40 Jr Frico - Zuivelhistorie Nederland

BEKNOPT HISTORISCH OVERZICHT
[011] door S. NIJHOLT,
Directeur van de Frico.
De geschiedenis van de Friesche Coöperatieve Zuivel-Export-Vereeniging,
waarvan de in latere jaren
aangenomen afkorting „Frico” meer en meer burgerrecht
heeft verkregen, zou een lijvig boek kunnen
vullen. Het is niet de bedoeling van dit artikel.
Beoogd wordt slechts in een klein bestek de hoofdzaken
te belichten.
Wij beginnen daartoe met als eerste hoofdstuk een
artikel op te nemen, dat ter gelegenheid van het
25-jarig bestaan der vereeniging verscheen in het
Friesch Weekblad (voorganger van het Friesch
Landbouwblad).
Duidelijk komt daarin naar voren, dat de oprichters beoogden den afzet van
onze producten te verbeteren door in onderlinge samenwerking de bestaande
fouten uit den weg te ruimen en den grondslag te leggen voor een vereeniging,
die de duurzame boerenbelangen tot richtsnoer heeft. In ons verder overzicht
zal blijken, hoe goed die grondslag was, hoe daarop voortdurend verder gebouwd
kon worden en hoeveel dank wij verschuldigd zijn aan de voortrekkers,
die met kennis van zaken, klaar en duidelijk den weg wezen om den georganiseerden
boer de noodzakelijke zeggenschap te verschaffen bij de voorziening
van de wereldmarkt met de door hem voortgebrachte producten. Het voorbeeld
dezer pioniers zij den jongeren een aansporing om den arbeid te voltooien, in
de Frico niet alleen te zien een verkoopapparaat, maar bovenal een hechte boeren-organisatie,
waarvan de verdere uitbreiding een vereischte is in het belang
van de bestaanszekerheid van den boer, in het belang van een vrijen boerenstand.
DE OPRICHTING.
Na den bloeitijd van den Frieschen landbouw, die omstreeks het jaar 1875 zijn
hoogtepunt bereikte, volgde reeds spoedig een tijdperk van verval. De producten
brachten zoo weinig op, dat zelfs bij de zeer lage pachten en arbeidsloonen,
waarbij de arbeiders niet veel meer dan het leven konden houden, het boerenbedrijf
nog niet loonend genoemd kon worden. In de richting der bezuiniging
op de uitgaven [012] was spoedig de uiterste grens bereikt; om tot betere uitkomsten
te komen stond dus nog slechts één weg open en wel het verbeteren
der opbrengsten, zoowel wat de hoeveelheid als wat de kwaliteit aangaat. Gedwongen
door den noodtoestand sloeg men dien weg in en het is verrassend,
wat zoodoende op verschillend gebied bereikt werd.
Onder de Friesche producten, die vroeger steeds om hunne goede kwaliteit geroemd
werden, moet ongetwijfeld ook de boter genoemd worden. Reeds sedert
Heruitgave www zuivelhistorienederland.nl 14
© F.C.Z.E.V. 1938