Commissie Mans: De tijd is rijp - Omgevingsdienst NL

nalevingsstrategie, waarin de aanpak van de “aangepaste reactie” centraal
staat. De handhaving is niet toereikend waar het complexe bedrijfsprocessen
betreft met hoge en middelhoge risico’s en waar het gaat om bedreigingen van
de omgeving vanuit mobiele bronnen en ketens. Ten slotte is de handhaving in
de hoogste segmenten van de handhavingspiramide (calculerende en criminele
organisaties) niet of nauwelijks van de grond gekomen.
Het algemene beeld is dat gemeenten over de gehele linie zeer
terughoudend zijn om meer te doen dan waarschuwen. Dit staat ver af van het
gewenste handhavingsmodel van de aangepaste reactie. De ontoereikende
handhaving op gemeentelijk niveau komt grotendeels niet voort uit onwil of
nalatigheid. De kern van het probleem is, dat de schaal van veel gemeenten te
klein is voor de vereiste schaal waarop de handhaving van de
omgevingsregelgeving moet plaatsvinden. De belangrijkste klacht van bedrijven
betreft niet de frequentie waarmee zij gecontroleerd worden, maar het gebrek
aan deskundigheid van inspecteurs. Het mobiliseren van de vereiste
professionaliteit vergt grootschalige diensten. De huidige interbestuurlijke
milieudiensten zijn op vrijwillige basis gevormd. Er zijn echter grote verschillen
in de aard, intensiteit en vormgeving van de samenwerking, die in het ene
geval beter functioneert dan in het andere. Inhoudelijk betreft de
samenwerking voornamelijk de handhaving van het milieurecht. Voorts is de
samenwerking in ‘het Landelijk Overleg Milieuhandhaving (LOM)’, waaraan ook
het OM deelneemt, vooralsnog geen groot succes gebleken. Het LOM bracht
onder meer een gemeenschappelijke nalevings- en handhavingsstrategie tot
stand voor alle bijna 500 met ‘VROM-handhaving’ belaste bestuursorganen. In
recent onderzoek kon echter slechts worden geconstateerd dat de landelijke
nalevingsstrategie en de daarbij behorende plannen en programma’s niet echt
zijn ingedaald in de alledaagse aanpak van de handhaving op lokaal niveau.
Gemeenten wijken in allerlei opzichten af van de landelijke strategie; de
aanpak van de handhaving maakt niet zelden een willekeurige indruk en van de
door het LOM beoogde samenhang tussen de bestuursrechtelijke en de
strafrechtelijke handhaving komt weinig terecht. Er zijn tal van oorzaken
waarom de strafrechtelijke aanpak van met name milieucriminaliteit
onvoldoende van de grond komt. Cruciaal is het knelpunt van de
informatiehuishouding en de daarvan afgeleide problemen. Het blijkt voorts
buitengewoon lastig te zijn om op vrijwillige basis werkbare afspraken te
maken, ook tussen bestuurlijke en strafrechtelijke handhavers.
De schaal van de handhavingsdienst moet passen bij de schaal van de
risicovolle en omgevingsbedreigende activiteiten. Een aanzienlijk deel van de
gereguleerde activiteiten, met name die met een ketenstructuur en mobiliteit,
Commissie Herziening Handhavingsstelsel VROM-regelgeving | 7