JAARveRSLAG - Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle

JAARverSLAG
08

JAARVERSLAG
2008
Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle
Agence fédérale de Contrôle nucléaire

Onze missie en
activiteitendomein
Het Federaal Agentschap voor Nucleaire Contrôle
(FANC) heeft als missie om de gezondheid van de bevolking,
de werknemers en het leefmilieu te beschermen tegen
de negatieve effecten van ioniserende straling.
Het FANC bestrijkt daartoe een breed activiteitendomein dat gaat van de
controle op nucleaire installaties en centrales, over het gebruik van isotopen
in de medische sector en de industrie tot en met het bewaken van de natuurlijke
en kosmische straling in ons land. Een veilig transport van nucleaire
bronnen en de beveiliging zijn eveneens voortdurende aandachtspunten.
Als federale organisatie voert het FANC zijn acties waar relevant over het
gehele Belgisch grondgebied. In het jaarverslag 2008 is een selectie van
projecten opgenomen om een indruk te geven van de werkzaamheden van
het FANC in het voorbije jaar.
Tenslotte nog dit: het FANC is een parastatale C en sorteert onder de bevoegdheid
van de Minister van Binnenlandse Zaken. Basiswetgeving is het
ARBIS, in voege sinds 2001.
Onze waarden:
• Wij wensen een integere, onpartijdige en betrouwbare organisatie te zijn.
• Om onze geloofwaardigheid te versterken, zien wij erop toe dat onze acties
zichtbaar zijn en voor iedereen te begrijpen.
• Wij streven naar een onafhankelijke, nauwgezette en multidisciplinaire
expertise.
• Wij communiceren op een transparante, neutrale en objectieve wijze.
• We werken proactief.
• We streven naar continue verbetering.
• Wij onderhouden met al onze stakeholders eerlijke en constructieve relaties.
• Wij wensen overleg, gebaseerd op wederzijds respect, actief luisteren
en dialoog.
3

AFCN 2009
Meest
markante feiten
IRE incident te Fleurus
Het IRE incident te Fleurus ligt nog vers in ieders geheugen. Het betreft hier een gebeurtenis waarbij
in augustus 2008 jodium in de omgeving werd geloosd. Het incident haalde een score van 3 op de
internationale INES-schaal. Dit betekent een ernstig incident met een risico buiten de site. Het nucleaire
noodplan werd in werking gesteld en het FANC liet onmiddellijk de productie stilleggen. Nadat
het actieplan dat door het FANC werd opgelegd, door het IRE werd opgevolgd, kon de isotopenproductie
weer worden hervat.
Lees meer op pagina 7, 9, 14 en 15
FANC-Bel V samenwerking
Op 11 april 2008 is een overeenkomst gesloten waarbij de controleactiviteiten van AVN en het daarvoor
benodigde personeel werd overgedragen aan Bel V. Het FANC en Bel V staan voortaan samen
in voor een geïntegreerde aanpak van de veiligheid in de grote nucleaire basisinstallaties en de meer
risicovolle inrichtingen van klasse II. Inmiddels zijn de programma’s op elkaar afgestemd en heeft
het Agentschap initiatieven genomen om het door hem uitgevoerde toezicht op de werking van de
erkende instellingen ter verscherpen.
Lees meer op pagina 7 en 18
Initiatieven voor kwaliteitsborging en het voorkomen
van incidenten in de radiotherapie
Het FANC heeft het initiatief genomen om met artsen, stralingsfysici en verpleegkundigen actiepunten
uit te werken om de kwaliteitsbevordering in de radiotherapie sector te bevorderen. Zo zal er
worden gestart met een basis dosimetrie audit. Er werd overeengekomen om een intern registratieen
analysesysteem van incidenten in alle radiotherapie diensten in te voeren. Er zal een geleidelijke
invoering plaatsvinden van een kwaliteitsmanagementsysteem, aangepast aan de radiotherapie sector.
Tenslotte is overeengekomen dat een systematische rapportering van incidenten en ongevallen
aan het FANC zal gebeuren, waarna in samenwerking met de betrokken partijen de gebeurtenissen
geanalyseerd worden die zich hebben voorgedaan.
Al deze actiepunten hebben als doel om desgevallend maatregelen te nemen en herhaling in de
toekomst te voorkomen.
Lees meer op pagina 8, 21 en 26
4

Inhoudstafel
07
09
12
20
28
34
40
44
52
60
65
70
73
BERICHT VAN DE VOORZITTER
Marc Sapir
BERICHT VAN DE DIRECTEUR-GENERAAL
Willy De Roovere
# hoofdstuk 1
GROTE NUCLEAIRE INSTALLATIES
# hoofdstuk 2
MEDISCHE TOEPASSINGEN
# hoofdstuk 3
INDUSTRIELE INRICHTINGEN
# hoofdstuk 4
nucleair afval
# hoofdstuk 5
beschermiNg van de bevolking,
de werknemers en het leefmilieu
# hoofdstuk 6
Beveiliging en Vervoer
# hoofdstuk 7
Regelgeving
# hoofdstuk 8
Het FANC organisatorisch
# hoofdstuk 9
HET FANC IN CIJFERS
AFKORTINGEN
ORGANIGRAM
5

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 4
6

Bericht van de Voorzitter
Raad van Bestuur
Algemene situatie veiligheid
Het afgelopen jaar was bevredigend op het gebied van nucleaire veiligheid in onze nucleaire centrales.
Het Agentschap is van mening dat de Belgische kerncentrales zich ingespannen hebben om
een verbetering van de veiligheidscultuur in hun bedrijfsvoering na te streven. Internationale audits
en peer reviews die periodiek een externe doorlichting bij de kerncentrales uitvoeren, hebben verder
bijgedragen aan deze situatie. Toch mogen we niet op onze lauweren rusten, maar continue blijven
streven naar verbetering. Het Agentschap zal in de toekomst nog meer dan in het verleden, een goede
veiligheidscultuur vragen en hiervoor samenwerken met en een beroep doen op de inbreng van internationale
deskundigen zoals het IAEA (Internationale Organisatie voor Atoomenergie).
IRE incident
Helaas werpt één incident een negatieve schaduw op de veilige uitbating van nucleaire installaties in
België. Het nucleaire incident bij het IRE (Instituut voor Radio-elementen) te Fleurus ligt nog vers
in ieders geheugen. Het lozingsincident waarbij jodium (I-131) in de omgeving geloosd werd, vond
plaats in augustus 2008. Het incident haalde een score van 3 op de internationale INES-schaal,
waarbij het nucleaire noodplan preventief in werking werd gesteld.
Op verzoek van de Minister van Binnenlandse zaken werd binnen de schoot van de Raad van
Bestuur een onderzoek verricht naar het optreden van het FANC in al zijn facetten in het kader van
dit incident. Op grond van de informatie waarover de Raad van Bestuur beschikt, luidt de conclusie
dat het Agentschap adequaat heeft gereageerd op en tijdens het incident. Desondanks zullen door
het Agentschap een aantal verbeteracties worden uitgevoerd. Zo dient er gezocht te worden naar
andere bestuurlijke maatregelen met het oog op het doen naleven van rechtsregels of opgelegde
verbeteringsacties. Naast een bij Telerad geplande vernieuwing wordt eveneens bekeken of er
een uitbreiding mogelijk is met bijkomende vergunningsvoorwaarden die de exploitant verplicht emissiegegevens
en het overschrijden van vastgelegde alarmdrempels dwingend te melden. De Raad
van Bestuur is ervan overtuigd als de verschillende verbeteracties geïmplementeerd zijn, het FANC
in de toekomst zijn rol binnen het nucleair crisisgebeuren nog beter kan invullen.
Samenwerking FANC-Bel V
De nieuwe samenwerking met Bel V sluit naadloos aan op deze uitdaging.
Op 11 april 2008 hebben de erkende instelling AVN en Bel V een overeenkomst gesloten waarbij
de controleactiviteiten van AVN en het daarvoor benodigde personeel werden overgedragen aan
Bel V vanaf 14 april. Het FANC en Bel V staan voortaan samen in voor een geïntegreerde aanpak
van het veiligheidstoezicht in het domein van de grote nucleair basisinstallaties. Om hun onderlinge
relaties verder te stroomlijnen werd een gemeenschappelijk overlegplatform opgezet met als
doelstelling een klare taakverdeling en een afstemming van de programma’s van beide instanties.
In alle gevallen is de strategie die het Agentschap volgt om zijn kerntaken te verwezenlijken steeds
toegespitst op het beschermen van de bevolking, de werknemers en het leefmilieu beschermen
tegen de ioniserende straling.
Dosimetrienetwerk
In dit verband kan men ook het project van overdracht zien van het beheer van het dosimetrienetwerk
van de FOD Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (WASO). Het dosmetrie-netwerk
omvat het geheel van spelers in het veld die betrokken zijn in het monitoren van personen die beroepshalve
blootgesteld worden aan ioniserende straling. De toegang tot deze persoonsgegevens door
7

AFCN 2009
de bevoegde personen en diensten vergt een wettelijk en reglementair kader, dat momenteel wordt
uitgewerkt. De aanpak maakt het voorwerp uit van een ronde tafel conferentie met alle betrokkenen
in 2009.
Dank zij deze rondetafel was het mogelijk de standpunten van het Consilium Radiologicum (representatief
orgaan van Belgische radiologen), de medische stralingsfysici, de technologen medische
beeldvorming en de gebruikers van de gezondheidsdiensten (patiënten) te vergelijken en met elkaar
te verzoenen.
Om de stralingsbescherming in de radiologie te kunnen verbeteren heeft het FANC verschillende
studies gefinancierd die betrekking hebben op de door de patiënten en het personeel ontvangen
doses.
Deze ronde tafel bleek in zijn geheel beschouwd positief en bemoedigend. Van het aantal radiologiediensten
dat op 400 werd geschat, hadden er een honderdtal, of 25%, dosimetriegegevens
overgemaakt. Anderzijds heeft de enquête aangetoond dat ongeveer 45% met de dosisstudie
begonnen zijn.
Hoewel enig optimisme toegestaan is, mag er toch niet worden voorbijgegaan aan het feit dat het
nodig blijft om een gezonde druk op deze sector te blijven uitoefenen om zo de beste veiligheidscultuur
te kunnen garanderen.
ISO certificaat
Bij het uitoefenen van zijn opdrachten stellen de medewerkers van het FANC een voortdurende
zorg voor een kwaliteitsvolle werking centraal. In 2008 werden deze inspanningen beloond met het
behalen van een ISO-certificaat 9001.
Dit dankzij de grote inzet van de medewerkers, die hiervoor een welverdiend compliment verdienen.
Actualisatie parlementaire resolutie
In het komende jaar zal verder werk gemaakt worden aan de uitvoering van de aanbevelingen
in de parlementaire resolutie met het oog op de verbetering van de werking van het FANC. Deze
resolutie is aangenomen door de Kamer van Volksvertegenwoordigers tijdens de plenaire zitting van
26 april 2007. Het Agentschap heeft deze aanbevelingen van meet af aan ernstig genomen en de
nodige initiatieven genomen om de verschillende suggesties die in de resolutie naar voren werden
gebracht zo vlug mogelijk in de praktijk brengen. De realisatie van alle aanbevelingen vergt uiteraard
de nodige tijd. In 2008 heeft het FANC in een publicatie een eerste stand van zaken punt voor punt
behandeld. Deze publicatie is ook gepubliceerd op de website van het FANC. Ook in de nabije
toekomst zal het FANC verder aanbevelingen van de nieuwe subcommissie nucleaire veiligheid
opvolgen teneinde de nucleaire veiligheid van alle nucleaire instellingen in ons land te verbeteren.
We streven er naar om het veiligheidsbeleid krachtdadig te ontplooien om onze opdrachten als veiligheidsautoriteit
op een volwaardige wijze vorm en invulling te geven.
Marc Sapir
Voorzitter van de Raad van Bestuur
8

Bericht van
de Directeur Generaal
Preventie
Het hernieuwde debat over kernenergie vormt voor het FANC een uitdaging om zijn controlerende
functie verder te versterken.
Controle moet bij dit alles ruim opgevat worden: de nadruk bij ons beleid ligt vooral op het aspect
preventie om incidenten te voorkomen en desgevallend schadelijke effecten zoveel als mogelijk te
beperken. Het ALARA is daarbij het basisprincipe, dwz het nastreven dat elke straling zich situeert
op een niveau ‘as low as reasonably achievable’ Maar indien wij vaststellen dat de naleving van
de wetgeving niet wordt nagekomen, moeten veiligheidsmaatregelen worden opgelegd en kan de
overtreder zonodig worden gesanctioneerd.
Stopzetting en Heropstart IRE
Illustratief voor dit beleid is de stopzetting van de productie bij het IRE naar aanleiding van de lozing van
I-131 die via de schouw in het leefmilieu terecht kwam. Gezien MDS Nordion ook productie-activiteiten in
hetzelfde gebouw heeft, is door het FANC ook aan MDS NORDION een verbod opgelegd om bepaalde
activiteiten verder te zetten. Ondanks dat hier sprake was van een maatschappelijke afweging - het ging
hier immers om een isotopenproductie voor medische toepassing en een belang van de toevoer van
deze isotopen voor de volksgezondheid - werd in deze afweging een duidelijke prioriteit in de ondernomen
acties gegeven aan de veiligheid van de bevolking in de omgeving.
Voordat de vergunning voor een heropstart kon worden gegeven diende het IRE aan een reeks van
voorwaarden te voldoen om de productie op een veilige manier te kunnen hernemen.
Intussen voert het FANC een grondig onderzoek uit naar de oorzaken van het incident en maakt
de balans op van de eventuele inbreuken op de reglementering. Indien – via het onderzoek van
het FANC – nieuwe elementen aan het licht zouden komen, kunnen deze voorwaarden verstrengd
worden.
Ook zal Telerad, het automatisch meet- en alarmeringsnetwerk, verder evolueren en mogelijk
worden uitgebreid met emissiegegevens, ondersteund door bijkomende vergunningsvoorwaarden en
vastgelegde alarmdrempels voor de exploitant.
Los van dit incident en in het kader van de lopende acties om de situatie op de site van het IRE te
verbeteren, heeft het FANC het initiatief genomen om aan de Wetenschappelijke Raad een hervergunning
van het IRE met bijkomende exploitatievoorwaarden voor te leggen. De hieruit getrokken
lessen zullen geïmplementeerd worden en het FANC toelaten zijn rol binnen het nucleair crisisgebeuren
optimaal in te vullen om de kans op een incident of ongeval verder te verkleinen.
Transparantie
Het FANC werkt sinds een aantal jaren aan een kwaliteitstraject. De resultaten van dit traject zijn
positief. Het afgelopen jaar heeft het FANC een ISO certificaat gehaald. De komende periode zal dit
traject dan ook worden voortgezet met extra aandacht voor houding en gedrag, waarbij openheid
en transparantie steeds een leidraad is bij de uitoefening van de werkzaamheden. Zo worden alle
meldingen van buitengewone gebeurtenissen – hoe negatief die eventueel ook zijn – geplaatst op
de website en worden de media pro-actief geïnformeerd.
De website maakt gebruik van de modernste technieken voor actualisering en een interactieve ontsluiting
van informatie. In het kader van het radon actieplan werd in 2008 een volledig nieuw luik op de
website ontwikkeld specifiek voor radon. Alle aspecten van de radonproblematiek worden hier uitvoerig
besproken. De website bevat ook een interactieve kaart van België waarop de gegevens in verband
met radonmetingen en eventuele maatregelen voor elke gemeente kunnen worden opgevraagd.
9

AFCN 2009
De FANC website werd in 2008 bijna 100.000 keer bekeken, terwijl er 283.508 paginaweergaves waren.
Voor de pers heeft het FANC in het voorbije jaar één direct aanspreekpunt gecreëerd via de woordvoerder.
Op deze manier willen wij het brede en gespecialiseerde publiek beter bereiken om hen te
informeren over onze acties rond stralingsbescherming.
Geïntegreerde Inspectie- en Controlestrategie
Het afgelopen jaar is ook verder gewerkt aan het verfijnen van de werking tussen het FANC en
Bel V. De afstemming van de programma’s van beide instanties zal verlopen op basis van een
Geïntegreerde Inspectie- en Controlestrategie (GIC) die voor opeenvolgende perioden van 3 jaar
zal worden uitgewerkt. Het GIC voor de periode 2009-2011 is te raadplegen op de website van het
Agentschap.
In november 2008 werden alle exploitanten van de nucleaire basisinrichtingen door het FANC en
Bel V ontvangen op een eerste, grote stakeholdersmeeting. Er werd vooral toelichting gegeven bij
de nieuwe samenwerking FANC-Bel V en bij de laatste nieuwe ontwikkelingen. Hiermee is voor een
belangrijk gedeelte voldaan aan de vraag van de kamer om de veiligheid binnen de nucleaire inrichtingen
te reorganiseren. Het FANC zal zich nog beraden over de voor- en nadelen van een volledige
filialisering, die aansluitend dient te worden uitgewerkt.
Initiatieven voor de tandartsen en dierenartsen
Het FANC is al enige jaren geleden een regularisatiecampagne gestart voor de tandartsen die
gebruik maken van röntgentoestellen. Het doel is om een optimale bescherming voor de arts, zijn/
haar personeel en vooral de patiënten te garanderen. Nationale en internationale wetenschappelijke
organisaties hebben recentelijk nog bevestigd dat elke dosis, zelfs de allerkleinste, een risico voor
de gezondheid kan betekenen. Toestellen die niet regelmatig gecontroleerd en dus juist afgestemd
worden, kunnen de oorzaak vormen voor onnodig blootstelling van bevolking op het betrokken personeel.
De campagne verloopt gefaseerd, waarbij telkens per geografische zone gewerkt wordt.
Inmiddels zijn een groot deel van de dossiers volledig in orde.
Het Agentschap is begin 2008 ook een regularisatiecampagne gestart bij dierenartsen. Hiervoor
werden eerst een aantal reglementaire wetteksten uitgewerkt of aangepast die ervoor moesten zorgen
dat het algemene beschermingsniveau bij de dierenartsen verhoogd wordt.
Partnership
Al deze praktijken dienen er voor te zorgen dat het Agentschap zijn onafhankelijke status als veiligheidsautoriteit
kan invullen. Dt betekent echter niet dat het FANC geïsoleerd te werk gaat. Integendeel,
de intentie bestaat om de activiteiten zoveel mogelijk samen met onze stakeholders uit te werken in
de vorm van partnerships. In de toekomst zal het FANC streven naar een nog betere afstemming
met de stakeholders. Bij dit traject neemt preventie en het bevorderen van de veiligheidscultuur een
belangrijke plaats in.
Willy De Roovere
Directeur-generaal
10

