Toegankelijkheid en geschiktheid van woningen - Telfort

Toegankelijkheid
en geschiktheid
van woningen

Toegankelijkheid en geschiktheid van woningen
Opdrachtgever
Gemeente Wijk bij Duurstede
1e druk 1e versie 19 juni 2007
2e versie 23 juli 2009
Auteur
J.J.M. Haug
met dank aan,
Het adviesteam Safe Ergo van de Hogeschool van Arnhem en Nijmegen opleiding Ergotherapie.
Imke Bunthof
Joanne Kwakkel
Claudia Roelofs
Gabi Scheffelaar
Bouw Advies Toegankelijkheid
Sjanghaidreef 1
3564 JN Utrecht
tel (030) 78 53 836
mob 06 50 846 154
E-mail batutrecht@telfort.nl
Web www.batutrecht.nl

INHOUD
1 WETGEVING 4
1.1 TOEGANKELIJKHEID IN HET BOUWBESLUIT 4
1.2 PRAKTIJK 5
2 LEVENSLOOPBESTENDIG 6
2.1 NIEUWE WONINGEN 6
2.2 BESTAANDE WONINGEN 6
3 BEGRIPPEN 8
3.1 DE GEBRUIKERS VAN EEN WONING 8
3.2 HULPMIDDELEN VOOR MENSEN MET FYSIEKE BEPERKINGEN 8
4 RICHTLIJNEN VOOR EEN LEVENSLOOPBESTENDIGE WIJK 9
4.1 NIEUWE WONINGEN 9
4.2 BESTAANDE WONINGEN 10
4.3 WOONOMGEVING 10
4.4 GEBOUWEN MET PUBIEKSFUNCTIES EN WIJKVOORZIENINGEN 11
5 STERRENSYSTEEM MET BIJBEHORENDE MAATVOERING 12
NEN 1814 hellingshoek 24
TERMEN 25
LITERATUUR 27

VOORWOORD
Een ideaal om mee aan de slag te gaan!
Levensloop bestendig wonen en leven Dat vraagt om
levensloopbestendige wijken. Daar gaat het om in deze notitie.
Hoe kunnen mensen met een beperking zo lang mogelijk
zelfstandig blijven wonen Maar ook: hoe kunnen we samen, met
of zonder beperking, in een en dezelfde wijk blijven wonen.
Er is een periode geweest dat plannen voor woningen getoetst
werden op het gebruik in de praktijk. Vervolgens werden
woningen getoetst op het gebruik door mensen met een
functiebeperking. Straks worden alle woningen bekeken hoe ze in
de praktijk gebruikt kunnen worden door mensen met of zonder
functiebeperking. En of de wijk en alle voorzieningen in diezelfde
wijk in voldoende mate ook voor iedereen toegankelijk zijn.
Levensloop bestendig wonen en leven….. Het is een ideaal waar
we de komende jaren in Wijk bij Duurstede mee aan de slag
zullen gaan!
Jan Burger,
wethouder zorg/Wmo.
Bouw Advies Toegankelijkheid 1 Toegankelijkheid en geschiktheid van woningen

VOORWOORD
We raken er langzaam maar zeker van doordrongen dat de buurt er
de komende jaren echt anders uit komt te zien. Veel minder gezinnen
en veel meer ouderen. En meer bewoners die vroeger in grote
tehuizen bij elkaar werden gezet, maar nu begeleid worden in hun
eigen thuissituatie. De woonomgeving en de huizen moeten hieraan
voorzover mogelijk worden aangepast. Het is erg handig als je dan
met elkaar dezelfde taal spreekt. Wat verstaan we precies onder
toegankelijk, onder levensloopbestendig en onder aanpasbaar Zijn
daar ook nog gradaties in aan te brengen, omdat geen twee mensen
gelijk zijn
De werkgroep is erin geslaagd een belangrijke stap voorwaarts te
zetten in de ontwikkeling van deze nieuwe “taal”. Daarmee zijn we
koploper in de provincie en dat is mooi! Ik vertrouw erop dat dit
instrument goed van pas zal komen bij het ontwikkelen en beheren
van buurten.
Gerrit Nellestein,
De werkgroep “Toegankelijkheid en geschiktheid van woningen” die in
het najaar van 2005 is opgericht had tot doel om tot eensluidende
definities te komen met betrekking tot toegankelijk bouwen. Er wordt
steeds meer van uit gegaan dat de mensen zo lang mogelijk in hun
woonomgeving moeten kunnen blijven wonen. Om dat mogelijk te
maken dient de woning wel geschikt te zijn of moeten wel de nodige
aanpassingen aangebracht kunnen worden. Er moet dus een
zorglabel aan de woning worden gegeven.
Het resultaat van de werkzaamheden van deze werkgroep mag er zijn.
Er ligt thans een betrekkelijk eenvoudig handboek. Daarmee kan op
betrekkelijk eenvoudige wijze van elke woning worden beoordeeld
onder welk zorglabel deze woning valt. Onderscheid kan gemaakt
worden tussen het eenvoudigste middel, tot complete zorg.
Bij elke nieuwbouw of verbouwingsproject kan aan de hand van dit
handboek beoordeeld worden aan welk zorglabel de betreffende
woning(en) moet(en) gaan voldoen.
Ik complimenteer de werkgroep met het resultaat van hun werk en wij
zeggen toe dat we aan de hand van dit handboek ons woningbestand
zullen gaan labelen en dat we bij toekomstige nieuwbouw of groot
onderhoud projecten, binnen redelijke financiële consequenties, het
handboek als richtlijn zullen gaan gebruiken.
Namens de Woningbouwstichting Cothen
De voorzitter
Hans van der Linden
Bouw Advies Toegankelijkheid 2 Toegankelijkheid en geschiktheid van woningen

INLEIDING
Op verzoek van de gemeente Wijk bij Duurstede heeft Bouw Advies Toegankelijkheid in
samenwerking met de Woningstichting Volksbelang, de Woningbouwstichting Cothen en de
gemeente Wijk bij Duurstede, richtlijnen opgesteld voor ontwerpen van nieuwe woningen en
voor het toetsen en verbeteren van bestaande woningen.
Het eerste deel van deze richtlijn beschrijft een niveau van toegankelijkheid voor nieuwe
woningen en voor de woonomgeving. Uit eerder onderzoek blijkt dat elk woningtype een
eigen toegankelijkheidsniveau heeft. Het is niet realistisch, om voor elke woning eenzelfde
niveau te eisen. Deze richtlijn beschrijft per woningtype een niveau van toegankelijkheid.
Doel van deze notitie is dat alle partijen er naar streven om dit niveau te realiseren.
Het tweede deel van deze richtlijn bevat een methode om het niveau van toegankelijkheid
van bestaande woningen in beeld te brengen.
Het bestaande sterrensysteem is door ontwikkeld tot een praktisch meetinstrument.
Met behulp van deze methode kan het niveau van toegankelijkheid van de bestaande
woningvoorraad of van een enkele woning in beeld worden gebracht.
Aan de hand van deze informatie:
! kan worden bepaald of er voldoende toegankelijke woningen beschikbaar zijn
! kunnen toekomstige bewoners worden geïnformeerd over het niveau van
toegankelijkheid
! is inzichtelijk of woningen voor aanpassingen in aanmerking komen en tot
welk niveau.
Ing J.J.M. Haug (19 juni
2007)
In de eerste helft van 2009 hebben 4 studenten (ergotherapie) van de Hogeschool Arnhem
en Nijmegen onderzoek gedaan naar de bruikbaarheid, interbeoordelaarsbetrouwbaarheid
en validiteit van de checklist. Na het bijstellen van de vragen is de betrouwbaarheid
gestegen van 91 % naar 96 %.
Ing J.J.M. Haug (11 juni
2009)
Bouw Advies Toegankelijkheid 3 Toegankelijkheid en geschiktheid van woningen

