Commissie Mans: De tijd is rijp - Omgevingsdienst NL

voorgestelde regionale omgevingsdiensten. Ten vijfde kunnen regionale
(handhavings)organisaties een beter loopbaanperspectief bieden dan de
meeste huidige met handhaving belaste organisaties, zodat deskundigheid
beter dan nu kan worden gekweekt én behouden.
In het voorgestelde model behouden de decentrale overheden hun formele
handhavingsbevoegdheden, maar maken bij de uitoefening daarvan gebruik
van de omgevingsdienst. Dat past in het Nederlandse op decentralisatie
gerichte stelsel. 22 Tevens wordt daarmee vermeden dat een vierde
bestuurslaag ontstaat, die de doorzichtigheid van het openbaar bestuur geen
goed zou doen.
De omgevingsdienst houdt toezicht op de naleving, waarbij professionele
maatstaven leidend zijn en bereidt waar nodig een sanctiebesluit voor. Het
bestuursorgaan neemt formeel de verantwoordelijkheid voor de beslissing en
kan ook gemotiveerd afwijken van het voorstel van de dienst. In de praktijk zal
dit laatste echter, naar op grond van de ervaringen in enkele van de huidige
(vergaande) samenwerkingsverbanden te verwachten valt, niet vaak gebeuren.
Het wordt ook moeilijker gemaakt door de landelijk vast te stellen werkwijze
van de diensten.
Voor gemeenten en andere decentrale overheden biedt dit model grote
voordelen. Enerzijds wordt hen een lastige taak grotendeels uit handen
genomen (handhaving is bestuurlijk doorgaans minder aantrekkelijk dan het
mogelijk maken van activiteiten), anderzijds behouden ze de bevoegdheid om
zelf de eindbeslissing te nemen. De handhaving wordt, anders gezegd, ‘op
afstand gezet’, waardoor ze minder snel in een politiek vaarwater komt en er
ook minder gevaar is voor belangenverstrengeling. 23 Bij de handhaving van
landelijk vastgestelde normen is het voordeel daarvan evident; van dergelijke
normen is trouwens door de vervanging van vergunningvereisten door amvbregels
steeds meer sprake. Maar ook bij bestemmingsplannen en andere lokale
normen biedt het bestuurlijke voordelen om de handhaving van de eenmaal
vastgestelde normen feitelijk aan een professionele, op enige afstand staande,
handhavingsorganisatie over te laten.
Het wél overdragen van de formele handhavingsbevoegdheden aan de
regionale omgevingsdiensten zou op zichzelf de afstemming met de
landelijke organisatie en met politie/OM verder vergemakkelijken en de
22 Daarom kiest de commissie ook niet voor provinciale diensten. De regionale diensten zijn
faciliterende diensten voor alle decentrale overheden.
23 Denk aan de situatie waarin een gemeentebestuur bevoegd handhavingsgezag is en de
gemeente tegelijk eigenaar is van gronden waarop de desbetreffende activiteiten zich
afspelen of van naburige gronden.
Commissie Herziening Handhavingsstelsel VROM-regelgeving | 52