Commissie Mans: De tijd is rijp - Omgevingsdienst NL

voor zover overtredingen al worden geconstateerd. Het handhavingstekort is
er, niettegenstaande het feit dat er in de afgelopen decennia aanzienlijke
inspanningen zijn verricht om de aanpak en de inrichting van de handhaving te
verbeteren. Dat komt deels doordat de versterkingen van de handhaving
worden ingehaald door nieuwe ontwikkelingen zoals complexere technologie
en globalisering van bijvoorbeeld afvalstromen. Het komt voor een ander deel
doordat de inrichting van de handhavingsorganisatie niet is toegesneden op de
handhavingstaak. Alle pogingen die in het verleden zijn verricht om de
inrichting meer toereikend te maken, hebben daar niet echt verandering in
kunnen brengen.
De staat van de handhaving
De handhavingsstructuur voor het omgevingsrecht kenmerkt zich door een
grote mate van fragmentatie. Voor de handhaving van de VROM-regelgeving
zijn ruim 500 verschillende instanties verantwoordelijk. Dat zijn 443
gemeenten, 12 provincies, 26 waterschappen en een aantal toezichtsdiensten
van het rijk voor de bestuurlijke handhaving, 26 politiekorpsen plus een
onderdeel van het Openbaar ministerie, het Functioneel Parket, voor de
strafrechtelijke zijde. Overigens doen de bestuurlijke instanties ook een deel
van de strafrechtelijke handhaving: een aantal van hen heeft bijzondere
opsporingsambtenaren in dienst die van geconstateerde overtredingen procesverbaal
kunnen opmaken. Hoewel een aantal van deze handhavende instanties
goede prestaties levert, is het niveau door de bank genomen aanzienlijk minder
dan wat zou moeten en wat men ervan mag verwachten.
Een voorbeeld van toezicht en handhaving dat tegemoet komt aan de in § 3.1
bedoelde hedendaagse opvattingen is de aanpak van het Staatstoezicht op de
Mijnen. Deze dienst heeft de circa 900 inrichtingen op het gebied van
delfstofwinning met een relatief hoog risico voor de omgeving onder zijn
hoede. De inspecties en interventies worden onder meer gebaseerd op de
hoogte van het risico en de mate van eerder geconstateerde naleving van de
afzonderlijke inrichtingen. In deze aanpak herkent men de kernmerken van
handhaving volgens het model van de “aangepaste reactie”. Ook bij andere
rijksinspecties heeft men hiermee aanzienlijke vorderingen gemaakt. In andere
segmenten van de handhaving van het omgevingsrecht blijft de kwaliteit echter
sterk achter. Meer in het bijzonder zijn de volgende gebreken te constateren:
1. De handhaving voldoet in veel gevallen niet aan de eisen van een
effectieve, efficiënte en voor burgers en bedrijven zo min mogelijk
belastende nalevingsstrategie, waarin de aanpak van de “aangepaste
reactie” centraal staat.
Commissie Herziening Handhavingsstelsel VROM-regelgeving | 31