser kwam te staan van de normering in de andere maatschappelijke domeinen, past in
een veel langere ontwikkeling van maatschappelijke differentiatie en functionele specialisatie.
Nadat de vrije tijd in het weekend en de avond, een gevolg van de vrije zaterdag en
achturendag, in eerste instantie in groep- en verenigingsverband werd door gebracht, luidde de
groeide afstand tussen geloof en maatschappij de verzelfstandiging van de vrije tijd in. De
invloed van religie, gezin en overheid op de vrije tijd is verminderd.
In de hoogtijdagen van de kerk beïnvloedde levenbeschouwing ook de vrije tijd.
Die invloed betrof deels wat men deed, maar vooral in welke context men iets deed.
Tal van activiteiten en liefhebberijen werden voornamelijk binnen de eigen kring
ondernomen. Dat men enerzijds vaker thuis is en anderzijds minder tijd besteedt aan
huiselijke contacten past binnen het beeld van de individualisering. Huishoudens worden
algemeen genomen steeds kleiner, hetgeen de kans om thuis een huisgenoot te treffen negatief
beïnvloedt. Voorts is de individualisering binnen de muren van het eigen huis verder
voortgeschreden. De tijd dat de gemeenschappelijke woonkamer slechts één
lichtpunt telde, boven de centraal opgestelde huistafel en in de enige verwarmde ruimte, ligt ver
achter ons. Dat geldt inmiddels ook voor de tijd dat een huis met slechts één
televisie, en één computer was uitgerust. Verschillende vertrekken zijn gerieflijk voorzien van
alle gemakken, zodat ieder zich binnen de muren van de gezinswoning op activiteiten van eigen
voorkeur kan richten.
Zo bezien onttrekken de arbeidsmarkt en de vrijetijdsmarkt tijd aan het gezinsleven.
In een somberder visie staat de intocht van tv en pc op de tienerkamer zelfs gelijk met het
gedeeltelijk verwezen van die kinderen, doordat de aantrekkingskracht van formats en
rolmodellen uit de vermaaksindustrie ten koste gaat van de rol van de ouders. Dat ter relativering
kan worden opgemerkt dat de romantische visie op het gezin historisch gezien eerder
uitzondering dan regel is, zeker in de praktijk, laat onverlet dat een goed gezinsleven hier en nu
als een voorname waarde in het leven gezien wordt. Gezin en vrienden worden, in die volgorde,
als de twee belangrijkste zaken in het leven beschouwd, belangrijker dan, in die volgorde, vrije
tijd, werk, godsdienst en politiek. (Robert Haarbosch, Onderzoek vrije tijd)
De gedachte achter de onderzoeksvraag naar de ontwikkelingen van individualiseringen in de
schaaksport was dat deze individualisering mogelijk kansen zouden leveren voor het winnen
van clubleden. Schaken is echter een vrije tijdsbesteding en uit meerder artikelen is gebleken
dat door individualisering de verplichting zijn toegenomen en de vrije tijd is afgenomen. Mensen
zijn vaker thuis en de vrije tijd is verspreid over minder aaneengesloten uren. De
individualisering lijkt dus geen kans op te leveren voor het traditionele aanbod van het
clubschaak zoals de schaakbond dat nu aanbiedt. Dit sterkt de gedachte dat aanbod via
internet waarbij een lid zelf het moment van deelname kan bepalen mogelijkheden zou kunnen
bieden. In paragraaf 6.2 zal hier uitvoeriger op worden ingegaan.
28