1 WETGEVING
1.1 TOEGANKELIJKHEID IN HET BOUWBESLUIT
In 1992 is het Bouwbesluit van kracht geworden. In het Bouwbesluit zijn een aantal
eisen opgenomen die betrekking hebben op de toegankelijkheid van gebouwen. Het
Bouwbesluit is in 2003 herzien, er zijn enkele eisen gewijzigd en er zijn nieuwe artikelen
toegevoegd. Voordat een bouwvergunning wordt afgegeven moet een gemeente de
bouwplannen toetsen aan het Bouwbesluit, dus ook op de artikelen die betrekking
hebben op toegankelijkheid. De onderstaande artikelen hebben direct betrekking op de
toegankelijkheid van de woning.
In Hoofdstuk 4 afdeling 4.4 tabel 4.16 is vastgesteld:
1 Een te bouwen bouwwerk is zodanig, dat het bouwwerk
door rolstoelgebruikers kan worden binnengegaan en
verlaten.
Vervolgens is in artikel 4.17 vastgesteld dat het hoogteverschil tussen het aansluitende
terrein en een toegang van de woning niet groter mag zijn dan 2 centimeter.
1 De vloer ter plaatse van ten minste een toegang van
een woonfunctie heeft een hoogteverschil met, de
vloer van een gemeenschappelijke verkeersruimte of
het aansluitende terrein, dat niet groter is dan
0,02 m.
2 De vloer ter plaatse van ten minste een toegang van
een woongebouw heeft een hoogteverschil met het
aansluitende terrein ter plaatse van die toegang,
dat niet groter is dan 0,02 m.
3 Een drempel in een toegang als bedoeld in het eerste
en tweede lid, heeft ter plaatse van die toegang een
hoogteverschil met een aansluitende vloer, het
aansluitende terrein of een aansluitende
hellingbaan, dat niet groter is dan 0,02 m.
Voor woningen gelegen in een woongebouw stelt artikel 4.19 dat er tenminste ruimte
moet worden gereserveerd voor een lift met een binnenmaat van 1,05 x 2,05 m
wanneer er sprake is van woningen die hoger zijn gelegen dan 3 m. Toelichting artikel
4.19:
Het doel van dit artikel is om in woongebouwen ruimte te
reserveren voor het achteraf kunnen plaatsen van een
rolstoeltoegankelijke lift.
Bouw Advies Toegankelijkheid 4 Toegankelijkheid en geschiktheid van woningen

In Hoofdstuk 4 afdeling 4.7 tabel 4.34 is vastgesteld dat elke woonfunctie uitgezonderd
de woonfunctie van een woonwagen moet voldoen aan artikel 4.38 eerste lid.
In artikel 4.38 staat letterlijk:
Een toiletruimte ....... heeft een vloeroppervlakte van ten
minste 0,9 m x 1,2 m.
In de toelichting van artikel 4.38 wordt vermeld:
Figuur 4.7
In figuur 4.7 is een voorbeeld gegeven van een
bezoekbare toiletruimte. Aan deze afmetingen
moeten alle verplichte toiletruimten ten minste
voldoen.
1.2 PRAKTIJK
De wetgever richt zich op de bezoekbaarheid van nieuwe woningen voor
rolstoelgebruikers. Aan de bewoonbaarheid van nieuwe woningen voor mensen met
een fysieke beperking stelt de wetgever nauwelijks eisen.
Rolstoelgebruikers komen in nieuwe woningen vaak niet verder dan de voordeur. Het
huidige Bouwbesluit is te beperkt om de bezoekbare woningen te realiseren die in de
toelichtingen van het Bouwbesluit worden genoemd. Voor het realiseren van
rolstoelbezoekbare woningen moeten de eisen door de opdrachtgever worden
aangescherpt.
Bouw Advies Toegankelijkheid 5 Toegankelijkheid en geschiktheid van woningen

2 LEVENSLOOPBESTENDIG
"Een levensloopbestendige wijk is een wijk die mensen in willekeurig welke levensfase,
ongeacht levensomstandigheden huishoudensamenstelling en culturele achtergrond,
optimale mogelijkheden biedt voor alle vormen van fysieke en geestelijke activiteit en
zelfontplooiing en die een woningaanbod en voorzieningen niveau heeft dat daartoe is
uitgerust."
(Uit: Verkenning Levensloop, ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, januari
2002, pag. 179)
Het realiseren van een levensloopbestendige wijk is meer dan het levensloopbestendig
bouwen en het levensloopbestendig maken van de bestaande woningvoorraad.
Levensloopbestendigheid geldt voor de totale woonomgeving, denk aan voetpaden,
parken, openbare gebouwen, winkels, zorgvoorzieningen enz. In een
levensloopbestendige wijk kunnen bewoners, wanneer de gezinssamenstelling
verandert, wanneer zij ouder worden of wanneer functiebeperkingen zich voordoen, in
hun eigen woning blijven wonen of verhuizen naar een toegankelijker en bruikbaarder
woning in dezelfde straat of wijk. Een levensloopbestendige wijk bestaat uit
verschillende woningtypen. De verdeling van woningtypen is afhankelijk van de
behoefte.
In een levensloopbestendige wijk hebben alle woningen een hoge mate van
toegankelijkheid. In nieuwe en in bestaande wijken moet ernaar worden gestreefd, dat
zoveel mogelijk woningen bezoekbaar zijn.
2.1 NIEUWE WONINGEN
Deze notitie is gebaseerd op het document “Gradaties in
toegankelijkheid van woningen (begrippen)”. Studenten ergotherapie
van de Hoge School Amsterdam hebben in 2004 op verzoek van BAT
de mate van toegankelijkheid van woningen onderzocht in relatie met het
type woning. Uit deze studie bleek dat de mate van toegankelijkheid
sterk afhankelijk is van het type woning. Omdat elk nieuwbouwplan weer
verschillende woningtypen omvat is het daarom niet zinvol om één
toegankelijkheidsniveau vast te stellen voor alle woningen. Het beste
resultaat wordt bereikt wanneer de eisen worden afgestemd op het
Gradaties in
Toegankelijkheid
woningtype dat men wil gaan bouwen. In de brochure “Gradaties in toegankelijkheid van
woningen (begrippen)” worden verschillende toegankelijkheidsniveau’s onderscheiden.
In de notitie die voor ligt wordt aangegeven naar welk toegankelijkheidsniveau gestreefd
zou moeten worden bij nieuw te bouwen woningen. Bij elk niveau hoort een bepaalde
maatvoering. Deze maatvoering vindt u in de brochure “Gradaties in toegankelijkheid
van woningen (richtlijn)”
2.2 BESTAANDE WONINGEN
Wat bestaande woningen betreft, is geconstateerd dat het lastig is om deze te
kwalificeren. Woonkeur en de kwaliteitswijzer van VACpunt Wonen bieden enig
houvast, maar de eisen zijn erg hoog. Wanneer, zoals in veel gevallen, slechts aan een
deel van de eisen wordt voldaan, blijft de vraag hoe de woningen kunnen worden
aangeduid. Ook in geval van opplussen, is onduidelijk hoe men het resultaat moet
kwalificeren.
In rapportages van VROM, VWS en het Kenniscentrum Wonen-Zorg (Aedes-Arcares)
worden verschillende benamingen gebruikt voor woningen of woonvormen bedoeld voor
doelgroepen van zorg: zorgwoningen, zorgvriendelijke woningen, levensloopbestendige
woningen, verzorgd wonen, beschermd wonen etc. Ook deze benamingen bieden
Bouw Advies Toegankelijkheid 6 Toegankelijkheid en geschiktheid van woningen

