40 Jr Frico - Zuivelhistorie Nederland

[093] VEERTIG JAREN FRICO
door G. J. RUITER, Knijpe.
(Globale weergave van den Frieschen tekst van het hieraan voorafgaand artikel).
Na vijftig jaar zuivelcoöperatie en veertig jaar georganiseerden zuivelafzet is het
van belang eens te overdenken, wat de pioniers van deze organisaties als doel
hadden gesteld, wat er vervolgens is bereikt en op welke wijze men het gestelde
doel verder zal kunnen benaderen.
De voormannen der zuivelcoöperatic namen als uitgangspunt de toentertijd
naar voren komende bezwaren: een gebrekkige zuiveltechniek, een ondoelmatige
zuivelafzet en, vooral als gevolg daarvan, slechte sociale omstandigheden
voor den boer en zijn personeel.
Uitgaande van deze omstandigheden richtte men zich dus bij het leiden en uitbouwen
der organisaties op het wegnemen van deze bezwaren, waarbij men
het Friesche volksbelang terdege liet meespreken.
Als we nagaan, welke daarbij de resultaten zijn geweest, dan mogen we vastleggen,
dat niets volmaakt is, maar dat aan den eersten eisch, dien van verbeterde
techniek, behoorlijk is vastgehouden en met behoorlijk succes. De jongste
ervaring in deze tegenover andere zuivelexporteerende landen heeft ertoe
geleid, dat aan dit onderdeel nog meer aandacht wordt besteed. Helaas wordt
nog niet algemeen ingezien, althans wordt niet algemeen dienovereenkomstig
gehandeld, dat technische volmaking van het zuivelbedrijf verreweg de grootste
perspectieven biedt, indien de producent zelve het contact met de afnemers
blijft bewaren, waarbij hij zich het best op diens behoeften kan instellen. Zuivelbereiding
en -afzet behooren daarom hand aan hand te gaan en dienen in
eigen organisatie ter hand te worden genomen. Hier valt nog veel te verbeteren,
waarbij de toekomst ligt in de verdere aansluiting der zuivelfabrieken bij de jubilaresse.
Ten aanzien van de noodzaak tot verbetering van den afzet der producten
staat de zaak minder gunstig. Hier heeft een groot deel der Friesche zuivelfabrieken
niet voortgebouwd op het uitgangspunt der pioniers, dat vooral ook
verbetering van den afzet voorop dient te gaan. Slechts de grootste helft der fabrieken
handelt in deze consequent door aan het verwerkelijken van deze doelstelling
mee te arbeiden als deelgenoote van de Frico. De omstandigheid, dat
de kleinste helft der zuivelfabrieken slechts coöpereert tot en met de dorpsfabriek
in deze en ten aanzien van den verkoop der producten het coöperatieve
principe verwerpt, vormt principieel [094] en practisch de meest kwetsbare
plek in de zuivelcoöperatie. Verdediging van het coöperatieve principe is voor
de pleitbezorgers van deze halfslachtige organisatie ondoenlijk, en, zoo men
het wel zou doen, onlogisch. De practijk brengt mee, dat niet elke dorpsfabriek
zich ten aanzien van den afzet der verschillende producten in het buitenland
voldoende kan oriënteeren, noch dien afzet juist kan organiseeren, terwijl de
onderlinge concurrentie der los van elkaar verkoopende en ex - porteerende fa-
Heruitgave www zuivelhistorienederland.nl 94
© F.C.Z.E.V. 1938