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 1
Grote nucleaire installaties
Algemene situatie nucleaire basisinrichtingen 13
Kerncentrale Doel 13
Kerncentrale Tihange 13
Belgonucleaire 13
SCK • CEN 13
Radiologisch incident op het IRE 14
Voorbereiding van OSART-audit in kerncentrale Doel 15
Inspectiecampagne Klasse II-inrichtingen 16
INESSCHAAL 17
Samenwerking FANC - Bel V 18
Contactmeeting met de stakeholders 18
Internationale samenwerking 18
Interview met An Wertelaers, Diensthoofd Nucleaire Basis Inrichtingen 19
12

hoofdstuk 1
Grote nucleaire
installaties
Algemene situatie nucleaire basisinrichtingen
Het toezien op de veiligheidstoestand in de grote nucleaire installaties in België
behoort tot de taken van de dienst nucleaire basisinrichtingen. Hieronder volgt
een beeld van de voornaamste projecten van 2008.
Kerncentrale Doel
Voor de kerncentrale te Doel werden tijdens 2008 volgende aanvragen behandeld:
- Vergunningsaanvraag voor de vervanging van de stoomgeneratoren Doel 1:
de vergunningsaanvraag werd overgemaakt aan de bestendige deputatie van
de provincie Oost-Vlaanderen, die op 5 september 2008 een gunstig advies
betreffende de vergunningsaanvraag uitbracht.
- Vergunningsaanvraag voor de verlenging van de cyclus van Doel 4: er werd een
openbaar onderzoek gehouden voor dit vergunningsdossier in de gemeentes binnen
een straal van 5 km van de kerncentrale. Er werden geen bezwaren ingediend tijdens dit
openbaar onderzoek. Alle gemeentes gaven een gunstig advies over dit dossier.
Kerncentrale Tihange
Van 5 tot 23 mei 2007 heeft een team van deskundigen onder leiding van de Internationale
Organisatie voor Atoormenergie (IAEA) een OSART-missie (Operational Safety
Review Team) uitgevoerd in de kerncentrale te Tihange. Als vervolg daarop wordt een
post-OSART-actieplan uitgewerkt.
Belgonucleaire
Via het Koninklijk Besluit van 26 februari 2008 werd de ontmantelingsvergunning
verleend aan de NV Belgonucleaire om de installaties van de MOX-splijtstoffabriek
in de gemeente Dessel te ontmantelen. Dit besluit legt de vergunningsvoorwaarden
vast betreffende de veilige ontmanteling van de MOX-fabriek. In voorbereiding van
de geplande ontmanteling Belgonucleaire werd met de exploitant overlegd over de
kwalificatievereisten voor het personeel en de kwalificatie van de onderaannemers
betrokken bij de werken.
SCK • CEN
Er werd een gunstig advies ontvangen van de Europese Commissie betreffende de
verdere ontmanteling van de BR3 reactor van het SCK • CEN. In overleg met Bel V en
de exploitant werd een verslag voor de Wetenschappelijke Raad voorbereid, dat de
vergunningsvoorwaarden betrefende de verdere ontmanteling van de BR3 bevatte. In
september 2008 gaf de Raad een gunstig gemotiveerd voorlopig advies betreffende
deze aanvraag.
13

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 1
Het IRE (Instituut voor Radio-
Elementen) is een nucleaire
inrichting. Zijn hoofdactiviteit
bestaat uit de productie van
isotopen voor de medische
wereld. De productieactiviteiten
hebben betrekking op de
extractie, de zuivering, de
conditionering en de verdeling
van targets uit uraniumtargets.
Deze targets worden evenwel niet
op deze site zelf bestraald gezien
er geen reactor aanwezig is.
De lozing bij het IRE eind
augustus 2008 bestond niet uit
een mengsel van radioactieve
elementen, maar uitsluitend
uit jodium-131. De concentratie
aan jodium was te laag om
de detectiedrempel van de
TELERAD- detectoren te
overschrijden.
TELERAD heeft evenwel
gewerkt zoals voorzien in het
ontwerp. Onderzocht wordt
welke verbeteringen nog verder
aangebracht kunnen worden aan
het toezichtsmodel.
http://www.fanc.fgov.be/nl/
page/incident-ire-fleurus-
2008/930.aspx
Radiologisch incident op het IRE
(Instituut Voor Radio-Elementen)
Context
De afdeling “Waste” van het IRE heeft tijdens het weekend van 22 augustus
een transfer uitgevoerd van vloeibare radioactieve effluenten
van een opslagtank naar een andere. Vlak erna trad er een lozing van
radioactief jodium op via de schouw.
De exploitant die wettelijk verplicht is om de bevoegde overheid op
de hoogte te brengen verwittigde het FANC op 25/08/2008 om 17h15
van een abnormale verhoging van het niveau van radioactief jodium
in de door het IRE uitgestoten gasvormige effluenten. Na vastgesteld
te hebben dat er geen nieuwe productie in de eerste dagen gepland
was, heeft het FANC een deskundige ter plaatse gestuurd, samen met
twee deskundigen van Bel V (filiaal van het FANC dat zorgt voor de
technische ondersteuning) en een onafhankelijk ventilatiedeskundige.
Het FANC heeft de productie op 26/08/’08 formeel en tot nader order
laten stilleggen op basis van het onderzoek van de deskundigen.
De in één weekend in de omgeving geloosde activiteit komt - volgens
een eerste conservatieve schatting - overeen met een grootteorde
van 45 GBq.
Op basis van de resultaten van het bodemonderzoek, dat op verzoek
van het FANC in Fleurus is uitgevoerd door het WIV (Wetenschappelijk
Instituut Volksgezondheid), en van de verkregen informatie via
de op het IRE uitgevoerde analyses, werd het Coördinatie- en Crisiscentrum
van de Regering geactiveerd en het nucleair en radiologisch
noodplan in werking gesteld. Het incident wordt geklasseerd als een
INES-gebeurtenis van niveau 3.
Oorzaak van het incident
Op 18 september werd er door het IRE aan het FANC een eerste
analyse van de grondoorzaken van het incident verstrekt. Verschillende
deskundigen van Belgische universiteiten hebben aan dit verslag
meegewerkt. Bevestigd werd dat de oorzaak van het incident ligt
bij het overpompen van 3 kleine (twee van 50l en één van 23l) kuipen
met het vloeibaar afval naar een grotere kuip van 2700l.
De vermenging van deze verschillende soorten vloeibaar afval veroorzaakte
zeer waarschijnlijk één (of meerdere) onverwachte chemische
reactie(s) met voornamelijk jodide (131I-) en waterstofperoxide (H 2
O 2
).
Dit verslag wordt nog verder geanalyseerd door het FANC. Het volgende
blijkt echter te kunnen worden bevestigd:
• Er kwam enkel jodium vrij (als gasvormig I2); geen enkel ander
splijtingsproduct kwam vrij;
• Er kwam geen jodium onder vloeibare vorm vrij, waardoor
opborreling of verneveling in de kuip kon worden uitgesloten;
• Er heeft zich geen kritikaliteitsongeval voorgedaan;
Experimentele chemische simulaties van het incident toonden aan
dat de vooropgestelde chemische elementen in de kuipen aanwezig
waren en dat het ongevalscenario dat door het IRE werd uiteengezet,
geloofwaardig is.
14

Daarnaast waren er nog enkele bijzonderheden:
• Het overgepompte afval had een kleine vervaltijd;
• De oorspronkelijke inhoud van de 2700 l kuip was gering (+/- 200 l), waardoor er weinig verdunning
van de inhoud van de drie kleine kuipen optrad;
• De inhoud van de drie kuipen werd bijna tegelijkertijd overgepompt, wat in het verleden slechts
uitzonderlijk gebeurde.
Aanpak
Het actieplan waartoe het IRE zich geëngageerd heeft en dat aan het IRE door het FANC werd
opgelegd, omvat:
• Op korte termijn: de analyse van de uitstoot om er de precieze oorzaak van te kunnen verklaren
en om maatregelen te treffen die noodzakelijk zijn om een herhaling ervan uit te sluiten;
• een volledige analyse van het productieproces met als doel de technische wijzigingen aan de
installaties te identificeren en te preciseren om de gasvormige uitstoot in de omgeving significant
te beperken. Dit doel kan waarschijnlijk - bijvoorbeeld dank zij opvang- en retentiesystemen voor
de effluenten in de installaties - bereikt worden.
Resultaat
De activiteiten op het IRE die het FANC sinds 26/08/2008 had opgeschort, werden opnieuw toegelaten
met uitzondering van het overpompen van effluenten naar de reservoirs in de kelder.
Het FANC heeft het IRE ervan op de hoogte gebracht dat het een zerotolerantie zou toepassen voor
elk veiligheidsgebonden probleem op de site.
Het IRE heeft zich geëngageerd om zijn veiligheidscultuur te verhogen en om werk te maken van de
bestendiging van de correctieve en preventieve acties die door het FANC worden geëist.
Om de bevolking in de
omgeving van Fleurus
te informeren werd een
geografische kaart op
de website gepubliceerd
waarop de straal werd
aangegeven waarbinnen
men rekening moest houden
met preventieve maatregelen
(zie pagina 42).
Voorbereiding van OSART-audit in kerncentrale Doel
België heeft op vraag van het FANC het IAEA verzocht om een doorlichting door een OSART-team (Operational
Safety Review Team) van de operationele veiligheid van de kerncentrale Doel. Deze OSART-audit
zal plaats vinden in maart 2010 en wordt uitgevoerd door deskundigen van de Internationale Organisatie
voor Atoomenergie (IAEA), bijgestaan door een team van internationale deskundigen. Een OSART-audit
heeft als doel de continue verbetering van de operationele veiligheid binnen de centrale te bevorderen en
vormt aldus een aanvulling op het wettelijk voorziene toezicht door het FANC en Bel V.
15

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 1
Inspectiecampagne
Klasse II-inrichtingen
Context
Klasse I
De inrichtingen van Klasse I zijn
de nucleaire installaties met de
grootste risico’s, waaronder de
kerncentrales.
Klasse II
inrichtingen zijn inrichtingen
of bedrijven waar gebruik
wordt gemaakt van bronnen of
toestellen waarbij een hoge
stralingsintensiteit voorkomt.
Zo bijvoorbeeld cyclotrons voor
de productie van medische
isotopen, bestralingsinstallaties
voor onderzoek of therapeutische
doeleinden, enz. Deze
installaties van klasse II
kunnen aanleiding geven tot
hoge dosistempi. Het criterium
van dosisdebiet is dan ook
weerhouden als belangrijkste
criterium voor de indeling van
deze installaties.
http://www.fanc.fgov.be/nl/
news/het-fanc-publiceert-
aanbevelingen-en-
syntheserapporten-klasse-
ii-inrichtingen/197.aspx
http://www.fanc.fgov.be/nl/page/
klasse-ii-inrichtingen-met-risicoop-hoog-dosistempo-of-risico-opbestralingsongeval/492.aspx
Naar aanleiding van het zware bestralingsongeval van een werknemer
bij Sterigenics in 2006, werd een “campagne klasse II+” opgestart
om in andere installaties met een risico op hoge doses de veiligheid
te inspecteren.
Het FANC heeft, in overleg met de erkende instellingen, een inspectiecampagne
opgesteld voor klasse II inrichtingen met een risico op
hoog dosistempo.
Doel
Voor het Agentschap waren de doelstellingen van deze campagne
enerzijds om een beter begrip te hebben van de huidige situatie van
de uitbating van de betrokken installaties en anderzijds om na te gaan
of bijkomende maatregelen dienden opgelegd of aangeraden, ten einde
het veiligheidsniveau van deze installaties op een zo hoog mogelijk
peil te brengen.
Actieplan
De lessen die getrokken werden uit het ongeval bij Sterigenics en de
daarop volgende analyse hebben geleid tot een document met aanbevelingen.
Op deze manier worden alle betrokken hogere risico meebrengende
inrichtingen van klasse II op een gelijkwaardige manier
behandeld als deze van klasse I.
Om zo transparant mogelijk te werken en met de bezorgdheid om de
betrokken uitbaters, gebruikers, deskundigen,... en in het algemeen
de belanghebbenden inspraak te geven in de toekomstige regelgeving,
heeft het FANC tijdens de herfst van 2007 een ontwerptekst op
zijn website gepubliceerd. Alle betrokkenen en het publiek kregen
aldus de mogelijkheid opmerkingen en aanbevelingen bij deze ontwerptekst
te maken. Alle ingediende opmerkingen werden door het
FANC onderzocht en werden - waar mogelijk- in de finale versie van
de aanbevelingen “Organisatie van de Stralingsbescherming in Bestralingsinstallaties
met Hoge Dosisdebieten” verwerkt.
Resultaat
Gedurende de campagne zijn in de periode van begin januari 2008
tot einde juni 2008 in totaal bij 40 ondernemingen inspecties uitgevoerd.
Hierbij maakten 72 toestellen het voorwerp uit van de inspecties.
Daarvan behoorden er 58 tot de doelgroep van de campagne. De
overige 14 toestellen vielen daar niet onder, maar vertoonden gelijkaardige
risico’s op bestralingsaccidenten. Zij werden eveneens in de
campagne opgenomen.
De volledige tekst van het syntheserapport met de voornaamste resultaten
van deze FANC-inspectiecampagne is beschikbaar op de
FANC-website. Het FANC verwacht dat de betrokken uitbaters dit
syntheserapport analyseren, in het bijzonder wat de “goede praktijken”
betreft. De bedoeling is immers om, waar mogelijk, de globale
veiligheid van deze installaties verder te verhogen.
16

INESSCHAAL
INES (International Nuclear Event Scale) is een
schaal die tolaat de mededeling van de exploitant
naar aanleiding van een gebeurtenis in zijn
nucleaire installatie, gemakkelijker te situeren. Alle
gebeurtenissen die een impact hebben of kunnen
hebben op de veiligheid van een nucleaire installatie
en van het transport van radioactief materiaal kunnen
op de INES schaal geklasseerd worden volgens 7
niveaus (van 1 tot 7).Vergelijkbaar met de schaal van
Richter om de ernst van aardbevingen uit te drukken,
laat de INES-schaal toe om de ernst van een nucleaire
gebeurtenis eenvoudig in te schatten.
7. ZEER ERNSTIG ONGEVAL
6. ERNSTIG ONGEVAL
5. ONGEVAL MET RISICO
BUITEN DE SITE
4. ONGEVAL ZONDER RISICO
BUITEN DE SITE
3. ERNSTIG INCIDENT
2. Incident
1. Anomalie
incident ONGEVAL
Gebeurtenissen, ingedeeld op de INES-schaal, in België van de laatste 12 maanden.
DATUM INR. niveau Beschrijving van de gebeurtenis
2008- Doel 1 Tijdens een maandelijkse controle op de eenheid Doel 1 werd vastgesteld dat een afsluiter
12-16
in de secundaire kring niet correct gepositioneerd was. Deze afwijking werd meteen
verholpen. Deze gebeurtenis had geen radiologische impact op of buiten de site.
2008-
11-13
BP 1 In de Pamela-installatie van Belgoprocess wordt middelactief en alfahoudend afval verwerkt
en geconditioneerd. Na het versnijden van een handschoenkast in deze installatie, werd bij
de meting van de geproduceerde afvalvaten vastgesteld dat deze handschoenkast
ongeveer 15 keer meer plutonium bevatte dan door de eigenaar van de handschoenkast
gedeclareerd werd. Hierdoor werden de hoeveelheden plutonium overschreden die in de
Pamela-installatie per handschoenkast en in de verwerkingscel toegelaten worden. Deze
gebeurtenis had geen radiologische impact op of buiten de site.
2008-
10-03
BP 1 Omstreeks 11u30 is er een begin van een brand ontstaan in de versnijdingcel op site 2. In
deze cel worden grote componenten verkleind. De eigen operatoren en de interne brandweer
van Belgoprocess hebben onmiddellijk de nodige maatregelen genomen om de brand onder
controle te krijgen. De brandweerdienst van Mol werd eveneens opgeroepen indien er
bijkomende assistentie vereist zou zijn. Analyse van grasstalen in de omgeving van de site
hebben aangetoond dat deze gebeurtenis geen radiologische impact op of buiten de site had.
2008-
08-28
Tihange 1 1 De reactorgebouwen van de Belgische kerncentrales zijn opgebouwd uit een dubbelwandige
constructie. De ruimte tussen deze wanden wordt permanent in onderdruk gehouden door
een ventilatiesysteem. Tijdens onderhoudswerken heeft men opgemerkt dat één van de
twee ventilatoren van dit systeem niet operationeel was wegens de onvolledige vervanging
van zijn elektrische besturing. De tweede ventilator is altijd beschikbaar gebleven. Deze
gebeurtenis had geen radiologische impact op of buiten de site.
2008-
08-25
IRE 3 De afdeling “Waste” van het IRE heeft een transfer uitgevoerd van vloeibare radioactieve
effluenten van de ene tank naar een andere. Vlak erna trad er – omwille van een nog
onbekende reden – een radioactieve lozing op via de schouw. De in de omgeving geloosde
activiteit wordt geschat op ongeveer 45 GBq I-131, wat overeenkomt met een dosis van 160
microsievert (effectieve dosis) voor een hypothetische persoon die zich permanent aan de
omheining van de site zou bevinden.
Deze gebeurtenis heeft niet geleid tot een besmetting of een overschrijding van de
dosislimieten voor het personeel van de site.
Het FANC heeft vandaag gevraagd de productie stil te leggen in afwachting van de oplossing
van het probleem.
2008-
08-06
Doel 3 1 Tijdens een stop van de centrale Doel 3 werd bij een inspectie vastgesteld dat de goede
werking van een pomp niet langer onder alle omstandigheden met zekerheid gegarandeerd
kon worden. De pompen in kwestie worden gebruikt om de centrale af te koelen wanneer ze
gestopt is. In de centrale zijn drie soortgelijke pompen aanwezig die dezelfde functie vervullen.
Na een grondige analyse van het probleem werden voor de eerste pomp de nodige corrigerende
maatregelen genomen. Ook op de twee andere pompen werden preventief dezelfde aanpassingen
uitgevoerd. Deze gebeurtenis had geen radiologische impact op of buiten de site.
2008-
06-26
Tihange 3 1 Tijdens een periodieke verificatie, heeft een operator een defect geconstateerd in een
persluchtkring. Een schakelaar was in de verkeerde positie gezet en verhinderde het starten
van een luchtcompressor. Een tweede luchtcompressor was toen in onderhoud. Het is
een noodsysteem waarbij twee van de drie luchtcompressoren onbeschikbaar waren.
Onmiddellijk werden de nodige corrigerende maatregelen genomen om deze situatie te
verhelpen. Deze gebeurtenis had geen radiologische impact op of buiten de site.
2008- Doel 2 1 Gedurende de vermogendaling van de kerncentrale Doel 2 met het oog op de revisie werd ontdekt
05-22
dat een isolatieafsluiter van een pomp in de veiligheidsinjectiekring gesloten stond. Dit is in strijd
met de technische specificaties. De vermogendaling is nochtans doorgegaan zoals gepland.
2008-
05-21
SCK • CEN 1 Studsvik (Zweden) is gespecialiseerd in de behandeling van besmet metaalafval. Het SCK
heeft een collo van licht besmette metalen naar de smeltoven van Studsvik gezonden. Op
21 mei heeft Studsvik een hoger dan toegelaten dosistempo voor dit type van transportverpakking
gemeten. De lading in de verpakking zal toch in Studsvik behandeld worden omdat
deze aan de acceptatiecriteria voldoet. Deze gebeurtenis had geen enkele radiologische
impact, noch voor het personeel, noch voor de bevolking, noch voor de omgeving.
17