weinig houvast. Het sterrensysteem 1 is een systeem, waarmee bestaande woningen
kunnen worden geclassificeerd. Het sterrensysteem wordt momenteel in verschillende
gemeenten gehanteerd bij het adverteren en aanbieden van woningen en zorgt zo dat
mensen ook keuzes maken op het gebied van toegankelijkheid en aanpasbaarheid van
een woning.
In samenwerking met de gemeente Wijk bij Duurstede, de Woningstichting Volksbelang
en de Woningbouwstichting Cothen is dit systeem doorontwikkeld. Er is een checklist
gemaakt waarmee de mate van toegankelijkheid van een woning kan worden
vastgesteld. Deze checklist geeft tevens een indicatie welke aanpassingen noodzakelijk
zijn.
1
Dit systeem is in de Maaskoepel ontwikkeld, maar kent een aantal gebreken. Bijvoorbeeld bij de vrije doorgang van
deuren wordt uitgegaan van maten die pas sinds 1993 gehanteerd worden, voor bestaande woningen is dit weinig
realistisch. Het sterrensysteem kent geen aanduiding voor woningen ten behoeve van mensen, die zijn aangewezen op
zorg.
Bouw Advies Toegankelijkheid 7 Toegankelijkheid en geschiktheid van woningen

3 BEGRIPPEN
3.1 DE GEBRUIKERS VAN EEN WONING
Een woning kent verschillende gebruikers, namelijk bewoners en bezoekers.
3.1.1 Bewoner
De bewoner is de persoon die in de woning woont en dagelijks gebruik maakt
van alle ruimten in de woning. Wanneer deze bewoner de primaire leefruimten
(woonkamer, toilet, keuken, slaapkamer en badruimte) zelfstandig kan bereiken
en zelfstandig 2 kan gebruiken is de woning toegankelijk ofwel aangepast. Een
woning die zodanig is gebouwd, dat deze aanpassingen later eenvoudig kunnen
worden aangebracht is aanpasbaar.
3.1.2 Bezoeker
De bezoeker is de persoon die de woning bezoekt en gebruik maakt van de
woonkamer en het toilet. Wanneer een bezoeker de genoemde ruimten kan
bereiken en gebruiken is de woning bezoekbaar.
3.2 HULPMIDDELEN VOOR MENSEN MET FYSIEKE BEPERKINGEN
De hulpmiddelen die mensen met fysieke beperkingen gebruiken in de woning kunnen als
volgt worden onderverdeeld:
3.2.1 Verplaatsen met loophulpmiddelen (stok, krukken, driepoot, rollator of
trippelstoel 3 )
Binnen deze groep "loophulpmiddel" valt een groot aantal rolstoelgebruikers
die enkele stappen kunnen zetten en kunnen staan. Voor deze groep zijn er op
het gebied van toegankelijkheid bouwkundige maatregelen nodig.
3.2.2 Verplaatsen met een handbewogen “rolstoel”
Wij gebruiken deze term voor de groep mensen die geen loopfunctie meer
hebben maar wel even kan staan. Voor deze gebruiker zijn er op het gebied van
toegankelijkheid bouwkundige maatregelen nodig.
3.2.3 Verplaatsen binnenshuis met een elektrische rolstoel
Binnen deze groep vallen de mensen die geen loopfunctie hebben. Voor het
zelfstandig functioneren van deze mensen zijn er op het gebied van
toegankelijkheid ingrijpende maatregelen nodig. Voor deze groep gebruikers
verwijzen wij naar het programma van eisen voor Fokus-woningen.
3.2.4 Verplaatsen binnenshuis met behulp van een tillift 4
De tillift wordt gebruikt in “zorg” situaties. De tillift is een hulpmiddel waarmee
iemand vanuit een bed in een rolstoel kan worden overgezet. In deze notitie is
het uitgangspunt, dat iemand met een (douche) rolstoel naar de doucheruimte
wordt gereden. Het rijden met een rolstoel vereist namelijk minder ruimte, dan
het rijden met een tillift.
3.2.5 Verplaatsen buitenshuis met een “scootmobiel”
2
zelfstandig gebruiken betekent zelf kunnen koken, afwassen enz.
3
De trippelstoel wordt alleen binnenshuis gebruikt.
4
In deze brochure wordt uitgegaan van een verrijdbare passieve tillift. Passieve tilliften vragen meer ruimte dan actieve
tilliften.
Bouw Advies Toegankelijkheid 8 Toegankelijkheid en geschiktheid van woningen

4 RICHTLIJNEN VOOR EEN LEVENSLOOPBESTENDIGE WIJK
4.1 NIEUWE WONINGEN
Bij het ontwerpen van nieuwe woningen is toegankelijkheid eenvoudiger te realiseren
dan bij het aanpassen van bestaande woningen. De wetgever stelt via het Bouwbesluit
eisen aan de toegankelijkheid van de entree van een nieuwe woning. Daardoor is een
bezoekbare woning zonder extra kosten eenvoudig te realiseren. Dit vereist wel dat de
gemeentelijke instantie die bouwvergunningen afgeeft de detaillering van de entree van
woningen toetst.
Deze notitie gaat ervan uit dat alle nieuwe woningen tenminste bezoekbaar zijn.
Voor het realiseren van een levensloopbestendige wijk moeten er extra eisen worden
gesteld die gebaseerd zijn op de mogelijkheden van woningtypen.
Bij ontwerpen van nieuwe woningen dient er naar te worden gestreefd dat 5 :
! alle woningen rolstoel-bezoekbaar zijn (dat wil zeggen dat de woonkamer
toegankelijk is en dat het toilet bereikbaar is)
! alle woningen loophulpmiddel-aanpasbaar zijn (dat wil zeggen dat een
slaapkamer op de begane grond realiseerbaar is of dat een slaapkamer op
een verdieping bereikbaar gemaakt kan worden met een stoeltjeslift)
! alle woningen scootmobiel-aanpasbaar zijn (dat wil zeggen dat bij de entree
van de woning een parkeerplaats voor een scootmobiel realiseerbaar is)
! de woningen waarbij de primaire 6 leefruimtes zich op hetzelfde niveau als de
entree bevinden rolstoel-aanpasbaar zijn (denk aan appartementen en
bungalows)
! bij nieuwbouwplannen van woningen voor ouderen moet ervan worden uit
gegaan dat de toekomstige bewoner zowel gebruik maakt van een
scootmobiel als van een rolstoel en gebruik maakt van extra hulp/zorg in de
vorm van een tillift
Nieuwe woningen in een levensloopbestendige wijk
Type woning
Toegankelijkheid
rolstoel bezoekbaar
&
loophulpmiddel aanpasbaar
rolstoel aanpasbaar
zorg aanpasbaar
&
scootmobiel aangepast
alle woningen
0-trede woningen
woningen voor ouderen
De maatvoering behorend bij de verschillende niveau’s van toegankelijkheid vindt u
in de brochure “Gradaties in toegankelijkheid van woningen (richtlijn)”
5
Bij deze extra eisen is er met name op gelet dat de bijkomende kosten realistisch zijn.
6
Primaire leefruimtes zijn de woonkamer, het toilet, de badkamer en minimaal één slaapkamer.
Bouw Advies Toegankelijkheid 9 Toegankelijkheid en geschiktheid van woningen

