06.02.2015 Views

Op verkenning 3 - Themaschrift 'DE ZON'

Een WO-thema uit de reeks 'Op verkenning' (uitgeverij VAN IN) voor 3de en 4de leerjaar lager onderwijs waarin verschillende aspecten van het thema de zon worden belicht.

Een WO-thema uit de reeks 'Op verkenning' (uitgeverij VAN IN) voor 3de en 4de leerjaar lager onderwijs waarin verschillende aspecten van het thema de zon worden belicht.

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

DE ZON<br />

Sofie Seghers<br />

Jef Pazmany<br />

Naam: .................................................................................................<br />

Klas: .......................................... Nr.: .............................................


LES 1<br />

Ga je mee op <strong>verkenning</strong><br />

Na deze les ...<br />

weet ik meer over de zon.<br />

kan ik zeggen wat ik nog over de zon wil weten.<br />

1<br />

Luister naar het verhaal. Maak een tekening die samenvat waarover het verhaal gaat.<br />

Hoe de zon en de maan werden ontvoerd en teruggehaald<br />

2<br />

Wat herken je op de foto’s Schrijf kernwoorden op.<br />

2<br />

DE ZON


3<br />

Wat weet je al over de zon en de maan Wat wil je nog meer weten<br />

a Schrijf rond de tekening met groen wat je al weet.<br />

b Schrijf rond de tekening met rood wat je nog wilt weten.<br />

LES 1 Ga je mee op <strong>verkenning</strong> 3


LES 2<br />

De zon als warmtebron<br />

Na deze les ...<br />

weet ik dat de zon warmte geeft.<br />

kan ik onderzoeken dat de zon warmte geeft.<br />

1<br />

Welke voorwerpen kunnen warm worden Welke niet<br />

a Kleur rood wat warm kan worden.<br />

b Kleur blauw wat koud blijft.<br />

c Waarom kunnen sommige voorwerpen warm worden Vul aan.<br />

Sommige voorwerpen kunnen<br />

worden omdat ze<br />

verbruiken. Ze werken op . Wanneer we ze aanzetten, worden ze .<br />

2<br />

Wat voelt warm aan en wat voelt koud aan<br />

a Kleef een roze post-it op wat warm aanvoelt.<br />

b Kleef een blauwe post-it op wat koud aanvoelt.<br />

c Vul de antwoorden aan in de tekst.<br />

Deze voorwerpen voelen warm aan.<br />

Deze voorwerpen voelen koud aan.<br />

.<br />

.<br />

merk op:<br />

Ook voorwerpen die niet op elektriciteit werken, kunnen opwarmen.<br />

De zon zorgt voor die warmte. In de schaduw warmt een voorwerp niet op.<br />

4<br />

DE ZON


3<br />

Kleed de kinderen aan. Kies de juiste kleur.<br />

a Deze jongen gaat op een zonnige, warme dag naar zee. Welke kleur draagt hij het best om het<br />

niet te warm te hebben<br />

b Dit meisje gaat op een frisse, winderige dag naar zee. Welke kleur draagt zij het best om<br />

het niet te koud te hebben<br />

merk op:<br />

De zon geeft licht en warmte. Mensen, dieren en planten voelen die warmte.<br />

LES 2 De zon als warmtebron 5


LES 3<br />

De seizoenen<br />

Na deze les ...<br />

ken ik de dagen van de week in de juiste volgorde.<br />

ken ik de maanden van het kalenderjaar in de juiste volgorde.<br />

ken ik de volgorde van de seizoenen.<br />

1<br />

Bekijk de foto’s op het extra blad.<br />

a Kies twee foto’s: eentje van de dag en eentje van de nacht. Kleef ze in het vakje hieronder.<br />

b Schrijf een passende titel boven elke foto.<br />

2<br />

Schrijf op de juiste plaats: dag – nacht – aarde – zon.<br />

3<br />

Vul de ontbrekende woorden aan in de tekst.<br />

De aarde heeft precies nodig om rond haar eigen as te draaien. Er zijn dagen in<br />

