derde voortgangsdossier - Erfgoedcel Waasland

Voortgangsrapportering over de borging
van een element van immaterieel cultureel
erfgoed
Cultuur, Jeugd, Sport en Media
Kunsten en Erfgoed
Afdeling Erfgoed
Arenbergstraat 9, 1000 BRUSSEL
Tel. 02 553 68 68 – Fax 02 553 69 69
E-mail: marina.laureys@cjsm.vlaanderen.be
Website: www.kunstenenerfgoed.be
KE-CE-007-110420
In te vullen door de
behandelende afdeling
ontvangstdatum
Waarvoor dient dit formulier
Met dit formulier rapporteert u aan het Agentschap Kunsten en Erfgoed over de recent uitgevoerde en geplande
activiteiten op het vlak van de borging van het genoemde element van immaterieel cultureel erfgoed. Die activiteiten meldt
u in het kader van de jaarlijkse opvolging van elementen die in de Inventaris Vlaanderen voor Immaterieel Cultureel
Erfgoed zijn opgenomen.
Aan wie bezorgt u deze aanvraag
U kunt dit formulier zowel op papier als digitaal indienen:
− Vul het formulier elektronisch in, druk het af, en stuur het ondertekend in twee exemplaren naar het adres bovenaan
op dit formulier, t.a.v. Marina Laureys, afdelingshoofd.
− Stuur het digitale exemplaar via e-mail naar cultureelerfgoed@vlaanderen.be, of bezorg het op cd-rom.
Wie is de contactpersoon voor uw aanvraag
De contactpersonen voor uw aanvraag zijn Arlette Thys, arlette.thys@cjsm.vlaanderen.be, en Dries Van Den Broucke,
dries.vandenbroucke@cjsm.vlaanderen.be.
Waar vindt u meer informatie
Het reglement Immaterieel Cultureel Erfgoed vindt u op www.kunstenenerfgoed.be.
Gegevens van de aanvrager
1 Vul hieronder de gegevens van de aanvrager in.
naam van de organisatie Intergemeentelijk Samenwerkingsverband Land van Waas – Erfgoedcel
Waasland
eventuele roepnaam Interwaas – Erfgoedcel Waasland
rechtspersoonlijkheid Dienstverlenend intergemeentelijk samenwerkingsverband
website www.interwaas.be en www.erfgoedcelwaasland.be
korte voorstelling van de aanvrager Het Intergemeentelijk Samenwerkingsverband van het Land van Waas (voorheen
Intercommunale vereniging van het Land van Waas, opgericht in 1968) is een
dienstverlenende vereniging ten behoeve van de aangesloten gemeenten
Beveren, Kruibeke, Lokeren, Sint-Gillis-Waas, Sint-Niklaas, Stekene, Temse en
Waasmunster.
De werking van Interwaas steunt op drie pijlers:
1. behartigen van Wase belangen door het formuleren van gemeenschappelijke
stellingen en het stimuleren van gemeenschappelijke acties (bijvoorbeeld door
vertegenwoordiging van Wase gemeenten in tal van regionale overlegstructuren)
2. projecten (hoofdzakelijk ontwikkeling en aanleg van bedrijventerreinen en
woonverkaveling en woningbouwprojecten)
3. dienstverlening (het ruimen van rioolkolken en aanbrengen van
wegmarkeringen, de gezamenlijke opmaak van de gemeentelijke
milieubeleidsplannen, ondersteuning van BiblioWaas en de Erfgoedcel
Waasland).
Binnen de organisatie staan kwaliteitsbevordering (wat we samen doen, doen we
beter) en kostendrukking (wat we samen doen, doen we goedkoper) voorop.
Alhoewel het niet tot haar kerntaken behoort, realiseerde Interwaas ook op het
vlak van cultuur reeds het één en ander. Zo vond de Archeologische Dienst
Waasland (A.D.W.) er tussen 1983-1987 zijn thuisbasis en worden sedert 2005

Voortgangsrapportering over de borging van een element van immaterieel cultureel erfgoed - pagina 2 van 5
ook het Cultureel-Erfgoedconvenant Land van Waas en het bibliotheekconvenant
BiblioWaas ondersteund.