4.2 BESTAANDE WONINGEN
Bestaande wijken zijn gebouwd in tijden dat er weinig of geen aandacht was voor
toegankelijkheid. Veel woningen zijn voorzien van drempels, smalle gangen en een
klein sanitair. Het is daarom vrijwel onmogelijk om een bestaande wijk geheel
levensloopbestendig te maken. Toch zijn er in bestaande wijken wel woningen die de
potentie hebben om te worden aangepast. Dit zijn onder andere de 0-trede woningen.
Vanaf 1985 is er aandacht voor aanpasbaar bouwen. Dat betekent dat er na 1985 een
groot aantal woningen zijn gebouwd die aanpasbaar zijn en dus levensloopbestendig
gemaakt kunnen worden. Een goed voorbeeld is de wijk Galecop in Nieuwegein.
De mate van toegankelijkheid van bestaande woningen kan met het sterrensysteem
worden aangegeven. In samenwerking met de Woningstichting Volksbelang, de
Woningbouwstichting Cothen en de gemeente Wijk bij Duurstede is een checklist
gemaakt waarmee het aantal sterren kan worden vastgesteld en waarmee men inzicht
krijgt welke aanpassingen eventueel noodzakelijk zijn. Op blz 12 vindt u overzicht van
toegankelijkheidsniveaus (aantal sterren) met een verantwoording van de maatvoering.
In de bijlage op blz vindt u de checklist waarmee u bestaande woningen eenvoudig
kunt meten.
4.3 WOONOMGEVING
Om een levensloopbestendige wijk te realiseren is ook aandacht nodig voor
looproutes/voetpaden in de wijk en voor de overige wijkvoorzieningen.
Een toegankelijke woning in een ontoegankelijke woonomgeving maakt dat bewoners
gevangen zijn in hun eigen woning. Het is dan niet mogelijk om zelfstandig
boodschappen te doen, een ommetje in het park te maken of zelfstandig een zorg- of
welzijnsvoorzieningen te bezoeken.
Uit onderzoek door BAT in de Provincie Utrecht blijkt dat meer dan 90
% van de voetpaden niet toegankelijk is. Het is opvallend dat de
situatie in nieuwe wijken even slecht is als in bestaande wijken. Er
moet zoveel veranderen, dat het aanpassen van alle voetpaden ineens
financieel niet realistisch is. In 2004 is daarom de richtlijn 'Voetpaden
voor iedereen’ verschenen. In het voorwoord adviseert mevrouw Kamp
(Gedeputeerde van de provincie Utrecht in 2004) om deze richtlijn van
toepassing te verklaren op alle reconstructies, herbestratingen en
nieuwe bestratingen. Op deze wijze wordt in een periode van 10 tot 15
jaar op een betaalbare wijze een toegankelijke woonomgeving
gerealiseerd.
De gemeente heeft in het kader van de Wet maatschappelijke ontwikkeling (Wmo)
groot belang bij een toegankelijke woonomgeving. De richtlijn ‘Voetpaden voor
Iedereen’ is uitermate geschikt om vast te stellen in het gemeentelijk beleid.
Voetpaden voor
iedereen
Voor een goede implementatie van deze richtlijn is het van belang dat:
! de mate van toegankelijkheid van de bestaande voetpaden in beeld wordt
gebracht
! ‘her’ bestratingsplannen worden getoetst
! tijdens het bestraten, een toetsing plaats vindt op de werkvloer
! na het opleveren een toetsing en een evaluatie plaats vinden
Wanneer de bovenstaande procedure enkele malen wordt herhaald, zal er
sprake zijn van inclusief beleid en zal controle na verloop van tijd niet meer nodig
zijn.
Bouw Advies Toegankelijkheid 10 Toegankelijkheid en geschiktheid van woningen

In een levensloopbestendige omgeving:
! voldoen alle voetpaden tot de entree van woningen en de achteringang
(erfgrens) van woningen aan 'Voetpaden voor iedereen'
! zijn openbare voorzieningen als speelplaatsen, parken, winkels en
buurtvoorzieningen bereikbaar via voetpaden die voldoen aan 'Voetpaden
voor iedereen'
4.4 GEBOUWEN MET PUBIEKSFUNCTIES EN WIJKVOORZIENINGEN
In een levensloopbestendige wijk dienen gebouwen met een publieksfunctie zoals
winkels, gezondheidsinstellingen, culturele instellingen, een bibliotheek e.d. bereikbaar,
toegankelijk en bruikbaar (BTB) te zijn. Bewoners en bezoekers moeten deze
voorzieningen zelfstandig kunnen bereiken en gebruiken.
4.4.1 Gemeentelijke gebouwen
Aan gebouwen die eigendom zijn van de gemeente kan de gemeente als
eigenaar eisen stellen zoals:
! Gemeentelijke gebouwen met een publieksfunctie moeten voldoen aan de
NEN 1814.
Als opdrachtgever van nieuwe gebouwen kan de gemeente voorwaarden stellen
dat er in programma’s van eisen, voorwaarden met betrekking tot de BTB
worden opgenomen zoals:
! In het programma van eisen dient een matrix te worden opgenomen waarin
voor elke ruimte wordt aangegeven voor welke doelgroepen van mensen met
beperkingen deze ruimte bereikbaar, toegankelijk en bruikbaar moeten zijn.
Voor de criteria kan men verwijzen naar de NEN 1814. Maar het is beter om als
gemeente een aanvullend pakket 7 van eisen vast te stellen.
4.4.2 Particuliere gebouwen
Aan particuliere bouwers en particuliere eigenaren kan een gemeente nauwelijks
of geen eisen stellen. Maar een gemeente kan wel door goede informatie te
verspreiden stimuleren dat de toegankelijkheid van nieuwe en van bestaande
gebouwen wordt verbeterd.
Voorstel voor het gemeentelijk beleid,
! De gemeente neemt een inspanningsverplichting op zich om eigenaren van
gebouwen met een publieksfunctie die niet toegankelijk zijn te overreden om
de gebouwen aan te passen.
4.4.3 Speelplaatsen en parken
Parken en speelplaatsen zijn belangrijk voor de ontspanning en voor de
gezondheid van alle inwoners van een gemeente. Parken en speelplaatsen zijn
voor veel inwoners ook locaties waar men contact maakt met medebewoners. Zij
vormen ‘sociale knooppunten’ in een wijk en behoren toegankelijk te zijn voor
iedereen.
Het aanpassen van bestaande speelplaatsen en parken is een kostbare zaak.
Wanneer de toegankelijkheid wordt meegenomen bij nieuwe ontwerpen of bij
reconstructies zijn de kosten gering.
Voorstel voor nieuwe ontwerpen en voor reconstructies:
! Nieuwe speelplaatsen worden ingericht conform de richtlijn integraal
toegankelijke speelvoorzieningen (een uitgave van de NUSO).
! De paden in parken worden ingericht conform de Voetpaden voor iedereen
(uitgave van BAT).Sterrensysteem
7
De huidige normen gaan uit van gebruikers met armkracht in een handbewogen rolstoel. Een aanvulling voor mensen
met beperkte armkracht en voor bijvoorbeeld scootmobielgebruikers is noodzakelijk.
Bouw Advies Toegankelijkheid 11 Toegankelijkheid en geschiktheid van woningen