een week, namelijk:<br />

en .<br />

In een jaar zijn er dagen. Maar in een schrikkeljaar zijn er dagen.<br />

6<br />

DE ZON


4<br />

Ken je de maanden van een jaar<br />

a Schrijf het juiste jaartal in de vakjes.<br />

b Schrijf de maanden van het jaar in de slinger.<br />

c Het begin van het kalenderjaar omcirkel je met rood.<br />

d Het begin van het schooljaar omcirkel je met blauw.<br />

Vorig jaar:<br />

Dit jaar:<br />

Volgend jaar:<br />

5<br />

Ken je de vier seizoenen<br />

a Schrijf op de schrijflijn: lente – zomer – herfst – winter.<br />

b Teken bij elk seizoen een boom.<br />

c Noteer onderaan in het vak de begindatum van het seizoen.<br />

d Kleur de vlaggetjes bij opdracht 4: de lente groen, de zomer geel, de herfst bruin en de winter<br />

blauw.<br />

LES 3 De seizoenen 7


LES 4<br />

Planten hebben de zon nodig.<br />

Na deze les ...<br />

weet ik dat planten de zon nodig hebben om te leven.<br />

weet ik dat planten naar de zon groeien.<br />

kan ik met experimenten aantonen dat planten naar de zon groeien.<br />

1<br />

Kunnen planten bewegen Schrijf op wat je denkt.<br />

2<br />

Ga je mee op onderzoek<br />

Experiment 1: Boven of onder<br />

a Volg het verhaal van de boon tot ze kiemt.<br />

b Teken de gekiemde boon die op de vensterbank staat.<br />

c Schrijf op wat je hebt ontdekt.<br />

8<br />

DE ZON


Experiment 2: In welke richting groeien de plantendelen<br />

a Teken hoe de plant groeit nadat je hem op zijn zijkant legde.<br />

b Schrijf op wat je hebt ontdekt.<br />

Experiment 3: Hebben planten de zon nodig<br />

Dit was jouw proef:<br />

Deze materialen gebruikte je:<br />

Zo voerde je de proef uit:<br />

Schrijf op wat je hebt ontdekt.<br />

LES 4 Planten hebben de zon nodig. 9


LES 5<br />

Nachtdieren<br />

Na deze les ...<br />

weet ik dat er dieren bestaan die ’s nachts actief zijn.<br />

weet ik hoe nachtdieren zich aangepast hebben aan de nacht.<br />

kan ik een aantal nachtdieren uit mijn omgeving herkennen en benoemen.<br />

1<br />

Hoe past de mens zich aan de nacht aan<br />

a Je ogen zijn een belangrijk zintuig. Welke zintuigen ga je gebruiken<br />

als je ogen bedekt zijn<br />

b Schrijf de zintuigen op de juiste plaats: ogen – oren – neus – tong – huid.<br />

- In de tekening van de zon schrijf je het zintuig dat je ’s nachts het minst gebruikt.<br />

- In de tekening van de maan schrijf je de overige zintuigen.<br />

merk op:<br />

Bij nachtdieren is dat net hetzelfde.<br />

2<br />

Hoe leeft een nachtdier Kleur wat waar is donkerblauw.<br />

heeft geen zonlicht nodig.<br />

zoekt voedsel als het donker is, zo zien vijanden hem niet.<br />

zoekt voedsel als het donker<br />

is, omdat hij zo zijn prooi<br />

ongemerkt kan verrassen.<br />

Een nachtdier …<br />

sterft in het zonlicht.<br />

is ‘s nachts actief.<br />

heeft heel goede oren,<br />

tastzin, smaak- of reukzin.<br />

ziet zijn prooi niet goed en lijdt daardoor vaak honger.<br />

merk op:<br />

Het moment van de overgang tussen dag en nacht, tussen licht en duisternis,<br />

noem je de schemering. De schemering is de periode waarin veel nachtdieren<br />

hun activiteiten aanvatten.<br />

10<br />

DE ZON


3<br />

Bekijk de foto’s. Hoe zie je aan deze dieren dat ze aangepast zijn aan het nachtleven<br />

grootoorvleermuis<br />

oehoe<br />

kat<br />

glimworm<br />

4<br />

Bekijk de drie filmpjes. Vul de mindmap over de nachtdieren aan.<br />

a Schrijf de woorden uit het kadertje in je mindmap.<br />

b Zoek bij elk dier een afbeelding en kleef ze ernaast.<br />

egel – uil – vleermuis – vliegt stil – is bijna blind – geluidsgolven – slaapt overdag –<br />

ziet uitstekend in het donker – ziet niet heel goed – nachtelijke roep – ‘ziet’ met zijn oren –<br />

