TBS-behandeling geprofileerd; een gestructureerde ... - WODC

4.3.3 Behandeling van persoonlijkheidsstoornissen
Tbs-patiënten worden meestal behandeld voor klachten die samenhangen
met de persoonlijkheidstoornis(sen). De klachten kunnen invloed hebben
op klinische en sociale aspecten die op hun beurt invloed hebben op het
persoonlijk en sociaal functioneren. De aandacht in onderzoek naar
persoonlijkheidsstoornissen bij forensische populaties heeft in eerste
instantie betrekking op de antisociale persoonlijkheidsstoornis (cluster B)
in relatie tot andere persoonlijkheidsstoornissen en As-I symptomen. De
op evidence-based en practice-based gebaseerde richtlijnen in het landelijk
zorgprogramma voor patiënten met persoonlijkheidsstoornissen (EFP, 2008c)
zijn ook vooral op cluster B stoornissen gefocust. In dit zorgprogramma wordt
naar het rapport van de Nederlandse Gezondheidsraad (2006) verwezen
dat benadrukt dat de cognitieve gedragstherapie, de farmacologische
therapie en de milieutherapie veelbelovende interventies zijn om risico
op terugval te beperken. Behandeleffecten gerelateerd aan het uiteindelijk
doel, namelijk het bereiken van minder korte en lange termijn recidive, is
tot op heden moeilijk hard te maken. Op basis van de wetenschappelijke
literatuur (zie ook Paragraaf 4.2.1) lijkt de conclusie gerechtvaardigd dat
de effectiviteit van (een combinatie van) cognitieve gedragstherapie en
medicamenteuze behandeling voor een deel bewezen is, maar verder
onderzoek is noodzakelijk (zie ook The British Psychological Society and
The Royal College of Psychiatrists, 2010).
Sinds de jaren negentig ligt het accent van de behandeling sterk
op de ‘What Works’-principes (Andrews e.a., 1990). Het delictscenarioprogramma
(Van Beek, 1999) en terugvalpreventieprogramma’s zijn twee
voorbeelden die goed passen binnen een delictgerelateerde benadering. De
‘What Works’-principes besteden echter weinig aandacht aan diagnostisch
gerelateerde aspecten zoals de persoonlijkheid van de dader, vijandigheid,
empathie, inlevingsvermogen, het probleemoplossend vermogen van de
dader en diens omgang met contacten in het sociaal netwerk. Naast een
delictgerelateerde benadering, volgens de ‘What Works’-principes, zijn
vragen als ‘wat werkt, hoe werkt iets, bij wie werkt iets en onder welke
condities werkt iets’ net zo belangrijk (Van der Knaap e.a., 2008; Bogaerts
82