2 Vul de correspondentiegegevens van de aanvrager in.
Vanaf 2004 was Interwaas een actieve partner in het Cultureel-Erfgoedconvenant
Land van Waas o.a. als moederorganisatie van de Erfgoedcel Waasland.
aanschrijftitel De heer Mevrouw
voor- en achternaam Ode De Zutter
straat en nummer Lamstraat 113
postnummer en gemeente 9100 Sint-Niklaas
telefoon- of gsm-nummer 03 780 52 11
e-mailadres ode.dezutter@interwaas.be

Voortgangsrapportering over de borging van een element van immaterieel cultureel erfgoed - pagina 3 van 5
Gegevens van het element van immaterieel cultureel erfgoed
Identificatie van het element
3 Vul de naam van het element in.
Sinterklaas- en Sint-Maartensgebruiken in Vlaanderen
Borging van het element
4 Geef de voorbije en de huidige acties die genomen zijn om het element te borgen sinds het jaar van de
aanvraag of sinds het vorige rapporteringsjaar
!! De geverheiligen zijn bij uitstek levendig door de vele jaarlijks terugkerende feesten, vieringen en gebruiken in
verschillende landen. Deze steeds wijzigende actieve tradities zorgen bij uitstek voor dé bescherming van deze
fenomenen. Vanuit de erfgoedgemeenschappen zelf wordt door de actieve participatie aan deze gebruiken voor
het borgen van dit element gezorgd. Dit heeft als gevolg dat er geen concrete acties nodig zijn voor het
overleveren van deze gebruiken.
Door een aantal gerichte acties kunnen echter deze gebruiken nóg levendiger gemaakt worden. Bovendien zorgt
het documenteren en het verder onderzoeken (zie hieronder) voor een verder borgen van de gebruiken.
Werkgroep SKSM (=Sinterklaas en Sint-Maarten)
De werkgroep is samengesteld ter opvolging van dit dossier en is een samenwerking tussen verschillende
beleidsdomeinen, nl. cultuur, jeugd en toerisme. De werkgroep is als volgt samengesteld: Sint-Nicolaasgenootschap, Sint-
Niklaas – Diensten Cultuur, Erfgoedcel Waasland, Sint-Maartenscomité, Volkskunde Vlaanderen – Huis voor immaterieel
erfgoed vzw, Toerisme Waasland, Gemeentearchief Beveren en de heer Antoon Naert.
Acties
Stad Sint-Niklaas: het Sintgebeuren heeft een speerpuntfunctie in het evenementenbeleid. Als ‘thuisstad’ van de Sint
is Sint-Niklaas het aan zichzelf verplicht om rond 6 december een programma uit te werken dat zijn gelijke niet kent in
Vlaanderen. Op de Dag van de Sint (intrede – 1 ste zondag na 11/11) stond de Grote markt van Sint-Niklaas volledig
vol met kinderanimatie. Meer verenigingen dan ooit werkten hieraan mee. Met 8.000 bezoekers was ook de opkomst
een succes. Het Huis van de Sint (12/11/11 t.e.m. 06/12/11) - een organisatie van het Sint-Nicolaasgenootschap -
brak haar bezoekersrecord: maar liefst 29 601 Sintvrienden daagden op. Bovendien waren de reacties enthousiast. In
het Huis zelf werd het programma uitgebreid met een concert van The Peatles, een pietenband.
VTM zond in 2011 opnieuw het televisieprogramma De Sint Komt Thuis – dat in 2010 opgenomen werd in het Huis
van de Sint – uit.
Sint in de Piste - een organisatie van Actiecomité voor Handel en Ambachten - was in recordtempo uitverkocht. De
samenwerking met Circus Herman Renz blijft een succesformule. De reacties waren ook hier positief, maar de roep
om uitbreiding van het aantal voorstellingen en dagen wordt wel heel luid. In 2012 komt er uitbreiding van 1 naar 2
weekends.
