Commissie Mans: De tijd is rijp - Omgevingsdienst NL

zijn om meer te doen dan waarschuwen. Dit staat ver af van het gewenste
handhavingsmodel van de aangepaste reactie.
De ontoereikende handhaving op gemeentelijk niveau komt grotendeels niet
voort uit onwil of nalatigheid. De kern van het probleem is, dat de schaal van
veel gemeenten te klein is voor de vereiste schaal waarop de handhaving van
de omgevingsregelgeving moet plaatsvinden. De omvang van de
handhavingsorganisatie moet voldoende zijn om de vereiste menskracht en
deskundigheid in al zijn diversiteit te kunnen mobiliseren. Weinig gemeenten
voldoen aan dit vereiste. Analyses laten zien dat gemeenten die niet adequaat
handhaven te weinig personeel inzetten en dat het beschikbare personeel vaak
te weinig deskundigheid heeft. De belangrijkste klacht van bedrijven over
handhavingsdiensten betreft niet de frequentie waarmee zij gecontroleerd
worden en dergelijke, maar het gebrek aan deskundigheid van inspecteurs. Het
mobiliseren van de vereiste professionaliteit vergt grootschalige diensten.
Dit probleem is reeds lang bekend. In het verleden is op allerlei manieren
getracht dit vraagstuk het hoofd te bieden. Er is gestreefd naar
schaalvergroting van de handhavingsorganisaties in de vorm van
samenwerkingsverbanden in het kader van de Wet gemeenschappelijke
regelingen. Rijkssubsidies werden beschikbaar gesteld om gemeenten aan te
sporen gemeenschappelijke milieudiensten op te richten. Mede als gevolg
daarvan zijn de afgelopen decennia tal van samenwerkingsverbanden op het
vlak van de handhaving gevormd, vooral tussen gemeenten, een enkele keer
ook met een provincie erbij. Naar schatting maakt ongeveer de helft van de
gemeenten van zo’n samenwerkingsverband deel uit. Er zijn echter grote
verschillen in de aard, intensiteit en vormgeving van de samenwerking.
Inhoudelijk betreft de samenwerking voornamelijk de handhaving van het
milieurecht. In alle gevallen is sprake van vrijwillige samenwerking, die in het
ene geval beter functioneert dan in het andere. Daar waar
samenwerkingsverbanden goed functioneren, blijkt de kwaliteit van de
handhaving aanzienlijk beter te zijn dan het landelijk gemiddelde. Het meest
sprekende voorbeeld is DCMR Milieudienst Rijnmond, een krachtige
interbestuurlijke milieuorganisatie die in Rijnmond (het gebied met de meeste
bedreigingen voor de omgeving) een heel goed niveau van handhaving weet te
bereiken.
De VROM-inspectie heeft, op instigatie van de Tweede Kamer, met
VROM-brede gemeenteonderzoeken geprobeerd de kwaliteit van de
gemeentelijke VROM-activiteiten te verbeteren. Hoewel deze audits niet
zonder resultaat zijn gebleven, zijn de interventies van de inspectie op veel
weerstand gestuit. Inmiddels blijkt uit het kabinetsstandpunt over het rapport
Commissie Herziening Handhavingsstelsel VROM-regelgeving | 33