deze presentatie - Peter Dedecker

De Oosterweel verbinding: het
prototype van achterhaalde
politieke beslissing
Marc Goethals
Cardioloog
Cardiovasculair Centrum Aalst
OLV Aalst

Transport
Economen
GEZONDHEIDS
ECONOMEN
Politieke Overheid
(publieke opinie)
Logistieke Sector
ARTSEN
ECONOMISCHE
BATEN
LOGISTIEKE
INFRASTRUCTUUR
ECOLOGISCHE +
GEZONDHEIDSECONOMISCHE
KOSTEN
PREVENTIEVE
GENEESKUNDE
LEEFKWALITEIT

Oosterweel
• Een oplossing voor de mobiliteits
problemen van Antwerpen
• Een oplossing voor de ontsluiting van de
haven (Deurganckdok, Saefthingedok,…)
• Een schakel in de logistieke obsessie van
Vlaanderen
• Een aanslag op het leefmilieu van de
Antwerpenaar
• Een bedreiging voor gans Vlaanderen

Logistiek
• Vreet open ruimte (per
werknemer 4x meer!)
• Is extreem en ongecontroleerd
vervuilend
– Lawaaipollutie
– Luchtpollutie
• Creëert marginaal en
ongezonde arbeid (vnl
laaggeschoolde, nacht- en
ploegen arbeid)
• Verhoogt door overbelasting
infrastructuur de bedrijfskosten
van industriële productie
• Vlaanderen heeft zeer weinig
open ruimte!
• De blootstelling van de
bevolking is zeer intens:
– Dichtst bevolkte regio van
West Europa
– Lintbebouwing/dicht wegennet
• Laaggeschoolde arbeid in
Vlaanderen is schaars
• Laaggeschoolde arbeid is
geen oplossing voor de lage
werkzaamheidsgraad (50-65
jaar)
DUURZAME LOGISTIEK = CONTRADICTIO IN TERMINIS

LOGISTIEK
AFSTAND TOT
VERKEERSAS
LAWAAIVERVUILING
LUCHTVERVUILING

LAWAAI
= hinderlijk geluid
‘s Nachts: slaapverstoring
Overdag: hinder (‘annoyance’)

SLAAPVERSTORING DOOR
LAWAAI
WHO LARES (2004)

HINDER (ANNOYANCE):
WHO LARES, 2004

LAWAAI
NACHT
DAG
SLAAP-
VERSTORING
HINDER of
ANNOYANCE
ZIEKTE
DOOD

Waarom zijn wij zo kwetsbaar
voor lawaai
• Waarnemen van geluid vergt geen
gerichte aandacht ( zien)
• Het gehoor is ontworpen als een
permanent functionerend ALARM
SYSTEEM dat 24/24 uur actief is en in
3 stappen werkt:
1. Waarnemen van geluid (ook tijdens de slaap)
is essentieel voor de overleving
2. Analyse van het geluid
3. Aangepaste reactie (bewust/AZS)
Scheuch K et al. Reviews on Environmental Health 2003;18:185

Functies van de SLAAP
• Slaap heeft een belangrijke herstelfunctie : er is een
intense anabole activiteit in alle organen (oa GH piekt
tijdens eerste helft van de nacht - SWS)
• Bepaalde hersenfuncties (oa vorming en ordenen van
het geheugen, plasticiteit van de hersenen) zijn
exclusief voorbehouden aan de slaap!
• Voor optimaal functioneren van ons afweersysteem is
voldoende slaap onontbeerlijk (gevolg: vatbaarheid
infectie/kanker)
• Verstoring van de slaap is een zeer belangrijk effect
van lawaai: slaapdeprivatie = dodelijk!
• Chronisch slaaptekort = versneld verouderen

Lawaai zowel overdag als ‘s
nachts is een ernstig probleem
voor de (volks)gezondheid
DE OBJECTIEVE
GELUIDSBELASTING BLIJKT
BELANGRIJKER DAN DE
SUBJECTIEF ERVAREN HINDER

Net als met radioactieve
straling of fijn stof…
is het een illusie dat wie
er doorheen slaapt of
denkt er geen last van te
hebben er niet ziek van
wordt!