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 1
Algemene
inspectie-en
controlepolitiek
v/h FANC
Geïntegreerde inspectieen
controlestrategie v/h FANC
Controleprogramma
van Bel V
Controleplanning
van Bel V
Inspectieprogramma
van het FANC
Inspectieplanning
van het FANC
Figuur 1: geeft schematisch de werking van het GIC aan.
Samenwerking
FANC - Bel V
Op 11 april 2008 hebben AVN en BEL V
een overeenkomst gesloten waarbij de
controleactiviteiten van AVN en het daarvoor
benodigde personeel werden overgedragen
aan BEL V vanaf 14 april. Het
FANC en BEL V staan voortaan samen in
voor een geïntegreerde aanpak van het
veiligheidstoezicht in het domein van de
grote nucleaire basisinstallaties. Om hun
onderlinge relaties verder te stroomlijnen
werd een gemeenschappelijk overlegplatform
opgezet. De afstemming van
de programma’s van beide instanties zal
verlopen op basis van een Geïntegreerde
Inspectie- en Controlestrategie (GIC), die
voor opeenvolgende perioden van 3 jaar
zal worden uitgewerkt en gepubliceerd.
Contactmeeting met de stakeholders
Op 25 november 2008 heeft het Agentschap op een contact-meeting met de belangrijkste uitbaters, een
nieuwe stap in de filialisering aangekondigd en daarna officieel bevestigd in een schrijven van 6 februari
2009. Vanaf 1 juni 2009 zal het Agentschap de controle overnemen in de inrichtingen van klasse I en in de
meer risicovolle inrichtingen van klasse II, waar deze controle nog door AVC of Techni-Test wordt verzekerd.
Deze stap is overigens in lijn met een nog niet uitgevoerde aanbeveling van de Tsjernobyl-commissie
van de Senaat. Met deze ingreep zullen immers alle betrokken inrichtingen van klasse II die een hoger
risico meebrengen op een gelijkaardige wijze worden behandeld als deze van klasse I.
Gaandeweg is de visie van het Agentschap op de filialisering van de controles in de inrichtingen van klasse
III en in de minder risicovolle inrichtingen van klasse II geëvolueerd. Zijn standpunten en bedenkingen
worden uiteengezet in een nota, die aan de subcommissie ‘Nucleaire Veiligheid’ werd bezorgd.
Perspectief voor 2009
Inmiddels heeft het Agentschap initiatieven genomen om het door hem uitgeoefende toezicht op de werking
van de erkende instellingen te verscherpen. De inspectieprogramma’s van deze instellingen en de aangerekende
tarificatie hebben het voorwerp uitgemaakt van diverse overlegrondes tussen het Agentschap en
de 3 betrokken instellingen, met het oog op een standaardisatie en harmonisatie van deze programma’s per
groep van inrichtingen.
Internationale samenwerking
Betreffende de internationale ervaringuitwisseling werd vooral samengewerkt met ASN (Frankrijk) en KfD/
VROM (Nederland). Met de Nederlandse collega’s gebeurde dit o.a in het kader van de gekruiste inspectie
in Petten n.a.v. het IRE-incident.
18

“ Constant blijven
verbeteren ”
An Wertelaers
Diensthoofd Nucleaire
Basis Inrichtingen
Mijn job wordt mooi geïllustreerd in deze tekening: dagdagelijks bezig
zijn met en bekommerd zijn over de veiligheid en de veiligheidscultuur
in onze nucleaire inrichtingen. Samen met een enthousiast team
van ingenieurs en technisch hoogopgeleide personen, zetten we ons
in om de veiligheid en de veiligheidscultuur op het terrein te stimuleren
en te verbeteren. Dit doen we via het opleggen van bijkomende
uitbatingsvoorwaarden in vergunningen, via het verstrengen van de
regelgeving, via inspecties waaruit duidelijke acties binnen bepaalde
termijn dienen te resulteren,… Het is enorm boeiend om als bevoegde
overheid hier doeltreffend en efficiënt op te treden. Dat is immers wat
het publiek van ons verwacht.
Zelfs als het een keer fout gaat en er zich toch een incident of een
ongeval voordoet, verwacht ik van iedereen om daar maximaal lessen
uit te trekken voor de toekomst. De bedoeling is en blijft immers om -
waar mogelijk - de globale veiligheid van de installaties te verhogen.
Veiligheid komt er niet vanzelf. Als wij in pure zandgrond moeten werken,
zal er geen enkel plantje groeien! In veiligheid moet je investeren.
Je moet het sturen en cultiveren. Elke tuinder met groene vingers
weet dat dit een werk is dat nooit af is …
19

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 2
Medische toepassingen
Initiatieven voor kwaliteitsborging en het voorkomen 21
van incidenten in de radiotherapie
Initiatieven in de radiologie om de patientendosis te optimaliseren 22
Initiatieven in de tandheelkunde: medische stralingsfysica 22
Regularisatiecampagne tandartsen 23
Initiatieven in de diergeneeskunde: aanvullende opleiding 24
in stralingsbescherming
Regularisatiecampagne dierenartsen 24
Rondetafel radiotherapie 26
Interview met Tom Clarijs, Deskundige medische toepassingen 27
20

hoofdstuk 2
Medische
toepassingen
Initiatieven voor kwaliteitsborging
en het voorkomen van incidenten
in de radiotherapie
In navolging van de Ronde Tafel ‘Radiotherapie’ van 24 oktober 2007,
werd op initiatief van het FANC een multidisciplinaire werkgroep van
artsen, stralingsfysici en verpleegkundigen opgericht om kwaliteitsbevorderende
initiatieven uit te werken.
Een consensus werd bereikt voor volgende actiepunten, aangenomen
dat extra financiële middelen verzekerd worden:
• De invoering van een systematische externe dosimetrie audit
van de bestralingstoestellen, ter ondersteuning van de medische
stralingsfysici. Er werd overeengekomen te starten met een basis
dosimetrie audit: de verificatie van fotonen- en elektronenbundels
in referentieomstandigheden. Voor speciale bestralingstechnieken
zoals stereotactische radiotherapie en tomotherapie zullen
specifieke audits worden ontwikkeld.
• De invoering van een intern registratie- en analysesysteem van
incidenten in alle radiotherapie diensten.
• De geleidelijke invoering van een kwaliteitsmanagementsysteem,
aangepast aan de radiotherapie sector.
Tegelijkertijd werd een tweede multidisciplinaire werkgroep opgericht
met als taak het ontwikkelen van richtlijnen met betrekking tot de modaliteiten
en criteria voor de melding aan het FANC van alle belangrijke
gebeurtenissen op het gebied van stralingsbescherming in radiotherapie:
wie moet wat aangeven, wanneer en hoe
Een systematische rapportering van incidenten en ongevallen aan het
Agentschap laat het FANC toe om zich ervan te vergewissen dat lokaal
de vereiste maatregelen werden genomen. Dat wil zeggen dat de situatie
werd verholpen en dat herhaling van gelijkaardige gebeurtenissen
kan worden voorkomen. Ook dient men desgevallend de nodige maatregelen
te treffen nemen om herhaling van soortgelijke evenementen
in andere centra te voorkomen. Tenslotte worden de gebeurtenissen
die zich hebben voorgedaan in samenwerking met betrokken partijen
geanalyseerd om de doorstroming van de informatie naar de sector toe
te verzekeren.
21

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 2
In tussentijd werd het FANC ook geconfronteerd met de voorgenomen sluiting van het Standaard
Dosimetrie Labo van de Universiteit Gent. Het FANC onderzocht talloze pistes om een oplossing te
vinden.
INITIATIEVEN IN DE RADIOLOGIE OM
DE PATIENTENDOSIS TE OPTIMALISEREN
Het FANC heeft in samenwerking met het Consilium Radiologicum en de BVZF (Belgische Vereniging
van Ziekenhuisfysici) richtlijnen uitgewerkt m.b.t. de patiëntendosimetrie. Het doel hiervan is enerzijds
te komen tot een evaluatie van de individuele dosis (retrospectieve evaluatie van de ontvangen
dosis) en anderzijds tot driejaarlijkse dosisstudies. Deze driejaarlijkse dosisstudies zullen het mogelijk
maken de gemiddelde dosis op een radiologiedienst met de diagnostische referentieniveaus
(DRN) te vergelijken en over te gaan tot eventuele aanpassingen om de opgelopen dosis constant te
optimaliseren. Eerst worden de beschikbare internationale diagnostische referenties gebruikt tot er
op basis van deze driejaarlijkse dosisstudies Belgische referentieniveaus kunnen worden bepaald.
Om de toepassing van de patiëntendosimetrie aan te moedigen en te stimuleren heeft het Agentschap
een rondetafel georganiseerd met alle betrokken partijen (stakeholders).
Het Agentschap heeft de conclusies van de enquête die bij de radiologiediensten (privé en in ziekenhuizen)
werd gehouden over de problematiek van de patiëntendosimetrie en de eerste resultaten van
deze dosimetriestudie gepubliceerd.
Om de stralingsbescherming in de radiologie te kunnen verbeteren heeft het FANC verschillende
studies gefinancierd die betrekking hebben op de door de patiënten en het personeel ontvangen doses.
Tijdens de ronde tafel werd van de gelegenheid gebruik gemaakt om de resultaten van eerdere
studies weer terug te bespreken en de stand van zaken van actuele studies te becommentariëren.
INITIATIEVEN IN DE TANDHEELKUNDE:
MEDISCHE STRALINGSFYSICA
Context
Het gebruik van röntgenstraling voor diagnose kent ook in de tandheelkunde een brede toepassing.
Zij laat toe de juiste diagnoses te maken en preventief of corrigerend op te treden waar nodig.
Het gebruik van ioniserende straling in deze context heeft ook een keerzijde; het gebruik van slecht
onderhouden of ingestelde toestellen kunnen tot gevolg hebben dat de patiënt evenals de tandarts
onbewust worden blootgesteld aan hogere doses dan diegene die nodig zijn voor de vorming van
het beeld. Daarom voorziet de internationale en Belgische regelgeving op vlak van ioniserende
straling dat een röntgentoestel voor medisch gebruik op periodieke basis dient onderworpen te zijn
aan een kwaliteitscontrole.
22

Doel
Een erkende deskundige in de medische stralingsfysica
dient periodiek na te gaan of het röntgentoestel
beantwoordt aan welbepaalde aanvaardbaarheidscriteria.
Echter, daar waar vroeger Europese
criteria van toepassing waren bij deze controle,
zijn er recent specifieke aanvaardbaarheidscriteria
geformuleerd voor tandheelkundige apparatuur.
In het bijzonder zijn er, door de Belgische stralingsfysici
in overeenstemming met internationale
aanbevelingen en rekening houdende met
de situatie op het werkveld, criteria geformuleerd
voor intra-orale, panoramische, cephalometrische
röntgentoestellen en dentale Cone-Beam CT.
Het doel van deze periodieke kwaliteitscontroles
is het garanderen dat het apparaat correct functioneert,
waarbij men een behoud of verbetering
van de beeldkwaliteit nastreeft met een zo laag
mogelijke dosis (volgens het ALARA-principe - as
low as reasonably achievable), ten gunste van de
stralingsbescherming van de patiënt, de tandarts
en de omgeving.
Resultaat
Het besluit van 12 december 2008 houdende de
aanvaardbaarheidscriteria voor röntgenapparatuur
voor diagnostisch gebruik in de tandheelkunde, verschenen
in het Belgisch Staatsblad van 30 december
2008 en beschikbaar via de juridische databank
van het FANC op www.jurion.fanc.fgov.be.
REGULARISATIECAMPAGNE
TANDARTSEN
Context
Al in 2005 is het FANC een meerjarige regularisatiecampagne
gestart voor de tandartsen die gebruik
maken van röntgentoestellen Ook hier is het doel
om een optimale bescherming voor de tandarts,
zijn/haar personeel en vooral voor de patiënten te
garanderen. In deze campagne worden de volgende
reglementaire vereisten onderzocht:
• Exploitatievergunning: deze vergunning is
nodig opdat een röntgenapparaat op een voor
practicus, personeel en omgeving veilige en
reglementaire wijze is geinstalleerd in een
tandartskabinet. Deze exploitatievergunning
betekent m.a.w. een eerste controle
aangezien de vergunningsaanvraag grondig
bestudeerd en geanalyseerd wordt inzake
stralingsbescherming patiënt.
• Gebruikersvergunning: deze individuele
vergunning van de tandarts garandeert dat
het röntgenapparaat op een gerechtvaardigde
manier wordt aangewend, met een
minimale stralingsbelasting in functie van
de beoogde diagnostische kwaliteit. Daartoe
dient de practicus over de nodige kennis
inzake stralingsbescherming te beschikken.
De vergunning wordt verleend aan practici
die kunnen aantonen dat zij een universitaire
opleiding hebben genoten die voldoet aan de
reglementaire vereisten.
• Jaarlijkse controle door een erkende instelling
(AVC, TT): deze behelst de minimaal jaarlijkse
controle van de veiligheidsvoorzieningen van
het röntgenapparaat alsook de inrichting waarin
deze is opgesteld zoals beschreven in de
exploitatievergunning.
Aanpak
De campagne verloopt gefaseerd, waarbij telkens
per geografische zone gewerkt wordt. Enkel de
tandartsen die niet voldeden aan één of meerdere
van voormelde reglementaire vereisten worden
gecontacteerd. Het FANC heeft alle betrokken
partijen, niet enkel de tandartsen maar ook
de beroepsverenigingen, aangespoord om vanaf
de eerste stappen actief mee te werken aan deze
campagne en blijft dit ook doen tijdens het verdere
verloop van de campagne.
De aanpak gebeurt in verschillende stappen. Mede
dankzij de goede medewerking van alle betrokken
partijen werd vorig jaar beslist om de Provinciale
Geneeskundige Commissie (PGC) en het RIZIV
op de hoogte te brengen van de enkele hardnekkige
dossiers, d.w.z. dossiers welke onbeantwoord blijven,
zelfs maanden na een inspectiebezoek door
een nucleair inspecteur van het FANC. De PGC
treedt op als bemiddelaar tussen het FANC en de
betrokken tandarts. In de meest gunstige gevallen
kunnen de dossiers worden geregulariseerd,
waardoor de tandarts in orde blijft met het RIZIV.
In de minst gunstige gevallen zal het RIZIV de
tandarts sanctioneren tot de regularisatie van zijn
dossier is gebeurd bij het FANC.
Resultaat
Alle regio’s in België werden aangeschreven. Met
de gegevens die het RIZIV hiertoe jaarlijks zal bezorgen,
zal het FANC onmiddellijk de in het voorbije
jaar afgestudeerde tandartsen, welke actief worden
op het Belgisch grondgebied, in haar databank
opnemen om hen blijvend te informeren. Het overgrote
deel van deze dossiers zijn intussen volledig
in orde gebracht.
23

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 2
INITIATIEVEN IN DE DIERGENEESKUNDE:
AANVULLENDE OPLEIDING IN
STRALINGSBESCHERMING
Context
Herevaluatie/herziening
van het medisch luik
van het ARBIS en ermee
gepaard gaand overleg
In het driejarenplan van het
Agentschap 2008-2010 werd
voorzien om een grondige
herziening door te voeren van
de hoofdstukken m.b.t. de
medische toepassingen, en dit
in overleg met alle betrokken
partijen en met naleving van
een aantal criteria (toegevoegde
waarde op het gebied van
de stralingsbescherming,
administratieve vereenvoudiging,
doeltreffendheid en efficiency,
aangepastheid van de vereisten
van het ARBIS aan de opleiding
van de verschillende actoren en
intervenanten,…)
Deze actie wordt in nauwe en
permanente samenwerking met
de verschillende betrokken
diensten en deskundigen van
het Agentschap uitgevoerd. Het
overleg met de stakeholders
over het model van de rondetafel
radiotherapie vormt een
essentieel onderdeel van deze
herziening.
In 2008 werd een interne
consensus bereikt over de
grote oriënteringen die door het
Agentschap in het kader van deze
herziening worden overwogen.
Deze oriënteringen werden voor
de eerste keer op de rondetafel
radiologie van 20 november 2008
voorgesteld waar ze zeer gunstig
onthaald werden. Ze zullen
tevens aan de andere betrokken
groepen worden voorgesteld
(nucleaire geneeskunde, enz.)
in het kader van een vaste
raadpleging van de stakeholders
die in 2009 regelmatig zal
worden herhaald.
In 2008 startte het Federaal Agentschap met een nationale regularisatiecampagne
in de diergeneeskunde. In bijzonder, wenst het Agentschap
alle dierenartsen in regel te stellen met de reglementaire bepalingen van
het ARBIS. Eén van deze bepalingen is de opleidingsvereiste voor het
gebruik van röntgenstraling voor diergeneeskundige diagnose.
Doel
De vereiste opleiding volgens de huidige regelgeving omhelst 40 uren
van universitair niveau waarvan ten minste 20% praktijk. Deze opleiding
zit inmiddels vervat in de basisopleidingen van de Belgische
Universiteiten voor het diploma van dierenarts. Volgens een welbepaalde
overgangsbepaling, dienen de personen die deze opleiding
nog niet volledig gevolgd hebben, hun opleiding te vervolledigen voor
1 juni 2009.
Resultaat
Het Federaal Agentschap heeft, in samenwerking met de Universiteit
Gent, aanvullende opleidingen ingericht voor dierenartsen die de reglementair
vereiste opleiding nog niet hadden gekregen. Deze opleiding
‘op maat van de gebruiker’ draagt bij tot de stralingsbescherming van
de werknemer, het publiek en de omgeving.
Ook in het kader van permanente vorming kon deze opleiding gevolgd
worden.
Aan Franstalige kant werden de aanvullende opleidingen voor de dierenartsen
georganiseerd door de Universiteit Luik.
REGULARISATIECAMPAGNE
DIERENARTSEN
Context
In recente jaren is gebleken dat de röntgenapparaten die gebruik
worden in de dierengeneeskunde vaak “oudere” toestellen afkomstig
uit de humane geneeskunde zijn. Risico daarbij is dat deze veelal
onaangepast zijn aan de toepassingen waarvoor ze gebruikt worden
in de dierengeneeskunde of dat ze gewoonweg zodanig verouderd
zijn dat ze mogelijk vanuit radiologisch oogpunt een verhoogd risico
opleveren voor de gebruiker of voor de eigenaar van het dier wanneer
zij assisteren tijdens het nemen van radiografieën. Nationale en
internationale wetenschappelijke organisaties hebben recentelijk nog
bevestigd dat elke dosis een risico voor de gezondheid kan betekenen.
Toestellen die niet regelmatig gecontroleerd en dus juist afgesteld
worden, kunnen de oorzaak zijn tot voor onnodige blootstelling
van bevolking of het betrokken personeel.
24