gebruikt oren en neus tijdens de jacht<br />

LES 5 Nachtdieren 11


VERHAAL — Prins Jandorie (Rien Broere)<br />

1<br />

5<br />

10<br />

15<br />

20<br />

25<br />

30<br />

35<br />

40<br />

Er was eens, in een land hier ver vandaan, een<br />

jong prinsje. Hij heette Godfried-Maximiliaan<br />

de Derde, maar zo noemde niemand hem. Zijn<br />

moeder de koningin noemde hem ‘Mijn lieve kleine<br />

Prinsenpoepie’ of ‘mijn kleine Schattemanneke’.<br />

Zijn vader de koning noemde het prinsje meestal<br />

zachtjes brommend ‘Wattissernuweer’. Dat zei hij<br />

zachtjes omdat de koningin het niet mocht horen.<br />

Als die zou merken dat hij een beetje moe werd van<br />

haar lievelingskindje, dan was hij nog niet jarig! En<br />

de koning was juist dol op verjaardagen, vooral die<br />

van hemzelf.<br />

De lakeien en alle andere gewone mensen die in<br />

het paleis werkten, noemden het jongetje prins<br />

‘Jandorie’. Omdat ze bij alles wat ze voor hem<br />

moesten doen, dachten: ‘Jandorie, kun je dat niet<br />

zelf’<br />

Prins Jandorie was namelijk verwaand, vervelend<br />

en verschrikkelijk verwend.<br />

Vanochtend nog, gebeurde er weer zoiets. Prins<br />

Jandorie haalde een toffee uit zijn zak. Een heerlijk<br />

snoepje, verpakt in een papiertje. Meteen begon<br />

het prinsje om hulp te gillen. Al snel kwam er een<br />

lakei aangerend. Prins Jandorie hield het snoepje<br />

omhoog.<br />

‘Een toffee,’ zei hij. ‘Met een papiertje eromheen.’<br />

‘O, Hoogheid,’ zei de lakei. Zijn wangen werden rood<br />

van vreugde. Hij dacht dat de prins het snoepje aan<br />

hém wilde geven.<br />

‘Nou, zou je het niet eens voor mij uitpakken’<br />

snauwde het prinsje ongeduldig. Hij deed alvast zijn<br />

mond open om de lekkernij te ontvangen.<br />

Zo’n kereltje was het dus, dat prinsje. En niemand<br />

die ooit tegen hem zei dat hij een verwaand,<br />

vervelend, verwend ventje was.<br />

<strong>Op</strong> een prachtige zomerdag liep prins Jandorie<br />

in de tuin van het paleis. De zon stond hoog aan<br />

de hemel, de lucht was strakblauw, en het prinsje<br />

had het warm. Erg warm. Zo warm dat er drie<br />

zweetdruppeltjes op zijn voorhoofd verschenen.<br />

45<br />

50<br />

55<br />

60<br />

65<br />

70<br />

75<br />

80<br />

‘Haal mijn vader,’ zei hij tegen de dichtstbijzijnde<br />

lakei – en die deed dat natuurlijk meteen.<br />

‘Wattissernuweer’ bromde koning.<br />

‘Ik heb het warm,’ klaagde de prins. ‘De zon is veel<br />

te heet.’<br />

‘Ja Nou En’ zei de koning.<br />

‘Ik wil dat je daar iets aan doet,’ zei de prins. ‘Ik wil<br />

dat je die zon eens flink minder laat schijnen.’<br />

‘Ja, hallo!’ riep de koning uit. ‘Dat kan ik toch niet<br />

re…’<br />

‘Mama!’ gilde het prinsje meteen.<br />

‘Sssst, stil maar,’ zei de koning snel. ‘Ik zal mijn best<br />

doen.’<br />

‘Weg met dat hete ding daar in de lucht,’ zei het<br />

prinsje nog maar eens. ‘Een paar uurtjes per dag<br />

schijnen is genoeg. En dan niet zo fel als nu.’<br />

De koning zei niets meer. Hij zuchtte alleen maar<br />

eens diep. Heel, heel diep.<br />

Een halfuur later was de oude koninklijke tovenaar<br />

uit zijn ligstoel gehaald en naar het paleis gebracht.<br />

De koning legde uit wat de bedoeling was. De<br />

tovenaar schudde eerst nog zijn wijze, oude hoofd.<br />

Maar hij snapte dat er niks anders opzat dan te doen<br />

wat de prins wilde.<br />

Gelukkig had hij zijn boek met toverspreuken<br />