Nachtlawaai en Hypertensie
SGS: Maschke et al, 2003

Nachtlawaai en Hypertensie: open raam
SGS : Maschke et el, 2003

HYPERTENSION and TRAFFIC NOISE
Women
Men
HYENA: Hypertension and Exposure to Noise Near Airports Environ Health Perspect 2008; 116:329

AMBP monitoring (HYENA)
• If noise in preceding 15 min, BP
significantly increased (diastolic BP + 6-7
mm Hg)
• No habituation
• Threshold of 35 dBA Lamax
• Therefore:
– Sound insulation is ineffective
– Frequency of events is most important factor
Haralabidis et al EHJ 2008

Suppression of SWS and diabetes
• SWS during NREM sleep is ‘restorative’
• SWS may be related to glucose metabolism
• SWS was selectively suppressed in young healthy people by
acoustic stimuli without curtailing sleep duration or awakening the
subject during 3 consecutive nights
• Insulin sensitivity after IV glucose loading increased by 25% without
compensatory increase in insulin secretion cfr weight gain of 8-13
kilogram!
• SWS is related to restoration of daytime glucose metabolism
• Mechanism: sympathovagal balance
• Supported by extensive epidemiological evidence linking poor sleep
quality/short sleep duration to diabetes and insulin resistance

Tasali E et al 2008

Insulin sensitivity and amount of
SWS
Tasali et al 2008

Slaapduurverkorting/onderdrukken
SWS/afname slaapefficientie
Slaapduur verkorting
Onderdrukken diepe slaap
Afname slaapefficientie
Insuline
resistentie
Hypertensie
OSAS
Viscerale
obesitas
Diabetes
CV ziekte
(Hartinfarct,
CVA,..)
Kanker

• Gebruik maken van gemeenschappelijke
geluidsbelastingsindicatoren: Lden/Lnight
• Strategische geluidsbelastingskaarten op
30 juni 2007 voor
– Agglomeraties > 250 000 inwoners
– Wegen met > 6 miljoen voertuigen per jaar
• Actieplannen voor beheersing van
omgevingslawaai tegen 18 juli 2008

Afstand tot snelweg is cruciaal
• < 100 m RR op cardiopulmonaire mortaliteit
1.95 (Hoek et al. Lancet 2002)
• Mortaliteit is evenredig met aantal voertuigen per
24 h (Beelen et al. EHP2008)
• Footprint op longontwikkeling reikt tot 1500 m
langs beide zijden (Gauderman et al. 2007)
• < 100 m snelweg RR op hoge calcium score
(coronaire atheromatose) 1.67 (Hoffman et al.
Circulation 2008)
• Asthmatici in Oxfordstreet versus Hyde Park
(McCreanor et al NEJM 2007)

Wetenschappelijke ‘prietpraat’

LUCHTVERVUILING
• STIKSTOF OXYDE
• ZWAVEL OXYDE
• KOOLSTOF MONOXYDE
• OZON
• COMPLEXE KOOLWATERSTOFFEN
(BENZEEN, etc)
• Zwevend stof oa ‘FIJN STOF’

Loss in life expectancy
attributable to anthropogenic
PM2.5 [months]
2000 2010 2020
Loss in average statistical life expectancy
due to identified anthropogenic PM2.5
Average of calculations for 1997, 1999, 2000 & 2003 meteorologies

ZWEVEND STOF
Natuurlijke bronnen
Verbranding (diesel)

Myocardial Ischemia during 15-Minute Intervals of Exercise-Induced Stress and Exposure to
Diesel Exhaust or Filtered Air in the 20 Subjects
Mills N et al. N Engl J Med
2007;357:1075-1082