Sint-Nicolaasgenootschap Vlaanderen: het genootschap organiseert jaarlijks een aantal activiteiten: Vlaamse
Nicolaasroute (mei), Huis van de Sint, de Sinterklaaszoektocht (Wie zoekt die Sint), Literaire en Ludieke
Sinterklaasavond, de Bijscholingscursus voor Sinterklazen en Zwarte Pieten (De Goéde Sint)…
Gemeente Beveren: in Beveren worden n.a.v. Sint-Maarten allerlei activiteiten georganiseerd, zoals een massagriel.
Toerisme Waasland lanceerde in het najaar de actie ‘Wase winterweekends met de gulle gevers Sint-Maarten,
Sinterklaas en de Kerstman’. Zeven Wase logies namen deel en ontwikkelden een familie-arrangement voor een
aantrekkelijke prijs. Met deze actie werd gefocust op gezinnen met kinderen. Belangrijk was de link tussen de Gulle
Gevers en het goede doel: per boeking van een winterweekend ging € 5 naar een goed doel (Cliniclows).
Het tijdschrift Tijdingen van het Sint-Nicolaasgenootschap ontvangt binnen het publicatiebeleid van het Cultureel-
Erfgoedconvenant Land van Waas een jaarlijkse toelage van 500 euro.
Documenteren en onderzoeken
Lessuggesties rond het thema “Sinterklaas- en Sint-Maartensgebruiken in Vlaanderen” student 3de jaar
lerarenopleiding lager onderwijs, KAHO Sint-Lieven werden opgenomen in de lijst met lessuggesties van de
Erfgoedcel Waasland.
Boek “Vandaag is’t Sinte-Maarten” van Richard Willems: in 2001 gaf Richard Willems het boek met als titel
“Vandaag is't Sinte-Maarten. De Figuur van Martinus van Tours” uit. In november 2011 werd een hernieuwde en
aangepaste versie van dit boek uitgegeven. Hiervoor werd verder onderzoek gedaan naar de figuur van Sint-Maarten
en werd een oproep verstuurd naar alle Vlaamse gemeenten en naar gekende Sint-Maartenverenigingen. Hierin werd
gevraagd een korte historiek, een beschrijving van de activiteiten op 11/11 en wat fotomateriaal. We kregen een
twintigtal ingevulde fiches terug. Een deel hiervan werd opgenomen achteraan het boek.
Opname in project Tradities van Volkskunde Vlaanderen – Huis voor immaterieel erfgoed vzw: zowel op de website

Voortgangsrapportering over de borging van een element van immaterieel cultureel erfgoed - pagina 4 van 5
(www.tradities.be: http://www.tradities.be/tradities_detail.phpid=21 en
http://www.tradities.be/tradities_detail.phpid=18) als in het boek Volkskunde Vlaanderen, Tradities uit 2011 wordt
aandacht besteed aan deze tradities.
Onderzoek gebruiken: in 1993 werd aan de hand van een enquête een onderzoek gevoerd naar de Sinterklaas-en
Sint-Maartengebruiken in Vlaanderen. Deze vragenlijst werd door het Sint-Nicolaasgenootschap gestuurd naar alle
Vlaamse gemeentebesturen (met inbegrip van alle deelgemeenten) en 150 heemkundige kringen en geschiedkundige
verenigingen, die de lijst invulden en terugstuurden per post. Deze vragenlijst kreeg een respons van 100% en zorgde
zo voor een volledig overzicht van de Sinterklaas-en Sint-Maartengebruiken in Vlaanderen. De resultaten werden
voorgesteld rond de Sint-Maarten- en Sinterklaasperiode in 1993. Dit gebeurde in het Stadhuis van Brussel en ging
gepaard met het pact der gevers, een vriendschapsakkoord tussen Sinterklaas, Sint-Maarten en de Kerstman (met als
kernbegrippen respecteren sperperiodes, kindvriendelijke evenementen en feest van solidariteit).
