Master Evidence Based Innovation in Teaching - Maastricht University

Teachers Academy
MEBIT
Master Evidence Based Innovation in Teaching
‘Geen veronderstellingen of vooroordelen, maar feiten’

Teachers Academy
De Master Evidence Based Innovation in Teaching is een programma
van de Teachers Academy.
De Teachers Academy van de Universiteit Maastricht verzorgt
opleidingen en cursussen voor docenten vanuit de gedachte
dat problemen in het onderwijs alleen door een creatieve en
slimme aanpak opgelost kunnen worden. De Teachers
Academy wil een bijdrage leveren aan de verbetering van de
kwaliteit van het onderwijs en het terugdringen van het
dreigende lerarentekort.
Met de Teachers Academy wil de Universiteit Maastricht
samen met haar partners uit het primair, voortgezet en hoger
onderwijs de professionalisering en academisering van het
onderwijs ter hand nemen. De Teachers Academy streeft naar
een samenhangend geheel van programma’s voor het hele
onderwijs. Evidence based werken is daarbij het uitgangspunt.
De Teachers Academy is nauw verbonden met het TIER,
het Top Institute for Evidence Based Education Research.
www.teachersacademy.nl
TIER
Het Top Institute for Evidence Based Education Research
(TIER) is een interuniversitair topinstituut dat onderzoek doet
op het gebied van evidence based onderwijs. TIER kent drie
partners de Universiteit Maastricht, de Universiteit van
Amsterdam en de Rijksuniversiteit Groningen en is onderdeel
in een internationaal netwerk. TIER wil bijdragen aan de
kwaliteitsverbetering van het Nederlandse onderwijs door te
bevorderen dat evidence based werken de leidraad wordt in
onderwijsbeleid en -praktijk.
www.tierweb.nl
2 Teachers Academy | 2011

Wat werkt?
Evidence based innovation - wetenschappelijk onderbouwde
vernieuwing - houdt in dat docenten zich niet laten leiden
door veronderstellingen of vooroordelen, maar door feiten.
Ideeën voor onderwijsvernieuwing zijn er genoeg, maar de
vraag is ook: wat werkt? Welke vernieuwingen zijn effectief
en leiden tot meer kwaliteit in de klas? Die vragen vormen
het uitgangspunt van deze opleiding.
Wat is evidence based onderwijs?
Evidence based onderwijs vraagt van een docent een specifieke
aanpak en een specifieke attitude.
Aanpak
Stel, u vraagt zich af: kan ik mijn leerlingen actiever laten
studeren als ik op een andere manier ga toetsen? In het
Mebit-programma kunnen we de beantwoording van zo’n
vraag op twee manieren aanpakken. Eén manier is: een systematische
analyse maken van de beschikbare publicaties
over het onderwerp. Daarbij komen vaardigheden kijken als:
Hoe selecteer ik bruikbare onderzoeksresultaten uit het grote
aanbod? Hoe beoordeel ik de methodologische kwaliteit van
de gevonden publicaties? Welke zijn geschikt voor mijn eigen
onderwijspraktijk? Een tweede manier om de gestelde vraag
te beantwoorden is: zelf onderzoek doen. Samen met andere
Mebit-studenten doet u dan een kortlopend onderzoek
waarin u experimenteert met verschillende toetsvormen.
U onderzoekt zo of de gewenste veranderingen zich voordoen
in het leergedrag van uw eigen leerlingen.
En attitude
Een belangrijk aspect van evidence based werken is de attitude
dat alleen innovaties waarvan bewezen is dat ze effectief
zijn, geïmplementeerd worden. U stelt zichzelf vragen
als: Waarom deze vernieuwing? Is er bewijs dat het werkt?
Kunnen we het ook in onze school toepassen? Dat mag allemaal
voor de hand liggend klinken, de praktijk laat zien dat
het voor de hand liggende niet altijd uitgevoerd wordt.
Voor wie is de opleiding bedoeld?
Het academisch masterprogramma Mebit is bedoeld voor
docenten die in het bezit zijn van een masterdiploma van een
erkende Nederlandse universiteit in combinatie met een
onderwijsbevoegdheid voor het voortgezet onderwijs.
De opleiding wil docenten bereiken die de wisselwerking
tussen wetenschappelijke kennis en de onderwijspraktijk
willen verbeteren door evidence based te werken. Mebit richt
zich op leraren die willen investeren in hun loopbaan en graag
een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van hun school en
vakgebied.
Waarom kiezen voor MEBIT?