meegenomen. Bij de letter ‘z’ stond het onderwerp<br />

‘zonneschijnvermindering’ met een ingewikkelde<br />

spreuk erachter. Maar er stond nog iets bij:<br />

‘Gevaarlijk! Kan ernstige schade aanrichten.’<br />

‘Daar was ik al bang voor,’ mompelde tovenaar,<br />

maar toch begon hij gauw de spreuk te zeggen.<br />

De tovenaar was nog maar net uitgesproken, of het<br />

begon al te schemeren. Nog eens een halfuurtje<br />

later was het al zowat donker en een stuk minder<br />

warm.<br />

‘Hè, hè,’ zuchtte het prinsje. ‘Eindelijk.’<br />

‘Toch moet ik u waarschuwen,’ probeerde de<br />

tovenaar nog. ‘Als de zon niet gewoon …’<br />

‘Ga nu maar, oude goochelaar,’ bromde prins<br />

Jandorie. ‘Het is goed zo.’<br />

12 DE ZON


85<br />

90<br />

95<br />

100<br />

105<br />

110<br />

115<br />

120<br />

125<br />

130<br />

Maar natuurlijk gebeurde waar de tovenaar bang<br />

voor was. De zon liet zich niet meer zo vaak zien, en<br />

als ze aan de hemel stond, scheen ze flauwtjes. En<br />

de mensen in het land vonden het nog fijn ook! Nu<br />

ja, de eerste paar dagen. Ze waren blij dat het niet<br />

meer zo heet was.<br />

Maar het was niet alleen een stuk koeler. Het was<br />

ook een groot deel van de dag donker. En dat was<br />

helemaal niet plezierig. Niet alleen hadden de<br />

mensen er last van, ook de dieren begonnen te<br />

protesteren. ‘Boeh!’ riepen de koeien zo hard ze<br />

konden. Ze hadden honger. Het gras wilde namelijk<br />

niet meer groeien, zonder zonneschijn. En de<br />

groenten trouwens ook niet meer. De planten lieten<br />

hun takken slap hangen. Zonder zonlicht hadden ze<br />

geen kracht genoeg om te groeien.<br />

Was er dan niemand blij dat de zon minder scheen<br />

Ja, hoor. De nachtdieren hadden de mooiste tijd van<br />

hun leven. Dachten ze. Want toen ze merkten dat<br />

de planten niet meer groeiden, hadden ook zij niet<br />

genoeg voedsel meer.<br />

Eigenlijk was alleen prins Jandorie de enige die<br />

tevreden was.<br />

Iemand die heel erg ontevreden was, was Amber.<br />

Amber was een meisje dat veel van mensen en<br />

dieren hield. Eigenlijk hield ze van alles wat groeit<br />

en bloeit. Dus toen ze merkte dat alles langzaamaan<br />

ophield met groeien en bloeien, werd ze eerst<br />

ontevreden, daarna verdrietig en ten slotte boos. Zo<br />

boos dat ze op haar fiets stapte en naar het paleis<br />

reed.<br />

Ze stoof voorbij de lakeien die haar wilden<br />

tegenhouden en liep in één streep door naar de<br />

prins.<br />

Prins Jandorie zat zich op een bankje in de tuin te<br />

vervelen toen hij Amber aan zag komen stuiven.<br />

Hij zag dat ze boos was. Maar hij zag ook dat ze er<br />

leuk uitzag. En hij vond het ook wel stoer dat ze alle<br />

lakeien te snel af was.<br />

En toen gebeurde er iets onverwachts. Prins<br />

Jandorie voelde ineens een vreemde kriebel in<br />

zijn buik. Net alsof er een vlindertje binnenin hem<br />

rondfladderde.<br />

Amber stond ondertussen voor hem. Ze hield haar<br />

vuisten in haar zij en keek de prins woedend aan.<br />

‘Ben jij nu helemaal gek geworden of zo!’ brieste<br />

Amber.<br />

Prins Jandorie kon haar alleen maar dromerig<br />

aankijken. Hij was zo de kluts kwijt dat hij haar maar<br />

half verstond. Is ze gek op mij vroeg het prinsje zich<br />

af. Zei ze dat<br />

‘We kunnen niet zonder de zon!’ ging Amber verder.<br />

‘Wij niet, de dieren niet, de planten niet. De hele<br />