De gegevens uit de vragenlijsten van 1993 zullen gedigitaliseerd worden door een vrijwilliger bij Volkskunde
Vlaanderen.
In 2012-2013 zal het 20 jaar geleden zijn dat het onderzoek naar de Sinterklaas-en Sint-Maartengebruiken in
Vlaanderen gevoerd werd. In 2012 wordt dan ook een nieuw onderzoek gevoerd aan de hand van een soortgelijke
enquête, zodat we in 2013 een nulmeting kunnen realiseren en een nieuwe kaart van Vlaanderen met de verspreiding
van de Sinterklaas-en Sint-Maartengebruiken krijgen. De voorbereiding van deze enquête gebeurde in 2011.
Communicatie
Er werd uitgebreide persaandacht gegeven aan het onderwerp.
5 Vermeld de maatregelen die uiterlijk binnen een jaar voor de borging genomen zullen worden.
Werkgroep SKSM
Deze werkgroep blijft voortbestaan.
Partners
Vanuit de werkgroep SKSM blijven we contacten leggen met allerlei organisaties en personen in Vlaanderen en
Nederland die bezig zijn met Sinterklaas en Sint-Maarten.
Acties
De geverheiligen zijn levendig door de vele jaarlijks terugkerende feesten, vieringen en gebruiken in
verschillende landen. Deze steeds wijzigende actieve tradities zorgen bij uitstek voor dé bescherming van deze
fenomenen.
Stad Sint-Niklaas: ‘Huis van de Sint’ en programma rond de Sint.
In 2012-2013 zal het 20 jaar geleden zijn dat het onderzoek naar de Sinterklaas-en Sint-Maartengebruiken in
Vlaanderen gevoerd werd. In 2012 wordt dan ook een nieuw onderzoek gevoerd aan de hand van dezelfde enquête,
zodat we in 2013 een nulmeting kunnen realiseren en een nieuwe kaart van Vlaanderen met de verspreiding van de
Sinterklaas-en Sint-Maartengebruiken krijgen.
Met het oog op de Nederlandse ratificatie van de UNESCO conventie van het immaterieel erfgoed werd er van
woensdag 15 tot en met vrijdag 17 februari 2012 een belangrijk internationaal congres over immaterieel
erfgoedbeleid georganiseerd door het Fonds voor Cultuurparticipatie en het Nederlands Centrum voor Volkscultuur
en Immaterieel Erfgoed. Leden van de werkgroep namen hier aan deel.
Sint-Nicolaasgenootschap Vlaanderen: het genootschap organiseert jaarlijks een aantal activiteiten (zie hierboven).
Documenteren en onderzoeken
De fototheek van het Sint-Nicolaasgenootschap wordt geïnventariseerd, geordend en bij voorkeur (deels) ontsloten.
In 2012 gaat hiervoor een vrijwilliger aan de slag.
Sint-Nicolaasgenootschap en Sint-Maartenscomité: hebben uitgebreide documentatie en literatuur, die in het kader
van het project Wase digitale bibliografie van de Erfgoedcel Waasland breder ontsloten zullen worden.
In het kader van de Wase digitale bibliografie wordt bekeken of het praktisch haalbaar is artikels te digitaliseren van
het Sint-Nicolaasgenootschap.
Opstellen van een beknopte basisbibliografie rond de geversheiligen.
www.waaserfgoed.be: op de Erfgoedbank Waasland staat steeds meer materiaal rond Sinterklaas en Sint-Maarten.
Zoektocht naar archieven van oude Sinterklaasstoeten. Deze kunnen – indien interessant – op de Erfgoedbank
Waasland geplaatst worden.
Er wordt vanuit Italia (Bari / Antonio Palumba) gewerkt aan een belangrijke international documentary about St.
