Ketenanalyse: meer dan levenscyclusanalyse alleen

In de algemene vergadering van de RTRS in mei 2007 is afgesproken voor de
volgende sociale en milieuthema’s verifieerbare criteria voor de sojateelt vast
te stellen (Task Force Duurzame Soja, 2010):
werknemersrechten;
landrechten;
respect voor kleinschalig en traditioneel landgebruik;
welzijn inheemse bevolking;
bescherming biodiversiteit;
watergebruik;
bodemvruchtbaarheid;
gebruik bestrijdingsmiddelen;
impact infrastructuur.
Deze criteria zijn in de daarop volgende jaren door de RTRS nader uitgewerkt.
Tijdens het tot stand komen van dit rapport, op 10 juni 2010, heeft de RTRS op
haar vijfde jaarvergadering een document met concrete, aangescherpte
principes en criteria voor de teelt van verantwoorde soja aangenomen
(RTRS, 2010). Bij dit proces zijn verschillende groepen belanghebbende
vertegenwoordigd geweest, waaronder internationale vertegenwoordigers
vanuit producentenorganisaties, industrie en maatschappelijke organisaties uit
twintig landen. Vanuit Nederland was de Nederlandse Task Force Duurzame
Soja betrokken bij de totstandkoming van de nieuwe criteria.
In vergelijking met de Baselcriteria bevatten de RTRS-criteria een aantal
uitbreidingen. Een voorbeeld hiervan is het verbod op kinderarbeid en
dwangarbeid in de Baselcriteria: dit wordt in de RTRS-criteria uitgebreid met
een verbod op het pesten/lastigvallen van mensen (‘harassment’), een verbod
op lijfstraffen en een verbod op discriminatie. Anderzijds is een aantal van de
Baselcriteria niet overgenomen door de RTRS. Belangrijke criteria die wel bij
de Baselcriteria horen maar niet bij de RTRS-criteria zijn:
een eenduidig verbod op het verwijderen van primaire vegetatie ten
behoeve van de uitbreiding van de sojateelt;
het stimuleren van de locale economie, inclusief het bijdragen aan de
locale infrastructuur;
een verbod op het gebruik van genetisch gemodificeerde soja.
2.3 Sojateelt en duurzaamheid
Bij het opstellen van duurzaamheidscriteria voor de teelt van soja kunnen de
Baselcriteria en de RTRS-criteria als eerste uitgangspunt worden gehanteerd.
Voor de uitbreiding van ‘verantwoord’ naar ‘duurzaam’ kunnen deze criteria
worden getoetst aan de hand van de officiële definitie van het begrip
‘duurzame ontwikkeling’ en aan de uitwerking die aan het begrip
‘duurzaamheid’ is gegeven door de IUCN, zoals beschreven in Paragraaf 2.1.
Aandachtspunten daarbij zijn enerzijds de belangrijkste verschilpunten tussen
de beide lijsten van criteria en anderzijds de vraag in hoeverre elk van de drie
pijlers van duurzaamheid door de criteria wordt ondersteund.
Uit het feit dat de Baselcriteria en de RTRS-criteria op een aantal belangrijke
punten van elkaar verschillen blijkt dat het begrip ‘verantwoord’ subjectief is:
wat door de ene partij verantwoord wordt gevonden kan door de andere partij
als onverantwoord van de hand worden gewezen. Doordat het begrip
‘duurzame ontwikkeling’ door gezaghebbende instanties is gedefinieerd en
uitgewerkt en daarmee een brede maatschappelijke acceptatie heeft
13 November 2010 2.214.1 – Ketenanalyse: meer dan levenscyclusanalyse alleen