5 STERRENSYSTEEM MET BIJBEHORENDE MAATVOERING
VERANTWOORDING MAATVOERING
Sterrensysteem
nultrapwoning
rollator
toegankelijk
rolstoel
bezoekbaar
rollator
toegankelijk
rolstoel
toegankelijk
zorg
A B C Checklist voor bestaande woningen geen ster * ** *** **** ***** aanpasbaar maten
0 0 1 Nultrapwoning,
Deze woning voldoet minimaal aan de voor een 1 ster opgestelde criteria. Dit is een
nultrapwoning, wat inhoudt dat de primaire leefruimten zich bevinden op één
verdieping of bereikbaar zijn met een lift of stoeltjeslift.
1 3 1 1. De entree, woonkamer en toilet
- bevinden zich op de begane grond of
- er is een lift 8 of een stoeltjeslift 9 waarmee de ruimtes bereikbaar zijn.
1 3 31 Deze vraag is alleen om vast te stellen of er sprake is van een nultrapswoning.
NIET MEENEMEN IN BEOORDELING OVERIGE STERREN !
2. De entree, woonkamer, toilet, keuken, slaapkamer en doucheruimte
- bevinden zich op de begane grond of
- er is een lift 10 of een stoeltjeslift 11 waarmee de ruimtes bereikbaar zijn.
nee ja +
nee ja +
1 3 30
8
9
10
11
De lift is geschikt voor het vervoeren van een persoon. Aan de maatvoering van de lift worden geen specifieke eisen gesteld.
Bij een rollator toegankelijke woning kan het voorkomen dat het toilet en de slaapkamer zich op een verschillende verdieping bevinden. In dat geval wordt ervan uitgegaan dat een po-stoel
een adequate voorziening is.
De lift is geschikt voor het vervoeren van een persoon. Aan de maatvoering van de lift worden geen specifieke eisen gesteld.
Bij een rollator toegankelijke woning kan het voorkomen dat het toilet en de slaapkamer zich op een verschillende verdieping bevinden. In dat geval wordt ervan uitgegaan dat een po-stoel
een adequate voorziening is.
Bouw Advies Toegankelijkheid 12 Sterrensysteem

VERANTWOORDING MAATVOERING
Sterrensysteem
nultrapwoning
rollator
toegankelijk
rolstoel
bezoekbaar
rollator
toegankelijk
rolstoel
toegankelijk
zorg
A B C Checklist voor bestaande woningen geen ster * ** *** **** ***** aanpasbaar maten
2 0 2 Rollator toegankelijke,
Deze woning voldoet minimaal aan 1 ster en de voor een 2 ster opgestelde criteria. Dit
is een rollator toegankelijke woning, wat inhoudt dat alle primaire leefruimten binnen
de woning bereikbaar en bruikbaar zijn voor iemand met een rollator.
3 1 1 3. De hellingshoek van opritten in de looproute 12 tussen de rijbaan en het
voetpad/trottoir voldoen 13 (zie bijlage blz 24).
nee ja/nvt +
4 1 2 4. Deze opritten zijn tenminste 800 mm breed 14 . nee ja/nvt +
5 1 5 5. Het toegangspad buiten tot de voordeur van de woning óf tot de
entree van het woongebouw is tenminste 900 mm breed 15
(exclusief opritten, hekken en deuren).
nee ja +
6 1 7 6. De hellingshoek van hellingen in de looproute tot voorbij de
voordeur van de woning voldoen (zie bijlage blz 24).
nee ja/nvt +
7 2 1 7. De vrije doorgang tot voorbij de voordeur van de woning is
minimaal 800 mm breed 16 .
nee ja/nvt +
12
13
14
15
16
Opritten die zich ver buiten de logische looproute bevinden zijn ongeschikt.
Het beheer van voetpaden is meestal de verantwoordelijkheid van een gemeente.
Deze maat is gebaseerd op de vrije doorgang voor deuren van 800 mm die voor 1993 in ‘Geboden Toegang’ toelaatbaar werd geacht.
900 mm is smal maar wel bruikbaar en wordt in bestaande richtlijnen NEN 1814 en het Handboek voor Toegankelijkheid als toelaatbare breedte genoemd bij puntvernauwingen.
Deze maten zijn gebaseerd op bestaande gebouwen. Voor 1993 was in ‘Geboden Toegang’ een vrije doorgang van 800 mm toelaatbaar. Omdat veel bestaande gebouwen van voor 1993
dateren en omdat de meeste rolstoelen smaller zijn dan 800 mm wordt deze maat hier gehanteerd.
Bouw Advies Toegankelijkheid 13 Sterrensysteem

VERANTWOORDING MAATVOERING
Sterrensysteem
nultrapwoning
rollator
toegankelijk
rolstoel
bezoekbaar
rollator
toegankelijk
rolstoel
toegankelijk
zorg
A B C Checklist voor bestaande woningen geen ster * ** *** **** ***** aanpasbaar maten
8 2 2 8. DEZE VRAAG GAAT OVER HET WOONGEBOUW, WANNEER ER GEEN
SPRAKE IS VAN EEN WOONGEBOUW, VUL NVT IN !
De vrije doorgang in de looproute vanaf de entree van het woongebouw tot
voorbij de voordeur van de woning is minimaal 800 mm breed (gangen en
deuren).
8 2 2 9. DEZE VRAAG GAAT OVER HET WOONGEBOUW, WANNEER ER GEEN
SPRAKE IS VAN EEN WOONGEBOUW, VUL NVT IN!
Alle deuren in de looproute vanaf de entree van het woongebouw tot de woning
zijn voorzien van een deurautomaat of staan permanent open.
Opmerking,
Het gaat o.a. om toegangsdeuren van het woongebouw, de gangdeuren, liftdeuren en
galerijdeuren.
9 1 6 10. Drempels in de looproute tot de voordeur van de woning zijn
maximaal 20 mm hoog.
nee ja/nvt +
nee ja/nvt +
nee ja +
10 3 8 11. De drempel aan de buitenzijde van de voordeur van de
woning is maximaal 20 mm hoog 17 .
Opmerking
Voor de afwatering van het kozijn en de aansluiting met het
straatwerk mag 20 mm extra worden gerekend (totaal 40
mm).
nee ja +
17
Bij veel bestaande woningen is een hoogteverschil van minder dan 20 mm hoogte tussen de onderdorpel en de bestrating niet realiseerbaar, omdat de sponning zelf al 15 a 20 mm diep is.
Daarom is gekozen voor een alternatief.
Bouw Advies Toegankelijkheid 14 Sterrensysteem

VERANTWOORDING MAATVOERING
Sterrensysteem
nultrapwoning
rollator
toegankelijk
rolstoel
bezoekbaar
rollator
toegankelijk
rolstoel
toegankelijk
zorg
A B C Checklist voor bestaande woningen geen ster * ** *** **** ***** aanpasbaar maten
11 3 9 12. De drempel aan de binnenzijde van de voordeur van de woning is maximaal 20
mm hoog.
Opmerking
Wanneer er bij een leegstaande woning er géén vloerafwerking (parket, vinyl,
plavuizen, graniet e.d.) aanwezig is, moet u 10 mm aftrekken van de hoogte van de
gemeten drempels. Dit geldt voor alle drempels in de woning !
12 3 13 13. Drempels na de entree van de woning tot voor de toiletruimte en tot in de
woonkamer zijn maximaal 20 mm hoog 18 .
nee ja +
nee ja +
18
Een drempel van 20 mm is wel conform de bestaande richtlijnen, maar is voor een dagelijkse rollator- of rolstoelgebruiker te hoog. Een aanpassing in de vorm van een oploopdorpel is
noodzakelijk.
Bouw Advies Toegankelijkheid 15 Sterrensysteem