Nicholas, waarvoor ook reeds beelden werden gemaakt in Nederland: http://vimeo.com/24227461 (Sinterklaas in
Hardewijk en Amsterdam, met o.a. John Helsloot, Henk Leegte). Zie ook: http://vimeo.com/15563831 (Italy).
Communicatie
In de media verschijnen steeds allerlei items i.v.m. Sinterklaas en Sint-Maarten.

Voortgangsrapportering over de borging van een element van immaterieel cultureel erfgoed - pagina 5 van 5
6 Vermeld de erkende cultureel-erfgoedorganisatie of -organisaties waarmee u hebt samengewerkt of
waarmee u zult samenwerken en beschrijf de manier waarop u samenwerkt.
Het gaat hier om organisaties die erkend en/of gesubsidieerd worden op basis van het decreet op de Volkscultuur van
1998, het Archiefdecreet van 2002, het Erfgoeddecreet van 2004 of het Cultureel-erfgoeddecreet van 2008, of om
cultureel-erfgoedcellen van gemeenten, intergemeentelijke samenwerkingsverbanden of de VGC waarmee de Vlaamse
Gemeenschap een cultureel-erfgoedconvenant heeft gesloten.
Geef ook telkens een evaluatie van die samenwerking.
Cultureel-Erfgoedconvenant Land van Waas
De Erfgoedcel Waasland is de trekker in dit dossier. Zo doet ze de opvolging van het dossier voor Vlaanderen en
coördineert ze de werkgroep SKSM.
Volkskunde Vlaanderen vzw
Volkskunde Vlaanderen vzw is lid van de werkgroep SKSM. Volkskunde Vlaanderen vzw heeft heel wat expertise op het
vlak van feestcultuur, tradities en groepsgebonden fenomenen en profileert zich als de trekker in Vlaanderen voor wat in
het immaterieel cultureel erfgoedbeleid van minister Schauvliege en in de Unesco-conventie onder ‘terrein 3: het erfgoed
van stoeten, feesten, rituelen en sociale praktijken’ wordt gegroepeerd. In samenwerking met de werkgroep SKSM helpt
en ondersteunt Volkskunde Vlaanderen vzw via verschillende acties van de cultureel-erfgoedgemeenschappen Sinterklaas
en Sint-Maarten om hun immaterieel cultureel erfgoed te herkennen, te benoemen, door te geven en te inventariseren.
Andere organisaties
Rond deze gebruiken wordt – naast erkende organisaties – met allerlei andere organisaties actief en intensief samen
gewerkt. In de eerste plaats de leden van de werkgroep SKSM: Gemeente Beveren, Sint-Maartenscomité Beveren, Sint-
Nicolaasgenootschap Vlaanderen, Stad Sint-Niklaas en Toerisme Waasland.
Ook werd reeds een goede samenwerking opgezet met partners uit Nederland, namelijk het Meertens Instituut en het
Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Duitsland, namelijk de Albert-Ludwigs-Universiteit Freiburg.
Bij te voegen bijlagen
7 Geef, als dat van toepassing is, een lijst van alle bijlagen die u bij uw aanvraag volgt.
Vermeld alleen de bijlagen die verband hebben met de genomen maatregelen.
Ondertekening door de aanvrager
8 Vul de onderstaande verklaring in.
Ik verklaar dat alle gegevens in dit formulier en in het bijbehorende opvolgingsdossier naar waarheid ingevuld
zijn.
handtekening
datum dag 1 4 maand 0 5 jaar 2 0 1 2
Privacywaarborg
9 Het agentschap Kunsten en Erfgoed, Arenbergstraat 9, 1000 Brussel, verwerkt de gegevens die u in dit formulier
meedeelt, voor identificatiedoeleinden. Overeenkomstig de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke
levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens hebt u het recht om kennis te krijgen van uw gegevens
in ons bestand en zo nodig de verbetering ervan aan te vragen.
Voor meer informatie over de verwerking van uw gegevens kunt u het register bij de Commissie voor de Bescherming van
de Persoonlijke Levenssfeer raadplegen.