TBS-behandeling geprofileerd; een gestructureerde ... - WODC

1 INLEIDING
1.1 Achtergrondgegevens van het onderzoek
Nederland kent, in vergelijking met de Verenigde Staten en met de rest
van Europa, een enigszins afwijkend systeem Terbeschikkingstelling
(TBS) geheten. 1 Tbs is een strafrechtelijke maatregel die verschilt van
andere landen in die zin dat er een continuüm bestaat van volledig
toerekeningsvatbaar tot volledig ontoerekeningsvatbaar (McInerny, 2000;
Van Marle, 2000; zie ook Van Nieuwenhuizen e.a., 2002). De rechtbank kan
een terbeschikkingstelling opleggen aan iemand die, door een psychische
stoornis of een gebrekkige ontwikkeling van de geestesvermogens, niet of
verminderd toerekeningsvatbaar is voor het gepleegde delict. Daarnaast
geldt dat voor het delict minimaal vier jaar gevangenisstraf staat en is het
uitgangspunt dat zonder adequate en effectieve behandeling de kans op
recidive groot is. De belangrijkste functie van het tbs-systeem is bijgevolg
om de maatschappij te beveiligen tegen gewelddadige recidieven, te
voorzien in een effectieve behandeling en betrokkenen voor te bereiden op
resocialisatie wanneer zich geen contra-indicaties voordoen.
Er zijn twee varianten van de tbs-maatregel: tbs met bevel tot
dwangverpleging (vrijheidsbenemende maatregel) en tbs met voorwaarden.
In het geval van tbs met bevel tot dwangverpleging wordt de tbs-gestelde
in een (gesloten) Forensisch Psychiatrisch Centrum (FPC) geplaatst en daar
behandeld. Bij een tbs met voorwaarden wordt de persoon niet onder dwang
in een FPC opgenomen, maar legt de rechter verplichtende voorwaarden op
aan het gedrag van de persoon (bijvoorbeeld het volgen van dagbehandeling
of een alcoholverbod). In dit onderzoek gaat het om de tbs-maatregel met
dwangverpleging. In 2010 was de omvang van de tbs-populatie ruim 2.100
personen en de gemiddelde behandelduur bij uitstroom bijna tien jaar (9.8
jaar; Nagtegaal, e.a., 2011).
1
Veel landen kennen een systeem waarbij mensen die ernstige misdrijven hebben
gepleegd niet schuldig bevonden kunnen worden wanneer er sprake is van ‘een
geestesziekte of gebrekkige ontwikkeling van de geestesvermogens’.
23