VERANTWOORDING MAATVOERING
Sterrensysteem
nultrapwoning
rollator
toegankelijk
rolstoel
bezoekbaar
rollator
toegankelijk
rolstoel
toegankelijk
zorg
A B C Checklist voor bestaande woningen geen ster * ** *** **** ***** aanpasbaar maten
14 0 3 Rolstoel bezoekbaar & rollator toegankelijk,
Deze woning voldoet minimaal aan 2 sterren en de voor een 3 ster opgestelde criteria.
Dit is een rolstoel bezoekbare en rollator toegankelijke woning, wat inhoudt dat een
bezoeker in een rolstoel zonder obstakels de woonkamer in kan rijden en voor de
toiletruimte kan rijden.
15 3 3 14. De entree, de woonkamer en toilet
- bevinden zich op de begane grond of
- er is een lift 19 aanwezig waarmee de ruimtes bereikbaar zijn (kooilift,
trapplateaulift of hefplateaulift).
Let op: een stoeltjeslift is in dit geval ongeschikt !
16 3 5 15. WANNEER ER GEEN LIFT IS VUL DAN NVT IN !
De lift 20 is rolstoelaangepast en voldoet aan de volgende eis:
- Een kooilift of hefplateaulift heeft een vrij vloeroppervlak dat tenminste 1,05 m
breed en 1,35 m diep is.
- Een trapplateaulift heeft een vrij vloeroppervlak van tenminste 0,8 x 1,1 m.
Let op: een stoeltjeslift is in dit geval ongeschikt !
17 3 10 16. De vrije doorgang in de looproute vanaf de entree van de woning tot voor de
toiletruimte en tot in de woonkamer is tenminste 800 mm breed (gangen en
deuren).
18 3 7 17. Bij bochten vanaf de entree van het woongebouw én
de entree van de woning tot in de woonkamer is
manoeuvreerruimte voor een rolstoel.
Voor de manoeuvreerruimte geldt :
X + Y is groter of gelijk aan 1,95 m
(het smalste stuk binnen één meter voor en na de bocht meten).
nee
nee
nee
nee
ja/nvt
ja/nvt
ja
ja/nvt
19
20
Hierbij is uitgegaan van een rolstoelgebruiker die geen sta-functie meer heeft.
Een rolstoel heeft een gebruiksruimte van 0,9 x 1,2 m. Een lift met een binnenmaat van 1,15 x 1,35 m voor 1993 genoemd in ‘Geboden Toegang’ is geschikt voor deze doelgroep.
Scootmobielen kunnen wel 1,5 m lang zijn en passen niet in deze liften. Tegenwoordig eist het Bouwbesluit is bij nieuwe woongebouwen een lift van 1,05 x 2,05 m.
Bouw Advies Toegankelijkheid 16 Sterrensysteem

VERANTWOORDING MAATVOERING
Sterrensysteem
nultrapwoning
rollator
toegankelijk
rolstoel
bezoekbaar
rollator
toegankelijk
rolstoel
toegankelijk
zorg
A B C Checklist voor bestaande woningen geen ster * ** *** **** ***** aanpasbaar maten
19 0 4 Rolstoel toegankelijk,
Deze woning voldoet minimaal aan 3 sterren en de voor een 4 ster opgestelde criteria.
Dit is een rolstoel toegankelijke woning, wat inhoudt dat alle primaire leefruimten
binnen de woning bereikbaar en bruikbaar zijn voor iemand in een rolstoel.
20 3 4 18. De entree, woonkamer, toilet*, keuken, slaapkamer* en doucheruimte
- bevinden zich op de begane grond of
- er is een lift aanwezig waarmee de ruimtes bereikbaar zijn (kooilift,
trapplateaulift of hefplateaulift).
Let op: een stoeltjeslift is in dit geval ongeschikt !
* = meest toegankelijk
nee
ja/nvt
21 3 14 19. Drempels na de entree van de woning tot in de keuken en tot in de slaapkamer
zijn maximaal 20 mm hoog.
22 3 16 20. De drempel 21 aan de buitenzijde van de toiletdeur van
het meest toegankelijke toilet is:
- maximaal 20 mm hoog of
- maximaal 70 mm hoog en voorzien van een
oploopdorpel met een helling niet steiler dan 1 : 6.
23 3 17 21. De drempel aan de binnenzijde van de toegangsdeur van de toiletdeur meest
toegankelijke toilet is:
- maximaal 20 mm hoog of
- maximaal 40 mm hoog en voorzien van een oploopdorpel met een helling niet
steiler dan 1 : 6.
nee ja +
nee ja +
nee ja +
21
Bij veel bestaande woningen is er een hoogteverschil tussen de badkamervloer en de aansluitende vloeren. Een hoogteverschil van minder dan 20 mm is wenselijk maar in veel bestaande
woningen niet te realiseren. Hoogteverschillen mogen worden overbrugd met oploopdorpels, maar binnen een woning ontstaan door de beperkte manoeuvreerruimte snel problemen. Er is
gekozen voor een hellingshoek die ook in ‘Geboden Toegang 1993' werd gehanteerd van 1 : 6. Er is gekozen voor een maximale hoogte van 70 mm. Dit is erg hoog, maar laat nog net de
mogelijkheid toe om een natte cel aan te brengen in bestaande woningen met houten vloeren.
Bouw Advies Toegankelijkheid 17 Sterrensysteem

VERANTWOORDING MAATVOERING
Sterrensysteem
nultrapwoning
rollator
toegankelijk
rolstoel
bezoekbaar
rollator
toegankelijk
rolstoel
toegankelijk
zorg
A B C Checklist voor bestaande woningen geen ster * ** *** **** ***** aanpasbaar maten
24 3 6 22. WANNEER ER GEEN LIFT IS VUL DAN NVT IN !
De bedieningsknoppen van liften zijn geschikt voor
rolstoelgebruikers.
- hoogte tussen 0,9 en 1,35 m en
- tenminste 0,5 m uit inwendige hoeken.
nee
ja/nvt
25 3 20 23. De drempel aan de buitenzijde van de douchedeur is:
- maximaal 20 mm hoog of
- maximaal 70 mm hoog en voorzien van een
oploopdorpel met een helling niet steiler dan 1 : 6.
26 3 21 24. De drempel aan de binnenzijde van de douchedeur is:
- maximaal 20 mm hoog of
- maximaal 40 mm hoog en voorzien van een
oploopdorpel met een helling niet steiler dan 1 : 6.
nee ja +
nee ja +
27 3 11 25. De vrije doorgang in de looproute vanaf de entree van de woning tot in de
woonkamer, toilet, keuken, slaapkamer en doucheruimte is tenminste 800 mm
breed (gangen en deuren).
Opmerking
wanneer er meerdere toiletruimten zijn ga dan uit van de meest toegankelijke ruimte.
283 12 26. Bij bochten in de gangen van de woning naar de
woonkamer, toilet, keuken, slaapkamer en
doucheruimte is manoeuvreerruimte voor een rolstoel
(het smalste stuk binnen één meter voor en na de
bocht meten).
Voor de manoeuvreerruimte geldt :
X + Y is groter of gelijk aan 1,95 m
(het smalste stuk binnen één meter voor en na de bocht meten).
Opmerking
Meubilair zoals bedden en kasten kunnen ook bepalend zijn !
nee
nee
ja
ja
Bouw Advies Toegankelijkheid 18 Sterrensysteem

