Ketenanalyse: meer dan levenscyclusanalyse alleen

1.2 Mogelijke oplossingen
Bij een aantal NGO’s in Europa bestaat in toenemende mate aandacht voor de
duurzaamheidsproblemen van de Zuid-Amerikaanse sojateelt op sociaal,
economisch en milieugebied. Er wordt daarbij gezocht naar oplossingen.
Oplossingsmogelijkheden die genoemd worden zijn:
certificering van soja (Proforest, 2004; RTRS, 2010);
efficiëntieverbetering bij het gebruik van soja als veevoer
(cf. Hospido et al., 2003);
vermindering van de vleesconsumptie (cf. Zhu en Van Ierland, 2004;
Blonk et al., 2008);
het instellen van een importbeperking voor soja (cf. NAV, 2010);
vervanging van (een deel van) de soja die als veevoer wordt gebruikt door
bijproducten van de productie van o.a. biobrandstoffen
(cf. Vellinga et al., 2009);
vervanging van (een deel van) de soja die als veevoer wordt gebruikt door
Europese peulvruchten.
Over die laatste optie gaat dit rapport.
Wanneer overwogen wordt om de Zuid-Amerikaanse soja die als veevoer wordt
gebruikt (gedeeltelijk) te vervangen door Europese peulvruchten, is het van
groot belang de consequenties van zo’n omschakeling op een rijtje te zetten.
Daarbij spelen verschillende typen aspecten een rol:
praktische haalbaarheid;
sociale en economische aspecten;
milieuaspecten.
In dit rapport ligt de nadruk op de milieuaspecten. De overige aspecten zullen
kort worden besproken. Soms hangen aspecten onderling samen en kunnen ze
niet geheel los van elkaar worden gezien.
Het op grote schaal vervangen van soja uit Zuid-Amerika door Europese
peulvruchten zou betekenen dat er in Europa een grote omschakeling zou
moeten plaatsvinden in de landbouw. Een analyse van de gevolgen van zo’n
nog niet bestaande situatie is niet eenvoudig. In Zuid-Amerika heeft de
toenemende vraag naar soja geleid tot de commerciële ontwikkeling van een
herbicidenresistente sojavariant die grootschalige productie eenvoudig
maakte, tot de kap van tropisch regenwoud en tot het met geweld verjagen
van de plaatselijke boeren. Het is de vraag of al deze ontwikkelingen van
tevoren hadden kunnen worden voorzien. Een omschakeling in de Europese
landbouw zal mogelijk ook onverwachte gevolgen hebben. Hetzelfde geldt
voor het plotseling weer afnemen van de vraag naar Zuid-Amerikaanse soja in
de huidige situatie. Om een totaaloverzicht te scheppen zou een uitgebreide
scenarioanalyse nodig zijn, waarbij de fysieke, sociale, economische en
milieugevolgen in Europa en in Zuid-Amerika van een omschakeling op een
bepaalde schaal in kaart gebracht zouden moeten worden. Een dergelijke
scenarioanalyse is op dit moment niet beschikbaar. Er bestaan wel studies
waarin de haalbaarheid van sojavervanging en de vergelijking tussen soja en
Europese peulvruchten direct of indirect een rol speelt. Deze studies leveren
echter geen consistent beeld op. Om een brede scenarioanalyse zo goed
mogelijk te benaderen en om te achterhalen welke aspecten binnen het
onderzoek bepalend zijn voor een betrouwbare uitkomst is een analyse van de
bestaande studies een eerste stap.
9 November 2010 2.214.1 – Ketenanalyse: meer dan levenscyclusanalyse alleen