Aanpak
Om deze redenen is het Agentschap begin 2008 ook een regularisatiecampagne
gestart bij dierenartsen. Hiervoor werden eerst een
aantal reglementaire wetteksten uitgewerkt of aangepast die ervoor
moesten zorgen dat het algemene stralingsbeschermingsniveau bij
de dierenartsen verhoogd wordt.
In de eerste fase van de FANC campagne werden alle dierenartsen
die de dierengeneeskunde beoefenen in België, aangeschreven. De
bedoeling van deze mailing was om aan de dierenartsen via een
“verklaring” te vragen of ze al dan niet gebruik maken van röntgenapparatuur.
Het FANC organiseerde verder 6 opleidingssessies in
beide landstalen.
In totaal werden tot hiertoe bijna 4800 dierenartsen aangeschreven,
waarvan ongeveer 245 in het Brussels Gewest. Van deze 4800 bevestigden
in totaal 1397 gebruiker te zijn van röntgenapparatuur, hetzij in
eigen naam of in een vennootschap of bij derden. Figuur 2 geeft een
duidelijk overzicht. Uit deze cijfers blijkt dat er een 1000-tal dierenartspraktijken
zouden zijn, waar röntgenapparatuur gebruikt wordt.
143
3
gebruikers eigen naam
437
814
gebruikers bij vennootschap
gebruikers bij derden
gebruikers van isotopen bij derden
figuur 2 - geeft een overzicht van het aantal gebruikers van RX (1397)
Perspectief 2009
In de volgende fase van de campagne worden de dierenartsen die
eigenaar (in eigen naam of via rechtspersoon) en/of gebruiker zijn van
röntgenapparatuur gevraagd de nodige stappen te ondernemen om
de hierboven aangehaalde verplichtingen na te komen.
Gedurende de uitvoering van de verschillende stappen is er voortdurend
overleg met de belangrijke verenigingen uit de dierenartsenij, zoals
NGROD, CRFOMV, VDV, UPV, SAVAB, ULg, UGent,… alsook met
het college van Procureur-Generaals voor wat betreft mogelijke handhavingmiddelen
voor die dierenartsen die zich niet in orde stellen.
25

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 2
Rondetafel radiotherapie
Context
In aansluiting op het stralingsincident in het Universitair Ziekenhuis
Gent heeft het Agentschap op 24 oktober 2007 een rondetafel georganiseerd
met alle stakeholders in de radiotherapie (de Belgische
Vereniging voor Radiotherapie en Oncologie, Het College voor Radiotherapie,
de Erkenningscommissie, de Belgische Vereniging van
Ziekenhuisfysici, de erkende instellingen, de FOD Volksgezondheid,
de AFMPS, de fabrikanten, de organisaties die de verpleegkundigen
vertegenwoordigen, de patiënten, de ziekenhuizen,...).
Het FANC heeft zowel tijdens deze ronde tafel als tijdens de voorbereiding
ervan kunnen rekenen op de medewerking en de deelname
van vertegenwoordigers van de Autorité de Sûreté nucléaire (Franse
Veiligheidsautoriteit ASN), het Institut national du Cancer (INCA),
het Agence française de Sécurité sanitaire des Produits de Santé
(AFSSAPS) en de Société française de Radiothérapie oncologique
(SFRO).
Doel
Het doel bestond erin om, in overleg met de stakeholders en rekeninghoudend
met de initiatieven die nu door de Franse autoriteiten worden
genomen, bijkomende maatregelen te treffen die tot een verdere verbetering
van de veiligheid tijdens radiotherapiebehandelingen zouden
moeten bijdragen.
Resultaat
De rondetafel werd afgesloten met de oprichting van twee werkgroepen
waarvan de ene als taak had een aangiftesysteem voor incidenten/ongevallen,
geïnspireerd op het Franse systeem dat nog in de experimentele
fase is, in te voeren en de andere betrekking had op de kwaliteitsborging
in de radiotherapie.
Perspectief voor 2009
Voor het komende jaar staan er zeker nog twee ronde tafels op de
planning. Een ronde tafel is voorzien voor eind mei 2009 en zal gaan
over de thema’s in verband met het medisch en dosimetrisch toezicht
van werkers blootgesteld aan ioniserende straling. Tegen het eind
van het jaar 2009 zal het FANC een ronde tafel organiseren rond het
thema ‘nucleaire geneeskunde’.
26

“ Dialoog met alle
stakeholders is belangrijk ”
“Dat ik voldoening haal uit het feit dat ik zelf mijn
steentje mag bijdragen in dit geheel, spreekt vanzelf.
De enorme diversiteit van personen en toepassingen
waarmee ik in contact kom, herinneren er mij dagelijks
aan dat er nog veel uitdagingen zijn in de medische
sector. De noodzaak voor optimalisatie houden mij
dan ook 100 % gemotiveerd in mijn job.”
Tom Clarijs
Deskundige medische
toepassingen
Het gebruik van ioniserende straling voor medische toepassingen
brengt heel wat verantwoordelijkheden met zich mee. Het gaat tenslotte
om een bewuste toediening van doses die een nadelig effect
kunnen betekenen op langere termijn. Deze verantwoordelijkheid
dient in eerste plaats gedragen te worden door de gebruikers van ioniserende
straling, maar evenzeer door alle betrokken actoren, zoals
het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle.
Een van de voornaamste taken van het Agentschap is om in dialoog te
gaan met de gebruikers van ioniserende straling, en dit op alle niveaus:
van overkoepelende organisaties tot de individuele eindgebruiker.
Want een regelgeving interpreteren blijft natuurlijk iets anders dan ze
te implementeren. Het is juist daarom dat de dienstverlenende ondersteuning
naar de sector toe zo transparant en neutraal mogelijk dient
te blijven, om uiteindelijke kwaliteit en veiligheid te waarborgen naar de
patiënt en zijn zorgverstrekker toe.
Niet alleen tracht men deze kwaliteit na te streven via een open communicatie
met alle betrokkenen in de medische sector door middel
van webpagina’s op maat, ronde tafelconferenties, het co-organiseren
en geven van opleidingen, het ontwikkelen van brochures, mailings,…
Ook via direct ondersteunende initiatieven op het terrein poogt men
gaandeweg de lat hoger te leggen: inspectie en audit, ontwikkelen
van kwaliteitscriteria, opzetten van een kwaliteitscontrole managementsysteem,
ontwikkeling van een meldingssysteem voor incidenten,
cofinanciering van wetenschappelijke studies, ontwikkelen van
referentieniveaus en aanbevelingen,….
27

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 3
Industriële Inrichtingen
Globale aanpak voor de weesbronproblematiek 29
Ontmanteling gecrashte Boeing 30
Onderzoek liftknoppen 31
Radioactieve Bliksemafleiders (RABA) 31
Interview met Karina De Beule, Woordvoerder 33
28

hoofdstuk 3
Industriële
Inrichtingen
Globale Aanpak voor de
weesbronproblematiek
Context
Het FANC heeft in samenwerking met de beroepsfederaties van de
betrokken industrieën, met de voor leefmilieu bevoegde administraties
in het Vlaams, Waals en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en
met de Nationale instelling voor radioactief afval en verrijkte splijtstoffen
(NIRAS) een aangepaste en globale aanpak voor het beheer van
weesbronnen op poten gezet. Daarmee wil het Agentschap voorkomen
dat er weesbronnen in de omgeving terechtkomen. Met dit doel
werden in de eerste plaats die afvalstromen geïdentificeerd die een
risico inhouden op de aanwezigheid van weesbronnen tussen het materiaal
dat door de afvalverwerkings- en recyclagesector wordt behandeld.
Deze stromen worden weesbrongevoelige stromen genoemd en alle
niet-nucleaire industriële sites waar een of meerdere van deze weesbrongevoelige
stromen worden behandeld, zullen de facto als weesbrongevoelige
inrichtingen worden bestempeld.
Aanpak
Maatregelen op het gebied van opleiding zijn daarbij noodzakelijk.
Zo werd o.m. een educatieve voorlichtingsfilm voor de medewerkers
van containerparken gerealiseerd waarin wordt uitgelegd hoe men
moet reageren op elke ontdekking. Ook werd een aangepaste procedure
opgesteld die de verdere behandeling omschrijft na vondst. Bij
de weesbrongevoelige inrichtingen lopen bepaalde inrichtingen een
groter risico op de aanwezigheid van weesbronnen. Deze inrichtingen
moeten zich bijgevolg houden aan de verplichting om de binnenkomende
weesbrongevoelige stromen door middel van een meetpoort
systematisch en automatisch te screenen.
Er werd tevens bepaald dat deze verplichting om de afvalstromen
systematisch te screenen van toepassing zou zijn op de inrichtingen
die meer dan 25.000 ton schroot per jaar verwerken, op elke verbrandingsinstallatie
voor huishoudelijk afval en elk centrum voor technische
ingraving van weesbrongevoelig afval.
Een ontwerp van koninklijk besluit werd door het FANC en zijn partners
in overleg met de beroepsfederaties opgesteld. Dit ontwerp doorloopt
op dit ogenblik het parcours om administratief door de officiële
29

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 3
technische en juridische instanties te worden gevalideerd vooraleer
het officieel aan de Voogdijminister van het FANC wordt voorgelegd.
Het FANC zal de gegevens verzamelen van alle inschrijvingen van
meetpoorten en weesbrongevoelige inrichtingen, onder meer om ervaringsuitwisseling
toe te laten. Telkens een radioactieve bron wordt
ontdekt of wanneer er een alarm afgaat aan een meetpoort, moet dit
aan het FANC worden gemeld.
Ontmanteling gecrashte Boeing
Het FANC heeft ondersteunende opdrachten naar de bevolking (zoals
informatieverstrekking) alsook naar de parketten. In opdracht van het
Parket, kunnen de nucleaire inspecteurs van het FANC optreden als
expert om hun bijdrage te leveren aan gerechtelijke onderzoeken.
Voorbeelden uit het voorbije jaar waren onder meer de vliegtuigcrash
Kallita: dit betrof een vliegtuigcrash, waarbij in het vliegtuig tegengewichten
vervaardigd uit verarmd uranium aanwezig waren. Gezien de
mogelijke toxiciteit alsook de radioactiviteit van dit verarmd uranium
werden inspecteurs van het FANC ingeschakeld om de nodige metingen
uit te voeren naar eventuele besmetting van het vliegtuigwrak
en de nabije omgeving, ten einde de veiligheid te garanderen van de
personen die de bergingswerkzaamheden uitvoerden. Dezelfde inspecteurs
hebben het Parket ook bijgestaan in het verder verloop van
het gerechtelijk onderzoek, bij de repatriëring van de teruggevonden
stukken verarmd uranium. Om nodeloze onrust te voorkomen bij de
bevolking heeft het FANC haar (geruststellende) meetresultaten in de
omgeving via de pers gecommuniceerd. Dit gebeurde na en in overleg
met het Parket.
In een ander onderzoek in een medisch centrum te Brussel stuitten de
agenten op enkele röntgentoestellen. Op vraag van het Parket werd
onmiddellijk een nucleair inspecteur ter plaatse gestuurd om na te
gaan of het al dan niet vergunde toestellen waren en of ze zich in een
goede staat bevonden en onderworpen waren aan een regelmatige
controle door een erkende instelling.
Naast deze reactieve acties van het FANC neemt het FANC ook regelmatig
deel aan vergaderingen met het College van Procureur Generaals
alsook het Platform Leefmilieu van het Brussels Hoofdstedelijk
Gewest.
30

Onderzoek liftknoppen
Context
Op 7 oktober werd door ASN in Frankrijk vastgesteld dat er bij het
bedrijf Mafelec een lading staal afkomstig uit india, die besmet was
met het radioactieve cobalt-60 is verwerkt o.a voor de productie van
liftknoppen voor Otis Frankrijk.
Het bleek dat sommige liftknoppen ook in België waren geïmporteerd,
afkomstig van de lading staal van het Franse bedrijf Mafelec. De liftknoppen
die mogelijks radioactief zijn en cobalt 60 bevatten geven
hoe dan ook een zeer lage stralingsdosis, zodat er geen enkel risico
bestond voor de bevolking en/of werknemers.
Aanpak
Het FANC heeft echter uit voorzorgoverweging onmiddellijk een actie
opgestart met een team van inspecteurs om te onderzoeken of de
liftknoppen mogelijks radioactief zijn. Daar het om recente leveringen
gaat, bevinden de meeste liftknoppen zich voornamelijk op opslagplaatsen
of werven.
Het onderzoek richt zich op drie typen knoppen:
• knoppen die al geïnstalleerd zijn in liften die operationeel zijn
• knoppen op werven waar het publiek geen toegang heeft
• knoppen die nog in stockage zijn
Resultaat
Op één na gaven alle knoppen geen verhoogde stralingsdosis en
kunnen dus verder gebruikt worden. De enkele besmette knop werd
deskundig verwijderd.
Radioactieve Bliksemafleiders (RABA)
Context
Tot in het midden van de jaren ‘80 waren er in de handel bliksemafleiders
verkrijgbaar die voorzien waren van één of meer radioactieve
stralingsbronnen, zoals radium-226, americium-241 of krypton-85.
Geschat wordt dat over gans België enkele duizenden van zulke toestellen
werden geplaatst.
Sinds oktober 1985 is de plaatsing van een nieuwe radioactieve bliksemafleider
verboden. Het verwijderen van de opgestelde RABA’s is
sindsdien verplicht.
Aanpak
Daarom is het FANC een campagne gestart in 2003 met als doel al de
nog aanwezige RABA’s in ons land te laten verwijderen.
De meeste RABA’s staan al jarenlang zonder vergunning opgesteld
en hadden dus al lang verwijderd moeten zijn. Hun aanwezigheid is
strikt genomen illegaal, hoewel vele eigenaars volkomen te goeder
trouw zijn. Om de campagne doeltreffend te laten verlopen was het
daarom nodig afspraken te maken tussen de politie, de gerechtelijke
31

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 3
instanties en het FANC. De inspecteurs van het Agentschap kunnen in hun hoedanigheid van officier
van gerechtelijke politie hun officiële vaststellingen melden aan de gerechtelijke instanties.
Door overleg tussen vertegenwoordigers van de verschillende Parketten, de Dienst Leefmilieu van
de Federale Politie en het FANC werd een schema uitgewerkt dat leidt tot een uniforme aanpak van
de problematiek in het hele land. Het Parketgeneraal licht de lokale parketten in van de problematiek
en van het voorstel van uniforme aanpak. De Dienst Leefmilieu van de federale politie licht op
haar beurt de lokale politiezones en de GDA’s (gerechtelijke dienst van het arrondissement) van de
federale politie in.
Raba’s staan meestal op grote kantoorgebouwen, appartementsblokken of andere hoge constructies,
zoals klokkentorens en pylonen. Sporadisch worden ze ook aangetroffen op privéwoningen.
Resultaat
Tot hiertoe werden over het hele land bijna 4000 RABA's gelokaliseerd, waarvan het grootste deel
reeds door het FANC werd gecontroleerd. Ongeveer 3100 hiervan werden al verwijderd. Deze die
verwijderd zijn worden verder door NIRAS behandeld als radioactief afval.
32

“ Transparant en
pro-actief de bevolking
informeren ”
Karina De Beule
Woordvoerder
Sinds een jaar maak ik nu deel uit van de FANC ploeg. En dat is al heel
boeiende ervaring geweest. Niet in het minst omwille van de samenwerking
met heel enthousiaste collega’s, maar vooral ook omwille van
hun engagement om onze opdracht te realiseren: de bescherming van
de gehele bevolking en het leefmilieu tegen de negatieve gevolgen van
ioniserende straling. Dit is spijtig genoeg voor het grote publiek nog een
(te) weinig bekend gegeven. Mijn bijdrage is het onze acties meer bekendheid
te geven via de media, informatiebron bij uitstek voor het publiek.
En stilaan wordt het FANC een aanspreekpunt voor de pers. Om
dit te realiseren maak ik er punt van om 7 dagen op 7 bereikbaar te zijn
én vooral om snel de gevraagde informatie te bezorgen. Dat is dit jaar
al behoorlijk gelukt, met onder meer enkel (voor)pagina krantenartikels
of ook met meerdere items in de journaals of actualiteitenprogramma’s
omtrent bvb. radon, de meetpoorten of de rondetafels in de medische
sector. En ik kan u nu reeds vertellen: er komen nog heel wat interessante
items aan!
Tenslotte was de crisiscommunicatie rond het IRE incident te Fleurus
voor mij een bijzondere ervaring.
33

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 4
Nucleair Afval
Stand van zaken 35
Overleg FANC NIRAS 36
Saneringsactiviteiten te Olen en omgeving 36
Het project oppervlakteberging van afval van categorie A 37
Het “Afvalplan” en het project geologische berging 38
van afval van categorie B&C
Interview met Laetitia Vereecken, Interne auditor 39
34

hoofdstuk 4
Nucleair Afval
Stand van zaken
Radioactieve stoffen kunnen zich bevinden onder diverse vormen en
op diverse locaties. Deze locaties zijn gekend en geïnventariseerd via
meerdere uitgevoerde studies en onderzoeken (o.a. door SCK) en via
de inventaris “van de nucleaire passiva”, opgesteld door de Nationale
Instelling voor Radioactief Afval en verrijkte Splijtstoffen (NIRAS) in
het kader van artikel 9 van de programmawet van 12 december 1997,
waarin NIRAS ondermeer wordt opgedragen een repertorium op te
stellen van de lokalisatie en de staat van alle nucleaire installaties en
alle sites die radioactieve stoffen bevatten (op Belgisch grondgebied).
Daarnaast wordt o.a. aan NIRAS opgedragen de kosten van de klassering
en sanering te ramen.
Bekendste dossiers bij het FANC zijn de verontreiniging afkomstig
van respectievelijk de vroegere bedrijfsactiviteiten van het toenmalige
UMICORE te OLEN/GEEL (Bankloop) waar een eerste deelsanering
loopt en van de Molse Nete (Belgoprocess/SCK), waar de jaarlijkse
dosis voor de bevolking minder dan 1mSv bedraagt en waarbij het
(door een actiegroep gecontesteerde) standpunt van de overheid is
dat er geen onmiddelijke sanering nodig is maar wel opvolging en
evaluatie.
Naast het dossier Umicore zijn eveneens andere dossiers in het
vizier van het FANC, zoals de verontreiniging van de Winterbeek en
de gipsstorten.
Perspectief voor 2009
De uitdagingen waar wij nog voor staan zijn van praktische (saneringtechnieken
en –aanpak, opslagmogelijkheden, uitwerken technische
richtlijnen), juridische (aanpassen wetgeving) en financiële (LT-financiering)
aard. Samenwerking met de gewesten is hiervoor vaak nodig
en zal binnenkort officieel worden geregeld via een conventie.
35