VERANTWOORDING MAATVOERING
Sterrensysteem
nultrapwoning
rollator
toegankelijk
rolstoel
bezoekbaar
rollator
toegankelijk
rolstoel
toegankelijk
zorg
A B C Checklist voor bestaande woningen geen ster * ** *** **** ***** aanpasbaar maten
29 3 15 27. In de keuken 22 is voor het aanrecht een vrije ruimte van
minimaal 1,2 m voor de gootsteen en het gasstel.
nee ja +
30 3 18 28. In de ruimte waar zich het meest toegankelijke toilet bevindt,
is aansluitend op de closetpot 23 een obstakelvrije ruimte van
1,2 x 1,2 m.
nee ja +
31 3 22 29. De douchevloer 24 loopt gelijkmatig af naar de afvoerput
(abrupte hoogteverschillen maximaal 10 mm hoog)
nee ja +
32 3 23 30. Onder de douchesproeier is een vrije ruimte van 1050 x 1350
mm.
nee ja +
22
23
24
In de bestaande richtlijnen wordt er van uitgegaan dat het aanrecht onderrijdbaar is en dat de vereiste draaicirkel iets onder het aanrecht doorloopt. Dit is mogelijk wanneer er voor het
aanrecht een vrije ruimte is van 1,2 mm.
De huidige normen stellen dat er een transfer moet kunnen plaatsvinden vanuit een rolstoel direct naast en recht voor de closetpot. In bestaande situaties komt het zelden voor dat er direct
naast de closetpot ruimte is voor een rolstoel. Uit onderzoek van de TU Delft blijkt dat vrijwel alle transfers plaats vinden schuin voor de closetpot (‘Ruimte voor toegankelijkheid’ van dhr
D.J.M. van der Voordt). Daarom is voor bestaande woningen gekozen voor een minimum variant.
Een douchebak is ongeschikt voor mensen met een beperkte loopfunctie.
Bouw Advies Toegankelijkheid 19 Sterrensysteem

VERANTWOORDING MAATVOERING
Sterrensysteem
nultrapwoning
rollator
toegankelijk
rolstoel
bezoekbaar
rollator
toegankelijk
rolstoel
toegankelijk
zorg
A B C Checklist voor bestaande woningen geen ster * ** *** **** ***** aanpasbaar maten
33 3 25 31. Kruis aan wat voor soort slaapkamer beschikbaar is voor een rolstoelgebruiker,
nee ja +
G 1 pers slaapkamer
G 2 pers slaapkamer
Voor de maatvoering dient u uit te gaan,
-bij een eenpersoonsbed 2100 mm (lengte) bij 900 mm (breedte).
-bij een tweepersoonsbed 2100 mm (lengte) bij 1800 mm (breedte),
Alleen bij 3 x ‘ja’ op de onderstaande vragen voldoet dit onderdeel aan 5 sterren !
34 3 26 - aan één zijde van het bed is tenminste 0,9 m vrije ruimte
realiseerbaar.
In geval van een 2 pers slaapkamer moet tegelijk 0,6 m vrije ruimte
realiseerbaar zijn aan de andere zijde van het bed.
35 3 27 - in de slaapkamer is een vrije ruimte van 1,5 x 1,5 m
realiseerbaar 25 .
36 3 28 - de bovenstaande manoeuvreerruimten zijn vanaf de
slaapkamerdeur bereikbaar via een verkeerstrook die 0,9 m breed
is.
ja / nee
ja / nee
ja / nee
+
+
+
25
In de literatuur spreekt men over een draaicirkel voor een rolstoel met een diameter van 1500 mm. Aangezien veel mensen moeite hebben om een cirkel te meten hanteren wij een vierkant
van 1500 x 1500 mm.
Bouw Advies Toegankelijkheid 20 Sterrensysteem

VERANTWOORDING MAATVOERING
Sterrensysteem
nultrapwoning
rollator
toegankelijk
rolstoel
bezoekbaar
rollator
toegankelijk
rolstoel
toegankelijk
zorg
A B C Checklist voor bestaande woningen geen ster * ** *** **** ***** aanpasbaar maten
37 0 5 Zorg,
Deze woning voldoet minimaal aan 4 sterren en de voor een 5 ster opgestelde criteria.
Dit is een woning waarin zorg verleend kan worden, wat inhoudt dat de woning
geschikt is om de bewoner zonder loopfunctie te verzorgen.
38 3 29 32. Naast het bed is tevens een obstakelvrije ruimte
realiseerbaar van 1,3 m realiseerbaar voor een tillift 26 en
voor een douche- toiletrolstoel.
nee ja +
39 3 19 33. In de ruimte waar zich het meest toegankelijke toilet bevindt, is een vrije ruimte
van 1,5 x 1,5 m (deze mag 0,3 m onder de wastafel doorlopen).
40 3 24 34. In de doucheruimte is een vrije ruimte van 1,5 x 1,5 m (deze mag 0,3 m onder de
wastafel doorlopen).
nee ja +
nee ja +
26
Benodigde breedte uit ‘Betere Werkruimte’ Bouwsteen O-10 en Bouwsteen O-2
Bouw Advies Toegankelijkheid 21 Sterrensysteem

NEN 1814 hellingshoek
Abrupte hoogteverschillen tot 20 mm (= 2 cm) hoogte zijn toelaatbaar.
Hoogteverschillen van meer dan 20 mm moeten met een helling of lift worden overbrugd.
De Nederlandse norm (NEN 1814) en het Handboek voor Toegankelijkheid stellen dat de hellingshoek van een helling bij voorkeur niet steiler is dan 1:25.
Wanneer niet aan de voorkeurshelling kan worden voldaan kan de maximaal
toelaatbare hellingshoek als volgt worden bepaald.
Hoogteverschil 0,05 m hellingshoek minder steil 1: 6
Hoogteverschil 0,10 m hellingshoek minder steil 1:10
Hoogteverschil 0,25 m hellingshoek minder steil 1:12
Hoogteverschil 0,50 m hellingshoek minder steil 1:16
Hoogteverschil 1,00 m hellingshoek minder steil 1:20
De vereiste hellingshoek voor tussenliggende hoogteverschillen mag
worden bepaald door interpolatie.
Let op !
De bovenstaande hellingshoeken zijn voor veel mensen veel te steil.
Gebruik de grafiek om inzicht te krijgen in steilheid.
VOORBEELD
DREMPEL
OPRIT
HELLINGBAAN
Een drempel heeft een hoogte van
40 mm.
Er is dan volgens de tabel een
lengte vereist van minimaal 0,4 m.
De lengte is 0,45 m dus deze
hellingshoek voldoet !
Deze oprit heeft een hoogte van
0,10 m = 10 cm = 100 mm.
Er is dan volgens de tabel een
lengte vereist van minimaal
1,00 m.
De lengte is 1,00 m dus deze
Een hellingbaan heeft een hoogte
van 400 mm.
Er is dan volgens de tabel een
lengte vereist van minimaal 5,3 m.
De lengte is 2,80 m dus deze
hellingshoek voldoet niet !
hellingshoek van de oprit voldoet !
Let op.... 1m is het advies (zie de grafiek) Let op..... 2,5 m is het advies (zie de grafiek) Let op..... 10 m is het advies (zie de grafiek)
Bouw Advies Toegankelijkheid 22 BIJLAGE

TERMEN
1 ster woning:
Deze woning voldoet minimaal aan de voor een 1 ster opgestelde criteria. Dit is een nultrapwoning, wat inhoudt dat de primaire leefruimten zich bevinden op één verdieping
of bereikbaar zijn met een lift of stoeltjeslift.
2 sterren woning:
Deze woning voldoet minimaal aan 1 ster en de voor een 2 ster opgestelde criteria. Dit is een rollator toegankelijke woning, wat inhoudt dat alle primaire leefruimten binnen
de woning bereikbaar en bruikbaar zijn voor iemand met een rollator.
3 sterren woning:
Deze woning voldoet minimaal aan 2 sterren en de voor een 3 ster opgestelde criteria. Dit is een rolstoel bezoekbare en rollator toegankelijke woning, wat inhoudt dat een
bezoeker in een rolstoel zonder obstakels de woonkamer in kan rijden en voor de toiletruimte kan rijden.
4 sterren woning:
Deze woning voldoet minimaal aan 3 sterren en de voor een 4 ster opgestelde criteria. Dit is een rolstoel toegankelijke woning, wat inhoudt dat alle primaire leefruimten
binnen de woning bereikbaar en bruikbaar zijn voor iemand in een rolstoel.
5 sterren woning:
Deze woning voldoet minimaal aan 4 sterren en de voor een 5 ster opgestelde criteria. Dit is een woning waarin zorg verleend kan worden, wat inhoudt dat de woning
geschikt is om de bewoner zonder loopfunctie te verzorgen.
Bouw Advies Toegankelijkheid 23 BIJLAGE