• De Master Evidence Based Innovation in Teaching neemt de
praktijk als uitgangspunt: het programma wordt gestuurd
door de leervragen van de deelnemers. De opleiding besteedt
ook expliciet aandacht aan de verspreiding van de verworven
kennis binnen de school.
• Mebit is een learning community. Individuele begeleiding
wordt gecombineerd met intensieve samenwerking in kleine
groepen, en al het materiaal dat gemaakt wordt is na toetsing
vrij beschikbaar voor iedereen. Door de maandelijkse
contactdagen in Maastricht komt u in aanraking met alle
facetten van een academische leer- en werkomgeving.
• Mebit biedt een flexibele leeromgeving. Door een efficiënte
inzet van e-learning kan de opleiding eenvoudiger ingepast
worden in een drukke agenda. U kunt uw studietempo
binnen het semester in overleg met uw begeleider versnellen
of vertragen. De structuur van het programma stelt u
bovendien in staat om vanuit elke locatie in Nederland deel
te nemen aan de opleiding.
• De inhoudelijke en organisatorische band van Mebit
met TIER, het Top Institute for Evidence Based Education
Research, zorgt voor een directe link met wetenschappelijk
toponderzoek.
3

Dit is wat MEBIT te bieden heeft:
Eindtermen
• Deelnemers ontwikkelen een houding waarbij hun professionele
handelen is gebaseerd op de beste beschikbare
wetenschappelijke kennis.
• Deelnemers beschikken over kennis en inzicht om zelfstandig
wetenschappelijke informatie te verzamelen die aansluit op
praktische vraagstukken (‘wat werkt?’), en kunnen deze
informatie beoordelen op de toepasbaarheid in hun eigen
schoolsituatie.
• Deelnemers beschikken over de competentie om wetenschappelijke
informatie om te zetten in praktijktoepassingen,
de implementatie van onderwijsinnovaties te organiseren
en de effecten van deze innovaties te meten.
• Deelnemers beschikken over de competentie om een bijdrage
te leveren aan wetenschappelijk onderzoek, gericht
op de ontwikkeling van nieuwe praktijkrelevante kennis.
• Deelnemers beschikken over de vaardigheid om collega’s te
informeren over nieuwe en bruikbare wetenschappelijke
kennis en ontwikkelingen die nuttig zijn voor de innovatie
van onderwijs.
Inhoud
De inhoud van het Mebit-programma wordt voor een groot
deel gestuurd door leervragen die de deelnemers zelf formuleren.
Deze leervragen worden verdeeld over verschillende
thema’s en sturen de studie aan vanuit drie elkaar aanvullende
invalshoeken:
1. Het werkterrein van de docent. Het onderwijsleerproces
kan geordend worden in: a. ontwerp van leersituaties,
b. het onderwijsleerproces, c. toetsing en evaluatie.
2. Evidence based. De praktijkgebonden thema’s worden
gekoppeld aan de evidence based benadering, de kern
van het Mebit- programma.
3. Het schoolvak. Hier is ruimte om aandacht te besteden aan
de koppeling van ingediende leervragen met ontwikkelingen
in het schoolvak.
De studie wordt afgesloten met een master thesis. De thesis
is een individuele afsluiting van de studie waarin een leervraag
diepgaand bestudeerd wordt. Het schrijven van de
thesis wordt begeleid door de docent en in thesis-groepen
via een gestructureerde peer review ondersteund. Elke deelnemer
heeft hierbij de mogelijkheid samen te werken met
een coach die de deelnemer steunt in het verkennen van
vakinhoudelijke ontwikkelingen.
4
Teachers Academy | 2011

Het volledig academisch masterprogramma Mebit is een
twee-jarige deeltijdopleiding, verdeeld over vier semesters
van elk twintig weken. Het is ook mogelijk onderdelen van
het volledige programma te volgen, welke worden afgesloten
met een certificaat van deelname.
Evidence based werken
Binnen elk thema en semester van het MEBIT-programma
worden de 5 stappen van evidence based werken belicht:
1. Het probleem vertalen in beantwoordbare vraag;
2. Efficiënt zoeken naar de best beschikbare kennis (evidentie);
3. Een kritische beoordeling van methodologische kwaliteit en
toepasbaarheid van deze kennis;
4. Een beslissing nemen op grond van de beschikbare kennis
over belang, bruikbaarheid, toepasbaarheid en kosteneffectiviteit;
5. Regelmatig evalueren van de kwaliteit van dit proces.
Vanwege de vraaggestuurde opzet van het programma worden
de deelnemers elk semester uitgenodigd specifieke leervragen
te formuleren als basis voor het doorlopen van deze
cyclus van 5 stappen. De leervragen zijn ontleend aan de eigen
schoolsituatie en kunnen gekoppeld worden aan thema’s:
A Ontwerp van leersituaties
Voorbeelden van mogelijke leervragen: Hoe kan ik aansluiten bij
niveauverschillen onder mijn leerlingen? Wat zijn goede leerboeken?