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 4
Overleg FANC NIRAS
(Nationale Instelling
voor Radioactief Afval
en verrijkte Splijtstoffen)
Saneringsactiviteiten te Olen
en omgeving
Context
Teneinde een beter overleg te hebben met
de deskundigen van NIRAS werd tot een
meer gestructureerd en geïntensiveerd
overleg overgegaan.
Doelstelling
De bedoeling is dat door regelmatige wederzijdse
uitwisseling van standpunten
een constructief platform wordt gerealiseerd
dat uiteindelijk zal resulteren in een
tijdswinst met betrekking tot het verlenen
van adviezen, commentaren en leidraden.
Resultaat
Een contactcommissie FANC-NIRAS heeft
plaatsgevonden in december. In het kader
van het samenwerkingsakkoord werden
een aantal acties vooropgesteld. Deze
hebben voornamelijk betrekking op de
regelgevende aspecten, het opstellen van
criteria voor acceptatie van afval, het
afvalplan, de problematiek van de zeer
laag radioactieve stoffen, de interventies
en de projecten oppervlakteberging en
diepe berging.
Perspectief
Het is de bedoeling om in het voorjaar een
ontwerp van de regelgeving afval en berging
ter discussie voor te leggen.
Als gevolg van de productie van radium en later van
uraniumoxide ontstond er op de site en in de omgeving
van Umicore te Olen een radiologische verontreiniging.
Voor dergelijke verontreinigingen dient een oplossing
uitgewerkt te worden die kadert binnen een uit te werken
regelgevend kader voor interventies en binnen een globale
visie betreffende het lange termijn beheer van dergelijke
materialen.
Reeds in mei 2000 drong de toenmalige bevoegde overheid,
met name de Dienst voor Bescherming tegen Ioniserende
Stralingen, er bij Umicore op aan de sanering van
de stortplaats D1 in detail uit te werken, rekening houdend
met de gehele sanerings-problematiek en met de wens
om te komen tot één globale eindoplossing.
Als eerste fase werd de sanering van de rivier Bankloop
aangepakt. De materialen afkomstig van de sanering van
de Bankloop werden opgeslagen in een daartoe vergunde
inrichting van klasse II. Ten laatste in december 2012
dient Umicore een plan voor de definitieve bestemming
van deze tijdelijk opgeslagen materialen aan het FANC
voor te leggen.
Momenteel wordt op initiatief en in opdracht van Umicore
door een extern studiebueel een studie betreffende mogelijke
scenario’s van sanering van de stortplaats D1 (buiten
het fabrieksterrein) en van de opslagplaatsen binnen
de omheining uitgevoerd. Zowel FANC, NIRAS als OVAM
worden door Umicore geïnformeerd betreffende deze aan
de gang zijnde studies.
Het FANC werkt in het kader hiervan momenteel aan het
uitwerken van een globale strategie/methodologie inzake
sanering van verontreinigde terreinen. Hierbij wordt intens
overleg gevoerd met andere betrokken partijen zoals de
gewestelijke administraties en NIRAS.
36

Het project oppervlakteberging
van afval van categorie A
De Ministerraad heeft in 2006 formeel aan het NIRAS opgedragen om
over te gaan tot de projectfase m.b.t. de oppervlakteberging op het
Belgisch grondgebied van categorie A-afval, dit is kortlevend laag- en
middelactief radioactief, in Dessel.
In deze beslissing werd opgenomen dat het FANC een vergunningsprocedure
dient uit te werken die aangepast is aan het specifiek
karakter van een bergingsproject voor radioactief afval. Tevens dient
het FANC aan NIRAS de elementen mee te delen die nodig zijn om
over te gaan tot de veiligheidsevaluaties.
Daarenboven dient het FANC aan de Regering de modaliteiten voor
te leggen die moeten worden ingevoerd om de tussenkomst te organiseren
van de regionale instanties bevoegd voor milieueffectstudies.
Het FANC wordt tevens opgedragen om over te gaan tot een formele
opvolging van de werkzaamheden van NIRAS en tot een systematische
analyse van de aandachtspunten inzake veiligheid van het te
kiezen voorontwerp.
Het FANC kent aan de verwezenlijking van de toegewezen opdrachten
een grote prioriteit toe en heeft vanaf 2006 een intern project opgestart
met als doel de leidraad uit te werken en het reglementair
kader aan te passen. Dit werk zal worden verder gezet en zal leiden
tot de opstelling van een koninklijk besluit “afval” evenals tot de invoering
van een vergunningsprocedure voor de definitieve berging van
radioactief afval.
Overeenkomstig het samenwerkingsakkoord tussen het FANC en NIRAS
en het specifiek akkoord dat in het kader van dit project werd afgesloten,
blijven het FANC en NIRAS actief op een constructieve en doeltreffende
wijze samenwerken. Dit biedt het FANC de mogelijkheid bemerkingen te
maken. Ook kan op vraag van NIRAS, voorlopig en niet-bindend, advies
verstrekt worden over bepaalde documenten voor het vergunningsaanvraagdossier.
In dit stadium ontbreekt n.l. hiervoor nog het specifiek
reglementair kader.
In 2008 heeft het FANC een reeks documenten geëvalueerd die door
NIRAS werden ontwikkeld m.b.t. het ontwerp en de veiligheidsbenadering
van de installatie. Het FANC heeft zijn bezorgdheden dienaangaande
aan NIRAS overgemaakt.
Volgens de huidige planning van NIRAS zal de projectfase tot in 2011
duren. Eind 2010 zal NIRAS de vergunningsaanvraag bij het FANC indienen
dat, in geval van een gunstig advies, een voorstel inhoudt om
een vergunning overeenkomstig de wettelijke procedure af te leveren.
37

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 4
Het “Afvalplan” en het project
geologische berging van afval
van categorie B&C
Er is op dit ogenblik, in tegenstelling tot het afval van categorie A (kortlevend
laag- en middelactief radioactief afval, definitieve oppervlakteberging),
nog geen principebeslissing van de Regering over de keuze van een
langetermijnoplossing voor het hoogactief langlevend radioactief afval
(afval van “categorie B&C”).
NIRAS bereidt op dit ogenblik het “Afvalplan” voor. Dit plan moet de
verschillende opties behandelen voor het langetermijnbeheer van radioactief
afval (buiten afval van categorie A waarvoor in 2006 geopteerd
werd). NIRAS moet dit in 2010 aan de regering voorstellen. NIRAS wil onder
andere een principebeslissing verkrijgen over de langetermijnbeheersstrategie
voor hoogactief en langlevend radioactief afval. Deze principebeslissing
van de regering vormt de eerste fase van het beslissingsproces die
zich over verschillende tientallen jaren zal uitspreiden. Het FANC wordt
gevraagd een advies te verstrekken over het Afvalplan en over de milieueffectbeoordeling
(MER).
In deze context is het FANC in oktober 2008 van start gegaan met het project
voor geologische berging. Dit project heeft tot doel de leidraad uit te werken
waardoor in een eerste fase de vereiste elementen voor de opstelling van
het “Afvalplan” aan NIRAS kunnen worden meegedeeld, voor de uitvoering
van de veiligheids-evaluaties en op langere termijn voor het onderzoek van
de aan het FANC in het kader van het beslissingsproces voorgelegde documenten.
Dit project dekt tevens de internationale activiteiten dienaangaande, zoals
de deelname aan verschillende werkgroepen of internationale projecten en
de samenwerking met internationale instellingen.
Voor dit project is er net als voor het oppervlaktebergingsproject een nauwe
samenwerking en een goed uitgewerkt werkprogramma nodig. Deze werden
reeds binnen het samenwerkingsakkoord tussen het FANC en NIRAS
aangevat.
38

“ Kwaliteit, fanc heeft
voorbeeldfunctie ”
Laetitia Vereecken
Interne auditor
In het streven naar continue verbetering staat de interne audit in om
op regelmatige basis de procedures te herzien, ze zoveel mogelijk
onderling te uniformiseren en op elkaar af te stemmen, te verifiëren
of de nodige controlemechanismes werden ingebouwd om risico’s
te vermijden en toe te zien op een correcte toepassing ervan. Persoonlijk
vind ik het belangrijk dat men als controlerende overheid zelf
ook bewust is van het belang van een kwaliteitsvolle dienstverlening.
Daarom moedigen wij ook alle personeelsleden van het FANC aan om
hierin een actieve bijdrage te leveren.
Al deze inspanningen hebben geresulteerd in het behalen van het
ISO-9001:2000 certificaat. Maar dat is echter geen eindpunt. Om het
te behouden is een voortdurende aandacht en betrokkenheid noodzakelijk.
Dat vraagt om een intens overleg met de medewerkers. Voor mij
is dat de grote uitdaging van mijn job!
39

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 5
Bescherming van de bevolking, de werknemers en het leefmilieu
Noodplan en Wachtrol 41
Radon actieplan 42
Kosmische straling 42
Industrie 42
Interview met Marc De Gauquier, Technicus TELERAD 43
40

hoofdstuk 5
Bescherming van
de bevolking,
de werknemers en
het leefmilieu
Context
Het FANC heeft onder meer als doel om het leefmilieu te beschermen tegen de gevaren
van ioniserende straling. Om deze doelstelling te bereiken heeft de dienst Toezicht op het
Grondgebied en Natuurlijke Straling een meet- en alameringsmeetwerk TELERAD, dat elke
10 minuten, 24/24 u, metingen verricht. Ter aanvulling van het TELERAD-meetnet heeft het
FANC in 2008 mobiele meetstations aangekocht.
Deze 24 mobiele meetstations zijn autonome detectoren die overal kunnen ingezet worden en
die voortdurend de radioactiviteit meten in de lucht en deze metingen via een radioverbinding
doorsturen naar de deskundigen.
Doel
Deze meetstations hebben als doel het lokaal versterken van het vaste TELERAD-meetnetwerk
bij radiologische noodsituaties. Hierbij wordt in de eerste plaats gedacht aan
terroristische aanslagen (bvb. een ‘vuile bom’) waarvan men op voorhand niet kan weten
waar deze zich zal voordoen. Doch deze meetstations kunnen ook aangewend worden
ter versterking van het vaste meetnetwerk rondom de nucleaire installaties wanneer dit
aangewezen zou zijn.
Resultaat
Vandaag is de radio-ontvangst van deze mobiele meetstations gerealiseerd voor het Brussels
Gewest en zal in de toekomst uitgebreid worden tot het volledige grondgebied.
Perspectief
Het FANC voorziet tijdens de periode 2009-2011 in een volledige vernieuwing en een uitbreiding
van het vaste TELERAD-meetnetwerk. Hierbij zal de volledige datacommunicatie
gemoderniseerd worden en zullen de meetsondes vervangen worden. Verder zal het netwerk
uitgebreid worden met een aantal bijkomende meetpunten en zal er op bepaalde plaatsen
een meer gevoelige meting (op basis van gammaspectrometrie) geïnstalleerd worden.
Noodplan en Wachtrol
Naast zijn functies inzake regelgeving en controle staat het FANC mee in voor de noodplaning
bij nucleaire en radiologische crisissituaties. De verantwoordelijkheid voor de noodplanning
behoort tot de bevoegdheid van de FOD Binnenlandse Zaken. Het FANC stelt zijn deskundigheid,
evenals zijn menselijke en technische middelen ter beschikking van de Minister van
Binnenlandse Zaken.
41

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 5
Het nucleair en radiologisch noodplan werd effectief
geactiveerd ten gevolge van de incidentele
lozing van iodium door het IRE op 22 augustus
2008. In de periode van 28 augustus tot 12 september
vergaderde de Evaluatiecel vrijwel dagelijks.
4 leden van de dienst waren actief betrokken
bij het afhandelen van deze noodsituatie, waarvan
2 permanent. De adviezen van de Evaluatiecel
werden door het Crisiscentrum van Binnenlandse
Zaken opgevolgd. Uit voorzorgsmaatregel werd er
aan de inwoners van Fleurus, Keumiée, Lambusart
en Wanfercée-Baulet aanbevolen om geen bladgroenten
en fruit uit de tuin te eten en geen regenwater
te gebruiken.
Om de bevolking in de omgeving te informeren werd
een geografische kaart gepubliceerd waarop de
straal werd aangegeven waarbinnen men rekening
moest houden met preventieve maatregelen. Deze
situatie werd continu opgevolgd en aangepast.
radon actieplan
Context
In het kader van het radon actieplan werd in 2008
een volledig nieuwe website ontwikkeld specifiek
voor radon (http://fanc.fgov.be/nl/page/hetradonactieplan-van-het-fanc/653.aspx).
Alle aspecten van de radonproblematiek, gaande
van de gezondheidsrisico’s bij langdurige blootstelling
over radonmetingen en meettoestellen
tot de methodes voor radonpreventie en –remediëring
worden hier uitvoerig toegelicht. De website
bevat ook een interactieve kaart van België
waarop de gegevens in verband met radonmetingen
en eventuele maatregelen voor elke gemeente
kunnen worden opgevraagd. Verder bevat de
website een lijst met veelgestelde vragen, nuttige
links en adressen, en van bouwprofessionelen die
een opleiding radonpreventie en –remediëring bij
het FANC hebben gevolgd. Er werden in 2008 een
algemene radonbrochure en een vouwfolder met
de essentiële radoninformatie uitgewerkt en gepubliceerd
in de drie landstalen. Deze brochures
worden via de website ter beschikking gesteld van
het publiek, en ze worden ook verdeeld in de radongevoelige
gemeenten van het land.
Actieplan
In 2008 werden er detailmeetcampagnes uitgevoerd
in 6 gemeenten in de radongevoelige zones
van België. Het betreft hier metingen van radon in
woningen (~700), alsook metingen van radon in de
bodem en van ondergrondkarakteristieken (~900).
Kosmische straling
Context
Behalve over radon waakt het FANC ook over de
blootstelling aan andere natuurlijke radioactieve
componenten: de kosmische straling en de radioactiviteit
die aanwezig is in bepaalde industriële
activiteiten (“NORM -industrieën”).
De kosmische straling - die afkomstig is uit onze
Melkweg (supernova-explosie,…) of van onze zon
(zonne-uitbarstingen) – wordt grotendeels geabsorbeerd
door de aardatmosfeer, hoewel de intensiteit
ervan ter hoogte van de aardbodem beperkt
is. De blootstelling aan deze straling kan daarentegen
wel aanzienlijke waarden bereiken voor het
luchtvaartpersoneel. Daarom wordt er in de regelgeving
gevraagd dat de luchtvaartmaatschappijen
aan het FANC een dosisevaluatie overmaken van
de door hun vliegtuigpersoneel ontvangen straling.
In 2008 hebben alle in België geregistreerde
commerciële luchtvaartmaatschappijen deze evaluaties
aan het FANC overgemaakt: 1400 dosimetrische
gegevens werden behandeld en hieruit
blijkt dat ongeveer 2/3 van het luchtvaartpersoneel
wordt blootgesteld aan een stralingsdosis die
hoger ligt dan 1 mSv/jaar, de blootstellingslimiet
voor personen van het publiek.
Actieplan
Het FANC heeft aan de luchtvaartmaatschappijen
gevraagd om hun personeel te informeren en om
verder regelmatig dosisevaluaties uit te voeren.
Het FANC heeft tevens een informatiecampagne
opgestart voor de privéluchtvaartmaatschappijen.
INDUSTRIe
Met betrekking tot de blootstelling aan natuurlijke
straling in de industrie heeft het FANC in 2008 op
zijn website een informatiedossier gepubliceerd
om de betrokken bedrijven te informeren en te sensibiliseren.
De regelgeving bepaalt de lijst met de
industriële sectoren waar het blootstellingsrisico
het hoogst is: het gaat hier in het bijzonder over de
sector van de fosfaten en over de industrieën die
gebruik maken van zirkoonzand. De bedrijven die
actief zijn in deze sectoren worden verzocht om
aan het FANC een aangiftedossier over te maken
waardoor het blootstellingsrisico kan worden geëvalueerd.
Van de bedrijven waarvan de dossiers
in 2008 geëvalueerd werden, vertoonde geen enkel
bedrijf een blootstellingsrisico dat hoger lag
dan 1 mSv/jaar en diende er dus geen enkele bijzondere
maatregel te worden opgelegd.
42

“ Door weer en wind
om bevolking
te beschermen ”
Marc De Gauquier
Technicus TELERAD
Het TELERAD-meetnet meet 24:24 u de radioactiviteit in het leefmilieu.
De meetstations staan verspreid over het ganse Belgische
grondgebied, maar in het bijzonder rond de nucleaire installaties. Om
de tien minuten sturen ze hun metingen automatisch door naar het
FANC. Mocht er een incident zijn, dan wordt dat meteen gesignaleerd.
Het spreekt vanzelf dat het netwerk altijd goed moet werken! Herstellingen
en onderhoud zijn dan ook prioritair.
Er zijn drie technici dagdagelijks mee bezig. Daarnaast is er nog iemand
die preventief rond de meetnetten werkt en een collega die instaat
voor de dispatching. We leggen heel wat kilometers af in onze
auto’s die lijken op rijdende werkplaatsen. Ze zijn immers uitgerust
met alle nodige apparatuur om onze werkzaamheden optimaal te
kunnen uitvoeren. Wij hebben ook allemaal een GPRS, waarop we
de toestand van het netwerk vanaf afstand kunnen zien. Ik vind het
belangrijk om een bijdrage te kunnen leveren aan de bescherming
van de bevolking, ook al moet ik soms in een 10 m hoge meteomast
klimmen om de installatie te inspecteren!
43

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 6
Beveiliging en vervoer
Bijzondere acties naar aanleiding van incidentopvolging 45
Inspecties van transporten 46
Internationale samenwerking 46
Voorbereiding tweede fase repatriëring opwerkingsafval uit La Hague 47
Veiligheidsdossiers voor nieuwe Belgische ontwerpen 47
van model van collo
Regelgeving m.b.t. de beveiliging van radioactieve bronnen 47
Invoering van een nationaal systeem voor de fysieke 48
beveiliging van het kernmateriaal
Waarborgsysteem 49
Veiligheidsonderzoekingen 50
Illegale handel van kernmateriaal 50
Interview met Erik Cottens, Diensthoofd Invoer & Vervoer 51
44

hoofdstuk 6
Beveiliging en
Vervoer
vergunningen
In 2008 werden 259
vergunningen afgeleverd:
• vervoer (art. 57): 38
• bijzonder vervoer (art. 57): 14
• speciaal vervoer (art. 57): 103
• algemene invoer (art. 38): 27
• bijzondere invoer (art. 38): 77
Uitvoervergunningen voor
besmette uitrusting en
materialen, waarvoor het
radioactieve afval moet terug
genomen worden (art. 44bis): 7.
Er werden nog 67 dossiers
betreffende de overbrenging
van ingekapselde bronnen
tussen Lidstaten van de EU
afgehandeld en 7 dossiers met
betrekking tot de procedure
voor grensoverschrijdende
overbrenging van radioactief
afval afgehandeld.
Goedkeuringen
Er werden in 2008 in totaal
11 goedkeuringscertificaten
voor modellen van colli en 10
goedkeuringen door middel van
validatie van een buitenlands
goedkeuringscertificaat
toegekend. Er werden eveneens
4 goedkeuringen verleend voor
modellen van bronnen onder
speciale vorm.
Bijzondere acties naar aanleiding
van incidentopvolging
Context
Tijdens het jaar 2008 werden verschillende grondige opvolgingsacties
opgestart naar aanleiding van incidenten en meldingen. Dergelijke
acties geven aan de FANC tussenkomsten een meerwaarde door
de verbeteringsacties die aan de betrokkenen worden opgelegd en
die de risico’s op incidenten en desgevallend ernstige veiligheidsproblemen
terugdringen.
Acties
- Een doorgedreven audit bij de vervoersonderneming betrokken bij
het collo dat in Waver onbeheerd werd aangetroffen, was aanleiding
tot het opleggen van een omvangrijk actieplan. Dit actieplan
voorziet in een aantal structurele verbeteringen voornamelijk
op het vlak van personeelsopvolging, de correcte uitvoering
van het stralingsbeschermingsprogramma en de uitvoering van
interne controles en audits op basis van een gedocumenteerd
kwaliteitssysteem.
- Aan een tweetal afzenders werd een grondige herziening van hun
controleprocedures opgelegd naar aanleiding van vastgestelde
problemen bij de door hen verstuurde colli.
- Bij de overbrenging van bestraalde splijtstofelementen op de
site van Tihange naar de centrale opgeslagbekkens op site werd
een lichte overschrijding van sommige karakteristieken van de
splijtstofelementen vastgesteld. Alhoewel er kon worden aangetoond
dat er geen veiligheidsprobleem was, werd het opstellen van een
strikte opvolgingsprocedure opgelegd aan de exploitant voor ieder
individueel splijtstofelement dat moet afgevoerd worden.
Klacht over container
De klacht van een ex-werknemer bij een constructiebedrijf voor de
bouw van verpakkingen voor het vervoer en de opslag van bestraalde
splijtstof ( o.a. voor de kerncentrale van Doel) en hoog actief afval,
leidde tot een grootschalig onderzoek door de deskundigen van de
dienst in samenwerking met het Luikse parket. Dit onderzoek wees op
Beveiliging
45