135<br />

140<br />

145<br />

150<br />

155<br />

160<br />

165<br />

170<br />

wereld niet! Wij hebben zon nodig in de lente en de<br />

zomer. We hebben de herfst en de winter nodig om<br />

de bomen en planten de kans te geven hun oude<br />

blaadjes te laten gaan. Wij hebben seizoenen nodig!’<br />

Wil ze mij zoenen vroeg de prins zich af. Zei ze dat<br />

echt<br />

‘Zij jou, eh… zoe jie… eh… zou jij,’ hakkelde het<br />

prinsje. ‘Eh, zou jij misschien met mij… eh, nu je er<br />

toch bent… zullen we samen spelen’<br />

Verbaasd keek Amber prins Jandorie aan. Van zo<br />

dichtbij was hij eigenlijk ook maar een gewoon<br />

jongetje om te zien. Een verlegen jongetje zelfs.<br />

‘Wil jij dat wij vriendjes worden’ vroeg ze.<br />

‘Graag!’ zei prins Jandorie meteen. En zachtjes<br />

daar achteraan: ‘Ik heb nog nooit een vriendje of<br />

vriendinnetje gehad.’<br />

Amber begon te lachen. Ze kon er niks aan doen. Ze<br />

had een beetje medelijden met de prins.<br />

‘Ik wil best met je spelen,’ zei ze. ‘Maar dan moet<br />

je er eerst voor zorgen dat alles met de zon en de<br />

seizoenen weer normaal wordt.’<br />

‘Natuurlijk!’ zei prins Jandorie meteen. Hij knipte<br />

al met zijn vingers om een lakei te roepen die de<br />

tovenaar moest halen.<br />

‘En je moet niet meer zo de baas spelen,’ vervolgde<br />

Amber. ‘En een beetje aardig doen tegen iedereen.’<br />

Prins Jandorie beloofde meteen alles wat Amber<br />

vroeg. En zo kon het gebeuren dat een paar<br />

dagen later prins Jandorie samen met zijn nieuwe<br />

vriendinnetje Amber op zijn buik naar een struik<br />

lag te kijken waar een paar mieren en een torretje<br />

rondscharrelden. Amber vertelde hem alles over de<br />

natuur.<br />

De zon scheen fel. Prins Jandorie had het warm.<br />

Maar dat kwam misschien ook wel doordat hij<br />

samen met Amber was. In elk geval vond hij het<br />

heerlijk.<br />

VERHAAL — Prins Jandorie (Rien Broere) 13


LES 6<br />

Energie van de zon<br />

Na deze les ...<br />

weet ik dat de zon een energiebron is.<br />

kan ik met een voorbeeld aangeven hoe de mens energie van de zon gebruikt.<br />

kan ik voorbeelden geven van andere energiebronnen.<br />

1<br />

Wat is energie Zoek het op.<br />

2<br />

Ga je mee op onderzoek<br />

a Welke proef doe jij<br />

b Voorspel wat er gaat gebeuren.<br />

c Teken het eindresultaat van je proef.<br />

d Jouw voorspelling kwam wel/niet uit. Markeer het goede antwoord.<br />

e Schrijf op wat je hebt ontdekt.<br />

merk op:<br />

De zon is een energiebron.<br />

Spierkracht, zon, water en wind zijn allemaal<br />

14<br />

DE ZON


3<br />

Verbind de foto’s met de bijbehorende energiebron.<br />

spierkracht windkracht zonlicht waterkracht<br />

a Wat zijn de twee grote voordelen van die energiebronnen Vul aan.<br />

Het zijn groene energiebronnen.<br />

b Maak op een apart blad een collage met foto’s van groene energiebronnen.<br />

Schrijf bij elke foto de naam van de energiebron.<br />

en<br />

LES 6 Energie van de zon 15


LES 7<br />

De mens past zich aan.<br />

Na deze les ...<br />

ken ik de verschillende weertypes.<br />

weet ik dat mensen hun gedrag aan het weer aanpassen.<br />

weet ik dat het weer een invloed heeft op mensen, op hoe ze zich voelen.<br />

1<br />

Ken je deze weertypes Schrijf ze naast de bijbehorende foto.<br />

zonnig - onweer - sneeuw - regen - wind - ijzel - bewolkt - mist - storm - hagel<br />

