Verslag van de bijeenkomst - GGD Rotterdam-Rijnmond

Verslag van de bijeenkomst ‘Vijf jaar Meldcode’ op 1 juli 2013
Op maandag 1 juli heeft Staatssecretaris Martin van Rijn, tijdens de bijeenkomst vijf jaar Meldcode in
Rotterdam, het startsein gegeven voor de Wet verplichte Meldcode huiselijk geweld en
kindermishandeling. Ruim vijf jaar geleden nam Rotterdam het voortouw om te komen tot een
meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling.
Opening door Hugo de Jonge, wethouder Jeugd, Onderwijs en Gezin
Bijna de helft van de Nederlandse bevolking heeft te maken met huiselijk geweld. Huiselijk geweld is
de meest voorkomende vorm van geweld in Nederland, minder dan geweld op straat, zoals overvallen
of diefstallen. Het aantal melding van professional bij het Advies- en Meldpunt Huiselijk Geweld
(ASHG) is in vijf jaar enorm toegenomen. Van 213 meldingen in 2007 tot 986 meldingen in 2012.
Ruim 500 organisaties hebben zich aangesloten bij de Meldcode.
De wethouder noemde ook het tijdelijk huisverbod bij kindermishandeling in zijn openingsspeech. Het
uitgangspunt voor het tijdelijk huisverbod bij kindermishandeling is dat niet het kind als slachtoffer,
maar de volwassen pleger uit huis geplaatst wordt. Met de Rotterdamse aanpak huisverbod bij
kindermishandeling heeft Bureau Jeugdzorg een extra instrument in handen om kindermishandeling
een halt toe te roepen. De wens van de wethouder voor de toekomst is om de ketens binnen de
aanpak van huiselijk geweld en kindermishandeling meer aan elkaar te verbinden.
Terugblik op vijf jaar (Rotterdamse) Meldcode door voormalig wethouder Jantine Kriens
Ruim vijf jaar geleden vond in deze zaal van het Scheepvaart en Transportcollege de start plaats van
de Rotterdamse Meldcode.
Toen Jantine Kriens raadslid was kreeg ze inzicht in de omvang van de huiselijk geweld problematiek.
Ze schrok van de cijfers hoeveel huiselijk geweld voorkwam. Huiselijk geweld is een groot probleem,
het wordt van generatie op generatie doorgegeven. In die tijd was het zo dat de overheid zich niet
moest bemoeien met wat er achter de voordeur afspeelt. Met als gevolg dat kinderen werden
belemmerd in hun ontwikkeling, kinderen werden geslagen en vrouwen werden vernederd. Jantine
nam politieke verantwoordelijkheid om daar iets aan te doen. Ze is zelf gaan praten met o.a.
Kaapverdiaanse meisjes en Hindostaanse meisjes, waar sprake was van incest en veel suïcides
plaatsvonden omdat zij werden uitgehuwelijkt. De voormalig wethouder gaf aan dat het doorbreken
van taboe dus ook het bespreekbaar maken van taboe onderwerpen bij verschillende
gemeenschappen van migranten noodzakelijk is om de cirkel van geweld te doorbreken.
Ruim vijf jaar geleden is Jantine gaan praten met professionals uit de praktijk. Wat vinden jullie van
een meldplicht? Er was een groot wantrouwen vanuit professionals naar de overheid: wat doen ze met
de gegevens? Ik kan melden, maar wat gebeurt er daarna? Er moest een nieuwe norm worden
gesteld: slaan mag niet, dat staat in de wet, dus ook niet achter de voordeur!
Er is toen gekozen voor een meldcode en niet voor een meldplicht:
- vanuit respect voor de professional om hen zelf de afweging te laten maken;
- normstellend: geen geweld achter de voordeur;
- wel zorgen voor een goede opvolging;
- Niet alleen de professional laten afwegen, collegiale consultatie, maar dat ook de instelling er
ook verantwoordelijk voor is.
Lydia Janssen heeft als juriste meegedacht over het ontwikkelen van de meldcode.
RIAGG Rijnmond was een tegenstander van de meldcode, dat vond Jantine Kriens en lastige
discussie. Gemeente Rotterdam heeft uiteindelijk gesteld dat als je subsidie ontvangt van de
gemeente dat je dan aangesloten moet zijn op de Meldcode en SISA.