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 6
een zeer gebrekkige interne kwaliteitsopvolging bij het bedrijf en bij de
externe opdrachtgever, de nood aan gedetailleerde werkprocedures,
en een gebrek aan kwaliteitsmotivatie en kwaliteitsbewustzijn op de
werkvloer. Behoudens een mogelijke impact op de gebruiksprocedures
verbonden met nog lopende rapporteringen door de ontwerper
van de verpakkingen blijft de veiligheid van de colli verzekerd, in ‘t
bijzonder deze met bestraalde splijtstof die in Doel zijn opgeslagen.
Resultaat
Het FANC heeft de onmiddellijke doorvoering van een actieplan vereist
met een doorlichting en volledige herbronning van het kwaliteitssysteem,
inclusief het opkrikken van het kwaliteitsbewustzijn van de
medewerkers op de werkvloer. Dit plan is in uitvoering en wordt verder
door het FANC van nabij opgevolgd.
Perspectief voor 2009
Een gezamenlijke kwaliteitsaudit met de franse collega’s van ASN is
gepland voor 2009.
Inspecties
In het totaal werden bij de
inspecties 62 wegvoertuigen met
radioactieve stoffen aan boord
geïnspecteerd. Hiervan waren er
42 volledig in orde. Bij de overige
20 voertuigen werd minstens één
inbreuk vastgesteld. De meest
voorkomende inbreuken waren:
niet conforme ADR uitrusting
voertuig, ontbrekende informatie
in het vervoerdocument, niet
conforme schriftelijke richtlijnen
en gebrekkige etikettering/
signalisatie van colli of voertuig.
In de gevallen waar de Europese
Richtlijn met betrekking tot de
uniforme controleprocedures
voor het vervoer over de weg van
gevaarlijke goederen het vereist,
werden onmiddellijk corrigerende
maatregelen afgedwongen
vooraleer toelating werd gegeven
tot het verder zetten van het
vervoer.
Inspecties van transporten
De meeste inspecties die door de dienst Vervoer worden uitgevoerd, gebeuren
op locaties waar colli worden geladen, overgeslagen (treinstations,
havens of luchthavens), of losplaatsen. Er werd ook deelgenomen
aan een tweetal door de locale politie georganiseerde wegcontroleacties
van het goederenvervoer op locaties die vanuit onze controlebevoegdheid
voldoende interessant zijn.
Er waren ook verschillende inspecties op de luchthaven naar aanleiding
van incidenten met colli met radioactieve stoffen: o.a. beschadigde
colli, gebrekkige of foute etikettering, en een aantal gevallen
waarbij colli werden verloren gemeld met mogelijke implicatie van de
afhandelingsmaatschappij op de luchthaven. In alle gevallen werden
de verloren gemelde colli met enige vertraging teruggevonden en
bleken routing fouten op buitenlandse luchthavens aan de basis van
het verlies te liggen. In één enkel geval leidde een foute codering op
het collo door een Belgische afzender tot de aflevering bij een verkeerde
bestemmeling. In een ander geval werd het collo na ongeveer
één maand onbeheerd teruggevonden te Waver en ging het om een
vermoedelijk doelbewust achterlaten van het collo. Deze laatste zaak
werd in handen gegeven van het Parket te Nijvel.
Internationale samenwerking
Een aantal (12) Europese Lidstaten, waaronder ons land, wenst een
intensief samenwerkingsverband op te zetten rond gemeenschappelijke
interessepunten en de afstemming van de benaderingen in elk
afzonderlijk land. Dit jaar werd gewerkt rond het uit te oefenen toezicht
door de bevoegde overheden op dossiers voor modellen van
colli waarvoor deze geen goedkeuring moeten verlenen en rond de
dosisreductie bij bestuurders die instaan voor de verdeling van radiopharmaceutica.
Deze laatste groep loopt in een aantal specifieke
gevallen dosissen op die tot de hoogste behoren van alle beroepshalve
aan straling blootgestelde werknemers.
46

Perspectief voor 2009
Nieuwe regeling voor
de in- en uitvoervan
radioactieve stoffen
Op 19 december 2008 heeft de
ministerraad op voorstel van de
minister van binnenlandse zaken,
een ontwerp van koninklijk
besluit goedgekeurd dat nieuwe
regels zal invoeren betreffende
de invoer, doorvoer en uitvoer
van radioactieve stoffen, met
inbegrip van afvalstoffen en
bestraalde splijtstoffen.
Deze regeling verzekert tevens
de omzetting van de Europese
richtlijn 2006/117/Euratom van
20 november 2006 betreffende
toezicht en controle op
overbrenging van radioactieve
afvalstoffen en bestraalde
splijt¬stof. De nieuwe richtlijn
is sinds 24 december 2008 van
kracht en is in de plaats gekomen
van de richtlijn 92/3/Euratom die
in 1992 tot stand was gekomen
als gevolg van de affaire
Transnuklear rond de verwerking
van radioactieve afvalstoffen in
de vroegere installaties van het
SCK • CEN.
De omzetting van de nieuwe
richtlijn in Belgisch recht
vereiste eigenlijk een aanpassing
van hoofdstuk IV van het ARBIS.
Er werd evenwel voor gekozen
om dit hoofdstuk in zijn geheel
op te heffen en te vervangen
door een autonoom koninklijk
besluit. Van de gelegenheid
werd gebruik gemaakt om
het vergunningsstelsel op de
distributie van radioactieve stoffen
en de grensoverschrijdende
overbrenging, grondig te herzien.
Voorbereiding tweede fase repatriëring
opwerkingsafval uit La Hague
Momenteel wordt verder gewerkt aan de voorbereiding van een nieuwe
campagne voor de overbrenging van het samengeperste metaalafval
afkomstig van de structuren van de in La Hague opgewerkte
Belgische brandstofelementen. Deze campagne is voorzien om op
te starten in het najaar en omvat in totaal een tiental transporten
met telkens 2 containers die vergelijkbaar zijn met deze die voor
het verglaasde hoogactieve afval werden gebruikt en te spreiden
over een vijftal jaar. Vergelijkbare transporten doorheen ons land
en bestemd voor Nederland zijn voorzien om eveneens in 2009 te
worden opgestart.
Veiligheidsdossiers voor nieuwe
Belgische ontwerpen van model
van collo
Twee nieuwe ontwerpen van model van collo die als Belgisch ontwerp
werden ingediend en waarvoor het FANC de eerstelijns goedkeuring
in handen heeft, liggen voor ter verificatie.
Het eerste betreft een collo voor het vervoer van een ruim gamma aan
staaltjes van splijtstoffen en radioactieve stoffen en bronnen waarvoor
het ontwerp in handen is van Transnubel. Dit dossier werd tijdens het
afgelopen jaar grondig door het FANC geanalyseerd, maar kreeg nog
geen groen licht voor goedkeuring. De ontwerper werd voorgesteld
om het dossier op verschillende punten grondig te herzien.
Het tweede betreft een ontwerp van de tijdelijke vereniging Transnubel-Robatel-SCK
• CEN. Deze verpakking wordt in eerste instantie
gebouwd met het oog op de terugkeer vanuit het Schotse Dounreay
van de hoogactieve opwerkingsresidu’s van de gebruikte splijtstof van
de BR2 reactor. Dit afval is in een cement matrix gegoten in stalen
vaten. In totaal zullen hiervoor 42 transporten van telkens één verpakking
met drie vaten nodig zijn. Het transport zelf wordt voorzien vanaf
2010. In 2009 zullen de reglementaire testen door het FANC worden
opgevolgd.
Regelgeving m.b.t. de beveiliging
van radioactieve bronnen
De veiligheidsrisico’s die inherent zijn aan de aanwezigheid van ingekapselde
radioactieve bronnen in installaties, ziekenhuisinrichtingen
of opleidingscentra, evenals de risico’s verbonden met het vervoer
van deze bronnen werden door het Agentschap geanalyseerd. Op
basis van deze analyse en de ter zake dienende internationale documenten
was het mogelijk om een aantal beveiligingsmaatregelen
te identificeren die van toepassing zijn op elk van de drie categorieën
radioactieve bronnen.
vervoer
Na deze voorbereidende fase die werd aangevuld met de evaluatie
van onze reglementaire behoeften ter zake, kon er worden gestart met
de opstelling van de voorontwerpen van de reglementaire teksten.
Gezien er radioactieve stoffen aanwezig zijn in verschillende activi-
47

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 6
teitssectoren die ieder hun eigen kenmerken hebben, dient de regelgeving
rekening te houden met deze realiteit, om voor de gebruiker
leesbaar en makkelijk uitvoerbaar te blijven;
Bij de uitwerking van deze nieuwe regelgeving werd dan ook voorrang
gegeven aan de aanpak per sector.
De oriënteringen van de IAEA over de in- en uitvoer van ingekapselde
radioactieve bronnen hebben als basis gediend voor de uitwerking van
een voorontwerp van koninklijk besluit over de in- en uitvoer van hoogactieve
ingekapselde radioactieve bronnen buiten de Europese Unie.
Perspectief voor 2009
• Afronding van de voorontwerpen van tekst om het overleg met de
verschillende betrokken sectoren begin 2010 te kunnen aanvatten;
• Opstarten van het overleg met de Gewesten in het kader van de
regelgeving over de in- en uitvoer van hoogactieve ingekapselde
bronnen;
• Voorbereiden van de sensibiliseringscampagnes voor de
verschillende gebruikers m.b.t. de beveiliging van radioactieve
bronnen.
Invoering van een nationaal systeem
voor de fysieke beveiliging van het
kernmateriaal
Context
De voorontwerpen van reglementaire teksten m.b.t. de fysieke beveiliging
van het kernmateriaal en de nucleaire installaties wachten nog
steeds op goedkeuring. Het Agentschap is de uitbaters en de vervoerders
evenwel blijven bijstaan om de beveiliging van hun activiteiten
verder te verbeteren.
Aanpak
Er zijn twee rondetafelconferenties georganiseerd die gewijd waren
aan de definiëring van de vitale zones in een nucleaire installatie
evenals een workshop over de preventie van aanvallen met explosieven
op een installatie en over de middelen om de aanwezigheid
van explosieven op een bepaalde plaats te detecteren. Oorspronkelijk
was het thema van deze workshop voorzien voor 2009 maar wegens
een incident dat zich in Zweden heeft voorgedaan werd beslist om
hiermee reeds in 2008 te starten.
In samenwerking met OCAM (Coördinatieorgaan voor de analyse van
de Dreiging) werd de eerste fase van het proces voor de bepaling van
de referentiedreiging afgerond. Deze fase bestond uit de evaluatie
van de dreiging voor onze installaties, de identificatie van mogelijke
agressoren en de middelen waarover ze beschikken. Wanneer de regelgeving
m.b.t. de fysieke beveiliging van het kernmateriaal en de
nucleaire installaties in werking zal zijn getreden, dan zal het op basis
van deze evaluatie zijn dat de exploitanten zullen moeten beslissen
over de fysieke beveiligingsmaatregelen die ze voor hun installaties
willen treffen om elke mogelijke kwaadwillige handeling hiertegen te
kunnen voorkomen.
48

Perspectief voor 2009
• Interactieve campagne die in alle installaties wordt gevoerd en waarbij het toekomstig reglementair
kader wordt uiteengezet evenals het model van een erkenningsaanvraag voor het fysiek
beveiligingssysteem van de installatie (Initial Agreement File Action – IAFA);
• Voortzetting van het proces voor de bepaling van de referentiedreiging;
• Organisatie van een workshop gewijd aan het reactievermogen in geval van een agressieve daad
gericht tegen het kernmateriaal of de nucleaire installaties.
Waarborgsysteem
Het verbeteren van de beveiliging is een ‘ongoing’ activiteit die meer en meer aandacht vereist, zowel
nationaal als internationaal.
De nucleaire activiteiten op het Belgische grondgebied worden derhalve ook aan internationale controles
onderworpen en hebben als doel de proliferatie van kernwapens tegen te gaan.
De internationale inspecteurs van Euratom (cfr.Euratom Verdrag) en deze van de IAEA (cfr. Non-proliferatie
Verdrag) worden tijdens hun inspecties aan onze nucleaire installaties opgevolgd en begeleid door nucleaire
inspecteurs van het Agentschap.
Als gevolg van het Aanvullend Protocol, waarvan de modaliteiten vervat zijn in het document INFCIRC/540
van de IAEA, dat België als niet-kernwapenstaat heeft gesloten met Euratom en de IAEA, beschikken de
IAEA-inspecteurs ook over meer bevoegdheden om clandistiene nucleaire activiteiten op te sporen op het
nationaal grondgebied.
Perspectief voor 2009
In 2008 werden beide waarborgovereenkomsten nog afzonderlijk uitgevoerd in onze nucleaire installaties,
maar het is de bedoeling van de IAEA om beiden te laten overvloeien in wat men noemt ‘Integrated Safeguards’
in de loop van volgend jaar.
Op international vlak neemt de dienst nog steeds deel aan de werkzaamheden van de ESARDA Working
Group Integrated Safeguards (European Safeguards Research and Development Association).
De internationale controles op de spijtstoffen zijn en blijven een belangrijke opdracht van het Agentschap
die ook in de toekomst gehandhaafd blijft.
49

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 6
Veiligheidsonderzoekingen
De dienst is belast met het indienen van de aanvragen en de opvolging van de veiligheidsonderzoekingen
voor de personeelsleden van het FANC bij de Nationale Veiligheidsoverheid (NVO) aangesteld
door de wet van 11 december 1998 betreffende de classificaties en veiligheidsmachtigingen.
Met de wet van 3 mei 2005 wordt de oorspronkelijke wet uitgebreid met het afleveren van veiligheidsattesten
aan alle personen die beroepshalve op korte termijn toegang moeten hebben tot een
nucleaire installatie.
Het opstellen, opvolgen, opvragen van inlichtingen, onderzoekingen op het terrein, beheren, beoordelen
en uiteindelijk erkennen van een veiligheidsattest binnen de nucleaire sector, gebeurt binnen
de dienst. In 2008 werden er 9383 veiligheidsattesten afgeleverd.
Het sensibiliseren, opmaken van procedures en verbeteren van de veiligheidsmaatregelen van geclassificeerde
documenten blijft zeer actueel.
Illegale handel van kernmateriaal
De dienst levert bijstand aan elke aanwijzing die duidt op een mogelijke illegale verhandeling van
kerntechnisch materiaal. Dergelijke onderzoeken vergen het onderhouden van nauwe contacten met
de politiediensten, het parket, de gerechtelijke diensten en ‘Points of Contacts (POC) in verschillende
landen.
50

“ Vervoer van radioactieve
stoffen moet duurzame
activiteit worden ”
Erik Cottens
Diensthoofd Invoer &
Vervoer
De dienst Invoer en Vervoer is een belangrijke tussenschakel
tussen producent van radioactieve stoffen
of afvalstoffen en de gebruiker of verwerker ervan.
Tijdens het overbrengen van deze stoffen worden de
courante vervoersroutes gebruikt waardoor radioactieve
stoffen tijdelijk rechtstreeks in de onmiddellijke
leefomgeving van de mens vertoeven. Het opleggen
en handhaven van de veiligheidsmaatregelen die er
zorg moeten voor dragen dat deze stoffen tijdens het
vervoer goed ingesloten blijven en de blootstelling
aan straling in de omgeving ervan beperkt wordt,
vormen dan ook de kerntaak van de dienst.
Naast de klassieke aanpak van vervoervergunningen
en veiligheidsgoedkeuringen voor de verpakkingen,
die uiteraard belangrijk blijft, zal de dienst in de toekomst
nog intensiever aanwezig zijn op het terrein.
Ook die operatoren die bij het FANC geen vergunningen
noch registratieplicht hebben maar toch een
belangrijke rol hebben bij het verzekeren van de veiligheid
bij het vervoer vormen hierbij een belangrijke
doelgroep. Een degelijke opleiding voor eenieders
taak is hiervoor het noodzakelijke startpunt.
De dienst draagt hier ook toe bij door zelf in te
staan voor opleiding van bestuurders van voertuigen
voor het wegvervoer of de organisatie van de
opleiding voor veiligheidsadviseurs die vervoerders
en afzenders moeten bijstaan in de realisatie van
de veiligheidsobjectieven. Ik denk dat de realisatie
van een breder aanbod aan efficiënte doelgerichte
opleidingen voor de toekomst belangrijk zal zijn om
van het vervoer van radioactieve stoffen een duurzame
activiteit te maken. Onze dienst heeft hierin
ook een bezielende rol te spelen.
51