Welke volgorde van de leerstof is in deze situatie het beste?.
B Onderwijsleerproces
Voorbeelden van mogelijke leervragen: Hoe kan ik mijn leerlingen
feedback geven op hun werk in onze elektronische
leeromgeving? Hoeveel huiswerk is wenselijk? Wat zijn effectieve
vormen van samenwerkend leren in mijn vak?
C Toetsing en evaluatie
Voorbeelden van mogelijke leervragen: Hoe toets ik kritisch
denken? Hoe kan ik de kwaliteit van mijn school vergelijken
met een andere school? Hoe kan ik laten zien dat er sprake is
van een doorlopende leerlijn?
Het MEBIT-programma kent de volgende modules:
Semester 1: Evidence Based Werken
In deze inleidende module leert men een probleemanalyse uit
te voeren binnen de context van eigen leervraag en schoolontwikkeling.
Knelpunten worden beschreven in termen van
problemen, interventies en gewenste effecten. Deelnemers
leren in trainingen te werken met specifieke tools voor het
opsporen en beschikbaar maken van benodigde publicaties.
Deelnemersleren publicaties te beoordelen, en hoe de
inhoud kan worden verwerkt tot een geïntegreerde analyse
en bespreking van onderzoeksresultaten. In de virtuele
leeromgeving wordt individuele begeleiding geboden door
een schrijfcoach. In de tweede fase becommentariëren de
deelnemers elkaars werk via peer-review, ook in de virtuele
leeromgeving. De resultaten van de literatuur review worden
verwerkt in een afzonderlijk memorandum. Hiermee worden
de deelnemers geschoold in het ontwikkelen van docentgerichte
beschrijvingen van resultaten uit wetenschappelijk
onderzoek die de schoolontwikkeling kunnen ondersteunen.
Ter afsluiting van de module worden beide documenten
gepresenteerd in een seminar tijdens de contactdagen.
Semester 2: Evidence Based Innovatie: Ontwerp & Planning
In het tweede semester wordt opnieuw een literatuurstudie
uitgevoerd in combinatie met een probleemanalyse binnen de
context van de eigen schoolontwikkeling. De resultaten zijn
de basis voor het ontwerp van een empirisch onderzoek dat in
het aansluitende derde semester zal worden uitgevoerd in de
eigen school. Colleges, werkcolleges en groepsbesprekingen
tijdens de contactdagen zijn naast de persoonlijke begeleiding
in de virtuele leeromgeving direct ondersteunend bij het schrijven
van een project-ontwerp voor begeleid onderzoek in het
volgende semester. Samenwerking tussen deelnemers middels
peer review en presentatie in een afsluitend seminar zijn ook
van toepassing in het tweede semester, alsmede het schrijven
van een tweede memorandum over lopend onderzoek.
Semester 3: Verzamelen en evaluatie van evidentie
Het derde semester is bestemd voor de uitvoering van onderzoek
dat in de voorafgaande fase werd ontworpen. In deze
programmafase wordt in de ondersteunende colleges het
accent gelegd op analyse, synthese en presentatie van resultaten
op basis van empirisch onderzoek. De collegereeks M&S
die is gestart in het eerste semester wordt in dit derde semester
afgesloten. Parallel aan de uitvoering van het onderzoek in
de zelfstudiefase schrijven de deelnemers een thesisvoorstel
voor het laatste semester. De uitvoering van de opdracht en
de beoordeling van de resultaten in het derde semester komen
langs dezelfde weg tot stand als in beide voorgaande semesters:
individuele begeleiding in virtuele leeromgeving door de
schrijfcoach in aanvulling op ondersteunend onderwijs tijdens
contactdagen, peer review, het schrijven van een memorandum
en de presentatie van de resultaten in een seminar. Er wordt een
begin gemaakt met de thesis. In dit semester wordt in het bijzonder
gewerkt aan het formuleren van de probleemstelling.