Variation in TIME: Onset of MI and Hourly
Concentrations of PM2.5
Copyright ©2001 American Heart Association
Peters, A. et al. Circulation 2001;103:2810-2815

• Blootstellingsbereik: 3.4-28.3 µg/m³ PM2.5
• Voor iedere 10 µg/m³ toename PM2.5:
– Neemt risico op CV aandoening toe met 24% (HR
1.24, CI 1.09-1.41
– Neemt risico op overlijden aan een CV aandoening
toe met 76% (HR 1.76,CI 1.25-2.42)
– Neemt risico op CVA toe met 35% (HR 1.35, CI
1.08-1.68)
• Intra city variaties (locale contributie) zijn
belangrijker dan inter city variaties (achtergrond)

Long term exposure to PM2.5 and risk
Level of Exposure to Fine Particulate Matter and the Risk of Death from Cardiovascular Causes
in Women
of CV events in women (WHI)
Miller K et al. N Engl J Med 2007;356:447-458
Miller et al NEJM 2007 356 447

Risico’s van fijn stof pollutie
• Toename van totale mortaliteit, mortaliteit tgv
longziekten én hartziekten
• Toename van hospitalisatie
• Toename van risico op hartinfarct (piek 2h én 24
h na blootstelling)
– Vrijzetting inflammatoire substanties uit de long
– Thrombogene effecten (plasminogeen activator)
• Toename van kans op ontladen ICD (invloed op
heart rate variability/OS tonus)

Enkele vaststellingen over ‘fijn stof’
• PM10 is geen geschikte parameter voor luchtvervuiling
door verkeer omdat:
– PM10-2.5 (grove fractie) grotendeels van natuurlijke oorsprong
is (WHO)
– PM10-2.5 fractie niet correleert met CV morbiditeit/mortaliteit
(WHI, 2007)
• PM10 wordt dus uiteraard nauwelijks beinvloed door
verkeer
• PM10 wordt relatief intensief gemeten omdat er EU
normen bestaan
• In het kader van een MER (Oosterweel) wordt uitgegaan
van interpolaties, vergelijkingen met andere meetpunten,
bijna nooit van metingen ter plaatse

Enkele vaststellingen over ‘fijn
stof’(2)
• Voor PM10 is er een belangrijke
grensoverschrijdende component
• PM2.5 is vrijwel integraal het gevolg van
menselijke activiteit (verbranding)
• Voor de effecten van PM2.5 geldt dat de locale
component (afstand tov de bron) belangrijker is
dan de achtergrondvervuiling
• De analyse van de samenstelling van PM2.5
staat nog in de kinderschoenen

Enkele vaststellingen over ‘fijn
stof’ (3)
• PM2.5 wordt in Vlaanderen nauwelijks gemeten
(6 meetpunten) omdat de EU richtlijn pas over 2
jaar van kracht wordt
• De nieuwe EU normen voor PM2.5 zijn een
compromis dat tot stand is gekomen na
langdurig lobby werk van de logistieke sector:
tegen 2015 moet PM2.5 gehalte
– In stedelijk gebied < 20 µg/m³
– Op het grondgebied < 25 µg/m³
• Veilige achtergrond niveau: 2 – 3 µg/m³ (WHO
2005)

How far reaches air pollution of a high
way
Gaudermann et al The Lancet 2007; 369:571-577

Besluit
• In Vlaanderen zijn geen betrouwbare
meetgegevens voorhanden betreffende de
bijdrage van het verkeer tot fijn stof
vervuiling (PM2.5)
• Oosterweel: ‘…tav de ontwerpdoelstelling
voor PM2.5 is owv onvoldoende kennis
over de achtergrondvervuiling geen
evaluatie mogelijk..’ 1
1: MER deelrapport lucht p 70

Besluit (2)
• Vlaanderen is ook in overtreding met de
EU richtlijn 2002/49 betreffende de
beheersing van het omgevingslawaai
• Dit betekent dat ook over de lawaaipollutie
geen betrouwbare meetgegevens
voorhanden zijn