Jantine Kriens zal in haar huidige functie als bestuursvoorzitter van het VNG intensief blijven werken
aan huiselijk geweld en kindermishandeling. Het is een vraagstuk met veel problemen, een onderwerp
om met elkaar, professionals en slachtoffers te blijven bespreken. De focus: alle neuzen dezelfde
richting op!
V.l.n.r
Jantine Kriens, Martin van
Rijn, Hugo de Jonge en
Marianne van den Anker
Paneldiscussie
Verschillende collega’s regeerden tijdens het debat op vragen over de Meldcode en de aanpak
huiselijk geweld en kindermishandeling.
Ben van de Wetering, bestuurder Antesgroep
Ben van de Wetering noemde tijdens het debat de ‘kindcheck’. Een kindcheck houdt in dat
professionals bij een intake na moeten gaan of een cliënt de zorg voor een minderjarig kind heeft en
zo ja, of dat kind bij hen veilig is. Daarnaast gaf Ben aan dat de samenwerking tussen de organisatie
beter zou kunnen, dit heeft te maken met financiering en ook met mensen.
Miran Fooy, ROC Zadkine
Bij het ROC wordt er gewerkt met de meldcode, dit gaat goed. Door de nieuwe ontwikkelingen van de
transitie van de jeugdzorg zie je verandering, je ziet meer angst bij de medewerkers, waar gaan we
naar toe?
Anneke Roolker, teamleider Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK)
Vijf jaar geleden was de terugkoppeling vanuit het AMK naar organisaties toe minimaal, nu durft
Anneke te stellen dat elke melder een schriftelijke terugkoppeling krijgt van het AMK.
Adviezen zijn toegenomen bij het AMK.
Marjolein van de Merwe, Maasstadziekenhuis
Marjolein geeft aan dat uitwisseling van gegevens tussen ziekenhuizen en andere organisaties beter
zou kunnen. Het is belangrijk om de veiligheid van het kind centraal te stellen en dit als uitgangspunt
te gebruiken om beter met andere organisaties samen te kunnen werken.
Reactie uit de zaal:
Sjoerd Top van de Politie noemt Gessica, het Maasmeisje, waarin veel hulpverleners langs elkaar
heen werkte en waarbij de veiligheid van het kind niet centraal werd gesteld, dat zou nu wel moeten.

In andere landen wordt er gewerkt met het Familiy Justice Centre, dat werkt goed, daar wordt het
slachtoffer en het hele gezin centraal gesteld en niet alleen de pleger, wat helaas nog veel gebeurd.
Sjoerd noemde als voormalig koploper dat het belangrijk blijft elkaar kritisch aan te spreken en van
elkaar te willen leren.
Marijke Kruijt, Stichting Mee
Medewerkers van MEE ondersteunen mensen met een beperking. Voor ouders met kinderen met een
beperking neemt dat in de opvoeding bepaalde spanning met zich mee. Als consulent denk je vaak
mee met de ouders, maar signalen moeten wel besproken worden en dat staat een consulent in eens
tegenover de ouders. Marijke Kruijt geeft daarom aan dat het goed is dat er nu de drang en dwang
aanpak is. Hierdoor kan de gemeente samen met jeugdinstellingen hulp opdringen aan gezinnen,
vóórdat de Raad voor de Kinderbescherming een onderzoek start of de rechter families dwingt hulp te
accepteren.
Stichting Mee is ook enthousiast over de wijkteams, dat de samenwerking tussen de diverse
organisaties beter zal verlopen. Civiel en strafrechtelijke maatregelen moeten meer samen worden
gebracht.
Seaske Verbeek, Bureau Moetd
Bureau Moetd geeft trainingen huiselijk geweld en kindermishandeling en workshops voor hulp- en
dienstverleners. Aan haar de vraag wat is nu belangrijk als het gaat om het bespreekbaar maken van
huiselijk geweld en kindermishandeling?