Semester 4: Van evidentie naar beleid
Het vierde semester is volledig gericht op de afrondende thesis:
het zelfstandig integreren van studie en onderzoek tot een
schriftelijke en persoonlijke presentatie van onderzoeksresultaten.
Hier wordteen nieuw onderzoek uitgevoerd waarbij de
gehele cyclus van evidence based onderwijsvernieuwing wordt
doorlopen: van probleem analyse tot en met het schrijven en
presenteren van de resultaten, afgestemd op de eigen doelgroep.
Het eindniveau van de thesis-opdracht is een wetenschappelijk
artikel dat publiceerbaar is in een peer reviewed
journal. De deelnemers worden in deze fase begeleid door een
ervaren onderzoeker uit het TIER-consortium. Naar eigen inzicht
en behoefte, en mede afhankelijk van het onderzoeksvraagstelling
en onderwerp, kan men een voorstel doen voor een tweede
begeleider met vakdidactische achtergrond. Gedurende de thesisfase
wordt een internationale excursie aangeboden.
5

Terugkomdagen
Maandelijks komen alle deelnemers 2 aaneengesloten dagen bijeen
in Maastricht. De volgende activiteiten zijn gepland:
Werkcolleges Methodologie & Statistiek
Theoretisch en praktisch wordt in het M&S-programma de basis gelegd
voor het doen van onderzoek tijdens het Mebit programma. M&S is niet
alleen van belang bij het zelf uitvoeren van onderzoek, maar minstens zo
belangrijk bij het interpreteren en op waarde schatten van eerder gepubliceerd
onderzoek. Onderzoeksdesign en beschrijvende statistiek staan
centraal in het eerste semester, de toetsende statistiek in het tweede
semester en meta analyses van onderzoeksresultaten en het publiceren
van onderzoeksresultaten in het derde semester. In deze fase wordt het
M&S onderwijs ook individueel afgestemd op specifieke technieken die
aansluiten op individuele thesis keuzes in het laatste semester.
Actualiteitencolleges Onderwijsinnovatie: de stand van zaken
In actualiteitencolleges en workshops wordt de stand van zaken op
het gebied van onderwijs en onderwijsinnovatie toegelicht. Sprekers,
ook van buiten de UM, zullen ingaan op onderwijskundige, maatschappelijke
en politieke ontwikkelingen op dit terrein en speciaal
aandacht besteden aan de rol van de wetenschap hierin. De volgende
onderwerpen worden belicht:
• Probleemgestuurd leren en groepsleren
• Leren op school en persoonlijke ontwikkeling
• Ontwerp van onderwijs
• De leraar: ontwikkelingen op het terrein van het beroep
• Kwaliteitszorg
• Multicultureel onderwijs
• E-Learning
• Leerstandaarden
• Leerproblemen
• Onderwijsbeleid
Vaardigheidstrainingen: Organisatie van innovatie
Deelnemers aan het Mebit programma worden getraind in het toepassen
van de evidence based principes bij innovaties in het onderwijs.
Maar van hen wordt ook verwacht dat zij inzake dit onderwerp een
voortrekkersrol gaan spelen binnen de eigen schoolorganisatie.
Daartoe worden ze getraind in een aantal vaardigheden die deze rol
ondersteunen, zoals leiderschapskwaliteiten en sociale vaardigheden.
Workshops: Onderzoek in en voor de praktijk
Ervaren onderzoekers binnen het Top Institute for Evidence Based
Education Research (TIER) geven regelmatig workshops over het
opzetten en uitvoeren van projecten die zijn gericht op innovaties en
ondersteuning van beleid.
Buitenlandse studiereis
De studiereis in het vierde semester staat in het teken van de verbreding
van het blikveld. De twee jaar die het Mebit programma in beslag
neemt, vinden geheel in de Nederlandse context plaats. Weliswaar
wordt internationale literatuur bestudeerd, de interpretatie en toepassing
daarvan worden in Nederlands perspectief geplaatst. Tijd om de
blik te verbreden. Hoe is het onderwijs in het buitenland ingericht?
6 Teachers Academy | 2011

Aanmelding
Vraaggestuurd onderwijs
In literatuuronderzoek analyseren de deelnemers hun leervragen
onder individuele begeleiding van hun docent, met het doel deze
leervraag te specificeren in aansluitende onderzoeksvragen.