2<br />

Zoek op en vul aan.<br />

Wat is vorst<br />

Wat is een hittegolf<br />

16<br />

DE ZON


3<br />

Beschrijf je lievelingsweertje.<br />

4<br />

Schrijf het weerbericht dat past bij de uitstapkaart en de kaart van het verkeer die<br />

je kreeg.<br />

a Kleur de thermometer in de juiste kleur.<br />

Weerbericht<br />

Vandaag is het …<br />

b Omcirkel het passende weer.<br />

c Omcirkel wat je draagt om op uitstap te gaan.<br />

LES 7 De mens past zich aan. 17


LES 8<br />

Een zonnewijzer maken<br />

Na deze les ...<br />

weet ik hoe de tijd lang geleden werd gemeten.<br />

kan ik een zonnewijzer maken.<br />

kan ik de zonnewijzer gebruiken.<br />

1<br />

Welk instrument waarmee je de tijd kunt meten, zie je op de foto<br />

een<br />

2<br />

Maak zelf een zonnewijzer.<br />

a Vul aan.<br />

Om deze opdracht te kunnen uitvoeren, moet de<br />

schijnen.<br />

Om de tijd te meten maak je immers een instrument dat gebruikmaakt van zonnestralen.<br />

Als de zon niet schijnt, kun je geen schaduwen zien.<br />

b Volg de instructies. Vul in en markeer waar nodig.<br />

Neem een stuk lichtgekleurd karton van<br />

ca. 30 x 30 cm. Teken de<br />

van een cirkel erop. Knip de cirkel uit.<br />

Druk een stukje klei op het<br />

van de cirkel. Steek de stompe kant van een<br />

potlood in de klei.<br />

Zoek een plek buiten waar je de zonnewijzer<br />

enkele dagen op dezelfde plaats kunt laten<br />

staan. De zonnewijzer moet altijd / mag soms /<br />

mag nooit in de schaduw staan. Zorg ervoor<br />

dat de zonnewijzer niet kan verschuiven of<br />

wegwaaien.<br />

Houd het uurwerk in de gaten. Overtrek elk uur<br />

met een meetlat de<br />

van het<br />

potlood. Dat noemen we ijken. Noteer bij elke<br />

lijn het uur. Als de zonnewijzer klaar is, kun je<br />

elke zonnige dag de tijd aflezen zonder een<br />

uurwerk te gebruiken.<br />

18<br />

DE ZON


3<br />

Hoe meten mensen de tijd door de eeuwen heen<br />

De zonnewijzer was het eerste meetinstrument om de tijd te meten. Daarna volgden nog heel wat<br />

andere instrumenten.<br />

a Schrijf de juiste naam onder de foto.<br />

b Plaats in de cirkel het cijfer 1 bij de oudste tijdmeting en het cijfer 6 bij de jongste.<br />

zandloper – gsm – slingeruurwerk – waterklok – kaars – zonnewijzer<br />

© Flyout<br />

LES 8 Een zonnewijzer maken 19


LES 9<br />

De zon kan gevaarlijk zijn.<br />

Na deze les ...<br />

weet ik waarom of wanneer de zon gevaarlijk kan zijn.<br />

kan ik mijn huidtype bepalen.<br />

kan ik vijf tips toepassen om veilig in de zon te komen.<br />

1<br />

Ken jij je huidtype Doe de test op bingel.<br />

www.slimmerindezon.be<br />

mijn<br />

Zonnepaspoort<br />

dit ben ik!<br />

Mijn huid:<br />

!<br />

!<br />

!<br />

In de zon:<br />

!<br />

!<br />

!<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

Ik heb huidtype . .....<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .<br />

ontwerp: impressantplus.eu<br />

merk op:<br />

Laat naar je vlekjes kijken!<br />

Het is belangrijk dat je je huid leert kennen en op tijd<br />

opmerkt wanneer er iets verandert. Moeder-, geboorte- of<br />

schoonheidsvlekjes zijn onschadelijk. Maar als ze van kleur,<br />

vorm, dikte of grootte veranderen of wanneer ze gaan jeuken,<br />

zweren of bloeden, kan dat een teken zijn van huidkanker.<br />

150122_zonnepaspoorten_vaninn.indd 1 22/01/15 15:01<br />

20<br />

DE ZON


2<br />

Ontwerp een leuke affiche om de mensen te waarschuwen voor de gevaren van de zon.<br />