Seaske geeft aan dat het belangrijk is om open en eerlijk naar de klant te zijn. Zeg eerlijk tegen de
cliënt: ‘Ik vind dit moeilijk, maar ik ga het toch zeggen’. Wat denk je en wat zie je, bespreek het met de
cliënt. Lef hebben om dit moeilijke onderwerp te bespreken. De Meldcode helpt ook om open en eerlijk
naar de cliënt te zijn en beter samen te werken. Hoe transparanter, hoe beter je ook kunt reflecteren
op je eigen handelen.
Saadia Daaouiari, Kenniscentrum Emancipatie (Dona Daria)
Dona Daria bereikt met haar werk veel vrijwilligers en sleutelfiguren van zelfzorgorganisaties.
Ze organiseren bijeenkomsten over huiselijk geweld voor migrantenorganisaties en
vrijwilligersorganisaties. Vrijwilligers weten nog weinig van de Meldcode. Aan Saadia de vraag zouden
vrijwilligers ook niet verplicht het convenant meldcode moeten tekenen? Vrijwilligers zijn niet verplicht
om met de Meldcode te werken, maar dit wordt wel aanbevolen. Vrijwilligers hebben vooral een
belangrijke signalerende functie.
Ben van de Wetering, ook psychiater
Transgenerationele overdracht is een belangrijk probleem, investeren in de toekomst, proberen het nu
in de aanpak huiselijk geweld te stoppen, zodat het in de toekomst niet meer voorkomt. Bij
psychiatrisch of verslavingsprobleem zo vroeg mogelijk ingrijpen, dit kan tegenwoordig al tijdens de
zwangerschap!

Staatssecretaris van VWS Martin van Rijn
De staatssecretaris gaf in zijn speech aan dat de invoering van de Wet verplichte Meldcode goed is
voorbereid. Het is nog steeds nodig om huiselijk geweld aan te pakken.
Jaarlijks worden bijna 200.000 ouderen slachtoffer van mishandeling, seksueel misbruik en financiële
uitbuiting. Kijken we naar kinderen, dan worden er per jaar naar schatting 119.000 mishandeld.
Omgerekend is dat één kind in elke doorsnee basisschoolklas.
Landelijk is er een actieplan ‘Kinderen Veilig’. Hierin staat de aanpak voor kindermishandeling tot
2016. We willen, allereerst, voorkomen dat het gebeurt. En als het toch gebeurt moeten we dit
signaleren, stoppen en de schade zoveel mogelijk beperken. Dat geldt ook voor huiselijk geweld.
Uit het actieplan is de oprichting van een ‘Taskforce kindermishandeling en seksueel misbruik’
voortgekomen. De Taskforce, sinds september 2012 aan het werk, ziet toe op de uitvoering van het
actieplan en richt zich vooral op de speerpunten in de aanpak van kindermishandeling en seksueel
misbruik. Martin van Rijn noemde ook het rapport van de commissie-Samson.
Meldcode is niet alleen een instrument, maar zorgt er ook echt voor dat er iets gebeurt. De Wet is
gebaseerd op kennis uit de praktijk van de deskundige zoals hier in Rotterdam. 85 procent van alle
Rotterdamse zorg- en welzijnsorganisaties is aangesloten op de meldcode. 540 organisaties, ook uit
het onderwijs overigens, werken op dit moment met de meldcode. Er zijn 780
aandachtsfunctionarissen actief.
De invoering van de Wet verplichte Meldcode is een mijlpaal.
Een extra mijlpaal is dat de ‘kindcheck’ aan de Meldcode is toegevoegd. De kindcheck geldt voor alle
professionals die werken met volwassen cliënten die kampen met psychische of
verslavingsproblemen. Of signalen vertonen van huiselijk geweld. Vanaf vandaag zijn zij verplicht te
checken of hun cliënt voor kinderen zorgt. Zij checken ook of dat goed gaat. Zo niet, dan komen zij in
actie.
De Staatssecretaris noemde dat de nieuwe Jeugdwet vandaag naar de Tweede Kamer is gestuurd.
Het wetsvoorstel regelt de transitie van de zorg voor jeugd naar gemeenten, met ingang van 1 januari
2015. In het nieuwe jeugdstelsel worden de gemeenten bestuurlijk en financieel verantwoordelijk voor
alle jeugdhulp en de uitvoering van kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering.
Staatssecretaris Martin van Rijn