Deze onderzoeksvragen vormen de start van de bestudering van
grotendeels zelf gekozen, dan wel door docenten geadviseerde
literatuur. Deze studie wordt afgerond met het schrijven van een
paper. Tijdens het schrijven van het paper wordt onder leiding
van de docent samengewerkt in een kleine onderwijsgroep
die functioneert als peer review groep. Het paper wordt na
beoordeling gepresenteerd in een afsluitend seminar.
In onderzoek van de onderwijspraktijk werken de deelnemers
onder begeleiding van de docent in een kleine groep hun
leervragen uit in een plan van aanpak voor een kortdurend en
kleinschalig onderzoeksproject. Dit project wordt op een of
meerdere scholen uitgevoerd. De resultaten zullen ook aan
de deelnemende scholen worden gerapporteerd. In deze werkvorm
ligt het accent op planning, samenwerking en taakverdeling,
verzamelen, verwerken en evalueren van gegevens, en
het publiceren van toepasbare resultaten.
Virtuele leeromgeving
Studie en onderzoek vinden plaats in een virtuele leeromgeving
die 24 uur per dag beschikbaar staat voor de deelnemers.
In het virtuele studielandschap vindt u alle informatie voor
uw studie, wordt u individueel begeleid, werkt u samen met
anderen en wisselt u resultaten uit. De noodzakelijke software
en hardware (laptop, ebookreader) wordt door de opleiding
beschikbaar gesteld. In deze flexibele virtuele leeromgeving
wordt tachtig procent van de studietijd gewerkt; de
resterende tijd is gevuld met contactonderwijs in Maastricht
(twee dagen per maand).
Toelatingseisen
Toelaatbaar tot de opleiding is elke docent die in het bezit is
van een masterdiploma van een erkende Nederlandse instelling
voor hoger onderwijs, in combinatie met een onderwijsbevoegdheid
voor het voortgezet onderwijs. De opleiding
staat ook open voor docenten in het HBO.
Aanmelding
De aanmelding kan op 2 manieren verlopen:
1. Docenten die toelaatbaar zijn en het volledige programma
willen volgen, dienen zich aan te melden via het digitale
aanmeldingsformulier op de website van het Nederlands
Instituut voor Masters in Educatie (NiME):
www.mastersineducatie.nl
De ontvangst wordt bevestigd en vervolgd met het verzoek
de aanmelding af te ronden door het opsturen van:
• Een schriftelijke toelichting en beschrijving van de motivatie
om deze opleiding te kiezen. Deze brief bevat tevens de
leervragen die men in de opleiding wil gaan bestuderen.
Ook dient hierin aangegeven te worden hoe deze leervragen
gerelateerd zijn aan de schoolontwikkeling.
• Een curriculum vitae met beschrijving van vooropleiding en
ervaring.
• Een ondersteunende brief van de school, waarin aangegeven
wordt dat de aanmelding financieel gewaarborgd is, en de
school de docent de benodigde tijd verleent om de opleiding
te kunnen volgen. De school verklaart tevens dat de school
als onderzoeksplek benut kan worden tijdens de studie.
Deze informatie is de basis voor een toelatingsgesprek, waarin
vooral ingegaan zal worden op de motivatie van de deelnemer
en de leervragen die zijn beschreven.
2. Docenten die belangstelling hebben voor een onderdeel
van het programma kunnen rechtstreeks contact opnemen
met de Teachers Academy.
Nederlands Instituut voor Masters in Educatie (NiME)
Het NiME is in 2008 opgericht om topdocenten in het voortgezet
onderwijs in staat te stellen optimaal te investeren in
hun eigen beroepsontwikkeling. Het NiME treedt op als
makelaar om vraag en aanbod bij elkaar te brengen. NiME
inventariseert actuele scholingsvragen van scholen en
docenten en geeft vervolgens erkende opleidingsinstituten
opdracht maatwerkopleidingen samen te stellen.
wwww.mastersineducatie.nl
7

© 2011 Teachers Academy, Maastricht University, Postbus 616, 6200 MD Maastricht
Tekst: Jules Coenegracht tekst en communicatie, Maastricht | Layout: Grafisch ontwerpburo Emilio Perez, Geleen | Drukwerk: Drukkerij Pietermans, Lanaken.
www.teachersacademy.nl
Based in Europe, focused on the world. Maastricht University is
a stimulating environment.Where research and teaching are
complementary.Where innovation is our focus.Where talent
can flourish. A truly student oriented research university.
Contactinformatie
Teachers Academy
Astrid Lamers
Kapoenstraat 23
Postbus 616
6200 MD Maastricht
Telefoon: 043 388 44 28
E mail: info-ta@maastrichtuniversity.nl