Overige termen Definitie Bron
Aanpasbaar
Bezoekbaar
Bezoekersruimten
Bruikbaar
Draaicirkel
Drempel
Hefplateaulift
Hellingshoek
Kooilift
Kozijn
Looproute
Oploopdorpel
Oprit
Primaire Leefruimte
Stoeltjeslift
Tillift
Toegangspad
Trapplateaulift
Verkeersstrook
Woongebouw
De prestatie "aanpasbaar" garandeert dat iedere dagelijkse gebruiker de voor hem bestemde onderdelen van een gebouwde voorziening
onafhankelijk en gelijkwaardig kan bereiken en gebruiken, dan wel dat deze onderdelen door relatief eenvoudige bouwkundige ingrepen en/of
additionele voorzieningen kunnen worden aangepast aan individuele behoeften.
De prestatie "bezoekbaar" garandeert dat iedere bezoeker die onderdelen van een gebouwde voorziening waarvan bezoekers gebruik mogen
maken, onafhankelijk en gelijkwaardig kan bereiken en gebruiken.
Ruimten die voor bezoekers van primair belang zijn om gebruik te maken van de woning. Dit zijn de entree, woonkamer en het toilet.
De prestatie "bruikbaar" garandeert dat iedere dagelijkse gebruiker de voor hem bestemde onderdelen van een gebouwde voorziening
onafhankelijk en gelijkwaardig kan bereiken en gebruiken.
De cirkel waarbinnen een rolstoel/douche-toiletrolstoel moet kunnen manoeuvreren.
(abrupt) Hoogteverschil.
Een plateau bevestigd aan een verticale rails, waarmee een rolstoelgebruiker hoogteverschillen kan overbruggen.
De hoek (in procenten of in graden) die een helling maakt met een horizontaal vlak.
Een verticaal bewegende lift in een liftkoker
Een kozijn is een omranding voor een raam, deur, glasopening of een ander element.
De route van de rijbaan tot de voordeur van de woning.
Een geleidelijk oplopende dorpel om een hoogteverschil mee te overbruggen.
Hellend oplopende weg, punt vanaf de toegangsweg naar het trottoir.
De ruimten die een bewoner minimaal nodig heeft om gebruik te maken van de woning (woonkamer, toilet, keuken, slaapkamer en badruimte).
Een stoel bevestigd aan een rails langs de trap, waarmee men hoogteverschillen kan overbruggen. Deze lift is niet geschikt voor mensen die niet
kunnen staan.
In de checklist wordt uitgegaan van een passieve tillift. Een passieve tillift is een lift waarmee mensen die niet kunnen staan verplaatst kunnen
worden van het bed naar een rolstoel.
Pad vanaf het trottoir naar de ingang van de woning/woongebouw.
Een plateau bevestigd aan een rails langs de trap, waarmee een rolstoelgebruiker hoogteverschillen kan overbruggen.
De strook waarbinnen een persoon zich met een rollator en/of rolstoel zich moet kunnen verplaatsen.
Gebouw of gedeelte van gebouw waarin zich twee of meer woonfuncties bevinden, die zijn aangewezen op één of meer gemeenschappelijke
verkeersroutes.
NEN 1814
NEN 1814
NEN 1814
Bouwbesluit
2003
Bouw Advies Toegankelijkheid 24 BIJLAGE

LITERATUUR
Bouwbesluit 2003, Den Haag (2006) SDU uitgevers bv www.bouwbesluit.nl
Eisen voor een integraal toegankelijke speelvoorziening Uitgave van de NUSO www.nuso.nl
Gebruikerstoets Wonen & zorg VACpunt Wonen www.vacpuntwonen.nl
Gradaties in toegankelijkheid van wonen (begrippen) Uitgave van bat www.batutrecht.nl
Gradaties in toegankelijkheid van wonen (richtlijnen) Uitgave van bat www.batutrecht.nl
Handboek voor Toegankelijkheid Uitgave Reed Business Information bv www.vakkennis.com
Handboek Woonkeur Uitgave SKW certificatie www.woonkeur.nl
Handboek aanpasbaar bouwen (1992) Nationale woningraad www.aedes.nl
Handboek voor Architecten en planologen, Tiel (1996) ARJO www.arjo.nl
Voetpaden voor iedereen Uitgave van bat www.batutrecht.nl
Bouw Advies Toegankelijkheid 25 BIJLAGE

BAT: Bouw Advies Toegankelijkheid
Bouw Advies Toegankelijkheid is 'de specialist voor toegankelijkheid. Veel mensen met een beperking komen in hun dagelijks leven veel
obstakels tegen: hoge stoepen zonder afrit, een trap naar de ingang van een gebouw, een te kleine gehandicaptentoilet. Veel van deze
drempels zijn eenvoudig en goedkoop te verbeteren. De stichting BAT is er al vanaf 1990 in gespecialiseerd om hierover te adviseren. BAT
werkt onafhankelijk en zonder winstoogmerk. We werken nauw samen met de doelgroep om de bruikbaarheid van onze adviezen te
waarborgen.
De advisering van BAT kenmerkt zich door professionaliteit én jarenlange praktijkervaring. Job Haug is de persoon achter BAT. Hij is
bouwkundig ingenieur met meer dan 20 jaar ervaring in toegankelijkheid. BAT werkt voor overheden, zorgaanbieders,
woningbouwcorporaties, projectontwikkelaars, ondernemers, belangenorganisaties en particulieren.
U kunt bij BAT terecht voor
Advisering op maat
Zowel bij nieuwbouw als bij verbouw kunt u BAT inschakelen voor een advies op maat. Dat wil zeggen: een advies dat past binnen de
technische mogelijkheden én de financiële kaders. De advisering kan bestaan uit het beoordelen van:
- woningen en woongebouwen;
- bouw- en inrichtingsplannen;
- bestaande gebouwen;
- verbouwingsplannen;
- bestratingsplannen en plannen voor routes voor voetgangers en rolstoelgebruikers.
Richtlijnen voor de toegankelijkheid van ,
- woningen en woongebouwen;
- openbare ruimten, zoals voetpaden en oversteekplaatsen;
- gebouwen met een publieksfunctie.
Onze richtlijnen zijn gebaseerd op bestaande normeringen van onder andere het Bouwbesluit, NEN 1814 en het Handboek voor
Toegankelijkheid. Daarnaast zijn in onze richtlijnen de kennis en ervaringen verwerkt van onze toegankelijkheidsadvisering van de
afgelopen 20 jaar. De combinatie van theorie én praktijk maakt onze richtlijnen uniek. We stellen de richtlijnen regelmatig bij, zodat u
gegarandeerd de meest actuele versie heeft.
De richtlijnen kunt u 'gratis' downloaden van de website www.batutrecht.nl.
Toegankelijkheid is gemakkelijk (en goedkoper!) te realiseren als u BAT in een zo vroeg mogelijk stadium inschakelt.
Wilt u meer weten
Neem gerust contact op. Wij zijn u graag van dienst. U kunt ook contact met ons opnemen voor een (vrijblijvende) offerte over een
toegankelijkheidsadvies of -inventarisatie.

Job Haug
Bouw Advies Toegankelijkheid
Sjanghaidreef 1
3564 JN UTRECHT
tel (030) 78 53 836
mob 06 50 846 154
e-mail batutrecht@telfort.nl
website www.batutrecht.nl