a Zorg dat de vijf tips om veilig in de zon te komen erin staan.<br />

b Zorg voor een duidelijke titel.<br />

c Maak er een passende tekening bij.<br />

LES 9 De zon kan gevaarlijk zijn. 21


SAMENVATTING<br />

Lang geleden werd de tijd gemeten met een<br />

Om de tijd te kunnen aflezen, moet de zon schijnen.<br />

Want anders kun je geen schaduwen zien!<br />

.<br />

Dat duurt<br />

uur.<br />

Zo wordt de aarde aan de ene<br />

kant belicht door de zon.<br />

Het is hier nu .<br />

Aan de andere kant is er dan<br />

schaduw, daar is het .<br />

De aarde draait om haar<br />

eigen as.<br />

Dat duurt 1 jaar<br />

( dagen).<br />

4 seizoenen in een jaar:<br />

De aarde draait rond de<br />

.<br />

Groene planten<br />

hebben de zon<br />

nodig.<br />

Planten volgen de zon door zich te<br />

.<br />

Nachtdieren<br />

Wortels groeien onder de grond<br />

naar .<br />

De stengel groeit naar<br />

, naar het zonlicht.<br />

Dieren passen zich aan het<br />

donker aan. Ze hebben sterk<br />

ontwikkelde zintuigen:<br />

Zonder zonlicht<br />

een groene plant.<br />

22<br />

DE ZON


De zon geeft .<br />

Tip 1:<br />

De zon geeft .<br />

Tip 2:<br />

kunnen we vermijden<br />

met deze 5 tips:<br />

Tip 3:<br />

De zon als<br />

warmtebron.<br />

Tip 4:<br />

De zon kan<br />

gevaarlijk<br />

zijn!<br />

Tip 5:<br />

Dit zijn ook groene energiebronnen.<br />

We gebruiken<br />

de energie<br />

van de zon.<br />

Zonne-energie is<br />

en is in overvloed<br />

.<br />

Mensen<br />

passen<br />

zich aan.<br />

De mens past zijn ,<br />

en<br />

aan het weer aan.<br />

Weertypes<br />

SAMENVATTING 23


Leren leren Dat doe ik zo!<br />

Ik begrijp wat er staat.<br />

Ik lees de kaders met de verklaring van moeilijke woorden.<br />

Ik vraag uitleg aan de juf of meester over woorden die ik nog niet<br />

begrijp.<br />

Ik lees de titel van elke les hardop. Ik vertel dan met eigen woorden<br />

waarover de les gaat.<br />

Ik kan met eigen woorden vertellen wat ik op de afbeeldingen in elke<br />

les zie.<br />

Ik weet wat ik moet kennen en kunnen.<br />

Ik lees de kaders ‘Na deze les …’ aandachtig en ik denk na over hoe ik<br />

dat het beste leer.<br />

Ik dek met een kaartje de antwoorden uit het themaschrift af en<br />

probeer de oefeningen zelf opnieuw te maken.<br />

Ik kleur het bolletje groen als ik zeker ben dat ik het weet, begrijp of<br />

kan.<br />

Ik werk actief mee in de klas en thuis.<br />

Ik heb goed meegewerkt in de klas en tijdens het groepswerk.<br />

Ik heb zelf informatie gezocht over het thema.<br />

Ik heb mijn taken stipt afgewerkt.<br />

Mijn juf/meester geeft raad.<br />

www.vanin.be<br />

Cover en lay-outconcept: HarderBetterFasterStronger<br />

<strong>Op</strong>maak: B.AD<br />

Verhaal: Rien Broere<br />

Tekeningen: Jonas Van de Vyver<br />

ISBN 978-90-306-7200-5<br />

562311<br />

Eerste druk 2015<br />

ISBN 978-90-306-7200-5<br />

D/2015/0078/45<br />

Art. 562311/01<br />

NUR 193<br />

De uitgever heeft ernaar gestreefd de relevante auteursrechten te<br />

regelen volgens de wettelijke bepalingen. Wie desondanks meent<br />

zekere rechten te kunnen doen gelden, wordt verzocht zich tot de<br />

uitgever te wenden.<br />

a Sanoma company<br />

Een volledig productoverzicht vind<br />

je op www.op<strong>verkenning</strong>.be

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!