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 7
Regelgeving
Herstructurering van de regelgeving 53
Hervorming van de fysische controle 53
Interventies 53
Internationale activiteiten en coordinatie 54
Internationale samenwerkingsprojecten 56
Herziening van de basisnormen voor stralingsbescherming 56
Studies en ontwikkelingen 57
Interview met Patrick Smeesters, MD
Deskundige Stralingsbescherming 59
52

hoofdstuk 7
Regelgeving
Opsmukoperatie voor
het ARBIS
De creatie van het Agentschap als
autonome veiligheidsautoriteit
leidde in 2001 tot een
herformulering van het Algemeen
reglement op de bescherming van
de bevolking, van de werknemers
en het leefmilieu tegen het
gevaar van de ioniserende
stralingen (ARBIS). Het nieuwe
besluit werd vastgesteld bij het
koninklijk besluit van 20 juli
2001, dat in de plaats kwam van
het gelijknamige besluit uit 1963.
In een aantal specifieke
toepassingsgebieden zorgt
de actueel geldende tekst van
het ARBIS voor problemen die
verholpen kunnen worden door
kleine tekstverbeteringen. Dit is
het opzet van een ontwerpbesluit
tot ‘opsmuk’ van het ARBIS,
waarin al deze ingrepen werden
samengebracht. De meeste van
deze ingrepen raken niet aan
de fundamentele concepten
van het ARBIS, wijzigen niet
de bevoegdheden van het
FANC en creëren geen nieuwe
fundamentele verplichtingen voor
de rechtsonderhorigen.
Onder de meer fundamentele
aanpassingen vermelden
we een versoepeling van de
omstandigheden waaronder
tandartsen en dierenartsen over
een persoonlijke vergunning
moeten beschikken om
gebruik te mogen maken van
röntgenapparatuur. Deze
aanpassing volgt uit het
overleg met de betrokken
beroepsinstanties. Tenslotte
werden de erkenningscriteria voor
de deskundige in de medische
stralingsfysica aangepast rekening
houdend met de Bolognahervorming
in het hoger onderwijs.
Herstructurering
van de regelgeving
De nationale regelgeving die werd uitgevaardigd met het oog op de
bescherming van de bevolking tegen de risico’s van ioniserende straling
en van radioactieve stoffen, gaat terug op het Euratomverdrag uit
1957 en de verschillende opeenvolgende Europese richtlijnen die in
gans de Unie uniforme basisnormen hebben ingevoerd inzake stralingsbescherming.
Na 50 jaar dienst vertoont de architectuur van deze nationale regelgeving
evenwel ernstige vermoeiingsverschijnselen. Institutionele ontwikkelingen
in eigen land, op Europese schaal en in internationaal
verband hebben de noodzaak tot modernisering van de regelgeving
nog verder aangescherpt.
Het FANC heeft het initiatief genomen om de architectuur van de regelgeving
grondig te vernieuwen in de richting van een modulair uitgebouwde
structuur. Een maquette van de modulaire structuur is ter
beschikking om aan diverse consultaties te worden onderworpen.
Hervorming van
de fysische controle
Zoals elders in dit verslag geschetst is de oprichting van Bel V onder
de vorm van een filiaal van het Agentschap, sinds het najaar van 2007
een feit. Om de juridische basis van Bel V te verankeren was het wenselijk
om zo snel mogelijk de wettelijke grondslag te verduidelijken
in de organieke wet van 15 april 1994 van het Agentschap. Dit werd
gerealiseerd via de wet van 22 december 2008 houdende diverse
bepalingen. Een meer allesomvattende herwerking van de wettelijke
principes die aan de basis liggen van de organisatie van de fysische
controle in de diverse nucleaire inrichtingen is in voorbereiding en zal
in een later stadium onder de vorm van een wetsontwerp ter bespreking
bij het parlement worden ingediend.
Interventies
Historische activiteiten met radioactieve stoffen, van zowel kunstmatige
als natuurlijke oorsprong, hebben aanleiding gegeven tot een aantal
radioactief besmette sites, die inmiddels in kaart werden gebracht.
De juridische basis om eigenaars van zulke radioactief besmette
terreinen ertoe aan te zetten over te gaan tot de sanering ervan is
nagenoeg afwezig in de huidige regelgeving. Naar analogie met het
Vlaamse bodemsaneringsdecreet zou het wenselijk zijn om een meer
uitbreide regelgeving tot stand te brengen, die het FANC zou toelaten
53

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 7
Diverse FANC-besluiten
Het Agentschap heeft in de loop
van 2008 enkele technische
richtlijnen uitgewerkt en in het
Belgisch Staatsblad bekend
gemaakt, die het regelgevend
kader verder moeten aanvullen
in diverse domeinen. Het gaat
om de volgende richtlijnen:
• criteria voor de erkenning
van dosimetrische diensten
Besluit van 1 juli 2008, BS
van 30 juli 2008
• minimum criteria voor
röntgenapparatuur voor
diagnostisch gebruik in de
diergeneeskunde. Besluit
van 17 juli 2008, BS van
11 augustus 2008
• aanvaardbaarheidscriteria
voor röntgenapparatuur voor
diagnostisch gebruik in de
tandheelkunde Besluit van
12 december 2008, BS van
30 december 2008
om op basis van objectieve criteria uit te maken of een interventie al
of niet noodzakelijk is vanuit overwegingen inzake stralingsbescherming.
Rekening houdend met sociaal-economische overwegingen
moet vervolgens worden nagegaan of een sanering noodzakelijk is,
dan wel of bewarende maatregelen volstaan. Gezien de mogelijke
financiële gevolgen van een dergelijke beslissing is een solide juridische
basis absoluut noodzakelijk, die haar oorsprong vindt in een wettelijke
bepaling. Een werkgroep heeft ter zake voorstellen uitgewerkt.
Internationale activiteiten
en coordinatie
De 4de plenaire vergadering van alle verdragsluitende
landen van het Verdrag inzake de nucleaire veiligheid
(VNV)
De Context
Nadat ze door het Parlement werd goedgekeurd, werd de wet tot bekrachtiging
van het Verdrag inzake de Nucleaire Veiligheid, (Wenen
20 september 1994) door de Koning op 26 november 1996 ondertekend
en in het Belgisch Staatsblad bekendgemaakt op 22 augustus
1997. Bijgevolg is dit verdrag van kracht in de Belgische wetgeving.
In uitvoering van het Verdrag dient er om de drie jaar een nationaal
verslag te worden opgesteld met daarin een uiteenzetting van hoe
de principes van het VNV worden toegepast. Het Belgisch verslag
dat onder de coördinatie van het FANC werd opgesteld, werd aan de
IAEA eind 2007 overgemaakt.
Doel
Het hoofddoel van het verdrag is om op wereldschaal de veiligheid
van de nucleaire installaties op een hoog niveau te tillen en dit niveau
in stand te houden.
De resultaten
De peer review van het Belgisch systeem heeft de volgende goede
praktijken aan het licht gebracht:
- Het systeem van de periodieke veiligheidsherzieningen, waarvan
de nieuwe overeenkomstig de recente aanbevelingen van de IAEA
hieromtrent zullen worden uitgevoerd;
- Het systeem van de ervaringsuitwisseling m.b.t. de exploitatie, de
opvolging ervan door Bel V en de wettelijke mogelijkheid die de
veiligheidsautoriteit heeft om veiligheidsanalyses aan de exploitant
te vragen;
54

- Het kwaliteitsborgingssysteem van de exploitant, met integratie van
de aanbevelingen van de IAEA op dit gebied;
- De overdracht van AVN naar een filiaal van het FANC (BEL V) werd
eveneens beschouwd als een verbetering van de controlepositie
van de overheid.
De volgende uitdagingen (challenges) werden tevens benadrukt:
- Het handhaven van bekwame menselijke middelen op het gepaste
niveau, rekening gehouden met de op pensioenstelling van ervaren
personeelsleden;
- Het welslagen van de oprichting van de nieuwe organisatorische
structuren, zowel bij de exploitant als bij de regelgevinginstantie
(FANC + BEL V) om zo een hoog veiligheid- en toezichtniveau te
kunnen blijven garanderen;
- Het nakomen van de verplichtingen die in het kader van WENRA
werden aangegaan;
- Het voorbereiden van de in het vooruitzicht gestelde internationale
evaluatie (IRSS) van de Belgische regelgevinginstantie.
Het Gezamenlijk Verdrag inzake de veiligheid
van het beheer van bestraalde splijtstof en inzake
de veiligheid van het beheer van radioactief afval
België heeft het Gezamenlijk Verdrag (GV) op 9 december 1997
ondertekend en de Belgische wetgever heeft zijn akkoord met de
verplichtingen van het Verdrag uitgedrukt in de wet van 2 augustus
2002. Ingevolge de ratificatie van het Verdrag op 5 september 2002
werd het van kracht op 4 december 2002.
De doelstellingen van het GV bestaan erin:
- Een hoog veiligheidsniveau te bereiken en te behouden, dank zij
de intensifiëring van nationale maatregelen en de internationale
samenwerking;
- Maatregelen in te voeren die in alle stadia van het beheer van het
radioactief afval en van de bestraalde splijtstof moeten toelaten dat
individuen, de maatschappij en het leefmilieu vandaag - en in de
toekomst - beschermd zijn tegen het gevaar van de ioniserende
straling;
- Ongevallen te voorkomen die radiologische gevolgen hebben en,
in geval er zich een dergelijk ongeval voordoet, de gevolgen ervan
te reduceren.
Met toepassing van het GV, zijn de verdragsluitende partijen verplicht
om om de drie jaar een nationaal verslag over te maken waarin wordt
uiteengezet hoe zij de verschillende artikels van het GV in toepassing
brengen. Deze verslagen worden vervolgens onderzocht en maken
het voorwerp uit van schriftelijke vragen. Op de toetsingsvergadering
stellen de verdragsluitende partijen hun verslagen voor en vervolgens
maken deze het voorwerp uit van mondelinge vragen en van debatten
waardoor ervaringen kunnen worden uitgewisseld.
Het derde Belgisch nationaal verslag dat door het FANC gecoördineerd
en samen met de Belgische betrokken partners (NIRAS, Bel V,
Electrabel en SCK • CEN) opgesteld werd, werd uitgegeven en in oktober
2008 aan de IAEA overgemaakt. Het verslag werd in deze laatste
uitgave grondig herzien. http://www.fanc.fgov.be/nl/page/952.aspx
55

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 7
Internationale samenwerkingsprojecten
— Heads of the European Radiation Control Authorities (HERCA)
Op initiatief van het Franse ASN, werd in het voorjaar van 2007 een nieuw
overlegorgaan gecreëerd, samengesteld uit de hoofden van de Europese
stralingsbeschermingautoriteiten. Op hun vraag werden vijf werkgroepen opgericht,
die zich moesten buigen over een aantal onderwerpen, die door de
autoriteiten als problematisch werden ervaren. Elke werkgroep wordt geleid
door een duo van covoorzitters, die telkens behoren tot verschillende nationale
overheden.
Een eerste werkgroep, die zich buigt over “stralingspaspoorten”, kwam in
2008 en op uitdrukkelijk verzoek van HERCA, onder FANC-medevoorzitterschap.
Twee andere werkgroepen: rond “rechtvaardiging” en rond “nieuwe
medische technieken” worden sinds hun oprichting mee voorgezeten door
deskundigen van FANC.
Ook aan de werkzaamheden van de twee overblijvende werkgroepen wordt
actief deelgenomen door FANC-medewerkers.
Herziening van de basisnormen voor
stralingsbescherming
Het herzieningsproces van de “ internationale basisnormen ” (Basic Safety
Standards of BSS) dat door verschillende internationale organisaties mee
gesponsord wordt (the International Atomic Energy Agency (IAEA), the International
Labour Organisation (ILO), the Nuclear Energy Agency of the
Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD/NEA),
the World Health Organization (WHO), the Food and Agriculture Organization
of the United Nations (FAO) en het Pan American Health Organization
(PAHO)) is reeds enige tijd geleden van start gegaan, parallel met de werkzaamheden
die op Europees niveau worden uitgevoerd. Er zijn personeelsleden
van het agentschap actief binnen de comités van de IAEA die betrokken
zijn bij dit proces.
Begin juli werd er een eerste geconsolideerd project gepubliceerd en op ruime
schaal ter raadpleging voorgelegd (Draft 1.0 van 2 juli 2008 van de “International
Basic Safety Standards for Protection against Ionizing Radiation and for
the Safety of Radiation sources”).
Op initiatief van RIAD werd er een horizontale interdepartementale groep opgericht
en geraadpleegd om deze draft te bespreken en de posities van de
verschillende Belgische vertegenwoordigers in de geraadpleegde internationale
instanties te harmoniseren.
We herinneren eraan dat eind 2007 de Internationale Commissie Stralingsbescherming
(ICRP in het Engels) uiteindelijk haar nieuwe aanbevelingen
m.b.t. de basisnormen voor de stralingsbescherming gepubliceerd heeft.
Ondanks het intens proces van internationale raadplegingen hebben de diverse
versies van de projecten hevige kritiek opgewekt, ook van het Agentschap.
De belangrijkste problemen waren de verzwakking van het stralings-
56

eschermingssysteem dat bijna overal werd aangenomen ingevolge eerdere aanbevelingen
van de ICRP, zonder dat er een daadwerkelijke discussie had plaatsgehad en zonder dat
er rekening werd houden met nieuwe wetenschappelijke gegevens, zoals de problemen
die door de deskundigen van artikel 31 van het Euratomverdrag werden aangehaald op
het seminarie van 17 oktober 2006 “New insights in Radiation Risk and BSS” dat door
de Europese Commissie werd georganiseerd (beschikbaar in de verzameling Radiation
Protection van de EG: Issue No 145; (http://ec.europa.eu/energy/nuclear/radiation_protec
tion/publications_en.htm).
De deskundigen hebben een reeks aanbevelingen gemaakt voor de ICRP: een verhoging
van de bescherming tegen radiogeïnduceerde cataract (de huidige dosislimieten zijn ontoereikend),
het behoud van een strikte bescherming van zwangere vrouwen, de garantie op
een voorzichtige aanpak van genetische risico’s (vooral duidelijk benadrukken dat deze niet
beperkt zijn tot de eerste twee generaties), een aanpassing van de voorzichtige aanpak van
de groep BEIR (Academie voor Wetenschappen van de USA) m.b.t. de risicocoëfficiënt bij
lage doses en dosisdebieten en een verhoging van de bescherming tegen radon (ingevolge
de resultaten van binnenlandse studies).
Studies en ontwikkelingen
— Research Implications on Health Safety Standards
Er werd een nieuw RIHSS wetenschappelijk seminarie gehouden op 25 november 2008
te Luxemburg. Ter herinnering vermelden we dat deze seminaries door de Europese Commissie
georganiseerd worden, bijgestaan door de RIHSS-werkgroep van de groep van
wetenschappelijke deskundigen van artikel 31 van het Euratomverdrag (RIHSS: Research
Implications on Health Safety Standards; een groep die door een personeelslid van het
RIAD-departement wordt voorgezeten).
Dit seminarie had betrekking op de laatste wetenschappelijke gegevens m.b.t. de radio-inductie
van aandoeningen van de bloedsomloop (hartinfarct; cerebrale vasculaire aandoeningen).
Zeer recente gegevens over de werknemers van Mayak suggereren dat deze gevolgen zich
kunnen voordoen na een chronische blootstelling (en niet alleen bij intensieve blootstellingen
zoals in de klassieke gevallen van de gevolgen van de radiotherapie) en bij opeenvolgende
relatief lage doses (in de buurt van 0.5 Sv). De implicaties van deze nieuwe gegevens over de
stralingsbescherming kunnen belangrijk zijn.
— Tritium en laagenergetische bètastralers
De ASN heeft aan de voorzitter van de RIHSS-werkgroep, een personeelslid van het FANC,
het voorzitterschap aangeboden van een reflectiegroep belast met het opstellen van de stand
van zaken van de wetenschappelijke kennis m.b.t. de milieu- en gezondheidsimpact van
tritium en met het desgevallend uitwerken van aanbevelingen. De groep werd samengesteld
uit de belangrijkste Franse betrokken partijen (ASN, CEA, IRSN, AREVA, EDF, ITER, SFRP,
CNRS, …), met inbegrip van bepaalde NGO’s (ACRO, ANCLI, GSIEN). Dit werk zou moeten
leiden tot de organisatie door de ASN van een internationale conferentie over tritium en de
opstelling van een “witboek”.
De voorzitter van de groep heeft een presentatie gegeven over de gezondheidsrisico’s van
een blootstelling aan tritium op het colloquium dat door ANCLI (Nationale Vereniging van
Lokale Informatiecommissies) op 4 en 5 november 2008 in Orsay georganiseerd werd.
We herinneren er aan dat belangrijke hoeveelheden tritium bestemd zijn om te worden aangewend
in het kader van de kernfusie.
Het thema tritium heeft in november 2007 het voorwerp uitgemaakt van een wetenschappelijk
seminarie dat door de Europese Commissie georganiseerd werd met de hulp van de RIHSSwerkgroep
(Research Implications on Health and Safety Standards) van de deskundigen van
artikel 31 van het Euratomverdrag.
57

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 7
De acties van dit seminarie werden onlangs gepubliceerd in de reeks
Radiation Protection van de Europese Commissie (No 152: “Emerging
issues from tritium and low energy beta emitters”; gratis beschikbaar
op de website van de EG). Hieruit blijkt onder andere dat bijkomend
onderzoek naar de biologische gevolgen van tritium in organische vorm
nodig is en dan vooral tijdens de diverse stadia van de zwangerschap.
Het belang van het concept orgaandosis als risico-indicator wordt tevens
in vraag gesteld.
— Ondersteuning van het wetenschappelijk onderzoek en
bescherming van doelgroepen
In 2007 werd er een onderzoek gevoerd naar de stralingsrisico’s voor
embryo’s in de eerste stadia van de zwangerschap (vanaf de eerste
dagen, zelfs voordat de zwangerschap gediagnosticeerd werd) wanneer
deze embryo’s bepaalde frequent bij de bevolking voorkomende
genetische modificaties in zich dragen.
Dit onderzoek - op diermodellen – dat door het laboratorium voor radiobiologie
van het SCK • CEN wordt uitgevoerd en door het Agentschap
wordt gesubsidieerd, heeft een looptijd van drie jaar, en werd in 2008
verder gezet en zal begin 2010 worden afgerond. Dit onderzoek heeft
mogelijk belangrijke implicaties voor de praktische stralingsbescherming
(mogelijke genetische voorbestemdheid van sommige bevolkingsgroepen
op aangeboren radiogeïnduceerde misvormingen).
Verschillende andere onderzoeksprojecten ter verbetering van de stralingsbescherming
van bepaalde groepen die meer aan straling werden
blootgesteld of hiervoor bijzonder gevoelig zijn, werden door het FANC
aangevat en zijn in 2008 van start gegaan:
- onderzoek van de doses waaraan de werknemers bij
interventionele radiologische en nucleairgeneeskundige
procedures ter hoogte van de ledematen en de ooglens
worden blootgesteld;
- bepaling van de alarmdrempels bestemd om radiodermatitis te
voorkomen bij patiënten tijdens interventionele radiologische
procedures;
- TIARA-onderzoek (Treatment Initiative After Radiological
Accidents) m.b.t. het overzicht van behandelingsmiddelen en
mogelijkheden voor besmette personen;
- Evaluatie van de jaarlijks door de bevolking ontvangen doses
(in verband met de dosisstudies die in 2007 in de
radiologiediensten gelanceerd werden).
58

“ De grote uitdaging voor
de toekomst bestaat
in de ontwikkeling van
een veiligheidscultuur
op het terrein ”
“Ik vind dat een zekere nederigheid van de kant van
de wetenschappers wel op zijn plaats is en dat het
voorzorgsprincipe zich opdringt bij de beslissingsbevoegden,
want er staat inderdaad heel wat op het
spel. De bevolking heeft het recht om een voorzichtige
houding te verwachten van diegenen wiens taak
het is hen te beschermen.”
Patrick Smeesters, MD
Deskundige
Stralingsbescherming
Als arts is de bescherming van de gezondheid mijn
hoofddoel. In dit geval gaat het binnen de context van
het Agentschap in de eerste plaats om de bescherming
van de gezondheid tegen de gevaren van de
ioniserende straling, van welke oorsprong deze ook is
(nucleaire installaties, medische sector, ongevallen,
radon,...) en welke ook de personen zijn die ermee
in aanraking komen (beroepshalve blootgestelde personen,
patiënt(en) of publiek, met inbegrip van de toekomstige
generaties). Samen met mijn medewerkers
krijg ik de kans om dit ruime actiegebied op interdisciplinaire
wijze te kunnen benaderen en dit zowel binnen
het Agentschap – in het kader van de interdepartementale
coördinatiefuncties van mijn departement
- als door deel te nemen aan de werkzaamheden van
Belgische en internationale organisaties die hoofdzakelijk
op het niveau van de Europese Commissie en
de Verenigde Naties gebeuren.
Wanneer we over bescherming van de gezondheid
spreken, moeten er twee vragen worden gesteld:
Welk risico loopt men En, hoe kan men zich hier
tegen beschermen
Laten we met dit laatste punt beginnen. Er bestaat
wel degelijk een heel arsenaal aan reglementen die
grotendeels in een internationaal kader werden ontwikkeld.
Andere strategieën zijn ook doeltreffend
gebleken: gidsen voor goede praktijken, audits, opleidingen,
informatie, organisatie van wetenschappelijke
seminaries,… Welk risico lopen we Het lijkt
paradoxaal om deze vraag te stellen, want zijn de risico’s
van de ioniserende straling niet evident en reeds
lang gekend In werkelijkheid is het zo dat de grote
epidemiologische studies - op basis waarvan men de
schadelijke gevolgen van ioniserende straling heeft
kunnen aantonen – nog niet al hun geheimen hebben
prijsgegeven, vooral dan door het feit dat de onderzochte
personen die tijdens hun kindertijd aan straling
werden blootgesteld nog niet de leeftijd hebben
bereikt waarop de uitgestelde effecten (zoals kanker)
tot uiting kunnen komen.
Bovendien is het zo dat zowel de biologie als de radiobiologie
de laatste tijd een daadwerkelijke explosie
kennen met verrassende onderzoeksresultaten waarvan
de ongelofelijke complexiteit dag per dag toch iets
meer in kaart kan worden gebracht.
59