Besluit (3)
• Het ligt voor de hand dat de blootstelling van de
bevolking aan lucht en lawaaipollutie tgv verkeer
ENORM is:
– Dichtst bevolkte regio van West Europa
– Lint bebouwing en gebrek aan urbanisatie
– CAFE: 13000 vroegtijdige overlijdens per jaar tgv
PM2.5
• De eerste prioriteit is het saneren van de huidige
situatie: voor Antwerpen het overkoepelen van
de volledige ring
• Verdere uitbouw van bovengrondse logistieke
infrastructuur is niet meer te verantwoorden

Besluit (4)
• Enkel ondergrondse infrastructuur is nog
mogelijk:
– Minder beslag op open ruimte
– Lawaaibeheersing
– Beheersing van de luchtvervuiling: een
technologische uitdaging

Community-Specific Proportion of 18-Year-Olds with a FEV1 below 80 Percent of the Predicted
Value Plotted against the Average Levels of Pollutants from 1994 through 2000
Percentage Adolescents with FEV1
< 80% and various pollutants
Gauderman W et al. N Engl J Med 2004;351:1057-1067
OR for FEV1 < 80% = 4.9 in high PM2.5 environment

Mean Percent Changes in FEV1 and FVC during and after Exposure on Oxford Street and in Hyde
Park
Asthmatics walking in Hyde Park
and in Oxford street…
McCreanor J et al. N Engl J Med 2007;357:2348-2358
McCreanor et al NEJM 2007357:2348-2358

Fijn Stof Vervuiling in België
(PM2.5)
• Belangrijkste bron: dieselroet tgv wegvervoer
• 13 000 vroegtijdige doden/jaar (vgl verkeersdoden 2000/
jaar)
• Gemiddeld 36 maanden levensverkorting
• Nabijheid van drukke verkeersas (snelwegen) is zeer
belangrijk: sterftekans x 1.5, hart/longziekte als
doodsoorzaak x 2!
• Kans op infarct neemt toe met 75% per 10 microgram/m³
PM2.5
• Een snelweg veroorzaakt onherstelbare longschade bij
kinderen over een strook van minstens 3 km!

Anthropogenic contribution to
PM2.5
2000 2010 2020
Rural concentrations, annual mean [µg/m 3 ]
from known anthropogenic sources excluding sec. org. aerosols
Average of calculations for 1997, 1999, 2000 & 2003 meteorologies

Wat maakt Vlaanderen zo kwets
baar voor PM2.5
• Dichtst bevolkte regio van West Europa
• Intens contact van bevolking met de
vervuilende bron:
– Lint bebouwing
– Zeer dicht wegennet
– File probleem
– Toenemende druk naar 24 uren economie
door verzadiging wegennet

The Meuse Valley Fog (1930)

Radioactiviteit in perifeer bloed na
inhalatie van PM 0.1
Nemmar et al. Circulation 2002 105 411

The
Estimated
Six
Adjusted
Cities
Mortality-Rate
Study:
Ratios and
Total
Pollution
Mortality
Levels in the Six
and
Cities
Annual Average of Air Pollution
Dockery D et al. N Engl J Med 1993;329:1753-1759
NEJM 1993 329 1753

Risk of CAC score > 75 percentile
Hoffman et al. Circulation
2007;116:489

Forearm Blood Flow 6 to 8 Hours after Exposures to Diesel Exhaust and Filtered Air
Mills N et al. N Engl J Med 2007;357:1075-1082

Variation in Place: Living near a
major road
• Cardiopulmonary mortality is
associated with living near a major
road (RR 1.95 CI 1.09 – 3.53) within
50 to 100 m
• Cardiopulmonary mortality is less
consistently associated with
estimated ambient background
pollution (RR 1.35 CI 0.9 – 2.12)
The Lancet 2002; 360:1203-1209