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 8
Het FANC organisatorisch
ISO certificaat 61
JURION 61
Medewerkersbevraging 62
Het “Records management” 62
Interview met Fabienne Nsanze,
Inspecteur-deskundige bescherming van de gezondheid 63
Personeel 64
Raad van Bestuur 64
60

hoofdstuk 8
Het FANC
organisatorisch
ISO certificaat
Context
Het Agentschap hecht groot belang aan een kwaliteitsvolle dienstverlening. Dit streven naar
kwaliteit werd in 2008 bevestigd door het behalen van het ISO-9001:2000 certificaat.
Aanpak
In dit kader werd een procesanalyse uitgevoerd en werd procesdocumentatie opgesteld voor
alle operationele, ondersteunende en sturende processen binnen het Agentschap. Expliciete
aandacht werd gegeven aan specifieke processen, vereist door de kwaliteitsnorm, zoals
klachtenbehandeling, continue verbetering, interne audit, jaarlijkse kwaliteitsrapportering en
kwaliteitsbeoordeling door de directie.
Resultaat
Het behalen van de ISO-certificatie verliep stapsgewijs: uit de documentaire Audit tijdens
de zomerperiode bleek de volledigheid en maturiteit van de beschreven processen en kwaliteitsopvolgingsmethodes.
De auditcampagne zelf werd in het najaar uitgevoerd, en werd
bekroond met de overhandiging van het ISO-9001:2000 certificaat in de maand december
door de externe auditor BCC/CBC.
Tegelijk ontving het voltallige personeel een opleiding die het belang toelichtte van een kwaliteitgerichte
dienstverlening in het kader van de missie van het Agentschap.
Perspectief
Het behoud van dit ISO Certificaat vereist een voortdurende betrokkenheid van iedere medewerker
in een actief kwaliteitsbeleid. De processen zullen regelmatig geëvalueerd en bijgesteld
worden in het licht van de continue verbetering van de dienstverlening, en de verhoging
van de efficiëntie. Het interne actieplan houdt dan ook rekening met de resultaten van audits,
de terugkoppeling van stakeholderbevraging, klachten en voorstellen voor verbetering van de
werking van het FANC.
JURION
Het FANC heeft de relevante reglementering gecentraliseerd in de Juridische databank Ioniserende
Stralingen, of kortweg ‘JURION‘. In tegenstelling tot de oude rubriek ‘regelgeving’ biedt Jurion
niet alleen een overzicht van de vandaag geldende regelgeving (wetten, uitvoeringsbesluiten,
technische richtlijnen) maar ook ‘extra info’ (voorbereidende werken, interpretatiefiches, rechtspraak,
rechtsleer, verdragen en richtlijnen) die gekoppeld is aan de regelgeving en die dienstig
61

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 8
kan zijn bij een correcte interpretatie en toepassing
van de regelgeving.
Naast een overzicht van de vandaag geldende regelgeving
wil het FANC hiermee een extra service
bieden aan de bezoeker van onze website.
Zo krijgt de bezoeker een overzicht hoe de huidige
versie van een tekst tot stand is gekomen. Er zijn
een aantal interpretatiedocumenten toegevoegd
die een woordje uitleg geven, relevante vonnissen
en arresten, en referenties van artikelen, tijdschriften
en boeken. Ook de meest relevante Europese en internationale
regelgeving is opgenomen in JURION.
Via de module ‘kalender’ wordt men vlekkeloos
teruggeloodst in de tijd naar het toen van kracht
zijnde artikel. JURION is uitgerust met een performante
zoekfunctie en via ‘my jurion’ kan je een
eigen profiel samenstellen.
Jurion is een initiatief van het FANC. De toepassing
is gegroeid uit een gemeenschappelijk project
van het FANC, VITO (Vlaamse instelling voor technologisch
onderzoek), LNE (Het departement Leefmilieu,
Natuur en Energie van de Vlaamse Overheid),
en HEMMIS.
Perspectief
Jurion is vanaf begin januari ‘09 te consulteren
via de FANC website of rechtstreeks via www.jurion.
fanc.fgov.be.
Medewerkersbevraging
Context
In 2007 werd de reorganisatie van het FANC gerealiseerd.
Om te weten hoe de medewerkers tegen
deze reorganisatie aankijken en of deze naar hun
mening vruchten afwerpt werd in oktober 2008 een
bevraging gelanceerd onder alle medewerkers via
een uitgebreid digitaal vragenformulier in Outlook.
De verwerking van de gegevens werd door een
extern bureau uitgevoerd.
Resultaat
De response op de enquête was erg hoog, 85% van
de FANC medewerkers heeft deelgenomen. Uit de
medewerkersbevraging kunnen volgende globale
conclusies getrokken worden:
- De missie van het FANC wordt breed gedragen
- De interne werking is nog te zwaar waardoor
veranderingen minder snel gerealiseerd worden
- De visie en communicatie rond het doel en status
van het veranderingstraject moet helderder worden
Perspectief
Het is de bedoeling om in de volgende fase van
het veranderingstraject werk te maken van de verbeteracties.
Bij de concrete aanpak zal gebruik gemaakt
worden van de talrijke suggesties die naar
aanleiding van de enquête door de medewerkers
zijn voorgesteld.
Het “Records management”
In 2007 heeft het Agentschap een studie aangevat
over het “Records management”. Het “Records management”
heeft als uiteindelijk doel ervoor te zorgen
dat het Agentschap steeds over alle nodige en gepaste
informatie kan beschikken om zijn activiteiten uit te
voeren. We spreken over “record” om een document
aan te duiden dat gegarandeerd authentiek, betrouwbaar
en integer is en dat in de tijd qua inhoud en vorm
exploiteerbaar is. Het “Records management” is in
september 2008 een volwaardig project geworden.
De bedoeling is om een dagelijks documentbeheer in
te voeren en om een doeltreffend antwoord te bieden
op de wettelijke en reglementaire vereisten m.b.t. de
archivering. Dit project kadert natuurlijk in het kwaliteitsbeheer
van het Agentschap.
62

“ Werken in een
inspirerende omgeving ”
Fabienne Nsanze
Inspecteur-deskundige
bescherming
van de gezondheid
Als jonge arts zonder verdere specialisatie in de radioprotectie heeft
het Agentschap mij de kans geboden om een job uit te oefenen op
het terrein van de bescherming van de patiënten en medewerkers die
beroepsmatig met ioniserende straling te maken hebben tegen het
gevaar van ioniserende straling.
Ik ben mij ervan bewust dat ioniserende straling patiënten beter kan
maken. Het is daarom een uitdaging om er voor te zorgen dat er geen
negatieve effecten bij de behandeling optreden en er voor te waken
dat er geen incidenten gebeuren.
Ik werk hier nog maar een heel korte tijd en heb weinig ervaring. Maar
ik krijg de kans om te evolueren en mij via opleidingen verder te bekwamen
en eventueel door te groeien naar andere functies. Daarnaast
is het menselijk aspect ook van groot belang.
Ik kan werken met mensen met een passie voor hun beroep en dat
is natuurlijk erg interessant. Bovendien kom ik in contact met heel
veel verschillende diensten en collega’s. Tenslotte is de sfeer in onze
dienst optimaal. Daardoor ontstaat er een hechte samenwerking.
Kortom het is werken in een inspirerende omgeving!
63

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 8
Personeel
Eind 2008 telde het FANC 138 personeelsleden, waarvan:
80 mannen (56%)
58 vrouwen (44%)
De indeling per leeftijd is als volgt:
Leeftijd 20-29 30-39 40-49 50-59 60-69
Aantal 16 39 33 35 15
83 personeelsleden hebben een universitair diploma, dit komt overeen
met 60% van het personeelsbestand.
Om het hoofd te kunnen bieden aan de toegenomen vraag van de
betrokken partijen op het gebied van de nucleaire veiligheid en beveiliging,
zet het Agentschap zijn inspanningen verder om het personeelsbestand
verder uit te bouwen.
Zo is het personeelsbestand van 132 personeelsleden in 2007
aangegroeid tot 138 personeelsleden in 2008, wat een toename
betekent van 4.5% vergeleken met het personeelsbestand op 31
december 2007.
De personeelsbezetting werd hoofdzakelijk uitgebreid met de volgende
functies: diensthoofd informatica, interne audit, departementshoofd
Beveiliging en Vervoer, webmaster en deskundigen binnen het RIADdepartement,
opgericht bij de reorganisatie van september 2007.
Het Agentschap heeft daarenboven de opleiding van zijn personeel
significant geïntensifieerd. Het opleidingsbudget is in 2008 verdubbeld
t.o.v. 2007 (van 50.000 tot 100.000 euro) en toenemende aandacht
wordt besteed aan de relationele- en managementcompetenties.
Er werd in de loop van het jaar een nieuwe functieclassificatie onderzocht
om enerzijds de in september 2007 doorgevoerde reorganisatie
beter te kunnen weerspiegelen en anderzijds om zich te verzekeren
van de competitiviteit van de loonstructuur van het Agentschap vergeleken
met de concurrentie. Deze nieuwe classificatie moet nog door
de betrokken instanties worden goedgekeurd.
Raad van Bestuur
Sinds 2008 is de Raad van Bestuur als volgt samengesteld:
Voorzitter: Michel Jurisse tot 1 Juni 2008 - Voorzitter: Marc Sapir
vanaf 1 Juni 2008 - Willy Baeyens - Tom Dekeyser - Klara De Neve -
Philippe De Sadeleer - Marc Heselmans - Sandrine Lonnoy -
Quentin Michel - Michèle Oleo - Bernard Pendeville - Peter Roose -
Pierre Tonon, regeringscommissaris - Alphonse Vanderspeeten -
Willy Weyns.
De Raad van Bestuur staat er voor in dat het bestuur gebeurt
conform de bepalingen van de wet van 1954, van de FANC-wet.
Het Agentschap is onderworpen aan de wet van 16 maart 1954
betreffende de controle op bepaalde instellingen van openbaar nut.
64
Minister van Binnenlandse zaken Guido De Padt volgde op 30 december
2008 Patrick Dewael op als voogdijminister van het FANC.

hoofdstuk 9
FANC in cijfers
Balans op 31 december 2008 66
Resultatenrekening op 31 december 2008 67
Toelichting bij de jaarrekening 68
Samenstelling van inkomsten en uitgaven 69
Afkortingen 70
Colofon 72
65

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 9
Balans op 31 december 2008
(bedragen in 1.000 €)
Activa 39.871
Vaste Activa 12.956
III. Materiële vaste activa 2.492
B. Installaties, machines en uitrusting 1.575
C. Meubilair en rollend materieel 917
IV. Financiële vaste activa 10.464
Vlottende Activa 26.915
VII. Vorderingen op ten hoogste één jaar 760
A. Handelsvorderingen 663
B. Overige vorderingen 97
VIII. Geldbeleggingen 25.355
IX. Liquide middelen 782
X. Overlopende rekeningen 18
Passiva 39.871
Eigen Vermogen 28.616
IV. Reserves 28.616
Voorzieningen en uitgestelde belastingen 7.532
VII. Voorzieningen voor risico’s en kosten 7.532
Schulden 3.723
IX. Schulden op ten hoogste één jaar 2.197
C. Handelsschulden 2.197
E. Fiscale, sociale en loonschulden 1.436
Belastingen 454
Bezoldigingen en sociale lasten 982
F. Overige schulden 88
Overlopende rekeningen 2
66

Resultatenrekening op 31 december 2008
(bedragen in 1.000 €)
2008 2007
Omzet 17.838 17.629
Activatie CIS - 675
Andere bedrijfsopbrengsten 95 55
TOTAAL BEDRIJFSOPBRENGSTEN 17.933 18.359
Diverse goederen en diensten 9.495 8.716
Bezoldigingen en sociale lasten 10.333 8.280
Afschrijvingen 1.281 1.230
Terugname van waardevermindering op handelsvorderingen
-306 -56
Voorzieningen voor risico’s en kosten 6.442 697
Andere bedrijfskosten 116 90
TOTAAL BEDRIJFSKOSTEN 27.361 18.957
Bedrijfsresultaat -9.428 -598
Financiële kosten en opbrengsten 1.435 1.561
Courant resultaat -7.993 962
Uitzonderlijke opbrengsten 102
Uitzonderlijke kosten 4 53
Boekjaarresultaat -7.997 1.011
67

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 9
TOELICHTING BIJ DE JAARREKENING
Opstart Bel V
Voor de opstart van het filiaal Bel V, dat in 2007 door het Agentschap
werd opgericht, werd een bedrag van 10.232 k€ uitgetrokken (waarvan
25 k€ reeds in 2007). Naast een lange termijn lening van 5.500 k€
voor de aankoop van een kantoorgebouw, werd een kapitaalsinbreng
gedaan van 4.732 k€. Deze inbreng garandeert de financiële onafhankelijkheid
van Bel V en zorgt voor een gezonde kapitaalstructuur.
Bedrijfsopbrengsten
Het Agentschap wordt voornamelijk gefinancierd door heffingen en
retributies die ten laste zijn van diegenen waarvoor het Agentschap
prestaties levert. Het gaat hier om alle personen en bedrijven die een
vergunning aanvragen bij het Agentschap (waarvoor een éénmalige
retributie verschuldigd is) of die houder zijn van een vergunning en die
onder de permanente controle staan van het Agentschap (waarvoor
een jaarlijkse heffing wordt aangerekend). Tijdens het boekjaar 2008
heeft het FANC ook voor een bedrag van 1.185 k€ gefactureerd aan
Niras in het kader van het project voor de oppervlakteberging van
radioactief afval van categorie A. Er was een omzetstijging van +1,2%
ten opzichte van 2007.
Bedrijfskosten
De stijging van zowel de kosten voor diensten en diverse goederen als
de loonlast kan worden verklaard door volgende elementen:
- de stijging van het personeelsbestand (+13% in gemiddeld aantal
FTE’s ten opzichte van 2007);
- en de stijging van de gezondheidsindex (+3,5%), deze index wordt
gebruikt voor de aanpassing van lonen en huurprijzen.
In de loop van 2008 is een grote inspanning geleverd voor de inning
van achterstallige heffingen. Als gevolg hiervan kon eind 2008 een
bedrag van 306 k€ worden teruggenomen van eerder geboekte waardeverminderingen
op deze vorderingen.
Er werden diverse voorzieningen aangelegd om het hoofd te kunnen
bieden aan mogelijke toekomstige uitgaven. Ook werden enkele in
het verleden aangelegde voorzieningen teruggenomen. In totaal werd
6.442 k€ toegevoegd aan de voorzieningen voor risico’s en kosten.
Financiële kosten en opbrengsten
Het financieel resultaat is gedaald met 8% en omvat grotendeels
intresten op de reserves.
68

Volgende grafieken tonen de samenstelling van de
inkomsten en uitgaven van het FANC
Diversen
Retributies
1%
4%
6%
7%
NIRAS
project berging radioactief afval
Intresten
82%
Jaarijkse heffingen
2%
Telerad-netwerk
Werkingskosten
(incl. ict & personeelsbeheer)
9%
9%
Projecten
(incl. investeringen)
Radiologische analyses
10%
59%
Loonmassa
Infrastructuur
11%
69

AFCN 2009 / h o o f d s t u k 9
Afkortingen
AFSSAPS
ALARA
ARBIS
ASN
BEIR
BVZF
ERPAN
ESARDA
FANC
FAVV
HGR
GDA
GIC
IAEA
IAFA
ICRP
INCA
INES
IRE
IRSN
LNE
LSDG
NIRAS/ONDRAF
OCAM
OSART
OVAM
POC
PGC
RABA
RIHSS
SCK • CEN
SFRO
TIARA
VITO
VNV
VROM/KfD
WASO
WENRA
Agence de Sécurité des Produits de Santé (FR)
As low as reasonably achievable
Algemeen Reglement op de Bescherming van de Bevolking, van de Werknemers
en van het Leefmilie tegen het gevaar van Ioniserende Stralingen (BE)
Autorité de Sûreté Nuclaire (FR)
Biological Effects of Ionizing Radiation (VS)
Belgische Vereniging van Ziekenhuisfysici
European Radioprotection Authority Network
European Safeguards Research and Development Association
Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (BE)
Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (BE)
Hoge Gezondheidsraad (BE)
Gerechtelijke Dienst van het Arrondissement
Geïntegreerde Inspectie- en Controlestrategie
Internationale Organisatie voor Atoomenergie
Initial Agreement File Action
International Commission on Radiological Protection
Institut National du Cancer (FR)
International Event Scale
Instituut voor Radio-elementen (BE)
Franse Instituut voor Stralingsbescherming en nucleaire veiligheid (FR)
Het Departement Leefmilieu, Natuur en Energie van de Vlaamse Overheid
Laboratorium voor Standaarddosimetrie Gent (BE)
Nationale Instelling voor Radioactief Afval en verrijkte Splijtstoffen
Coördinatie-orgaan voor de Analyse van de dreiging
Operational Safety Review Team
Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (BE)
Point of Contacts
Provinciale Geneeskundige Commissie
Radioacieve Bliksemafleiders
Research Implications on Health Safety Standards
Studiecentrum voor Kernenergie (BE)
Société de Radiothérapie oncologique (FR)
Treatment Initiative After Radiological Accidents
Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek
Verdrag inzake de Nucleaire Veiligheid
Ministerie voor Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening
en Milieubeheer (Kernfysische Dienst) (NL)
Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg
Western European Nuclear Regulators’ Association
70

Coördinatie en eindredactie: Communicatiedienst (FANC)
Redactie: Communicatiedienst i.s.m. Departementen (FANC)
Design: Simonis Corporate Communication
Druk: Impresor
Verantwoortlijke Uitgever: Willy De Roovere
Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC)
Ravensteinstraat 36, B-1000 Brussel
Een PDF versie kan worden gedownload via de FANC Website: www.fanc.fgov.be/jaarverslag
Ce rapport est disponible en français.
Dit jaarverslag werd gedrukt op gerecycleerd papier (80% gerecycleerd, 20% FSC-certificaat)
71

Ce rapport est disponible en français
Ravensteinstraat 36
B-1000 Brussel
Tel. : +32 (0)2 289 21 11
Fax : +32 (0)2 289 21 12
Website : www.fanc.fgov.be
E-mail : info@fanc.fgov.be
www.fanc.fgov.be/jaarverslag